Turkija
It-Turkija (Tork:Türkiye), uffiċjalment ir-Repubblika tat-Turkija (
Türkiye Cumhuriyeti (għajnuna·info)), hi pajjiż transkontinentali li l-parti l-kbira tiegħu tinsab fl-Anatolja fl-Asja tal-Punent u fit-Traċja tal-Lvant fl-Ewropa tal-Lbiċ. It-Turkija hija mdawra minn tmien pajjiżi: il-Bulgarija lejn il-majjistral; il-Greċja lejn il-punent; il-Ġeorġja lejn il-grigal; l-Armenja, l-Iran u l-Ażerbajġan lejn il-lvant; u l-Iraq u s-Sirja lejn il-lbiċ. Il-Baħar Mediterran jinsab fin-nofsinhar; il-Baħar Eġew lejn il-punent; u l-Baħar l-Iswed lejn it-tramuntana. Il-Baħar ta' Marmara, il-Bosforu u d-Dardanelli (li flimkien jiffurmaw l-Istretti Torok) jiddemarkaw il-konfini bejn Traċja u Anatolja; huma wkoll jisseparaw l-Ewropa u l-Asja.[7] Il-lokazzjoni tat-Turkija f'salib it-toroq tal-Ewropa u l-Asja tagħmilha pajjiż ta' importanza ġeostrateġika sinifikanti.[8][9][10]
| Repubblika tat-Turkija Türkiye Cumhuriyeti |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Mottu: "Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir" (Tork)[1] Sovranità mingħajr kondizzjonijiet tappartjeni għan-Nazzjon |
||||||
| Innu nazzjonali: "İstiklal Marşı" "Indipendenza ta' Marzu" |
||||||
.svg) |
||||||
| Belt kapitali | Ankara 39°55′N 32°50′E / 39.917°N 32.833°E | |||||
| L-ikbar belt | Istanbul | |||||
| Lingwi uffiċjali | Tork | |||||
| Gvern | Repubblika parlamentari unitarja | |||||
| - | President | Abdullah Gül | ||||
| - | Prim Ministru | Recep Tayyip Erdoğan | ||||
| - | Kelliem tal-Parlament | Cemil Çiçek | ||||
| - | President tal-Qorti Kostituzzjonali | Haşim Kılıç | ||||
| Suċċessjoni mill-Imperu Ottoman | ||||||
| - | Trattat ta' Lausanne | 24 ta' Lulju 1923 | ||||
| - | Dikjarazzjoni tar-Repubblika | 29 ta' Ottubru 1923 | ||||
| Erja | ||||||
| - | Total | 783,562 km2 (37) 302,535 mil kwadru |
||||
| - | Ilma (%) | 1.3 | ||||
| Popolazzjoni | ||||||
| - | ċensiment tal-2017 | 79,814,871 | ||||
| - | Densità | 102/km2 (107) 264.2/mili kwadri |
||||
| PGD (PSX) | stima tal-2015 | |||||
| - | Total | $1.569 triljun[2][3] (17) | ||||
| - | Per capita | $20,188[4] (56) | ||||
| PGD (nominali) | stima tal-2015 | |||||
| - | Total | $752.510 biljun[5] (18) | ||||
| - | Per capita | $9,680 (62) | ||||
| IŻU (2013) |  0.806[6] (għolja) (90) |
|||||
| Valuta | lira Torka ₺ (TRY) |
|||||
| Żona tal-ħin | EET (UTC+2) | |||||
| Kodiċi telefoniku | 90 | |||||
| TLD tal-internet | .tr | |||||
Adeżjoni fl-Unjoni EwropeaImmodifika
- 1999 - Status ta' kandidat tal-UE
It-Turkija kisbet l-istatus ta' kandidat tal-UE wara l-laqgħa tal-Kunsill Ewropew li saret f'Ħelsinki f'Diċembru 1999.
