Slovenja
Is-Slovenja hija pajjiz fl-Ewropa, li jmiss mal-Italja, il-Kroazja, l-Ungerija u l-Awstrija. Hi pajjiż li jitqies bħala wieħed Alpin, għalkemm hemm minn iqisu bħala pajjiz Slav. Kisbet il-ħelsien politiku fl-1991, wara li ħarġet mill-Federazzjoni Jugożlava. Il-belt kapitali tagħha hija Ljubljana, belt mhux daqstant kbira b'popolazzjoni ta' 266, 000 ruħ, huwa pajjiż fl-Ewropa Ċentrali. Tmiss mal-Italja fil-punent, l-Awstrija fit-tramuntana, l-Ungerija fil-grigal, il-Kroazja fix-Xlokk, u l-Baħar Adrijatiku fil-Lbiċ. Is-Slovenja hija prinċipalment muntanjuża u forestata, tkopri 20,271 kilometru kwadru (7,827 sq mi), u għandha popolazzjoni ta' 2.1 miljun (2,110,547 ruħ). Is-Sloveni jiffurmaw aktar minn 80% tal-popolazzjoni tal-pajjiż. Is-Sloven, lingwa Slava tan-Nofsinhar, hija l-lingwa uffiċjali. Is-Slovenja għandha klima kontinentali predominantement moderata, bl-eċċezzjoni tal-kosta Slovenja u l-Alpi Ġiljani. Klima sub-Mediterranja tilħaq l-estensjonijiet tat-Tramuntana tal-Alpi Dinariċi, li jaqsmu l-pajjiż fid-direzzjoni tal-majjistral-xlokk. L-Alpi Ġiljani fil-majjistral għandhom klima alpina. Lejn il-Grigal tal-Baċir Pannoniku, il-klima kontinentali hija aktar evidenti. Ljubljana, il-kapitali u l-akbar belt tas-Slovenja, tinsab ġeografikament qrib iċ-ċentru tal-pajjiż.
Repubblika tas-Slovenja Republika Slovenija |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
Innu nazzjonali: "Zdravljica"
|
||||||
![]() Lokazzjoni tas-Slovenja (aħdar skur)
|
||||||
Belt kapitali (u l-ikbar belt) | Ljubljana 46°03′N 14°30′E / 46.05°N 14.5°E
| |||||
Lingwi uffiċjali | Sloven | |||||
Gvern | Parlamentari Unitarju kostituzzjonali repubblika | |||||
- | President | Borut Pahor | ||||
- | Prim Ministru | Miro Cerar | ||||
Stabbiliment | ||||||
- | Stat ta' Sloveni, Kroati u Serbi sar indipendenti |
29 ta' Ottubru 1918 | ||||
- | Renju tas-Serbi, Kroati u Sloveni (Renju tal-Jugożlavja) |
4 ta' Diċembru 1918 | ||||
- | Il-Jugożlavja saret repubblika | 29 ta' Novembru 1943 | ||||
- | Indipendenza mill-Jugożlavja | 25 ta' Ġunju 1991 | ||||
Sħubija fl-UE | 1 ta' Mejju 2004 | |||||
Erja | ||||||
- | Total | 20,273 km2 (153) 7,827 mil kwadru |
||||
- | Ilma (%) | 0.7 | ||||
Popolazzjoni | ||||||
- | stima tal-2012 | 2,217,053 (143) | ||||
- | ċensiment tal-2002 | 1,964,036 | ||||
- | Densità | 101[1]/km2 (106) 262/mili kwadri |
||||
PGD (PSX) | stima tal-2012 | |||||
- | Total | $45.421 biljun | ||||
- | Per capita | $28,648 | ||||
PGD (nominali) | stima tal-2012 | |||||
- | Total | $45.421 biljun | ||||
- | Per capita | $22,461 | ||||
IŻU (2011) | ▲ 0.884 (għoli ħafna) (12) | |||||
Valuta | Ewro (EUR ) |
|||||
Żona tal-ħin | CET (UTC+1) | |||||
Kodiċi telefoniku | +386 | |||||
TLD tal-internet | .sl |

Is-Slovenja kienet storikament salib it-toroq tal-lingwi u l-kulturi Slavi, Ġermaniċi u Rumani. It-territorju tiegħu kien parti minn ħafna stati differenti: l-Imperu Ruman, l-Imperu Biżantin, l-Imperu Karolingju, l-Imperu Ruman Qaddis, ir-Renju tal-Ungerija, ir-Repubblika ta’ Venezja, il-Provinċji Illirji tal-Ewwel Imperu Franċiż ta’ Napuljun, il- Imperu Awstrijak u l-Imperu Awstro-Ungeriż. F'Ottubru 1918, is-Sloveni ko-fundaw l-Istat tas-Sloveni, Kroati u Serbi. F'Diċembru 1918, ingħaqdu mar-Renju tas-Serbja fir-Renju tal-Jugoslavja. Matul it-Tieni Gwerra Dinjija, il-Ġermanja, l-Italja u l-Ungerija okkupaw u annessaw is-Slovenja, b'żona żgħira trasferita lill-Istat Indipendenti tal-Kroazja, stat pupazz Nazista ddikjarat reċentement. Fl-1945, reġgħet saret parti mill-Jugoslavja. Wara l-gwerra, il-Jugoslavja kienet alleata mal-Blokk tal-Lvant, iżda wara l-qasma Tito-Stalin tal-1948, qatt ma ffirma l-Patt ta’ Varsavja, u fl-1961 sar wieħed mill-fundaturi tal-Moviment Mhux Allinjat. F'Ġunju 1991, is-Slovenja ddikjarat l-indipendenza tagħha mill-Jugoslavja u saret stat sovran indipendenti.
