Wikipedija

Iran

stat sovran fl-Asja tal-Punent

L-Iran (En-us-Iran.ogg ɪˈrɑːn (għajnuna·info)[4] jew il-Persja,[5] uffiċjalment ir-Repubblika Iżlamika tal-Iran, hu pajjiż fl-Asja tal-Punent.[6][7][8] Il-pajjiż huwa mdawwar fit-Tramuntana mill-Armenja, Ażerbajġan u t-Turkmenistan. L-Iran huwa stat littorali tal-Baħar Kaspju, li huwa baħar intern, il-Każakistan u r-Russja huma wkoll ġirien diretti tal-Iran lejn it-Tramuntana. L-Iran hija mdawwra mill-Afganistan u l-Pakistan fil-Lvant, fin-Nofsinhar mill-Golf Persjan u l-Gulf tal-Oman, l-Iraq mill-Punent u t-Turkija mill-Majjistral.

Repubblika Iżlamika tal-Iran
جمهوری اسلامی ایران
Jomhuri-ye Eslāmi-ye Irān
جمهوری اسلامی ایران Jomhuri-ye Eslāmi-ye Irān – Bandiera جمهوری اسلامی ایران Jomhuri-ye Eslāmi-ye Irān – Emblema
Mottu: استقلال. آزادی. جمهوری اسلامی
"Indipendenza, Libertà, Repubblika Islamika"
Innu nazzjonali: جمهوری اسلامی ایران
Innu Nazzjonali tar-Repubblika Iżlamika tal-Iran
Belt kapitali
(u l-ikbar belt) 		Teheran
35°41′N 51°25′E / 35.683°N 51.417°E / 35.683; 51.417

Lingwi uffiċjali Persjan
Gvern Repubblika islamika unitarja
 -  Supreme Leader Ali Khamenei
 -  President Mahmoud Ahmadinejad
 -  L-Ewwel Viċi President Mohammad-Reza Rahimi
 -  Kelliem tal-Parlament Ali Larijani
 -  Prim Imħallef Sadeq Larijani
Unifikazzjoni
 -  Imperu Medjan 625 QK 
 -  Imperu Achaemenid 550 QK 
 -  Imperu Sassanid 224 
 -  Imperu Safavid 1501 
 -  Repubblika Islamika 1 ta' April 1979 
 -  Kostituzzjoni attwali 24 ta' Ottubru 1979 
Erja
 -  Total 1,648,195 km2 (18)
636,372 mil kwadru 
 -  Ilma (%) 0.7
Popolazzjoni
 -  stima tal-82,021,564 2017 (17)
 -  ċensiment tal-2013 77,356,669[1] 
 -  Densità 48/km2 (162)
124/mili kwadri
PGD (PSX) stima tal-2012
 -  Total $1006.540 biljun[2] 
 -  Per capita $13,072[2] 
PGD (nominali) stima tal-2012
 -  Total $496.243 biljun[2] 
 -  Per capita $6,445[2] 
IŻU (2012) Increase 0.629[3] (medju) (121)
Valuta Rial (﷼) (IRR)
Żona tal-ħin IRST (UTC+3:30)
Kodiċi telefoniku +98
TLD tal-internet .ir · ایران.
Organizzazzjoni territorjali
Mappa bl-ibliet ewlenin
Topografija tal-Iran
Il-pajsaġġ Iranjan huwa fil-biċċa l-kbira muntanjuż, b'oasi ħodor kuntrastanti.Ix-xbihat ittieħdet fil-firxa tal-muntanji tan-Nofsinhar ta' Elburz qrib Firouzkuh.
Lag Urmia Lake
Torri tas-Silenzju Yazd, l-Iran. Il-bini m'għadux jintuża fl-9 ta' Settembru 2016.
Ritratt tal-bidu tas-seklu 20 ta' Torri tas-Silenzju Iranjan.
Il-ħofra ċentrali tat-Torri tas-Silenzju (issa difunt) minn Yazd
Żiggurat f'Chogha Zanbil (32° 0′ 31,1″ N, 48° 31′ 20,81″ E), seklu 13 QK, Provinċja ta' Khuzesthan/Juzestán (kitba wkoll Xuzestan; استان خوزستان Ostān-e Xūzestān)