Fil-laqgħa tiegħu fis-16 u s-17 ta' Diċembru 2004, il-Kunsill Ewropew iddeċieda li t-Turkija tissodisfa b'mod suffiċjenti l-kriterji biex jinfetħu n-negozjati tal-adeżjoni.
- Ottubru 2005 - bidu tan-negozjati tal-adeżjoni
In-negozjati tal-adeżjoni tnedew f'Konferenza Intergovernattiva (KIG) fit-3 ta' Ottubru 2005. Dakinhar ukoll il-Kunsill qabel dwar qafas għan-negozjati mat-Turkija.
Issa nfetħu 16 minn 35 kapitolu, u wieħed minnhom ingħalaq proviżorjament.
Fit-18 ta' Frar 2008, il-Kunsill adotta s-Sħubija għall-Adeżjoni riveduta mat-Turkija.
L-aħħar laqgħa tal-Konferenza mat-Turkija dwar l-Adeżjoni fil-livell ministerjali saret fit-30 ta' Ġunju 2016. Il-konferenza fetħet negozjati dwar il-Kapitolu 33, dwar dispożizzjonijiet finanzjarji u baġitarji.
Waqt il-laqgħa tal-Kunsill Ewropew tad-19 ta' Ottubru 2017, il-mexxejja tal-UE kellhom dibattitu dwar ir-relazzjonijiet mat-Turkija. Waqt li tennew l-impenn sħiħ tagħhom ta' kooperazzjoni mat-Turkija dwar il-migrazzjoni, huma inkarigaw ukoll lill-Kummissjoni biex tirrifletti dwar jekk, fid-dawl tas-sitwazzjoni fil-pajjiż, għandhomx jitwaqqfu u jerġgħu jiġu orjentati l-fondi ta' qabel l-adeżjoni.
L-54 Kunsill ta' Assoċjazzjoni UE-Turkija sar fi Brussell fil-15 ta' Marzu 2019. Huwa eżamina l-istat tar-relazzjonijiet bilaterali bejn l-UE u t-Turkija.
Summits internazzjonali UE-TurkijaImmodifika
Fid-29 ta' Novembru 2015, il-kapijiet ta' stat jew ta' gvern tal-UE kellhom laqgħa mat-Turkija. Il-laqgħa kienet pass importanti fl-iżvilupp tar-relazzjonijiet bejn l-UE u t-Turkija u fil-kontribut għall-ġestjoni tal-kriżi tal-migrazzjoni. L-UE u t-Turkija qablu li jerġgħu jagħtu spinta lill-proċess ta' adeżjoni tat-Turkija mal-Unjoni Ewropea. Issaħħaħ id-djalogu f'livell għoli bejn iż-żewġ partijiet permezz ta' laqgħat aktar frekwenti u aktar strutturati.
Fis-7 ta' Marzu 2016, il-kapijiet ta' stat jew ta' gvern tal-UE kellhom laqgħa mat-Turkija biex isaħħu l-kooperazzjoni bejniethom fir-rigward tal-kriżi tal-migrazzjoni u tar-refuġjati.
Matul il-laqgħa ta' wara l-Kunsill Ewropew tas-17 u t-18 ta' Marzu 2016, il-mexxejja tal-UE u tat-Turkija qablu li jaċċelleraw it-twettiq tal-pjan direzzjonali għal-liberalizzazzjoni tal-viża, bil-ħsieb li jitneħħew ir-rekwiżiti tal-viża għaċ-ċittadini Torok sa mhux aktar tard mill-aħħar ta' Ġunju 2016, jekk ikunu ġew issodisfati l-punti kollha ta' riferiment. Huma reġgħu kkonfermaw l-impenn tagħhom li jagħtu spinta ġdida lill-proċess tal-adeżjoni kif stipulat fid-dikjarazzjoni konġunta tad-29 ta' Novembru 2015. Qablu, bħala l-pass li jmiss, li jiftħu l-kapitolu 33 matul il-Presidenza Netherlandiża.
