Slovakkja
Is-Slovakkja ( sloʊˈvɑːkiə (għajnuna·info); Slovakk: Slovensko (għajnuna·info)), uffiċjalment ir-Repubblika Slovakka (Slovakk: Slovenská republika), hija pajjiż interkjuż fl-Ewropa Ċentrali.[4][5] Il-pajjiż għandhu popolazzjoni ta' aktar minn ħames miljuni u erja ta' madwar 49,000 kilometru kwadru (19,000 mi kw). Is-Slovakkja hija mdawra mir-Repubblika Ċeka u l-Awstrija lejn il-punent, il-Polonja lejn it-tramuntana, l-Ukraina lejn il-lvant u l-Ungerija fin-nofsinhar. L-akbar belt hija l-kapitali, Bratislava, u t-tieni l-akbar hija Košice. Is-Slovakkja hija stat membru tal-Unjoni Ewropea, tan-NATO, tal-Ġnus Magħquda, l-OECD u L-WTO fost oħrajn. Il-lingwa uffiċjali hija s-Slovakk, membru tal-familja tal-Lingwi Slavi.
Repubblika Slovakka Slovenská republika |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Innu nazzjonali: "Nad Tatrou sa blýska" Sajjetti Madwar it-Tatras |
||||||
Belt kapitali (u l-ikbar belt) | Bratislava 48°09′N 17°07′E / 48.15°N 17.117°E
| |||||
Lingwi uffiċjali | Slovakk | |||||
Gvern | Repubblika parlamentari | |||||
- | President | Andrej Kiska | ||||
- | Prim Ministru | Robert Fico | ||||
Indipendenza | ||||||
- | mill-Awstrija–Ungerija (bħala parti miċ-Ċekoslovakkja) |
28 ta' Ottubru 1918 | ||||
- | miċ-Ċekoslovakkja | 1 ta' Jannar 19931 | ||||
Erja | ||||||
- | Total | 49,035 km2 (129) 18,932 mil kwadru |
||||
- | Ilma (%) | negliġibbli | ||||
Popolazzjoni | ||||||
- | stima tal-2012 | 5,410,836[1] (115) | ||||
- | ċensiment tal-2011 | 5,397,036 | ||||
- | Densità | 111/km2 (88) 287/mili kwadri |
||||
PGD (PSX) | stima tal-2012 | |||||
- | Total | $132.384 biljun[2] | ||||
- | Per capita | $24,284[2] | ||||
PGD (nominali) | stima tal-2013 | |||||
- | Total | $91.186 biljun[2] | ||||
- | Per capita | $16,726[2] | ||||
IŻU (2013) | 0.840[3] (għoli) (35) | |||||
Valuta | Ewro (€) (EUR ) |
|||||
Żona tal-ħin | CET (UTC+1) | |||||
Kodiċi telefoniku | +421 | |||||
TLD tal-internet | .sk2 | |||||
1 | Iċ-Ċekoslovakkja inqasmet fir-Repubblika Ċeka u s-Slovakkja; ara Divorzju Velvet. | |||||
2 | Ukoll .eu, li hi maqsuma flimkien mal-istati membri l-oħra tal-Unjoni Ewropea. |
Is-Slavi waslu fit-territorju li llum il-ġurnata msejjaħ Slovakkja fis-sekli 5 u 6 matul il-perijodu ta' emigrazzjoni. Matul l-istorja, diversi partijiet tas-Slovakkja tal-lum kienu ikkontrollati mill-Imperu ta' Samo (l-ewwel unità politika magħrufa tas-Slavi), il-Prinċipalità ta' Nitra (bħala entità indipendenti, bħala parti tal-Gran Moravja u bħala parti mir-Renju Ungeriż), il-Gran Moravja, ir-Renju tal-Ungerija,[6] l-Imperu Awstro-Ungeriż jew l-Imperu Habsburg, u ċ-Ċekoslovakkja. L-iStat Slovakk separat eżista għal mien qasir fit-Tieni Gwerra Dinjija, li matulha s-Slovakkja kienet dipendenza tal-Ġermanja Nażista bejn l-1939 u l-1944. Mill-1945, is-Slovakkja għal darb'oħra saret parti miċ-Ċekoslovakkja. Is-Slovakkja saret stat indipendenti fl-1 ta' Jannar 1993 wara x-xoljiment paċifiku taċ-Ċekoslovakkja.
It-territorju l-aktar muntanjuż tas-Slovakkja jifrex madwar 49,000 kilometru kwadru (19,000 mil kwadru) u huwa dar għal popolazzjoni ta' aktar minn 5.4 miljun. Il-belt kapitali u l-akbar hija Bratislava, filwaqt li t-tieni l-akbar belt hija Košice.
Is-Slavi waslu fit-territorju tas-Slovakkja tal-lum fis-sekli 5 u 6. Mill-aħħar tas-6 seklu, partijiet tas-Slovakkja moderna ġew inkorporati fl-Avar Khanate. Fis-seklu 7, is-Slavi kellhom rwol importanti fil-ħolqien tal-Imperu Samo. Fis-seklu 9, l-Avar Khanate ġie xolt u s-Slavi stabbilixxew il-Prinċipat ta' Nitra, li aktar tard kien maħkum mill-Prinċipat tal-Moravja, li wassal għall-formazzjoni tal-Moravja l-Kbira. Fis-seklu 10, wara x-xoljiment tal-Moravja l-Kbira, it-territorju ġie integrat fil-Prinċipat tal-Ungerija, li aktar tard sar ir-Renju tal-Ungerija fis-sena 1000. Fl-1241 u l-1242, wara l-invażjoni tal-Ewropa Mongola, ħafna minn it-territorju ġie meqrud, iżda fil-biċċa l-kbira ġie rkuprat grazzi għal Béla IV.
Wara l-Ewwel Gwerra Dinjija u x-xoljiment tal-Imperu Awstro-Ungeriż, ġie stabbilit l-istat taċ-Ċekoslovakkja, li jinkorpora s-Slovakkja. Fil-preparazzjoni għat-Tieni Gwerra Dinjija, il-partiti faxxisti lokali ħadu l-poter gradwalment fl-artijiet Slovakki, u l-ewwel Repubblika Slovakka ġiet stabbilita bħala stat klijent taħt il-kontroll tal-Ġermanja Nażista. Il-popolazzjoni Lhudija lokali kienet ippersegwitata bl-aħrax, bi kważi 70,000 Lhudi maqtula jew deportati. L-oppożizzjoni interna għall-politika tal-gvern faxxista laħqet il-qofol tagħha fir-Rewwixta Nazzjonali Slovakka, ikkawżata mill-okkupazzjoni Nażista Ġermaniża tal-pajjiż. Għalkemm ir-rewwixta eventwalment ġiet mrażżna, kompliet ir-reżistenza partiġġjana u l-indipendenza Ċekoslovakka ġiet restawrata wara l-ħelsien tal-pajjiż fi tmiem il-gwerra.
Wara l-kolp ta' stat appoġġjat mis-Sovjetiċi tal-1948, iċ-Ċekoslovakkja saret stat komunista fi ħdan il-Blokk tal-Lvant u stat satellita tal-Unjoni Sovjetika. It-tentattivi biex jiġi liberalizzat il-komuniżmu laħqu l-qofol tagħhom fir-Rebbiegħa ta' Praga, li ġiet imrażżna mill-invażjoni taċ-Ċekoslovakkja tal-Patt ta' Varsavja f'Awwissu 1968. Fl-1989, ir-Rivoluzzjoni tal-Blus temmet b'mod paċifiku l-ħakma komunista fiċ-Ċekoslovakkja. Is-Slovakkja saret stat indipendenti fl-1 ta' Jannar, 1993 wara x-xoljiment paċifiku taċ-Ċekoslovakkja, xi drabi magħrufa bħala d-Divorzju tal-Bellus.
Is-Slovakkja hija pajjiż żviluppat b'ekonomija avvanzata bi dħul għoli. Il-pajjiż iżomm taħlita ta' ekonomija tas-suq b'sistema ta' sigurtà soċjali komprensiva, li tipprovdi liċ-ċittadini b’kura tas-saħħa universali, edukazzjoni b'xejn, u wieħed mill-itwal leave tal-ġenituri mħallsa fl-OECD. Is-Slovakkja hija membru tal-Unjoni Ewropea, iż-Żona tal-Euro, iż-Żona Schengen, in-Nazzjonijiet Uniti, in-NATO, is-CERN, l-OECD, id-WTO, il-Kunsill tal-Ewropa, il-Grupp Visegrád u l-OSKE. Is-Slovakkja hija wkoll dar għal tmien Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO. Is-Slovakkja, l-akbar produttur tal-karozzi per capita fid-dinja, immanifatturat total ta '1.1 miljun karozza fl-2019, li jammontaw għal 43% tal-produzzjoni industrijali totali tagħha.
Etimoloġija
immodifikaL-isem Slovakkja jfisser "L-Art tal-Islavi" (Slovensko fis-Slovakk ġej mill-forma eqdem Sloven/Slovienin). Bħala tali, huwa kognat tal-kliem Slovenja u Slavonja. Fil-Latin medjevali, il-Ġermaniż, u anke xi sorsi Slavi, l-istess isem spiss intuża għas-Slovakki, Sloveni, Slavi, u Slavi b'mod ġenerali. Skont waħda mit-teoriji, ġiet iffurmata forma ġdida ta' isem nazzjonali għall-antenati tas-Slovakki bejn is-sekli 13 u 14, possibilment minħabba influwenza barranija; il-kelma Ċeka Slovák (f'sorsi medjevali mill-1291 'il quddiem). Din il-forma ħadet post bil-mod l-isem tal-membri rġiel tal-komunità, iżda l-isem femminili (Slovenka), ir-referenza għal artijiet abitati (Slovensko) u l-isem tal-lingwa (slovenčina) baqgħu l-istess, bil-bażi tagħha fl-aktar antika. (qabbel mal-kontropartijiet Sloveni tagħhom). Il-biċċa l-kbira tat-traduzzjonijiet barranin għandhom it-tendenza li joħorġu minn din il-forma aktar ġdida (Is-Slovakkja bl-Ingliż, Slowakei bil-Ġermaniż, Slovaquie bil-Franċiż, eċċ.).
It-termini Slavus, Slavonia jew Slavorum (u aktar varjanti, mill-1029) intużaw fis-sorsi Latini medjevali. Fis-sorsi Ġermaniżi, l-ismijiet tal-artijiet Slovakki kienu Windenland jew Windische Lande (bidu tas-seklu 15), u l-forom Slovakkja u Schlowakei bdew jidhru fis-seklu 16. Il-forma Slovakka attwali Slovensko tidher għall-ewwel darba fl-1675.
Storja
immodifikaL-eqdem artifatti umani li baqgħu ħajjin fis-Slovakkja nstabu ħdejn Nové Mesto nad Váhom u jmorru lura għas-sena 270,000 QK, fil-Paleolitiku bikri. Dawn l-għodda tal-qedem, magħmula bl-użu tat-teknika Clactonian, jagħtu xhieda tal-okkupazzjoni antika tas-Slovakkja.
Għodod oħra tal-ġebel mill-Paleolitiku Nofsani (200,000–80,000 QK) ġejjin mill-għar Prévôt (Prepoštská) f'Bojnice u siti oħra fil-qrib. L-aktar sejba importanti minn dak iż-żmien hija kranju Neanderthal (c. 200,000 QK), skopert qrib Gánovce, raħal fit-Tramuntana tas-Slovakkja.
