Imperu Ottoman

Imperu Ottoman
دولت عليهٔ عثمانیه
Devlet-i Âliyye-i Osmâniyye
Bandiera Emblema
1299-1923
Ottoman empire.svg Espansjoni tal-Imperu Ottoman bejn l-1481 u l-1683 (esklużi l-Alġerija, Sudan, Hejaz, Asir u l-Jemen)
Kapitali Söğüt (1299–1309)
Yarhisar (1309-1314)
İnegöl (1314-1326)
Bursa (1326–1365)
Adrianople (1365–1453)
Kostantinopli (1453–1922)
Gvern Monarkija assoluta
(1299-1876)
(1878-1908)
(1918-1922)
Monarkija kostituzzjonali
(1876-1878)
(1908-1918)
Erja
 -1683
 -1914:

5,200,000 km² (2,007,731 mi kw)
1,800,000 km² (694,984 mi kw)
Popolazzjoni
 -1856 est.
 -1906 est.
 -1912 est.

35,350,000
20,884,000
24,000,000
Munita Akçe, Para, Kuruş, Lira, Sultanî
Preċedut minn Byzantine imperial flag, 14th century.svg Imperu Biżantin
u diversi pajjiżi oħra
Suċċessut minn Ottoman flag alternative 2.svg Gvern tal-Gran Assemblea Nazzjonali
u diversi pajjiżi oħra
Pajjiżi llum Flag of the Republic of Abkhazia.svg Abkażja (de facto)
Flag of Albania.svg Albanija
Flag of Algeria.svg Alġerija
Flag of Saudi Arabia.svg Arabja Sawdija
Flag of Armenia.svg Armenja
Flag of Azerbaijan.svg Ażerbajġan
Flag of Bahrain.svg Baħrejn
Flag of Bosnia and Herzegovina.svg Bożnija u Ħerżegovina
Flag of Bulgaria.svg Bulgarija
Flag of Cyprus.svg Ċipru
Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg Ċipru ta' Fuq (de facto)
Flag of Egypt.svg Eġittu
Flag of the United Arab Emirates.svg Emirati Għarab Magħquda
Flag of Eritrea.svg Eritrea
Flag of Georgia.svg Ġeorġja
Flag of Jordan.svg Ġordan
Flag of Greece.svg Greċja
Flag of Iran.svg Iran
Flag of Iraq.svg Iraq
Flag of Israel.svg Iżrael
Flag of Yemen.svg Jemen
Flag of Kosovo.svg Kosovo (de facto)
Flag of Croatia.svg Kroazja
Flag of Kuwait.svg Kuwajt
Flag of Lebanon.svg Libanu
Flag of Libya.svg Libja
Mudell:Dati pajjiż Repubblika tal-Maċedonja ta' Fuq
Flag of Moldova.svg Moldova
Flag of Montenegro.svg Montenegro
Flag of Artsakh.svg Repubblika Nagorno-Karabakh (de facto)
Flag of Oman.svg Oman
Flag of South Ossetia.svg Ossezja t'Isfel (de facto)
Flag of Palestine.svg Palestina
Flag of Qatar.svg Qatar
Flag of Romania.svg Rumanija
Flag of Russia.svg Russja
Flag of Serbia.svg Serbja
Flag of the United Arab Republic (1958–1971).svg Sirja
Flag of Slovakia.svg Slovakkja
Flag of Slovenia.svg Slovenja
Flag of Somalia.svg Somalja
Flag of Sudan.svg Sudan
Flag of Tunisia.svg Tuneżija
Flag of Transnistria.svg Transnistrija (de facto)
Flag of Turkey.svg Turkija
Flag of Ukraine.svg Ukraina
Flag of Hungary.svg Ungerija

L-Imperu Ottoman kien potenza li kienet teżerċita saħħitha max-xtut tal-Baħar Mediterran li beda jeżisti fl-1281 (jew 1299) sal-1923. kien wieħed mill-ikbar Imperi li qatt dehru fuq wiċċ id-dinja, u, meta kien b'saħħtu, kien jinkludi t-Turkija, il-Lvant Nofsani, l-Afrika ta' Fuq u l-Balkani. Ġie fondat minn tribu ta' Torok Oghuz fil-Punent tat-Turkija, u kien immexxi mid- dinastija Osmanlı, dixxendenti minn dawn it-Torok.

F'ċirkli diplomatiċi, l-Imperu kien jissejjaħ la Sublime Porte jew sempliċement Porte, dderivat mit-traduzzjoni franċiża tat-terminu Bâb-i-âlî, li tfisser "il-bieb l-għolja", minħabba ċ-ċerimonji ta' merħba lill-ambaxxaturi barranin mill-bieb tal-Palazz Imperjali Topkapi. Ġieli jiġi interpretat bħala riferenza għal qagħda tan-nazzjon u speċjalment tal-kapitali Istanbul; fil-fatt l-Imperu kien jidher bħala l-bieb bejn l-Ewropa u l-Asja. Fi żmienu, l-Imperu Ottoman kien jissejjaħ ukoll l-Imperu Tork jew it-Turkija minn barranin Ewropej, imma l-isem tal-pajjiż tal-lum m'ghandux jitħawwad ma' dak tal-Imperu Ottoman.