Fis-26 ta' Marzu 2018 il-mexxejja tal-UE ospitaw lill-president Tork, Recep Tayyip Erdoğan fir-residenza Evksinograd ġewwa Varna, il-Bulgarija. L-UE kienet irrappreżentata minn Donald Tusk, il-President tal-Kunsill Ewropew, Jean-Claude Juncker, il-President tal-Kummissjoni Ewropea u Boyko Borissov, il-Prim Ministru tal-Bulgarija.
Il-mexxejja kellhom diskussjoni estensiva fuq ir-relazzjonijiet bejn l-UE u t-Turkija u t-triq 'il quddiem. Aktar speċifikament, huma ddiskutew:
- il-kooperazzjoni fuq il-ġestjoni tal-flussi tal-migrazzjoni
- l-interess komuni fil-ġlieda kontra t-terroriżmu
- l-istat tad-dritt fit-Turkija
- L-aħħar azzjonijiet tat-Turkija fil-Lvant tal-Mediterran u l-Baħar Eġew
- L-involviment tat-Turkija fis-Sirja
Sitwazzjoni attwaliImmodifika
Fid-9 ta' Marzu 2020, il-Presidenti Charles Michel u Ursula von der Leyen iltaqgħu mal-President Recep Tayyip Erdoğan fi Brussell. Il-mexxejja ddiskutew ir-relazzjonijiet bilaterali, l-implimentazzjoni tad-dikjarazzjoni UE-Turkija dwar il-migrazzjoni, is-sigurtà u l-istabbiltà fir-reġjun u l-kriżi fis-Sirja.
Il-laqgħa saret wara ż-żjara tal-President Michel f'Ankara fl-4 ta' Marzu 2020.
Fit-18 ta' Ġunju 2019 il-Kunsill Affarijiet Ġenerali adotta konklużjonijiet dwar it-tkabbir u l-proċess ta' stabbilizzazzjoni u ta' assoċjazzjoni, li jkopru t-Turkija. Fl-20 ta' Ġunju 2019 il-Kunsill Ewropew approva l-konklużjonijiet.
ReferenziImmodifika
- ^ "Motto" (bl-Ingliż). Gvern tat-Turkija. 2013-03-23. Miġbur 2013-02-23.
- ^ OECD Data GDP, US $, current prices, current PPPs, millions, OECD. 3 ta' Mejju 2013.
- ^ The World Bank: World Development Indicators Database. Gross Domestic Product 2014, PPP. 1 ta' Lulju 2015.
- ^ Id-dejta tirreferi aktar għas-sena 2012. "GDP per capita, PPP (current international $)", World Development Indicators database, Bank Dinji. 1 ta' Lulju 2015. Aċċess 2 ta' Lulju 2015.
- ^ "Report for Selected Countries and Subjects". World Economic Outlook Database, April 2013. Washington, DC: Fond Monetarju Internazzjonali. 2013-04-16. Miġbur 2013-04-16.
- ^ "Human Development Report 2013" (PDF). Ġnus Magħquda. 2013. Miġbur 2013-03-14.
- ^ National Geographic Atlas of the World (7 ed.). Washington, DC: National Geographic. 1999. pp. 68–69, 90–91. ISBN 0-7922-7528-4.
Diviżjoni komunement aċċettata bejn l-Asja u l-Ewropa ... hija ffurmata mill-Muntanji Ural, Xmara Ural, Baħar Kaspju, Muntanji Kawkasu, u l-Baħar l-Iswed mal-ftuħ, il-Bosporus u d-Dardanelles.
- ^ Mango, Andrew (2000). Atatürk. Overlook. ISBN 1-58567-011-1.
- ^ Shaw, Stanford Jay; Shaw, Ezel Kural (1977). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey; Vol.1, Empire of the Gazis. the rise and decline of the Ottoman Empire, 1280–1808. Cambridge University Press. ISBN 0-521-29163-1.
- ^ "Turkey and Russia on the Rise". Stratfor. 2009-03-17. Miġbur 2011-08-21.
Ħoloq esterniImmodifika
- Turkija, Kunsill tal-Unjoni Ewropea