L-arkeoloġi skoprew skeletri umani preistoriċi fir-reġjun, kif ukoll bosta oġġetti u vestiġji tal-kultura Gravettian, prinċipalment fil-widien tax-xmajjar ta' Nitra, Hron, Ipeľ, Váh u sal-belt ta' Žilina, u ħdejn il-qiegħ tal-Vihorlat. Muntanji, Inovec u Tribeč , kif ukoll fil - Muntanji Myjava. L-aktar sejbiet magħrufa jinkludu l-eqdem statwa femminili magħmula minn għadam mammoth (22,800 QK), il-famuża Venere ta' Moravany. L-istatwa nstabet fl-1940 f'Moravany nad Váhom ħdejn Piešťany. Bosta ġiżirajjen magħmulin minn qxur ta' gastropodi termofiliċi Cypraca mill-perjodu Terzjarju ġejjin mis-siti ta' Zákovská, Podkovice, Hubina u Radošina. Dawn is-sejbiet jipprovdu l-eqdem evidenza ta' skambji kummerċjali bejn il-Mediterran u l-Ewropa Ċentrali.
Età tal-Bronż
immodifikaMatul l-Età tal-Bronż, it-territorju ġeografiku tas-Slovakkja tal-lum għadda minn tliet stadji ta' żvilupp, li jestendu mill-2000 sat-800 QK L-iżvilupp kulturali, ekonomiku u politiku sinifikanti jista' jiġi attribwit għat-tkabbir sinifikanti tal-produzzjoni tar-ram, speċjalment fis-Slovakkja ċentrali (eż. fi Špania Dolina) u l-majjistral. Ir-ram sar sors stabbli ta' prosperità għall-popolazzjoni lokali.
Wara l-għajbien tal-kulturi Čakany u Velatice, l-abitanti Lusatian espandew il-kostruzzjoni ta' fortifikazzjonijiet solidi u kumplessi, b'bini permanenti kbir u ċentri amministrattivi. Skavi tal-fortizzi tal-għoljiet Lusatian jiddokumentaw l-iżvilupp importanti tal-kummerċ u l-agrikoltura f'dak il-perjodu. Ir-rikkezza u d-diversità tal-oqbra żdiedu konsiderevolment. L-abitanti taż-żona għamlu armi, tarki, dehbijiet, pjanċi u statwi.
Età tal-Ħadid
immodifikaPerjodu ta' Hallstatt
immodifikaIl-wasla ta' tribujiet minn Traċja ħarbtet lill-abitanti tal-kultura ta' Kalenderberg, li kienu jgħixu f’irħula li jinsabu fuq il-pjanura (Sereď) u f'għoljiet bħal Molpír, ħdejn Smolenice, fil-Karpazji ż-Żgħar. Fi żmien Hallstatt, ġew imwaqqfa dfin monumentali fil-Punent tas-Slovakkja, b’regali prinċpji li kienu jikkonsistu f’bastimenti, ornamenti u dekorazzjonijiet imżejna b’mod għani. Ir-riti funebri kienu jikkonsistu esklussivament minn kremazzjoni. In-nies komuni kienu midfuna fiċ-ċimiterji b’urni ċatti.
L-insiġ u l-produzzjoni tat-tessuti kellhom rwol speċjali. Il-qawwa lokali tal-“prinċpijiet” tal-era ta' Hallstatt għebet fis-Slovakkja matul is-seklu ta' qabel f'nofs l-ewwel millennju QK, wara l-kunflitti bejn is-Scythian-Thracians u l-abitanti lokali, li kkawżaw l-abbandun tal-fortizzi tal-għoljiet tal-qedem. Iż-żoni relattivament mhux popolati malajr qajmu l-interess ta' tribujiet Ċeltiċi emerġenti, li avvanzat min-nofsinhar għat-tramuntana wara x-xmajjar Slovakki u integrati b'mod paċifiku mal-fdalijiet tal-popolazzjoni lokali.
Perjodu ta' La Tène
immodifikaMis-sena 500 QK, it-territorju tas-Slovakkja tal-lum kien ikkolonizzat minn Ċelti, li bnew oppida qawwija fuq is-siti tal-lum Bratislava u Devín. Biatecs, muniti tal-fidda bi skrizzjonijiet fl-alfabett Latin, jirrappreżentaw l-ewwel użu magħruf tal-kitba fis-Slovakkja. Fir-reġjuni tat-Tramuntana, il-fdalijiet tal-popolazzjoni lokali ta' oriġini Lusaziana, flimkien ma' l-influwenza Ċeltika u aktar tard Dacian, taw lok għall-kultura unika ta' Púchov, b'sengħa avvanzata u xogħol tal-ħadid, fortizzi numerużi u insedjamenti fortifikati tat-tip ċentrali bil-muniti ta' it-tip "Velkobysterecky" (mingħajr iskrizzjonijiet, b'żiemel fuq naħa waħda u ras fuq in-naħa l-oħra). Din il-kultura ħafna drabi hija relatata mat-tribù Ċeltiku msemmi fis-sorsi Rumani bħala l-Cotini.
Perjodu Ruman
immodifikaMis-sena 2 AD. QK, l-Imperu Ruman li qed jespandi stabbilixxa u żamm sensiela ta' postijiet avvanzati madwar u eżatt fin-Nofsinhar tad-Danubju, li l-akbar minnhom kienu magħrufa bħala Carnuntum (li l-fdalijiet tagħhom jinsabu fit-triq prinċipali f’nofs Vjenna u Bratislava) u Brigetio (preżenti). -jum Szőny fuq il-fruntiera bejn is-Slovakkja u l-Ungerija). Dawn l-insedjamenti fuq il-fruntiera Rumana nbnew fiż-żona tal-lum ta 'Rusovce, bħalissa subborg ta' Bratislava. Il-forti militari kien imdawwar b’vicus ċivili u diversi rziezet tat-tip villa rustica. L-isem ta' dan l-insedjament kien Gerulata. Il-forti militari kellu unità awżiljarja tal-kavallerija, b'saħħitha bejn wieħed u ieħor 300 żiemel, ispirata mill-cananefates. Fdalijiet ta' bini Ruman baqgħu ħajjin ukoll fi Stupava, il-Kastell ta' Devín, l-Għolja tal-Kastell ta' Bratislava u s-subborg ta' Bratislava-Dúbravka.
Ħdejn il-linja l-aktar tat-Tramuntana tal-intern Ruman, il-Limes Romanus, kien jeżisti l-kamp tax-xitwa ta' Laugaricio (modern Trenčín), fejn l-Awżiljarju tat-II Leġjun iġġieled u rebaħ f'battalja deċiżiva fuq it-tribù Ġermaniku Quadi fl-179 AD matul il-Gwerer Marcomannic. Ir-Renju ta' Vannius, renju mwaqqfa mit-tribujiet Ġermaniċi Swabian ta' Quadi u Marcomanni, kif ukoll diversi tribujiet Ġermaniċi u Ċeltiċi żgħar, inklużi l-Osi u l-Cotini, kienu jeżistu fil-Punent u ċentrali tas-Slovakkja mit-8-6 QK sal-179 AD.
Invażjonijiet kbar tas-sekli 4 sas-7
immodifikaFis-sekli 2 u 3 wara Kristu. C., il-Huns bdew jabbandunaw l-isteppi tal-Asja Ċentrali. Huma qasmu d-Danubju fis-sena 377 wara Kristu. C. u okkupaw Pannonia, li użaw għal 75 sena bħala bażi biex iniedu rejds ta' serq fl-Ewropa tal-Punent. Madankollu, il-mewt ta' Attila fl-453 ikkawżat il-mewt tal-Imperu Huniku. Fl-568, konfederazzjoni tribali Turko-Mongol, l-Avari, wettqu l-invażjoni tagħhom fir-reġjun tad-Danubju Nofsani. L-Avari okkupaw l-artijiet baxxi tal-Pjanura Pannonia u stabbilixxew imperu li jiddomina l-Baċir tal-Karpazji.
Fis-sena 623, il-popolazzjoni Slava li tgħix fil-partijiet tal-punent ta' Pannonia ħarġet mill-imperu tagħhom wara rivoluzzjoni mmexxija minn Samo, negozjant Franki. Wara 626, il-qawwa Avar bdiet tnaqqis gradwali iżda r-renju tagħhom dam sat-804.
Stati Slavi
immodifikaTribijiet Slavi stabbiliti fit-territorju tas-Slovakkja moderna fis-seklu 5 Is-Slovakkja tal-Punent kienet iċ-ċentru tal-imperu Samo fis-seklu 7. Stat Slav magħruf bħala l-Prinċipat ta' Nitra tfaċċa fis-seklu 8 u l-ħakkiem tiegħu Pribina kellu l-ewwel knisja Kristjana magħrufa fit-territorju tas-Slovakkja tal-lum ġiet ikkonsagrata fl-828. Flimkien mal-Moravja ġirien, il-prinċipat ifforma n-nukleu tal-Imperu l-Kbir. Moravjan minn 833. Il-qofol ta' dan l-imperu Slavu wasal bil-wasla tal-Qaddisin Ċirillu u Metodju fl-863, matul ir-renju tad-Duka Rastislav, u l-espansjoni territorjali taħt ir-Re Svätopluk I.
Moravja l-Kbira (830–qabel 907)
immodifikaIl-Moravja l-Kbira nħolqot madwar l-830 meta Mojmír I għaqqad it-tribujiet Slavi stabbiliti fit-tramuntana tad-Danubju u estenda s-supremazija Moravja fuqhom. Meta Mojmír I pprova jinfired mis-supremazija tar-re Franċiż tal-Lvant fl-846, ir-Re Louis il-Ġermaniku keċċah u għen lin-neputi ta' Mojmír Rastislav (846-870) jakkwista t-tron. Il-monarka l-ġdid wettaq politika indipendenti: wara li waqqaf attakk Franki fl-855, fittex ukoll li jdgħajjef l-influwenza tal-qassisin Franki li ppriedkaw fis-saltna tiegħu. Duka Rastislav talab lill-imperatur Biżantin Mikiel III biex jibgħat għalliema li jinterpretaw il-Kristjaneżmu bil-vernakulari Slavu.
Fuq talba ta' Rastislav, żewġ aħwa, uffiċjali u missjunarji Biżantini, il-Qaddisin Ċirillu u Metodju, waslu fl-863. Ċirillu żviluppa l-ewwel alfabett Slav u traduċa l-Evanġelju fil-lingwa Slava tal-Knisja l-Qadima. Rastislav kien imħasseb ukoll dwar is-sigurtà u l-amministrazzjoni tal-istat tiegħu. Bosta kastelli fortifikati mibnija fil-pajjiż kollu jmorru mir-renju tiegħu u xi wħud minnhom (eż. Dowina, xi drabi identifikat mal-Kastell ta' Devín) jissemmew ukoll b’rabta ma’ Rastislav fil-kronaki Franki.
Matul ir-renju ta' Rastislav il-prinċipat ta' Nitra ingħata lin-neputi tiegħu Svätopluk bħala infanterija. Il-prinċep ribelluż alleat ruħu mal-Franki u waqqa' lil zijuh fl-870. B'mod simili għall-predeċessur tiegħu, Svätopluk I (871-894) assuma t-titlu ta' re (rex). Matul ir-renju tiegħu, l-Imperu tal-Moravja l-Kbir laħaq l-akbar firxa territorjali tiegħu, meta mhux biss il-Moravja u s-Slovakkja tal-lum, iżda wkoll l-Ungerija tat-Tramuntana u ċ-ċentru, l-Awstrija t’Isfel, il-Boemja, Silesja, Lusazja, in-Nofsinhar tal-Polonja u t-Tramuntana tas-Serbja Huma kienu jappartjenu għall-imperu. , iżda l-awturi moderni għadhom jikkontestaw il-fruntieri eżatti tad-dominji tagħhom. Svatopluk rreżistiet ukoll attakki minn tribujiet Magyar u l-Imperu Bulgaru, għalkemm ġieli kien hu li qabbad lill-Magyars meta għamel gwerra kontra Franza tal-Lvant.
Fis-sena 880, il-Papa Ġwanni VIII ħoloq provinċja ekkleżjastika indipendenti fil-Moravja l-Kbira, bl-Arċisqof Metodju bħala l-kap tagħha. Ħatar ukoll lill-kjeriku Ġermaniż Wiching isqof ta' Nitra.