L-Imperu twaqqaf minn Osman I, bl-Għarbi ʿUthmān b'hekk l-isem tal-Imperu. Fis-Seklu XVI u s-Seklu XVII, l-Ottomani kellhom wieħed mill-iktar imperi kbar u b'saħħitom fid-dinja, u xi pajjiżi Ewropej bdew iħossuhom skomdi minħabba l-avvanzi tagħhom fil-Balkani. Madanakollu l-Ottomani twaqqfu fl-Assedju ta' Malta, fil-Battalja ta' Lepanto u f'dik ta' Vjenna.

Fl-1453, l-aħħar fdal tal-Imperu Biżantin sfaxxa meta Kostantinopli saret il-kapitali Ottomana bl-isem ta' Istanbul. Mill-1517 'il quddiem, is-Sultan Ottoman kien ukoll Kaliff tal-Islam, u l-Imperu Ottoman mill-1517 sal-1922 (jew 1924) kien sinonimu mal-Kaliffat, l-Istat Islamiku.

Wara l-Ewwel gwerra dinjija, fl-istess gwerra li parti kbira tal-Imperu waqa' f'idejn l-Alleati, filwaqt li l-istat Ottoman kien f'taħwid kbir, xi nazzjonalisti Torok, ħafna kienu uffiċjali għolja fil-militar, waqqfu l-istat Tork permezz tal-gwerra tal-Indipendenza Torka, kontinwazzjoni tal-gwerra bejn il-Griegi u t-Torok, il-maġġoranza fuq art li saret Torka fit-Trattat ta' Lausanne.

IsemImmodifika

Il-kelma Ottoman hija anglicisation storika tal-isem ta' Osman I, il-fundatur tal-Imperu u tad-Dar tal-gvern ta' Osman (magħrufa wkoll bħala dinastija tal-Ottomani). L-isem ta’ Osman min-naħa tiegħu kien il-forma Torka tal-isem Għarbi ʿUthmān (عثمان). Fit-Tork Ottoman, l-imperu kien imsejjaħ Devlet-i ʿAlīye-yi ʿOsmānīye (دولت عليه عثمانیه), [34] (litteralment "L-Istat Ottoman Suprem") jew alternattivament ʿOsmānlı Devleti (عثمانلى دولت). Fit-Tork Modern, huwa magħruf bħala Osmanlı İmparatorluğu ("L-Imperu Ottoman") jew Osmanlı Devleti ("L-Istat Ottoman").

Il-kelma Torka għal "Ottoman" (Osmanlı) oriġinarjament kienet tirreferi għas-segwaċi tat-tribu ta' Osman fis-seklu erbatax, u li wara din bdiet tintuża biex tirreferi għall-elit militari-amministrattiva tal-imperu. B'kuntrast ma' dan, it-terminu "Turk" (Türk) intuża biex jirreferi għall-popolazzjoni u ghall-popolazzjoni tribali Anatolja u kien meqjus bħala terminu ta' tqaxxir meta applikat għal individwi urbani u edukati. [35] Fil-perjodu modern bikri, kelliem Tork b'edukazzjoni urbana edukata li ma kienx membru tal-klassi amministrattiva militari ħafna drabi ma jirreferix għalih innifsu la bħala Osmanlı u lanqas bħala Türk, imma aktar bħala Rūmī (رومى), jew "Rumana", li tfisser abitant tat-territorju tal-ex Imperu Biżantin fil-Balkani u fl-Anatolja.

It-terminu Rūmī intuża wkoll biex jirreferi għal kelliema ta’ Tork mill-popli Musulmani l-oħra tal-imperu u lil hinn minnha. [36] Kif applikat għall-kelliema Torok Ottomani, dan it-terminu beda jintuża mill-użu fl-aħħar tas-seklu sbatax, u minflok il-kelma saret dejjem aktar assoċjata mal-popolazzjoni Griega tal-imperu, fis-sens li għadha ġġorrha fit-Turkija sal-lum. [ 37]

Fl-Ewropa tal-Punent, iż-żewġ ismijiet "Imperu Ottoman" u "Turkija" spiss kienu jintużaw b'mod interkambjabbli, bit-"Turkija" tkun dejjem aktar iffavorita kemm f'sitwazzjonijiet formali kif ukoll informali. Din id-dikotomija ntemmet uffiċjalment fl-1920–23, meta l-gvern Tork, li għadu kif ġie stabbilit f'Ankara, għażel lit-Turkija bħala l-uniku isem uffiċjali. Ħafna storiċi akkademiċi jevitaw it-termini "Turkija", "Torok", u "Torok" meta jirreferu għall-Ottomani, minħabba l-karattru multinazzjonali tal-imperu.