Storja immodifika

Storja (Antik) immodifika

Imperu Parthian (247 QK-224 AD) immodifika

  •  

    L-Imperu Parthian fl-94 QK. C. fl-akbar firxa tagħha, matul ir-renju ta' Mitridate II (r. 124-91 QK)

L-Imperu Parthian fl-94 QK. C. fl-akbar firxa tagħha, matul ir-renju ta’ Mitridate II (r. 124-91 QK); L-Imperu Parti (/ ˈ p ɑːr θ i ən / ), magħruf ukoll bħala l-Imperu Arsacid ( / ˈ ɑːr s ə s ɪ d / ), kien qawwa politika u kulturali Iranjana ewlenija fl-Iran tal-qedem mill-247 QK. 224 AD L-aħħar isem tiegħu ġej mill-fundatur tiegħu, Arsaces I, li mexxa lit-tribù Parni fil-konkwista tar-reġjun ta' Parthia fil-Grigal tal-Iran, imbagħad satrapy (provinċja) taħt Andragoras, li kien qed jirribella kontra l-Imperu Selewċidi.

Ctesiphon, Ecbatana, Hecatompylos, Susa, Mithradatkirt, Asaak, Rhages; Lingwi Komuni: Parthian (uffiċjali, qorti, letteratura), Grieg (uffiċjali), Aramajk (lingua franca); Reliġjon; Zoroastrjaniżmu, Reliġjon Babilonjana; Gvern: Monarkija feudali; Monarka: 247–211 QK Arsaces I (l-ewwel), 208–224 AD Artabanus IV (l-aħħar); Leġiżlatura: Megistanos; Era Storika: Antikità Klassika: Imwaqqfa: 247 QK, Imwaqqaf: 224 AD; Żona 1 AD: 2,800,000 km 2 (1,100,000 sq mi); Munita: Drachma.

Medes immodifika

Il-Medes / ˈ m iː d z / [N 1] (Persjan Qadim: 𐎶𐎠𐎭 Māda-; Akkadjan: mat Mādāya, mat Mātāya; Grieg Antik: Μῆδοι Mēdoi; Latin: Medi) kienu poplu Iranjan antik li tkellem il-[N 2] Lingwa medjan u li abita żona magħrufa bħala Media bejn il-punent u t-tramuntana tal-Iran. Madwar C., huma okkupaw ir-reġjun muntanjuż tal-majjistral tal-Iran u r-reġjun tal-grigal u tal-lvant tal-Mesopotamia fil-viċinanza ta 'Ecbatana (il-lum Hamadan). Huwa maħsub li l-konsolidazzjoni tagħha fl-Iran seħħet matul it-8 seklu QK. Fis-seklu 7 QK. C., il-Punent tal-Iran kollu u xi territorji oħra kienu taħt il-ħakma tal-Medja, iżda l-firxa ġeografika preċiża tagħhom mhix magħrufa.

Għalkemm huma ġeneralment rikonoxxuti bħala li għandhom post importanti fl-istorja tal-Lvant Qarib tal-qedem, il-Medi ma ħallew l-ebda sors miktub biex jibnu mill-ġdid l-istorja tagħhom, li hija magħrufa biss minn sorsi barranin bħall-Assirjani, Babiloniżi, Armeni, u Griegi, kif ukoll xi siti arkeoloġiċi Iranjani, maħsuba li kienu okkupati mill-Medes. L-istejjer relatati mal-Medi li qal Erodotu ħallew xbieha ta' poplu b’saħħtu, li kien jifforma imperu fil-bidu tas-7 seklu QK. li dam sas-sena 550 QK, kellu rwol determinanti fil-waqgħa tal-Imperu Assirja u kkompetiet mas-saltniet qawwija ta’ Lidja u Babilonja. Madankollu, rivalutazzjoni riċenti ta 'sorsi kontemporanji mill-perjodu Medjan bidlet il-perċezzjonijiet ta' l-istudjużi dwar l-istat Medjan. L-istat jibqa’ diffiċli biex jiġi pperċepit fid-dokumentazzjoni, u jħalli ħafna dubji dwaru, b’xi speċjalisti saħansitra jissuġġerixxu li renju medjan qawwi qatt ma kien jeżisti. Fi kwalunkwe każ, jidher li wara l-waqgħa tal-aħħar sultan Medjan kontra Ċiru l-Kbir tal-Imperu Persjan, Media saret provinċja importanti apprezzata mill-imperi li suċċessivament iddominawha (Akemenidi, Selewċidi, Partji u Sassanidi).