Is-Slovenja hija pajjiż żviluppat, b'ekonomija bi dħul għoli li tikklassifika fl-ogħla livell fl-Indiċi tal-Iżvilupp tal-Bniedem. Il-koeffiċjent ta' Gini jikklassifika l-inugwaljanza fid-dħul tiegħu fost l-aktar baxxi fid-dinja. Hija membru tan-Nazzjonijiet Uniti, l-Unjoni Ewropea, iż-Żona tal-Ewro, iż-Żona Schengen, l-OSKE, l-OECD, il-Kunsill tal-Ewropa u n-NATO.
Etimoloġija immodifika
L-isem Slovenja tfisser etimoloġikament' art tas-Slavi'. L-oriġini tal-isem Slavu nnifsu għadha inċerta. Is-suffiss -in jifforma demonimu.
Is-sistema politika immodifika
Is-Slovenja hija repubblika demokratika parlamentari b’kap tal-gvern - il-Prim Ministru - u kap tal-istat - il-President - li hu elett direttament. Il-gvern għandu l-awtorità eżekuttiva u amministrattiva. Il-Prim Ministru u l-ministri huma eletti mill-Parlament. Is-Slovenja m’għandhiex reġjuni, iżda hija suddiviża f’212-il muniċipalità.[2]
Il-kummerċ u l-ekonomija immodifika
L-aktar setturi importanti tal-ekonomija tas-Slovenja fl-2018 kienu l-industrija (27.2 %), il-kummerċ bl-ingrossa u bl-imnut, it-trasport, l-akkomodazzjoni u s-servizzi tal-ikel (20.7 %), l-amministrazzjoni pubblika, id-difiża, l-edukazzjoni, is-saħħa tal-bniedem u l-attivitajiet ta’ xogħol soċjali (15.9 %).[2]
Il-kummerċ fl-UE jammonta għal 76 % tal-esportazzjonijiet tas-Slovenja (il-Ġermanja 19 %, l-Italja 12 % u l-Awstrija 7 %), filwaqt li barra mill-UE 3 % jmorru kemm fis-Serbja kif ukoll fil-Bożnija-Ħerzegovina.[2]
F’termini ta’ importazzjonijiet, 67 % jiġu minn Stati Membri tal-UE (il-Ġermanja 16 %, l-Italja 13% u l-Awstrija 9 %), filwaqt li barra mill-UE 6 % jiġu mit-Turkija u 5 % miċ-Ċina.[2]
Is-Slovenja fl-UE immodifika
Hemm tmien membri fil-Parlament Ewropew mis-Slovenja. [2]
Fil-Kunsill tal-UE, il-ministri nazzjonali jiltaqgħu b'mod regolari biex jadottaw il-liġijiet tal-UE u jikkoordinaw il-politiki. Il-laqgħat tal-Kunsill jattendu għalihom regolarment rappreżentanti tal-gvern Sloven, skont il-qasam tal-politika li jkun qed jiġi indirizzat.[2]
Il-Kunsill tal-UE m’għandux persuna waħda permanenti bħala President (bħal pereżempju, il-Kummissjoni jew il-Parlament). Minflok, ix-xogħol jitmexxa mill-pajjiż li jkollu l-Presidenza tal-Kunsill, li jinbidel kull sitt xhur.[2]
Matul dawn is-sitt xhur, il-ministri mill-gvern ta’ dak il-pajjiż jippresiedu u jgħinu jiddeterminaw l-aġenda tal-laqgħat tal-Kunsill f’kull qasam ta’ politika, u jiffaċilitaw id-djalogu ma’ istituzzjonijiet oħra tal-UE. Dati tal-Presidenza Slovena: Jan-Ġun 2008[2]
Il-Kummissarju nominat mis-Slovenja għall-Kummissjoni Ewropea hu Janez Lenarčič, li hu responsabbli għall-Ġestjoni tal-Kriżi.[2]