StorjaImmodifika

Insurgenza: (c. 1299–1453)Immodifika

Hekk kif is-Seljuk Sultanate ta' Rum naqas fis-seklu 13, l-Anatolja kienet maqsuma f'biċċa ta' prinċipati Torok indipendenti magħrufa bħala l-Anatolji Beyliks. Waħda minn dawn il-beyliks, fir-reġjun ta 'Bitynia fuq il-fruntiera tal-Imperu Biżantin, kienet immexxija mill-mexxej tribali Tork Osman I (d. 1323/4), figura ta' oriġini oskuża minn fejn ġej l-isem Ottoman. [38 ] Is-segwaċi bikrija ta 'Osman kienu jikkonsistu kemm minn gruppi tribali Torok kif ukoll minn rinnegati Biżantini, ħafna iżda mhux kollha konvertiti għall-Iżlam. Osman estenda l-kontroll tal-prinċipat tiegħu billi kkonkerra bliet Biżantini tul ix-xmara Sakarya. Telfa Biżantina fil-battalja ta 'Bapheus fl-1302 ikkontribwixxiet ukoll għall-lok ta' Osman. Mhux mifhum sew kif il-bidu tal-Ottomani ġew biex jiddominaw il-ġirien tagħhom, minħabba n-nuqqas ta’ sorsi li jibqgħu ħajjin minn dan il-perjodu. It-teorija tat-Teżi ta’ Gaża popolari matul is-seklu għoxrin ikkreditat is-suċċess tagħhom għar-rally tagħhom ta’ ġellieda reliġjużi biex jiġġieldu għalihom f’isem l-Islam, iżda issa hija kkritikata ħafna u m’għadhiex ġeneralment aċċettata mill-istoriċi, u m’hemmx kunsens dwar in-natura tal-espansjoni bikrija tal-istat Ottoman issostitwiha.

Fis-seklu wara l-mewt ta ’Osman I, il-ħakma Ottomana bdiet tiġġedded fuq l-Anatolja u l-Balkani. L-iben ta 'Osman, Orhan, qabad il-belt tal-Anatolja tal-majjistral ta 'Bursa fl-1326, u għamilha l-kapitali l-ġdida tal-istat Ottoman u ħaqqet il-kontroll Biżantin fir-reġjun. Il-belt tal-port importanti ta ’Tessalonika ġiet maqbuda mill-Venezjani fl-1387 u keċċa. Ir-rebħa Ottomana fil-Kosovo fl-1389 effettivament immarkat it-tmiem tal-poter Serb fir-reġjun, li twitti t-triq għall-espansjoni Ottomana fl-Ewropa. [41] Il-Battalja ta ’Nicopolis fl-1396, meqjusa b’mod wiesa’ bħala l-aħħar kruċjata fuq skala kbira tal-Medju Evu, naqset milli twaqqaf l-avvanz tat-Torok Ottomani rebbieħa.

Hekk kif it-Torok kabbru fil-Balkani, il-konkwista ta 'Kostantinopli saret għan kruċjali. L-Ottomani diġà wrested il-kontroll ta 'kważi l-ex-artijiet Biżantini kollha li jdawru l-belt, iżda d-difiża qawwija tal-pożizzjoni strateġika ta' Kostantinopli fuq id-Dejt tal-Bosforu għamlitha diffiċli biex tiġi konkwista. Fl-1402, il-Biżantini ġew temporanjament meħlusa meta l-mexxej Turco-Mongol Timur, fundatur tal-Imperu Timurid, invada l-Anatolja Ottomana mil-lvant. Fil-Battalja ta 'Ankara fl-1402, Timur għeleb il-forzi Ottomani u ħa lil Sultan Bayezid I bħala priġunier, li jitfa' l-imperu f'diżordni. Il-gwerra ċivili wara, magħrufa wkoll bħala l-Fetret Devri, damet mill-1402 sal-1413 hekk kif ulied Bayezid ġġieldu wara xulxin. Dan intemm meta Mehmed I ħareġ bħala s-sultan u rrestawra l-poter Ottoman.

It-territorji tal-Balkani mitlufin mill-Ottomani wara l-1402, inklużi Tessalonika, il-Maċedonja u l-Kosovo, aktar tard ġew irkuprati minn Murad II bejn l-1430 u l-1450s. Fl-10 ta ’Novembru 1444, Murad irrepela l-Kruċjata ta’ Varna billi għeleb l-armati Ungeriża, Pollakka u Valaġjana taħt Władysław III tal-Polonja (ukoll Re tal-Ungerija) u John Hunyadi fil-Battalja ta ’Varna, għalkemm l-Albaniżi taħt Skanderbeg baqgħu jirreżistu. Erba 'snin wara, John Hunyadi ħejja armata oħra ta' forzi Ungeriżi u tal-Wallachian biex jattakkaw it-Torok, iżda reġa 'ġie megħlub fit-Tieni Battalja tal-Kosovo fl-1448.