Wara l-mewt tal-Prinċep Svatopluk fl-894, uliedu Mojmír II (894-906?) u Svatopluk II laqgħuh bħala prinċep tal-Moravja l-Kbira u prinċep ta' Nitra rispettivament. Madankollu, huma bdew jikkontestaw għall-kontroll tal-imperu kollu. Imdgħajfa minn kunflitt intern kif ukoll gwerra kostanti ma' Franza tal-Lvant, il-Gran Moravja tilfet il-biċċa l-kbira tat-territorji periferali tagħha.
Sadanittant, it-tribujiet Magyar semi-nomadi, possibbilment li sofrew telfa mill-Pechenegs ugwalment nomadi, abbandunaw it-territorji tagħhom fil-Lvant tal-Muntanji Karpazji, invadew il-Baċir Karpazju, u bdew jokkupaw gradwalment it-territorju madwar 896. L-avvanz tal-armati tagħhom jista 'jkollhom ġew promossi minn gwerer kontinwi bejn pajjiżi fir-reġjun li l-ħakkiema tagħhom kienu għadhom okkażjonalment jqabbduhom biex jintervjenu fil-ġlied tagħhom.
Mhux magħruf x'ġara minn Mojmír II u Svatopluk II għax ma jissemmewx f'sorsi bil-miktub wara l-906. Fi tliet battalji (4-5 ta' Lulju u 9 ta' Awwissu, 907) qrib Bratislava, il-Magyars għelbu lill-armati tal-Bavarja. Xi storiċi jqiegħdu din is-sena bħala d-data tad-diżintegrazzjoni tal-Imperu Moravja l-Kbir, minħabba l-konkwista Ungeriża; Storiċi oħra jqiegħdu d-data ftit qabel (902).
Il-Moravja l-Kbira ħalliet wirt dejjiemi fl-Ewropa ċentrali u tal-Lvant. L-iskrittura Glagolitika u s-suċċessur tagħha, Ċirilliku, infirxu għal pajjiżi Slavi oħra, u fetħu triq ġdida fl-iżvilupp soċjokulturali tagħhom.
Ir-Renju tal-Ungerija, il-Monarkija tal-Habsburg u l-Imperu Ottoman (1000-1918)
immodifikaWara d-diżintegrazzjoni tal-Imperu Moravjan fil-bidu tas-seklu 10, l-Ungeriżi annessaw it-territorju li llum jinkludi s-Slovakkja. Wara t-telfa tagħhom fix-Xmara Lech, l-Ungeriżi abbandunaw il-modi nomadi tagħhom u ssetiljaw fiċ-ċentru tal-Wied tal-Karpazji, fejn adottaw bil-mod il-Kristjaneżmu u bdew jibnu stat ġdid: is-saltna Ungeriża.
Fis-snin 1001-1002 u 1018-1029, is-Slovakkja kienet parti mir-Renju tal-Polonja, wara li ġiet maħkuma minn Boleslaw I l-Brave. Wara li t-territorju tas-Slovakkja ġie rritornat lejn l-Ungerija, baqgħet teżisti sistema politika semi-awtonoma (jew inħolqot fl-1048 mir-Re Andrija I) imsejħa Dukat ta' Nitra. Bejn wieħed u ieħor kienu jinkludu t-territorju tal-Prinċipat ta' Nitra u l-Prinċipat ta' Bihar, iffurmaw dak li kien jissejjaħ tercia pars regni, terz ta' renju.
Din is-sistema politika kienet teżisti sal-1108/1110, u wara ma ġietx restawrata. Wara dan, sal-1918, meta l-Imperu Awstro-Ungeriż waqa', it-territorju tas-Slovakkja kien parti integrali mill-istat Ungeriż. Il-kompożizzjoni etnika tas-Slovakkja saret aktar diversa bil-wasla tal-Ġermaniżi tal-Karpazji fis-seklu 13 u l-Lhud fis-seklu 14.
L-invażjoni tal-Mongols fl-1241 u l-ġuħ li segwiet ikkawżaw tnaqqis sinifikanti fil-popolazzjoni. Madankollu, fi żminijiet medjevali, iż-żona tas-Slovakkja kienet ikkaratterizzata minn immigrazzjoni Ġermaniża u Lhudija, it-tiffjorit tal-bliet, il-kostruzzjoni ta' bosta kastelli tal-ġebel u l-kultivazzjoni tal-arti. Il-wasla tal-elementi Ġermaniżi kultant ħolqot problema għas-Slovakki indiġeni (u anke għall-Ungeriżi fl-Ungerija usa'), peress li ħafna drabi malajr kisbu l-biċċa l-kbira tal-poter fl-ibliet medjevali, biex aktar tard jirrifjutaw li jaqsmuha. It-tkissir tad-drawwiet qodma mill-Ġermaniżi spiss ta lok għal tilwim nazzjonali. Wieħed minnhom kellu jiġi solvut mir-Re Ludwig I bil-proklama Privilegium pro Slavis (Privileġġ għas-Slovakki) fl-1381. Skont dan il-privileġġ, Slovakki u Ġermaniżi kellhom jokkupaw kull nofs is-siġġijiet fil-kunsill tal-belt ta' Žilina u s-Sindku. kellu jiġi elett kull sena, li jalterna bejn dawk in-nazzjonalitajiet. Dan ma jkunx l-aħħar każ ta' dan it-tip.
Fl-1465, ir-Re Matthias Corvinus waqqaf it-tielet università tar-Renju Ungeriż, fi Pressburg (Bratislava), iżda ngħalqet fl-1490 wara l-mewt tiegħu L-Hussites stabbilixxew ukoll fir-reġjun wara l-Gwerer Użiti.
Minħabba l-espansjoni tal-Imperu Ottoman fit-territorju Ungeriż, Bratislava ġiet innominata bħala l-kapitali l-ġdida tal-Ungerija fl-1536, qabel il-waqgħa tal-eks-kapitali Ungeriża ta' Buda fl-1541. Sar parti mill-monarkija tal-Habsburg Awstrijaka, u mmarkat Il-bidu ta' era ġdida. It-territorju li jinkludi s-Slovakkja moderna, li dak iż-żmien kien magħruf bħala l-Ungerija ta' Fuq, sar il-post ta' stabbiliment ta' kważi żewġ terzi tan-nobbli Magyar li ħarbu mit-Torok u sar ħafna aktar lingwistikament u kulturali Ungeriż milli kien qabel. Parzjalment grazzi għall-familji tal-qedem Hussiti u Slovakki li jistudjaw taħt Martin Luther, ir-reġjun esperjenza tkabbir tal-Protestantiżmu. Għal perjodu qasir fis-seklu 17, il-maġġoranza tas-Slovakki kienu Luterani. Huma sfidaw lill-Habsburgs Kattoliċi u fittxew protezzjoni mill-ġirien Transilvanja, kontinwazzjoni rivali tal-istat Magyar li pprattika t-tolleranza reliġjuża u normalment kellu appoġġ Ottoman. L-Ungerija ta' Fuq, is-Slovakkja tal-lum, saret ix-xena ta' gwerer frekwenti bejn il-Kattoliċi tal-punent u l-Protestanti tal-Lvant, kif ukoll kontra t-Torok; il-fruntiera kienet fi stat kostanti ta' twissija militari u msaħħa ħafna minn kastelli u ċitadelli ta' spiss mgħasses minn truppi Kattoliċi Ġermaniżi u Slovakki fuq in-naħa tal-Habsburg. Fl-1648, is-Slovakkja ma ġietx meħlusa mill-Kontro-Riforma, li wasslet biex il-maġġoranza tal-popolazzjoni tagħha tabbanduna l-Luteraniżmu u tirritorna lejn il-Kattoliċiżmu Ruman. Fl-1655, l-istamperija tal-università ta' Trnava pproduċiet Cantus Catholici tal-Ġiżwita Benedikt Szöllősi, innarju Kattoliku bl-Islovakkja li affermat mill-ġdid ir-rabtiet max-xogħlijiet preċedenti ta' Ċirillu u Metodju.
Il-Gwerer Ottomani, ir-rivalità Awstrijaka-Transilvanja, u insurrezzjonijiet frekwenti kontra l-monarkija tal-Habsburg ikkawżaw devastazzjoni kbira, speċjalment fiż-żoni rurali. Fil-Gwerra Awstro-Torka (1663-1664), armata Torka mmexxija mill-Gran Viżir iddeċimat is-Slovakkja. Fl-1682, il-Prinċipat tal-Ungerija ta' Fuq, stat vassalli Ottoman ta' ħajja qasira, ġie stabbilit fit-territorju tas-Slovakkja moderna. Qabel dan, ir-reġjuni tat-tarf tan-Nofsinhar tagħha kienu diġà miġbura mill-eyalates ta' Egri, Budin u Uyvar. Ir-ribelli Kuruc minn Thököly tal-Prinċipat tal-Ungerija ta' Fuq ġġieldu flimkien mat-Torok kontra l-Awstrijaċi u l-Pollakki fil-Battalja ta' Vjenna tal-1683 immexxija minn Ġwanni III Sobieski. Meta t-Torok irtiraw mill-Ungerija fl-aħħar tas-seklu 17, l-importanza tat-territorju li jifforma s-Slovakkja moderna naqset, għalkemm Pressburg żammet l-istatus tagħha bħala l-kapitali tal-Ungerija sal-1848, meta ġiet trasferita lura lejn Buda.
Matul ir-rivoluzzjoni tal-1848-49, is-Slovakki appoġġaw lill-imperatur Awstrijak, bit-tama li jiksbu l-indipendenza mill-parti Ungeriża tal-monarkija doppja, iżda ma laħqux l-għan tagħhom. Minn hemm 'il quddiem, ir-relazzjonijiet bejn in-nazzjonalitajiet marru għall-agħar (ara l-Maġijarizzazzjoni), li laħqu fis-seċessjoni tas-Slovakkja mill-Ungerija wara l-Ewwel Gwerra Dinjija.
Indipendenza taċ-Ċekoslovakkja (1918-1939)
immodifikaFit-18 ta' Ottubru, 1918, Tomáš Garrigue Masaryk, Milan Rastislav Štefánik u Edvard Beneš iddikjaraw f'Washington D.C. l-indipendenza tat-territorji tal-Boemja, Moravja, Silesja, Ungerija ta' Fuq u Rutenja Karpazjali mill-Imperu Awstro-Ungeriż u pproklamaw stat komuni, Ċekoslovakkja. Fl-1919, matul il-kaos wara t-tifrik tal-Awstrija-Ungerija, iċ-Ċekoslovakkja ġiet iffurmata b'bosta Ġermaniżi, Slovakki, Ungeriżi u Ruteni fi ħdan il-fruntieri stabbiliti ġodda. Il-fruntieri ġew stabbiliti bit-Trattat ta' Saint Germain u t-Trattat ta' Trianon. Fil-paċi li wara l-Gwerra Dinjija, iċ-Ċekoslovakkja ħarġet bħala stat Ewropew sovran. Hija tat dawk li dak iż-żmien kienu drittijiet pjuttost estensivi lill-minoranzi tagħha.
Matul il-perjodu ta' bejn il-gwerra, iċ-Ċekoslovakkja demokratika kienet alleata ma' Franza, u wkoll mar-Rumanija u l-Jugoslavja (Little Entente); Madankollu, it-Trattati ta' Locarno tal-1925 ħallew is-sigurtà tal-Lvant tal-Ewropa miftuħa. Kemm iċ-Ċeki kif ukoll is-Slovakki gawdew minn perjodu ta' prosperità relattiva. Kien hemm progress mhux biss fl-iżvilupp tal-ekonomija tal-pajjiż, iżda wkoll fil-kultura u l-opportunitajiet edukattivi. Madankollu, id-Depressjoni l-Kbira kkawżat riċessjoni ekonomika qawwija, segwita minn taqlib politiku u insigurtà fl-Ewropa.