Il-Kummissjoni hija rrappreżentata f’kull pajjiż tal-UE minn uffiċċju lokali, imsejjaħ “rappreżentanza”.[2]
Is-Slovenja għandha seba' rappreżentanti fil-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew. Dan il-korp konsultattiv – li jirrappreżenta lil dawk li jħaddmu, il-ħaddiema u gruppi oħra ta’ interess – huwa kkonsultat dwar il-liġijiet proposti, biex ikun hemm idea aħjar tal-bidliet possibbli tas-sitwazzjonijiet soċjali u tax-xogħol fil-pajjiżi membri.[2]
Is-Slovenja għandha ħames rappreżentanti fil-Kumitat Ewropew tar-Reġjuni, l-assemblea tal-UE tar-rappreżentanti reġjonali u lokali. Dan il-korp konsultattiv jiġi kkonsultat dwar il-liġijiet proposti, biex jiżgura li dawn il-liġijiet iqisu l-perspettiva minn kull reġjun tal-UE.[2]
Is-Slovenja tikkomunika wkoll mal-istituzzjonijiet tal-UE permezz tar-rappreżentanza permanenti tagħha fi Brussell. Bħala l-“ambaxxata għall-UE” tas-Slovenja, il-kompitu ewlieni tagħha hu li tiżgura li l-interessi u l-politiki tal-pajjiż huma segwiti b’mod effettiv kemm jista’ jkun fl-UE.[2]
L-ammont li jħallas kull pajjiż tal-UE fil-baġit tal-UE huwa kkalkulat b’mod ġust, skont il-mezzi. Aktar ma tkun kbira l-ekonomija tal-pajjiż, aktar iħallas – u viċi versa.[2]
L-għan tal-baġit tal-UE mhuwiex li jipprova jqassam mill-ġdid il-ġid, iżda pjuttost jiffoka fuq il-ħtiġijiet tal-Ewropej b’mod ġenerali.[2]
2018 ċifri għas-Slovenja:[2]
- Nefqa totali tal-UE fis-Slovenja – € 0.927 biljun (ekwivalenti għal 2.04 % tal-ekonomija Slovena)
- Kontribuzzjoni totali għall-baġit tal-UE – € 0.386 biljun (ekwivalenti għal 0.85 % tal-ekonomija Slovena)
Il-flus imħallsa fil-baġit tal-UE mis-Slovenja jgħinu biex jiġu ffinanzjati programmi u proġetti fil-pajjiżi kollha tal-UE – bħall-bini ta’ toroq, is-sussidjar ta’ riċerkaturi u l-ħarsien tal-ambjent.[2]
-
Ljubljana
-
Sava Gorge bejn Ljubljana u Trbovlje
-
Koper/Capodistria
-
Marezige/Marézige/Maresego
-
Portorož/Portorose/Portorosa
-
Ankaran/Ancarano
-
Piran/Pirán/Pirano
-
Izola/Isola
-
Izola/Isola
-
Celje/Cili/Cilios
-
Solčava/Sulzbach
-
Litija
-
Litija
-
Sava ħdejn Okroglo
-
Plateau tal-ħaxix kbir
-
Laško
-
Zidani Most
-
Retje nad Trbovljami
-
Razbor
-
Razbor
-
Retje
-
Trbovlje/Trifail
-
Trbovlje/Trifail
-
Trbovlje/Trifail
-
Brežice/Rann
-
Krško
-
Sevnica
-
Sevnica Kastell
-
Radeče
-
Radeče
-
Lisca Mountain
-
Kum/Kumberg Mountain
-
Carinthia Mount Rinka (Salib), Koroška Rinka
-
Savinja Xmara
-
Rinka Falls (slap Rinka)
-
Rinka Falls (slap Rinka)
-
Park tal-Pajsaġġ ta' Wied Logar (Parque Krajinski Logarska dolina)
-
Molol ta' Zelenci Lag/Lake/Lago
-
Nadiža (fluss)
-
Sava Dolinka
-
Zelenci
-
Zelenci
-
Komen/Comen/Comeno
-
Sežana/Sezana/Sesana