Kapitali: Ecbatana; Lingwi Komuni: Medju; Reliġjon: Reliġjon Iranjana tal-qedem (relatata mal-Mitraiżmu, iż-Żoroastrijaniżmu bikri) Gvern; Monarkija: 700–675 QK Deioces, 675–653 QK Fraortes, 653–585 QK. Ciaxares, 585–549 QK. Astyages); Era Storika: Età tal-Ħadid: Stabbilita. c.678 QK; Maħkum minn Ċiru l-Kbir: C. 549 QK

  •  

    Il-Medes fiż-żmien tal-espansjoni massima tagħhom

  •  

    Il-Palazz Apadana, seklu 5 QK. C. Bas-riliev Akemenidi li juri suldat Medjan wara suldat Persjan, f'Persepolis, l-Iran

  •  

    Tħaffir tal-qedem Ecbatana, Hamadan, Iran

  •  

    Renji tal-Lvant Qarib Antik madwar 900 QK.

  •  

    Kronoloġija tal-era ta' qabel l-Akemenidi.

  •  

    Rhyton fil-forma ta' ras ta' muntun, deheb – Iran tal-Punent – ​​Medjan, tard fis-7 sa bidu tas-6 seklu QK.

  •  

    L-Imperu Neo-Babiloniku ġar fl-akbar firxa tiegħu wara l-qerda tal-Imperu Neo-Assirja

  •  

    Protoma f'forma ta' ras ta' barri, seklu 8 QK., deheb u filigrana, Mużew Nazzjonali, Varsavja

  •  

    Siġill ċilindriku, kalċedonja; turi gwerrier Medjan, fuq ix-xellug, jiffaċċja gwerrier Grieg, b'tagħmir hoplita, jaqtagħlu b’lanza; hawn fuq, disk solari bil-ġwienaħ. Perjodu Akemenidi, 6-4 sekli QK. British Museum BM 89333.

  •  

    Sala Apadana, seklu 5 QK. Tinqix tal-era Akemenidi ta' suldati Persjani u Halfling bi kostumi tradizzjonali (Halflings jilbsu kpiepel u stivali fit-tond), f'Persepolis, l-Iran

  •  

    Persepolis

Referenzi immodifika

  1. ^ "Iran – کاهش غیرمنتظره نرخ رشد جمعیت در ایران". DW Persian. Miġbur 2012-07-19.
  2. ^ a b ċ d "Repubblika Iżlamika tal-Iran". Fond Monetarju Internazzjonali. Miġbur 2012-04-18.
  3. ^ "Rapport tal-Iżvilupp Uman 2012". Programm ta' Żvilupp tan-Nazzjonijiet Uniti. 2012. Miġbur 2012-06-05.
  4. ^ "Definition for Iran – Oxford Dictionaries Online (World English)" (bl-Ingliż). Oxford Dictionaries. Miġbur 2012-04-07.
  5. ^ Mackenzie, D. N. (1998-12-15). "Ērān, Ērānšahr". iranicaonline.org. Encyclopaedia Iranica. Miġbur 2010-08-25.
  6. ^ "Iran Country Profile". BBC. Miġbur 2012-08-08.
  7. ^ Cesww.fas.harvard.edu (ed.). ""CESWW" – Definition of Central Eurasia". Miġbur 2010-08-01.
  8. ^ National Geographic.
Miksub minn "https://mt.wikipedia.org/w/index.php?title=Iran&oldid=297250"