Fis-snin tletin, iċ-Ċekoslovakkja ġiet taħt pressjoni kontinwa mill-gvernijiet revanchisti tal-Ġermanja, l-Ungerija, u l-Polonja, li użaw il-minoranzi aggravati tal-pajjiż bħala mezz utli. Intalbet reviżjoni tal-fruntieri, peress li ċ-Ċeki kienu jiffurmaw biss 43% tal-popolazzjoni. Eventwalment, din il-pressjoni wasslet għall-Ftehim ta' Munich ta' Settembru, 1938, li ppermetta li l-maġġoranza etnika Ġermaniża tas-Sudetenland, art tal-fruntiera taċ-Ċekoslovakkja, tingħaqad mal-Ġermanja. Il-minoranzi li kien fadal intensifikaw il-pressjonijiet tagħhom għall-awtonomija u l-istat ġie federalizzat, bid-Dieti fis-Slovakkja u r-Rutenja. Il-bqija taċ-Ċekoslovakkja ngħatat l-isem ġdid taċ-Ċekoslovakkja u ġie mwiegħed grad akbar ta' awtonomija politika Slovakka. Dan, madankollu, ma seħħx. L-Ungerija rkuprat ukoll partijiet tan-Nofsinhar u tal-Lvant tas-Slovakkja fl-Ewwel Premju ta' Vjenna ta' Novembru 1938.
Tieni Gwerra Dinjija (1939-1945)
immodifikaWara l-Ftehim ta' Munich u l-Premju ta' Vjenna tiegħu, il-Ġermanja Nażista hedded li tehmeż parti mis-Slovakkja u tippermetti li r-reġjuni li fadal jiġu diviżi mill-Ungerija jew mill-Polonja sakemm ma tiġix iddikjarata l-indipendenza. Għalhekk, is-Slovakkja sseparat miċ-Ċekoslovakkja f'Marzu 1939 u alleat ruħha, kif talbet il-Ġermanja, mal-koalizzjoni ta' Hitler. Is-seċessjoni kienet ħolqot l-ewwel stat Slovakk fl-istorja. Il-gvern tal-Ewwel Repubblika Slovakka, immexxi minn Jozef Tiso u Vojtech Tuka, kien influwenzat ħafna mill-Ġermanja u gradwalment sar reġim pupazzi f'ħafna aspetti. Fl-24 ta' Novembru, 1940, is-Slovakkja ngħaqdet mal-Assi meta l-mexxejja tagħha ffirmaw il-Patt Tripartitiku.
Sadanittant, il-gvern Ċekoslovakk fl-eżilju pprova jreġġa' lura l-Ftehim ta' Munich u l-okkupazzjoni Ġermaniża sussegwenti taċ-Ċekoslovakkja u jirritorna r-Repubblika għall-fruntieri tagħha tal-1937 Il-gvern operat minn Londra u fl-aħħar mill-aħħar kien meqjus bħala l-gvern leġittimu taċ-Ċekoslovakkja matul it-Tieni Gwerra Dinjija.
Bħala parti mill-Olokawst fis-Slovakkja, 75,000 Lhudi mit-80,000 li baqgħu fit-territorju Slovakk wara li l-Ungerija ħatfet ir-reġjuni tan-Nofsinhar ġew deportati u meħuda lejn kampijiet ta' sterminazzjoni Ġermaniżi. Eluf ta' Lhud, Żingari u nies oħra politikament mhux mixtieqa baqgħu f'kampijiet ta' xogħol furzat Slovakk f'Sereď, Vyhne u Nováky. Tiso, permezz tal-għoti ta' eżenzjonijiet presidenzjali, ippermetta li bejn 1,000 u 4,000 persuna kruċjali għall-ekonomija tal-gwerra jevitaw id-deportazzjonijiet. Taħt il-ħakma ta' Tiso u l-okkupazzjoni Ungeriża, il-maġġoranza l-kbira tal-popolazzjoni Lhudija tas-Slovakkja ta' qabel il-gwerra (bejn 75,000 u 105,000 ruħ, inklużi dawk li mietu f'territorju okkupat) inqatlu.] L-istat Slovakk ħallas lill-Ġermanja 500 RM għal kull Lhudi deportat għal " taħriġ mill-ġdid u akkomodazzjoni” (Il-Kroazja ħallset ħlas simili iżda iżgħar ta' RM30).
Wara li deher ċar li l-Armata l-Ħamra Sovjetika kienet se tkeċċi lin-Nażisti barra mill-Ewropa ċentrali u tal-Lvant, moviment ta' reżistenza kontra n-Nażisti nieda insurrezzjoni armata ħarxa, magħrufa bħala r-Rewwixta Nazzjonali Slovakka, lejn l-aħħar tas-sajf tal-1944. Segwew okkupazzjoni mdemmija Ġermaniża u gwerra tal-guerilla. Il-Ġermaniżi u l-kollaboraturi lokali tagħhom qerdu kompletament 93 raħal u mmassakraw eluf ta' ċivili, ħafna drabi mijiet kull darba. It-territorju tas-Slovakkja ġie meħlus mill-forzi Sovjetiċi u Rumeni fl-aħħar ta' April, 1945.
Il-gvern tal-Partit Komunista fiċ-Ċekoslovakkja (1948-1989)
immodifikaWara t-Tieni Gwerra Dinjija, iċ-Ċekoslovakkja ġiet rikostitwita u Jozef Tiso ġie eżegwit fl-1947 talli kkollabora man-Nazis. Aktar minn 80,000 Ungeriż u 32,000 Ġermaniż kienu sfurzati jitilqu mis-Slovakkja, f'sensiela ta' trasferimenti tal-popolazzjoni mibdija mill-Alleati fil-Konferenza ta' Potsdam. Mill-madwar 130,000 Ġermaniż tal-Karpazji fis-Slovakkja fl-1938, fl-1947 fadal biss madwar 20,000. L-NKVD arrestat u ddeportat aktar minn 20,000 persuna lejn is-Siberja.
Bħala riżultat tal-Konferenza ta' Yalta, iċ-Ċekoslovakkja ġiet taħt l-influwenza u aktar tard okkupazzjoni diretta tal-Unjoni Sovjetika u l-Patt ta' Varsavja tagħha, wara kolp ta' stat fl-1948. Tmint elef mitejn u erbgħin persuna ntbagħtu f'kampijiet tax-xogħol sfurzati 1948 u 1953.
Fl-1968, wara r-Rebbiegħa ta' Praga, il-pajjiż kien invadat mill-forzi tal-Patt ta' Varsavja (ir-Repubblika Popolari tal-Bulgarija, ir-Repubblika Popolari tal-Ungerija, ir-Repubblika Popolari tal-Polonja u l-Unjoni Sovjetika, bl-eċċezzjoni tar-Repubblika Soċjalista tar-Rumanija u r-Repubblika Partit Soċjalista Popolari Albaniż), temm perjodu ta' liberalizzazzjoni taħt it-tmexxija ta' Alexander Dubček. 137 ċivili Ċekoslovakk inqatlu u 500 ndarbu serjament waqt l-okkupazzjoni.
Fl-1969, iċ-Ċekoslovakkja saret federazzjoni tar-Repubblika Soċjalista Ċeka u r-Repubblika Soċjalista Slovakka fi ħdan ir-Repubblika Soċjalista Ċekoslovakka. Sar stat pupazzi tal-Unjoni Sovjetika, iżda qatt ma kienet parti minnha u żammet xi indipendenza.
Il-fruntieri mal-Punent kienu protetti mill-Purtiera tal-Ħadid. Madwar 600 persuna, irġiel, nisa u tfal, inqatlu fuq il-fruntiera taċ-Ċekoslovakkja mal-Awstrija u l-Ġermanja tal-Punent bejn l-1948 u l-1989.
Xoljiment taċ-Ċekoslovakkja (1989-1992)
immodifikaIt-tmiem tal-ħakma komunista fiċ-Ċekoslovakkja fl-1989, waqt ir-Rivoluzzjoni paċifika tal-Vellus, kien segwit għal darb'oħra mix-xoljiment tal-pajjiż, din id-darba f'żewġ stati suċċessuri. Il-kelma "soċjalista" tneħħiet mill-ismijiet taż-żewġ repubbliki, u r-Repubblika Soċjalista Slovakka ngħatat l-isem ta' Repubblika Slovakka. Fis-17 ta' Lulju, 1992, is-Slovakkja, immexxija mill-Prim Ministru Vladimír Mečiar, iddikjarat lilha nnifisha stat sovran, li jfisser li l-liġijiet tagħha ħadu preċedenza fuq dawk tal-gvern federali. Matul il-ħarifa tal-1992, Mečiar u l-Prim Ministru Ċek Václav Klaus innegozjaw id-dettalji tax-xoljiment tal-federazzjoni. F'Novembru, il-parlament federali ivvota biex ixolji uffiċjalment il-pajjiż fil-31 ta' Diċembru, 1992.
Ir-Repubblika Slovakka (1993-preżent)
immodifikaIr-Repubblika Slovakka u r-Repubblika Ċeka marru fi triqthom separati wara l-1 ta' Jannar, 1993, avveniment li ġieli jissejjaħ id-Divorzju Velvet. Madankollu, is-Slovakkja baqgħet sieħba mill-qrib tar-Repubblika Ċeka. Iż-żewġ pajjiżi jikkooperaw mal-Ungerija u l-Polonja fil-Grupp Visegrád. Is-Slovakkja saret membru tan-NATO fid-29 ta' Marzu, 2004, u tal-Unjoni Ewropea fl-1 ta' Mejju, 2004. Fil-21 ta' Diċembru, 2007, is-Slovakkja ngħaqdet maż-żona Schengen, u tippermetti l-ivvjaġġar mingħajr viża. Fl-1 ta' Jannar, 2009, is-Slovakkja adottat l-euro bħala l-munita nazzjonali tagħha bi 30.1260 kuruna għal kull euro. Fl-2019, Zuzana Čaputová saret l-ewwel president mara tas-Slovakkja.
Ġeografija
immodifikaIs-Slovakkja tinsab bejn latitudnijiet 47° u 50° N u lonġitudnijiet 16° u 23° E. Il-pajsaġġ Slovakk huwa kkaratterizzat prinċipalment min-natura muntanjuża tiegħu, bil-Muntanji Karpazji jiġġebbed tul il-biċċa l-kbira tan-nofs tat-tramuntana tal-pajjiż. Fost dawn il-meded muntanjużi hemm il-qċaċet għoljin taż-żona Fatra-Tatra (inklużi t-Tatra, il-Gran Fatra u l-Inqas Fatra), il-Muntanji Ore Slovakki, il-Muntanji Ċentrali Slovakki jew Beskids. L-akbar art baxxa hija l-Artijiet Baxxi tad-Danubju fertili fil-Lbiċ, segwita mill-Artijiet Baxxi tas-Slovakkja tal-Lvant fix-Xlokk. Il-foresti jkopru 41% tal-art Slovakka.
Fruntieri
immodifikaIl-total tal-fruntieri tas-Slovakkja: 1,587 km, pajjiżi tal-fruntiera (5): Awstrija 105 km; Ċekja 241 km; Ungerija 627 km; Polonja 517 km; Ukrajna 97 km.
Muntanji Tatra
immodifikaIl-Muntanji Tatra, b'29 quċċata li jaqbżu l-2,500 metru 'l fuq mil-livell tal-baħar, huma l-ogħla firxa ta' muntanji fil-Karpazji. It-Tatras jokkupaw żona ta' 750 kilometru kwadru, li l-akbar parti minnhom (600 kilometru kwadru) tinsab fis-Slovakkja. Huma maqsuma f'diversi partijiet.
Fit-tramuntana, ħdejn il-fruntiera Pollakka, hemm it-Tatras Għolja, destinazzjoni popolari għall-mixi u l-iskijjar, u dar għal bosta lagi u widien pittoreski, kif ukoll l-ogħla punt tas-Slovakkja, il-Gerlachovský štít ta' 2,655 metru (8,711 pied). u l-muntanja Kriváň, simbolika ħafna tal-pajjiż. Fil-punent jinsabu t-Tatras tal-Punent, bl-ogħla quċċata tagħhom, Bystrá, f'2,248 metru (7,375 pied), u fil-lvant jinsabu l-Belianske Tatras, l-iżgħar fiż-żona.
Separati mit-Tatras proprji mill-wied tax-Xmara Váh hemm it-Tatras Baxx, li l-ogħla quċċata tagħhom hija Ďumbier, 2,043 metru (6,703 pied).
Il-firxa tal-muntanji Tatras hija rappreżentata bħala waħda minn tliet għoljiet fl-arma tas-Slovakkja.
Parks Nazzjonali
immodifikaFis-Slovakkja hemm 9 parks nazzjonali li jkopru 6.5% tal-wiċċ tal-pajjiż: Park Nazzjonali Tatra, Park Nazzjonali Tatras Baxx, Park Nazzjonali Veľká Fatra, Park Nazzjonali Karst Slovakk, Park Nazzjonali Poloniny, Park Nazzjonali Malá Fatra, Park Nazzjonali Muránska planina, Park Nazzjonali Ġenna Slovakka u Park Nazzjonali Pieniny.
Għerien
immodifikaIs-Slovakkja għandha mijiet ta' għerien u kaverni taħt il-muntanji tagħha, li minnhom 30 huma miftuħa għall-pubbliku. Il-biċċa l-kbira tal-għerien għandhom stalagmiti li jogħlew mill-art u stalattiti mdendlin minn fuq.
Bħalissa hemm ħames għerien Slovakki elenkati bħala Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO: l-Għar tas-Silġ ta' Dobšiná, Domica, l-Għar ta' Gombasek, l-Għar ta' Jasovská u l-Għar ta' Ochtinská Aragonite. Għerien oħra miftuħa għall-pubbliku jinkludu l-Għar ta' Belianska, l-Għar tal-Ħelsien ta' Demänovská, l-Għar tas-Silġ ta' Demänovská jew l-Għar ta' Bystrianska.
Xmajjar
immodifikaĦafna xmajjar joriġinaw fil-muntanji Slovakki. Xi wħud jgħaddu biss mis-Slovakkja, filwaqt li oħrajn jiffurmaw fruntiera naturali mal-pajjiżi ġirien (aktar minn 620 kilometru). Pereżempju, id-Dunajec (17-il kilometru) fit-tramuntana, id-Danubju (172 kilometru) fin-nofsinhar jew il-Morava (119-il kilometru) fil-punent. It-tul totali tax-xmajjar fit-territorju Slovakk huwa 49,774 kilometru.
L-itwal xmara fis-Slovakkja hija l-Váh (403 kilometru), l-iqsar hija ċ-Čierna voda. Xmajjar importanti u kbar oħra huma l-Myjava, in-Nitra (197 kilometru), l-Orava, il-Hron (298 kilometru), il-Hornád (193 kilometru), is-Slaná (110 kilometru), l-Ipeľ (232 kilometru, li jiffurmaw il-fruntiera ma' Ungerija), il-Bodrog, il-Labourec, il-Latorica u l-Ondava.
L-ogħla fluss tax-xmajjar Slovakki jseħħ matul ir-rebbiegħa, meta l-borra mill-muntanji tinħall. L-unika eċċezzjoni hija d-Danubju, li l-fluss tiegħu huwa l-akbar matul is-sajf, meta l-borra fl-Alpi tinħall. Id-Danubju hija l-akbar xmara li tgħaddi mis-Slovakkja.
Klima
immodifikaIl-klima Slovakka tinsab bejn iż-żoni tal-klima moderata u kontinentali, bi sjuf relattivament sħan u xtiewi kesħin, imsaħħab u umdi. Temperaturi estremi jvarjaw bejn -41 u 40.3 °C (-41.8 u 104.5 °F), għalkemm temperaturi taħt -30 °C (-22 °F) huma rari. Il-klima tvarja mit-tramuntana muntanjuża sal-pjanuri tan-Nofsinhar.
L-iktar reġjun sħun huwa Bratislava u n-Nofsinhar tas-Slovakkja, fejn it-temperaturi jistgħu jilħqu 30 °C (86 °F) fis-sajf, kultant sa 39 °C (102 °F) f'Hurbanovo. Bil-lejl, it-temperaturi jinżlu għal 20°C (68°F). It-temperaturi bi nhar fix-xitwa jvarjaw bejn -5°C (23°F) u 10°C (50°F). Jista 'jkun kiesaħ ħafna bil-lejl, iżda ġeneralment ma jaqax taħt -10 ° C (14 ° F).
Fis-Slovakkja hemm erba' staġuni, li kull wieħed minnhom (ir-rebbiegħa, is-sajf, il-ħarifa u x-xitwa) idum tliet xhur. L-arja kontinentali niexfa ġġib magħha s-sħana tas-sajf u l-ġlata tax-xitwa. Għall-kuntrarju, l-arja tal-oċeani ġġib ix-xita u tnaqqas it-temperaturi tas-sajf. Fl-artijiet baxxi u l-widien spiss ikun hemm ċpar, speċjalment fix-xitwa.
Ir-rebbiegħa tibda fil-21 ta' Marzu u hija kkaratterizzata minn temp kiesaħ, b’temperatura medja ta 'kuljum ta' 9 °C (48 °F) fl-ewwel ġimgħat u madwar 14 °C (57 °F) f’Mejju u 17 °C (63 °F). ) f'Ġunju. Fis-Slovakkja, it-temp u l-klima fir-rebbiegħa huma instabbli ħafna.
Is-sajf jibda fit-22 ta' Ġunju u huwa tipikament ikkaratterizzat minn temp sħun b'temperaturi ta' kuljum li jaqbżu t-30°C (86°F). Lulju huwa l-aktar xahar sħun, b'temperaturi bejn 37 u 40 °C (99 u 104 °F), speċjalment fir-reġjuni tan-Nofsinhar tas-Slovakkja, fiż-żoni urbani ta' Komárno, Hurbanovo jew Štúrovo. Xita jew maltempati bir-ragħad jistgħu jseħħu minħabba l-monsoon tas-sajf imsejjaħ Medardova kvapka (40 jum ta 'xita). Is-sajf fit-Tramuntana tas-Slovakkja huwa ġeneralment ħafif, b'temperaturi madwar 25 °C (77 °F) (inqas fil-muntanji).
Il-ħarifa fis-Slovakkja tibda fit-23 ta' Settembru u hija prinċipalment ikkaratterizzata minn temp imxarrab u bir-riħ, għalkemm l-ewwel ġimgħat jistgħu jkunu sħan u xemxi ħafna. It-temperatura medja f’Settembru hija ta’ madwar 14°C (57°F) u f’Novembru hija ta' 3°C (37°F). L-aħħar ta 'Settembru u l-bidu ta' Ottubru huwa żmien niexef u xemxi (l-hekk imsejjaħ sajf Indjan).
Ix-xitwa tibda fil-21 ta' Diċembru b’temperaturi ta' madwar -5 sa -10 °C (23 sa 14 °F). Ġeneralment tagħmel il-borra f'Diċembru u Jannar, dawn ikunu l-aktar xhur kesħin tas-sena. Fiż-żoni t'isfel, il-borra ma tibqax matul ix-xitwa, iżda tinbidel f'tidwib u ġlata. Ix-xtiewi huma aktar kesħin fil-muntanji, fejn is-silġ normalment idum sa Marzu jew April u t-temperaturi bil-lejl jinżlu għal -20 ° C (-4 ° F) u huma aktar kesħin.
Bijodiversità
immodifikaIs-Slovakkja ffirmat il-Konvenzjoni ta' Rio dwar id-Diversità Bijoloġika fid-19 ta' Mejju 1993 u saret parti mill-konvenzjoni fil-25 ta' Awwissu 1994. Sussegwentement żviluppat Strateġija Nazzjonali għall-Bijodiversità u Pjan ta' Azzjoni, li waslet mill-konvenzjoni fit-2 ta' Novembru, 1998.
Il-bijodiversità tas-Slovakkja tinkludi annimali (bħal anellidi, artropodi, molluski, nematodi u vertebrati), fungi (Ascomycota, Basidiomycota, Chytridiomycota, Glomeromycota u Zygomycota), mikro-organiżmi (inkluż Mycetozoa) u pjanti. Il-pożizzjoni ġeografika tas-Slovakkja tiddetermina r-rikkezza tad-diversità tal-fawna u l-flora. Aktar minn 11,000 speċi ta' pjanti ġew deskritti fit-territorju kollu tagħha, kważi 29,000 speċi ta' annimali u aktar minn 1,000 speċi ta' protozoa. Il-bijodiversità endemika hija wkoll komuni.
Is-Slovakkja tinsab fil-bijoma ta 'foresti moderati b'weraq wiesa' u mħallta u ekoreġjuni terrestri ta 'foresti mħallta Pannonian u foresti tal-koniferi tal-muntanji tal-Karpazji. Hekk kif tinbidel l-altitudni, l-assoċjazzjonijiet tal-veġetazzjoni u l-komunitajiet tal-annimali jiffurmaw livelli ta' elevazzjoni (ballut, fagu, spruce, arżnu bush, mergħat alpini u taħt il-ħamrija). Il-foresti jkopru 44% tat-territorju tas-Slovakkja. Il-pajjiż kellu punteġġ medju tal-Indiċi tal-Integrità tal-Pajsaġġ tal-Foresti tal-2019 ta' 4.34/10, u kklassifikah fil-129 post globalment minn 172 pajjiż. F'termini ta 'mases tal-foresti, 60% huma siġar b'weraq wiesa' u 40% huma koniferi. L-emerġenza ta 'speċi ta' annimali hija relatata b'mod qawwi mat-tipi xierqa ta 'assoċjazzjonijiet ta' pjanti u bijotopi.
Aktar minn 4,000 speċi ta' fungi ġew irreġistrati fis-Slovakkja. Minnhom, kważi 1,500 huma speċi li jiffurmaw il-likeni. Xi wħud minn dawn il-fungi huma bla dubju endemiċi, iżda mhux magħruf biżżejjed biex ngħidu kemm. Mill-ispeċi li jiffurmaw il-likeni, madwar 40% ġew ikklassifikati bħala mhedda b'xi mod. Madwar 7% huma apparentement estinti, 9% fil-periklu, 17% vulnerabbli u 7% rari. L-status ta' konservazzjoni tal-fungi li ma' jiffurmawx il-likeni fis-Slovakkja mhuwiex dokumentat tajjeb, iżda teżisti lista ħamra għall-akbar fungi tagħha.
Gvern u politika
immodifikaIs-Slovakkja hija repubblika demokratika parlamentari b'sistema b'ħafna partiti. L-aħħar elezzjonijiet parlamentari saru fit-30 ta' Settembru, 2023 u ż-żewġ rawnds tal-elezzjonijiet presidenzjali saru fit-23 ta' Marzu u fis-6 ta' April, 2024.
Il-kap tal-stat Slovakk u kap formali tal-eżekuttiv huwa l-president (bħalissa Peter Pellegrini), għalkemm b'poteri limitati ħafna. Il-president jiġi elett b'vot popolari dirett skont is-sistema ta' żewġ rawnds għal terminu ta' ħames snin. Il-biċċa l-kbira tas-setgħa eżekuttiva hija tal-kap tal-gvern, il-prim ministru (bħalissa Eduard Heger), li normalment ikun il-kap tal-partit rebbieħ u li jrid jifforma koalizzjoni ta' maġġoranza fil-parlament. Il-prim ministru jinħatar mill-president. Il-bqija tal-kabinett jinħatar mill-president fuq rakkomandazzjoni tal-prim ministru.
L-ogħla korp leġiżlattiv tas-Slovakkja huwa l-Kunsill Nazzjonali tar-Repubblika Slovakka (Národná rada Slovenskej republiky), korp unikamerali b'150 siġġu. Id-delegati jiġu eletti għal terminu ta' erba' snin ibbażat fuq is-sistema ta’ rappreżentazzjoni proporzjonali.
L-ogħla korp ġudizzjarju fis-Slovakkja hija l-Qorti Kostituzzjonali tas-Slovakkja (Ústavný súd), li tiddeċiedi dwar kwistjonijiet kostituzzjonali. It-13-il membru ta’ din il-qorti jinħatru mill-president minn lista ta' kandidati proposta mill-Parlament.
Il-Kostituzzjoni tar-Repubblika Slovakka ġiet ratifikata fl-1 ta' Settembru 1992 u daħlet fis-seħħ fl-1 ta' Jannar 1993. Ġiet emendata f'Settembru 1998 biex tippermetti l-elezzjoni diretta tal-president u għal darb'oħra fi Frar 2001 minħabba rekwiżiti ta' ammissjoni fl-UE. Is-sistema tal-liġi ċivili hija bbażata fuq il-kodiċijiet Awstro-Ungeriżi. Il-kodiċi legali ġie modifikat biex ikun konformi mal-obbligi tal-Organizzazzjoni għas-Sigurtà u l-Kooperazzjoni fl-Ewropa (OSCE) u biex tiġi eliminata t-teorija legali Marxista-Leninista. Is-Slovakkja taċċetta l-ġurisdizzjoni obbligatorja tal-Qorti Internazzjonali tal-Ġustizzja b'riżervi.
Is-sistema politika
immodifikaIs-Slovakkja hija repubblika demokratika parlamentari b’kap tal-gvern - il-prim ministru - li għandu l-biċċa l-kbira tas-setgħa eżekuttiva u kap tal-istat - il-president - li huwa l-kap formali tal-eżekuttiv, iżda b’setgħat limitati ħafna. Il-pajjiż huwa subdiviż fi 8 reġjuni, b’kull wieħed imsemmi għall-belt prinċipali tiegħu. Dawn ingħataw ċertu livell ta’ awtonomija mill-2002 ’l hawn.[7]
Il-kummerċ u l-ekonomija
immodifikaL-aktar setturi importanti tal-ekonomija tas-Slovakkja fl-2018 kienu l-industrija (26.2%), il-kummerċ bl-ingrossa u bl-imnut, it-trasport, l-akkomodazzjoni u s-servizzi tal-ikel (20.2%), l-amministrazzjoni pubblika, id-difiża, l-edukazzjoni, is-saħħa tal-bniedem u l-attivitajiet ta’ xogħol soċjali (14.8%).[7]
Il-kummerċ fi ħdan l-UE jammonta għal 86% tal-esportazzjonijiet tas-Slovakkja (il-Ġermanja 22%, iċ-Ċekja 12% u l-Polonja 8%), filwaqt li barra mill-UE 3% jmorru fl-Istati Uniti u 2% kemm fir-Russja u kif ukoll fiċ-Ċina.[7]
F’termini ta’ importazzjonijiet, 80% jiġu minn Stati Membri tal-UE (il-Ġermanja 20%, iċ-Ċekja 16% u l-Awstrija 10%), filwaqt li barra mill-UE 5% jiġu kemm mir-Russja kif ukoll mill-Korea t’Isfel.[7]
Relazzjonijiet barranin
immodifikaIl-Ministeru tal-Affarijiet Barranin u Ewropej (Slovakk: Ministerstvo zahraničných vecí a europskych záležitostí) huwa responsabbli għaż-żamma tar-relazzjonijiet esterni tar-Repubblika Slovakka u l-ġestjoni tal-missjonijiet diplomatiċi internazzjonali tagħha. Id-direttur tal-ministeru huwa Juraj Blanár. Il-ministeru jissorvelja l-affarijiet tas-Slovakkja ma' entitajiet barranin, inklużi r-relazzjonijiet bilaterali ma' nazzjonijiet individwali u r-rappreżentanza tagħha f'organizzazzjonijiet internazzjonali.
Is-Slovakkja ngħaqdet mal-Unjoni Ewropea u n-NATO fl-2004 u fiż-Żona tal-Euro fl-2009.
Is-Slovakkja hija membru tan-Nazzjonijiet Uniti (mill-1993) u tipparteċipa fl-aġenziji speċjalizzati tagħha. Il-pajjiż kien, fl-10 ta' Ottubru, 2005, elett għal mandat ta' sentejn fil-Kunsill tas-Sigurtà tan-NU mill-2006 sal-2007. Huwa wkoll membru taż-Żona Schengen, il-Kunsill tal-Ewropa (CoE), l-Organizzazzjoni għas-Sigurtà u l-Ko -operazzjoni fl-Ewropa (OSCE), l-Organizzazzjoni Dinjija tal-Kummerċ (WTO), l-Organizzazzjoni għall-Kooperazzjoni u l-Iżvilupp Ekonomiċi (OECD), l-Unjoni għall-Mediterran (UgħM), l-Organizzazzjoni Ewropea għar-Riċerka Nukleari (CERN), il-Bukarest Disgħa (B9) u parti mill-Grupp Visegrád (V4: is-Slovakkja, l-Ungerija, ir-Repubblika Ċeka, u l-Polonja).
Fl-2023, iċ-ċittadini Slovakki kellhom aċċess mingħajr viża jew viża mal-wasla għal 184 pajjiż u territorju, u b'hekk il-passaport Slovakk poġġa fit-8 rank tal-libertà tal-ivvjaġġar (marbuta mal-Latvja u s-Slovenja) fl-Indiċi tal-Passaporti ta' Henley.
Is-Slovakkja żżomm relazzjonijiet diplomatiċi ma' 134 pajjiż, primarjament permezz tal-Ministeru tal-Affarijiet Barranin tagħha. Minn Diċembru 2013, is-Slovakkja żammet 90 missjoni barra l-pajjiż, inklużi 64 ambaxxata, seba' missjonijiet għal organizzazzjonijiet multilaterali, disa' konsulati ġenerali, uffiċċju konsulari wieħed, Uffiċċju Ekonomiku u Kulturali Slovakk u tmien Istituti Slovakki. Hemm 44 ambaxxata u 35 konsulat onorarju fi Bratislava.
Is-Slovakkja u l-Istati Uniti jżommu rabtiet diplomatiċi b'saħħithom u jikkooperaw fl-oqsma militari u tal-infurzar tal-liġi. Il-programmi tad-Dipartiment tad-Difiża tal-Istati Uniti kkontribwixxew b'mod sinifikanti għar-riformi militari Slovakki. Madwar miljun Amerikan għandhom l-għeruq tagħhom fis-Slovakkja, u ħafna jżommu rabtiet kulturali u familjari qawwija mar-Repubblika Slovakka. Il-President Woodrow Wilson u l-Istati Uniti kellhom rwol ewlieni fit-twaqqif tal-istat oriġinali Ċekoslovakk fit-28 ta' Ottubru, 1918.
Is-Slovakkja fl-UE
immodifikaHemm 13-il membru fil-Parlament Ewropew mis-Slovakkja.[7]
Fil-Kunsill tal-UE, il-ministri nazzjonali jiltaqgħu b'mod regolari biex jadottaw il-liġijiet tal-UE u jikkoordinaw il-politiki. Il-laqgħat tal-Kunsill jattendu għalihom regolarment rappreżentanti tal-gvern Slovakk, skont il-qasam tal-politika li jkun qed jiġi indirizzat.[7]
Il-Kunsill tal-UE m’għandux persuna waħda permanenti bħala president (bħal pereżempju, il-Kummissjoni jew il-Parlament). Minflok, ix-xogħol jitmexxa mill-pajjiż li jkollu l-Presidenza tal-Kunsill, li jinbidel kull sitt xhur.[7]
Matul dawn is-6 xhur, il-ministri mill-gvern ta’ dak il-pajjiż jippresiedu u jgħinu jiddeterminaw l-aġenda tal-laqgħat tal-Kunsill f’kull qasam ta’ politika, u jiffaċilitaw id-djalogu ma’ istituzzjonijiet oħra tal-UE. Dati tal-presidenzi Slovakki: Lul-Diċ 2016[7]
Il-Kummissarju nominat mis-Slovakkja għall-Kummisjoni Ewropea hu Maroš Šefčovič, il-Viċi President għar-Relazzjonijiet Interistituzzjonali u l-Prospettiva.[7]
Il-Kummissjoni hija rrappreżentata f’kull pajjiż tal-UE minn uffiċċju lokali, imsejjaħ “rappreżentanza”.[7]
Is-Slovakkja għandha 9 rappreżentanti fil-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew. Dan il-korp konsultattiv – li jirrappreżenta lil dawk li jħaddmu, il-ħaddiema u gruppi oħra ta’ interess – huwa kkonsultat dwar il-liġijiet proposti, biex ikun hemm idea aħjar tal-bidliet possibbli tas-sitwazzjonijiet soċjali u tax-xogħol fil-pajjiżi membri.[7]
Is-Slovakkja għandha 7 rappreżentanti fil-Kumitat Ewropew tar-Reġjuni, l-assemblea tal-UE tar-rappreżentanti reġjonali u lokali. Dan il-korp konsultattiv jiġi kkonsultat dwar il-liġijiet proposti, biex jiżgura li dawn il-liġijiet iqisu l-perspettiva minn kull reġjun tal-UE.[7]
Is-Slovakkja tikkomunika wkoll mal-istituzzjonijiet tal-UE permezz tar-rappreżentanza permanenti tagħha fi Brussell. Bħala l-“ambaxxata għall-UE” tas-Slovakkja, il-kompitu ewlieni tagħha hu li tiżgura li l-interessi u l-politiki tal-pajjiż huma segwiti b’mod effettiv kemm jista’ jkun fl-UE.[7]
L-ammont li jħallas kull pajjiż tal-UE fil-baġit tal-UE huwa kkalkulat b’mod ġust, skont il-mezzi. Aktar ma tkun kbira l-ekonomija tal-pajjiż, aktar iħallas – u viċi versa.[7]
L-għan tal-baġit tal-UE mhuwiex li jipprova jqassam mill-ġdid il-ġid, iżda pjuttost jiffoka fuq il-ħtiġijiet tal-Ewropej b’mod ġenerali.[7]
Ċifri tal-2018 għas-Slovakkja:[7]
- Nefqa totali tal-UE fis-Slovakkja – € 2.457 biljun (ekwivalenti għal 2.78% tal-ekonomija Slovakka)
- Kontribuzzjoni totali għall-baġit tal-UE – € 0.764 biljun (ekwivalenti għal 0.86% tal-ekonomija Slovakka)
Il-flus imħallsa fil-baġit tal-UE mis-Slovakkja jgħinu biex jiġu ffinanzjati programmi u proġetti fil-pajjiżi kollha tal-UE – bħall-bini ta’ toroq, is-sussidjar ta’ riċerkaturi u l-ħarsien tal-ambjent.[7]
Militari
immodifikaIl-president huwa formalment il-kap kmandant tal-forzi armati Slovakki.
Is-Slovakkja ngħaqdet man-NATO f'Marzu 2004. Mill-2006, l-armata ttrasformat f'organizzazzjoni kompletament professjonali u s-servizz militari obbligatorju ġie abolit. Il-forzi armati Slovakki kienu jgħoddu 19,500 persunal bl-uniformi u 4,208 ċivili fl-2022.
Il-pajjiż kien parteċipant attiv f'azzjonijiet militari mmexxija mill-Istati Uniti u n-NATO u involut f'ħafna missjonijiet militari tan-Nazzjonijiet Uniti għaż-żamma tal-paċi: UNPROFOR fil-Jugoslavja (1992–1995), UNOMUR fl-Uganda u r-Rwanda (1993-1994), UNAMIR fir-Rwanda (1993-1996), UNTAES fil-Kroazja (1996-1998), UNOMIL fil-Liberja (1993-1997), MONUA fl-Angola (1997-1999), SFOR fil-Bożnja u Ħerzegovina (1999-2003), missjoni tal-OSKE fil-Moldova (1998). -2002), missjoni tal-OSKE fl-Albanija (1999), KFOR fil-Kosovo (1999-2002), UNGCI fl-Iraq (2000-2003), UNMEE fl-Etjopja u l-Eritrea (2000-2004), UNMISET fit-Timor tal-Lvant (2001), EUFOR Concordia fil-Maċedonja (2003), UNAMSIL fis-Sierra Leone (1999-2005), azzjoni ta' appoġġ tal-UE lill-Unjoni Afrikana fid-Darfur (2006), Operazzjoni Enduring Freedom fl-Afganistan (2002-2005), Operazzjoni Iraqi Freedom fl-Iraq (2003-2007) u UNDOF fil-fruntieri ta' Iżrael u s-Sirja (1998-2008).
Mill-2021, is-Slovakkja għandha 169 persunal militari skjerat f'Ċipru għal operazzjonijiet ta' appoġġ għall-paċi mmexxija mill-UNFICYP tan-Nazzjonijiet Uniti u 41 suldat skjerat fil-Bosnja-Ħerzegovina għall-EUFOR Althea.
Il-Forzi tal-Art Slovakki huma magħmula minn żewġ brigati tal-infanterija mekkanizzati attivi. Il-Forzi tad-Difiża tal-Ajru u tal-Ajru jinkludu ġwienaħ waħda ta' ġellieda, ġwienaħ waħda ta' ħelikopters ta' utilità, u brigata waħda SAM. Il-forzi ta' taħriġ u appoġġ jinkludu Element Nazzjonali ta' Appoġġ (Battaljun Multifunzjonali, Battaljun tat-Trasport, Battaljun tat-Tiswija), forza ta' gwarniġjon tal-belt kapitali Bratislava, kif ukoll battaljun ta' taħriġ, u diversi bażijiet ta' loġistika, komunikazzjoni u informazzjoni. Forzi mixxellanji taħt il-kmand dirett tal-Istaff Ġenerali jinkludu l-5 Reġiment tal-Forzi Speċjali.
Diviżjonijiet amministrattivi
immodifikaIs-Slovakkja hija maqsuma f'żewġ livelli: tmien reġjuni (Bratislava, Trnava, Trencín, Nitra, Zilina, Banska Bystrica, Prešov u Košice) u 2,890 muniċipalità.
Is-Slovakkja hija maqsuma fi 8 kraje (singulari—kraj, normalment tradott bħala "reġjun"), li kull wieħed minnhom huwa msemmi għall-belt prinċipali tagħha. Ir-reġjuni gawdew ċertu grad ta' awtonomija mill-2002. Il-korpi awtonomi tagħhom jissejħu Reġjuni Awtonomi (jew awtonomi) (sg. samosprávny kraj, pl. samosprávne kraje) jew Unitajiet Territorjali tal-Livell ta' Fuq (sg. vyšší územný). celok, pl vyššie územné celky, abbr.
Il-kraje huma suddiviżi f'okresy (sg. okres, normalment tradott bħala distretti). Is-Slovakkja bħalissa għandha 79 distrett.
L-okresy huma aktar maqsuma f'obce (sg. obec, normalment tradott bħala "muniċipalità"). Bħalissa hemm 2,890 muniċipalità.
F'termini ta' ekonomija u rata ta' qgħad, ir-reġjuni tal-punent huma aktar sinjuri mir-reġjuni tal-Lvant. Bratislava hija d-19-il reġjun l-aktar sinjur tal-Unjoni Ewropea bil-PGD (PPP) per capita; Il-PGD bil-parità tas-saħħa tal-akkwist huwa madwar tliet darbiet ogħla milli f'reġjuni Slovakki oħra.
|
Ekonomija
immodifikaIs-Slovakkja għandha ekonomija żviluppata u bi dħul għoli. Fl-2024, b'popolazzjoni ta' 5 miljun biss, kien ikklassifikat bħala s-46 pajjiż l-aktar sinjur bi prodott domestiku gross per capita bbażat fuq parità tas-saħħa tal-akkwist ta' $44,081, u l-61 l-akbar ekonomija fid-dinja b'PGD ta '$140.808 biljun. Il-PGD per capita tiegħu huwa ekwivalenti għal 69% tal-medja tal-Unjoni Ewropea fl-2021. Il-pajjiż qed ibati biex jindirizza l-iżbilanċi reġjonali fil-ġid u l-impjiegi. Il-PGD per capita jvarja minn 188 % tal-medja tal-UE fi Bratislava għal 54 % fil-Lvant tas-Slovakkja. Bratislava hija d-19-il reġjun l-aktar sinjur fl-Unjoni Ewropea bil-PGD (PPP) per capita. Għalkemm l-inugwaljanza fid-dħul reġjonali hija għolja, 90 % taċ-ċittadini huma sidien ta' djarhom.
L-OECD fl-2017 irrapportat: Ir-Repubblika Slovakka tkompli turi prestazzjoni ekonomika b'saħħitha, bi tkabbir qawwi appoġġjat minn settur finanzjarju b'saħħtu, dejn pubbliku baxx u kompetittività internazzjonali għolja bbażata fuq investiment barrani kbir.
Il-pajjiż kien jiġi mlaqqam bħala "Tatra Tiger" fis-snin 2000 peress li ttrasforma b'suċċess minn ekonomija ppjanata ċentralment għal ekonomija mmexxija mis-suq u kiseb, bħala medja, tkabbir tal-PGD per capita ta' madwar 6% kull sena bejn l-2000 u l-2008. Tlestew privatizzazzjonijiet kbar, is-settur bankarju huwa kważi kompletament f'idejn privati, u l-investiment barrani żdied. L-ekonomija Slovakka hija waħda mill-ekonomiji li qed jikbru b'rata mgħaġġla fl-Ewropa u t-tielet l-aktar malajr fiż-żona tal-euro (2017). Fl-2007, 2008 u 2010 (bi tkabbir tal-PGD ta' 10.5%, 6% u 4%, retrospettivament). Fl-2016, aktar minn 86% tal-esportazzjonijiet Slovakki marru lejn l-Unjoni Ewropea, u aktar minn 50% tal-importazzjonijiet Slovakki ġew minn stati membri oħra tal-Unjoni Ewropea.
Il-proporzjon tad-dejn pubbliku mal-PDG fis-Slovakkja laħaq 49.4 % fl-aħħar tal-2018, ferm taħt il-medja tal-OECD.
Il-qgħad, li laħaq il-quċċata ta' 19% fl-aħħar tal-1999, naqas għal 4.9% fl-2019, l-inqas rata rreġistrata fl-storja tas-Slovakkja.
Is-Slovakkja adottat l-ewro fl-1 ta' Jannar, 2009, u saret is-sittax-il membru taż-żona ewro. L-ewro fis-Slovakkja ġie approvat mill-Kummissjoni Ewropea fis-7 ta' Mejju, 2008. Il-kuruna Slovakka ġiet rivalutata fit-28 ta' Mejju, 2008 għal 30.126 għal kull euro, li kienet ukoll ir-rata tal-kambju tal-ewro.
Il-gvern Slovakk iħeġġeġ l-investiment barrani, peress li huwa wieħed mill-forzi li jmexxu l-ekonomija. Is-Slovakkja hija pajjiż attraenti għall-investituri barranin, l-aktar minħabba l-pagi baxxi tagħha, ir-rati tat-taxxa baxxi, il-forza tax-xogħol edukata tajjeb, il-post ġeografiku favorevoli fil-qalba tal-Ewropa ċentrali, l-istabbiltà politika soda u r-relazzjonijiet internazzjonali tajbin, imsaħħa mill-adeżjoni tal-pajjiż mal- Unjoni Ewropea. Xi reġjuni, speċjalment dawk fil-Lvant tas-Slovakkja, naqsu milli jattiraw investimenti kbar, li aggravaw id-disparitajiet reġjonali f'ħafna oqsma ekonomiċi u soċjali. L-influssi ta' investiment dirett barrani kibru b’aktar minn 600 % mill-2000, kollettivament laħqu l-ogħla livell ta' $17.3 biljun fl-2006, jew madwar $22,000 per capita fl-aħħar tal-2008.
Is-Slovakkja tikklassifika fil-45 post minn 190 ekonomija f'termini ta' faċilità ta' negozju, skont ir-Rapport Doing Business 2020 tal-Bank Dinji, u 49 minn 63 pajjiż u territorju f'termini ta' ekonomija kompetittiva, skont ir-Rapport World Competitiveness Yearbook 2022.
Industrija
immodifikaGħalkemm il-PGD tas-Slovakkja ġej prinċipalment mis-settur terzjarju (servizzi), is-settur industrijali għandu wkoll rwol importanti fl-ekonomija tagħha. Is-setturi industrijali ewlenin huma l-manifattura tal-karozzi u l-inġinerija elettrika. Mill-2007, is-Slovakkja kienet l-akbar produttur tal-karozzi fid-dinja per capita, b'total ta '1,090,000 karozza manifatturati fil-pajjiż fl-2018 biss 275,000 persuna huma impjegati direttament u indirettament mill-industrija tal-karozzi. Bħalissa hemm erba' impjanti tal-assemblaġġ tal-karozzi, b'ħames wieħed qed jinbena: Volkswagen fi Bratislava (mudelli: Volkswagen Up, Volkswagen Touareg, Audi Q7, Audi Q8, Porsche Cayenne, Lamborghini Urus), PSA Peugeot Citroën fi Trnava (mudelli: Peugeot 208, Citroën C3 Picasso), l-impjant Kia Motors f'Žilina (mudelli: Kia Cee'd, Kia Sportage, Kia Venga) u l-impjant Jaguar Land Rover f'Nitra (mudell: Land Rover Defender, Land Rover Discovery) . Volvo se tibni karozzi elettriċi f'impjant ġdid fis-Slovakkja, bil-kostruzzjoni skedata li tibda fl-2023, bil-produzzjoni f'serje tibda fl-2026. Hyundai Mobis f'Žilina hija l-akbar fornitur għall-industrija tal-karozzi fis-Slovakkja.
L-industrija tal-manifattura tal-elettronika qed tisplodi wkoll. Foxconn għandha fabbrika f'Nitra għall-manifattura ta' televiżjonijiet LCD, Samsung f'Galanta għall-manifattura ta' monitors u televiżjonijiet tal-kompjuter. Slovnaft, li għandha kwartjieri ġenerali fi Bratislava u b'4,000 impjegat, hija raffinerija taż-żejt b'kapaċità ta' proċessar ta' 5.5 sa 6 miljun tunnellata ta' żejt mhux raffinat fis-sena. Il-produttur tal-azzar US Steel f'Košice huwa l-akbar impjegatur fil-Lvant tas-Slovakkja bi 12,000 impjegat.
ESET hija kumpanija tas-sigurtà tal-kompjuter minn Bratislava b'aktar minn 1,000 impjegat madwar id-dinja llum. Il-fergħat tagħha jinsabu fl-Istati Uniti, l-Irlanda, ir-Renju Unit, l-Arġentina, ir-Repubblika Ċeka, Singapor u l-Polonja. F'dawn l-aħħar snin, negozji orjentati lejn is-servizz u ta' teknoloġija għolja iffjorixxu fi Bratislava. Ħafna kumpaniji globali, inklużi IBM, Dell, Lenovo, AT&T, SAP u Accenture, bnew ċentri ta' esternalizzazzjoni u servizz hawn. Raġunijiet għall-influss ta' korporazzjonijiet multinazzjonali jinkludu l-prossimità għall-Ewropa tal-Punent, forza tax-xogħol tas-sengħa, u densità għolja ta' universitajiet u faċilitajiet ta' riċerka. Kumpaniji kbar oħra u impjegaturi bbażati fi Bratislava jinkludu Amazon, Slovak Telekom, Orange Slovensko, Slovenská sporiteľňa, Tatra banka, Doprastav, Hewlett-Packard Slovakkja, Henkel Slovensko, Slovenský plynárenský priemysel, Microsoft Slovakia, Zu richhirpool Slovakia u Grupp Zu richhirpool In Slovakkja. Is-Slovakkja.
Il-pożizzjoni ġeografika ta' Bratislava fl-Ewropa Ċentrali għamlet Bratislava salib it-toroq għat-traffiku kummerċjali internazzjonali. Diversi rotot tal-kummerċ antiki, bħar-Rotta tal-Ambra u l-passaġġ tal-ilma tad-Danubju, għaddew mit-territorju tal-Bratislava tal-lum. Illum, Bratislava hija ċentru għat-toroq, il-ferroviji, il-passaġġi tal-ilma u l-passaġġi tal-arja.
Enerġija
immodifikaFl-2012, is-Slovakkja pproduċiet total ta' 28,393 GWh ta' elettriku, filwaqt li fl-istess ħin kkunsmat 28,786 GWh. Il-livell ta' konsum kemxejn ogħla mill-kapaċità tal-produzzjoni (-393 GWh) fisser li l-pajjiż ma kienx awtosuffiċjenti fil-provvista tal-enerġija. Is-Slovakkja importat l-elettriku prinċipalment mir-Repubblika Ċeka (9,961 GWh - 73.6% tal-importazzjonijiet totali) u esportat prinċipalment lejn l-Ungerija (10,231 GWh - 78.2% tal-esportazzjonijiet totali).
Fl-2020, l-enerġija nukleari ammontat għal 54% tal-produzzjoni totali tal-elettriku fis-Slovakkja, segwita minn 17% idroenerġija, 13% gass naturali, 7% faħam, 5% bijokarburanti u 2% tal-enerġija solari.
Iż-żewġ impjanti nukleari tas-Slovakkja jinsabu f'Jaslovské Bohunice u Mochovce, kull wieħed b'żewġ reatturi jaħdmu. Inbnew żewġ reatturi ġodda; Mochovce-3 beda jopera f'Jannar 2023. Mochovce-4 huwa ppjanat li jiġi installat fi żmien sena.
Ir-reatturi addizzjonali se jirritornaw lis-Slovakkja biex tkun esportatur nett tal-elettriku.
Fl-2024, il-gvern Slovakk approva pjan biex jinbena reattur nukleari ġdid f'Jaslovské Bohunice.
Trasport
immodifikaHemm erba' awtostradi ewlenin, minn D1 sa D4, u tmien awtostradi, minn R1 sa R8. Ħafna minnhom għadhom qed jinbnew.
L-awtostrada D1 tgħaqqad Bratislava ma' Trnava, Nitra, Trenčín, Žilina u lil hinn, filwaqt li l-awtostrada D2 tgħaqqadha ma' Praga, Brno u Budapest f'direzzjoni tat-tramuntana-nofsinhar. Parti kbira mill-awtostrada D4 (ring road ta' barra), li għandha ttaffi l-pressjoni fuq is-sistema tal-awtostradi ta' Bratislava, hija skedata li tiftaħ fl-2020. L-awtostrada A6 għal Vjenna tgħaqqad is-Slovakkja direttament mas-sistema tal-awtostradi Awstrijaka u nfetħet fid-19 ta' Novembru, 2007.
Is-Slovakkja għandha tliet ajruporti internazzjonali. L-ajruport ta' Bratislava huwa l-ajruport ewlieni u l-akbar. Hija tinsab disa' kilometri (5 mi) mill-kapitali +1⁄2 mi) fil-grigal taċ-ċentru tal-belt. Hija sservi titjiriet nazzjonali u internazzjonali ċivili u governattivi, skedati u mhux skedati. Ir-runways attwali jappoġġaw l-inżul tat-tipi komuni kollha ta' inġenji tal-ajru li qed jintużaw bħalissa. L-ajruport gawda traffiku tal-passiġġieri li qed jikber b’rata mgħaġġla f’dawn l-aħħar snin; Huwa serva 279,028 passiġġier fl-2000 u 2,292,712 fl-2018. L-Ajruport Internazzjonali ta 'Košice huwa ajruport li jaqdi Košice. Huwa t-tieni l-akbar ajruport internazzjonali fis-Slovakkja. L-Ajruport ta 'Poprad-Tatry huwa t-tielet l-iktar ajruport traffikuż, l-ajruport jinsab 5 km fil-punent-majjistral ta' Poprad. Huwa ajruport b'waħda mill-ogħla elevazzjonijiet fl-Ewropa Ċentrali, f'718 m, li huwa 150 m ogħla mill-Ajruport ta' Innsbruck fl-Awstrija.
Il-Ferroviji tar-Repubblika Slovakka toffri servizzi ta' trasport bil-ferrovija fuq linji nazzjonali u internazzjonali.
Il-port ta' Bratislava huwa wieħed miż-żewġ portijiet tax-xmajjar internazzjonali fis-Slovakkja. Il-port jgħaqqad Bratislava mat-traffiku marittimu internazzjonali, speċjalment l-interkonnessjoni tal-Baħar tat-Tramuntana mal-Baħar l-Iswed permezz tal-Kanal Rhine-Main-Danubju. Barra minn hekk, dgħajjes turistiċi joperaw mill-port tal-passiġġieri ta 'Bratislava, inklużi rotot lejn Devín, Vjenna u postijiet oħra. Il-port ta' Komárno huwa t-tieni l-akbar port fis-Slovakkja b'erja ta' aktar minn 20 ettaru u jinsab madwar 100 km fil-lvant ta' Bratislava. Hija tinsab fil-konfluwenza ta' żewġ xmajjar: id-Danubju u l-Váh.
Turiżmu
immodifikaIs-Slovakkja għandha pajsaġġi naturali, muntanji, għerien, kastelli u bliet medjevali, arkitettura popolari, spas u ski resorts. Aktar minn 5.4 miljun turist żaru s-Slovakkja fl-2017. L-aktar destinazzjonijiet attraenti huma l-kapitali Bratislava u t-Tatras Għolja. Ħafna mill-viżitaturi ġejjin mir-Repubblika Ċeka (madwar 26%), il-Polonja (15%) u l-Ġermanja (11%).
Is-Slovakkja għandha bosta kastelli, li ħafna minnhom huma fdalijiet. L-aktar magħrufa huma l-Kastell Bojnice (spiss użat bħala post tal-iffilmjar), il-Kastell ta' Spiš (elenkat mill-UNESCO), il-Kastell ta' Orava, il-Kastell ta' Bratislava u l-fdalijiet tal-Kastell ta' Devín. Il-Kastell ta’ Čachtice darba kien id-dar tal-qattiel serjali l-aktar prolifiku tad-dinja, il-“Bloody Lady”, Elizabeth Báthory.
Il-pożizzjoni tas-Slovakkja fl-Ewropa u l-passat tagħha (sħubija fir-Renju tal-Ungerija, il-Monarkija tal-Habsburg u ċ-Ċekoslovakkja) għamlu ħafna bliet u rħula simili għal dawk tar-Repubblika Ċeka (bħal Praga), l-Awstrija (bħal Salzburg) jew l-Ungerija (bħal Budapest). F’ħafna bliet ġie ppreservat ċentru storiku b’mill-inqas kwadru wieħed. Ċentri storiċi kbar jistgħu jinstabu fi Bratislava, Trenčín, Košice, Banská Štiavnica, Levoča u Trnava. Fl-aħħar snin, iċ-ċentri storiċi għaddew minn restawr.
Knejjes storiċi jistgħu jinstabu fi kważi kull belt u belt fis-Slovakkja. Ħafna minnhom huma fl-istil Barokk, iżda hemm ukoll ħafna eżempji ta 'arkitettura Rumanika u Gotika, bħal Banská Bystrica, Bardejov u Spišská Kapitula. Il-Bażilika ta' San Ġakbu f’Levoča, bl-ogħla artal tal-injam imnaqqax fid-dinja, u l-Knisja tal-Ispirtu s-Santu f'Žehra, b'affreski medjevali, huma Siti ta’ Wirt Dinji tal-UNESCO. Il-Kon-Katidral ta' San Martin fi Bratislava serva bħala l-knisja tal-inkurunazzjoni tar-Renju tal-Ungerija. L-eqdem bini sagru fis-Slovakkja jmur lura għall-perjodu tal-Moravja l-Kbira, fis-seklu 9.
Il-knejjes tal-injam tat-Tramuntana u l-Grigal tas-Slovakkja huma strutturi siewja ħafna. Ħafna nbnew fil-bidu tas-seklu 15 minn Kattoliċi, Luterani, u membri tal-knejjes tar-Rit tal-Lvant.
It-turiżmu huwa wieħed mis-setturi ewlenin tal-ekonomija tas-Slovakkja, għalkemm għadu traskurat. Hija bbażata fuq it-turiżmu domestiku, peress li l-maġġoranza tat-turisti huma ċittadini Slovakki u residenti li jivvjaġġaw għal pjaċir fil-pajjiż. Bratislava u t-Tatras Għoli u Baxx huma l-aktar waqfiet turistiċi traffikużi. Destinazzjonijiet turistiċi popolari oħra huma l-ibliet u l-irħula ta' Košice, Banská Štiavnica jew Bardejov, u bosta parks nazzjonali, bħall-Park Nazzjonali ta’ Pieniny, il-Park Nazzjonali ta' Malá Fatra, il-Park Nazzjonali ta’ Veľká Fatra, il-Park Nazzjonali ta’ Poloniny jew il-Park Nazzjonali tal-Ġenna Slovakka, fost oħrajn. .
Hemm ħafna kastelli mifruxa madwar il-pajjiż. Fost it-turisti, uħud mill-aktar popolari huma l-Kastell ta' Bojnice, il-Kastell ta' Spiš, il-Kastell ta' Stará Ľubovňa, il-Kastell ta' Krásna Hôrka, il-Kastell ta’ Orava (fejn ġew iffilmjati ħafna xeni minn Nosferatu), il-Kastell ta’ Trenčín u l-Kastell ta' Bratislava, u wkoll kastelli mħassra, bħall-Kastell ta' Beckov. , il-Kastell ta' Devín, il-Kastell ta' Šariš, il-Kastell ta' Považie, u l-Kastell ta' Strečno (fejn ġie ffilmjat Dragonheart).
Għerien miftuħa għall-pubbliku jinsabu prinċipalment fit-Tramuntana tas-Slovakkja. Driry huwa l-uniku għar miftuħ għall-pubbliku fil-Punent tas-Slovakkja. Dobšiná Ice Cave, Demänovská Ice Cave, Demänovská Freedom Cave, Belianska Cave jew Domica Cave huma fost l-aktar waqfiet turistiċi popolari. L-Għar tal-Ochtinská Aragonite, li jinsab fiċ-ċentru tas-Slovakkja, huwa wieħed mit-tliet għerien tal-aragonit biss fid-dinja. Hemm eluf ta' għerien li jinsabu fis-Slovakkja, li tlettax minnhom huma miftuħa għall-pubbliku.
Is-Slovakkja hija magħrufa wkoll għall-ħafna spas tagħha. Piešťany hija l-akbar u l-aktar belt spa fil-pajjiż u tattira bosta viżitaturi mill-pajjiżi tal-Golf, prinċipalment mill-Emirati Għarab Magħquda, il-Qatar, il-Kuwajt u l-Baħrejn. Bliet spa importanti oħra huma Bardejov, Trenčianske Teplice, Turčianske Teplice u Rajecké Teplice. Xi bliet u rħula spa minuri magħrufa huma Štós, Číž, Dudince, Kováčová, Nimnica, Smrdáky, Lúčky u Vyšné Ružbachy, fost oħrajn.
Tifkiriet tipiċi Slovakki huma pupi lebsin kostumi tradizzjonali, oġġetti taċ-ċeramika, ħġieġ, figuri tal-injam minquxin, črpáks (buqar tal-injam), fujaras (strument folkloristiku elenkat mill-UNESCO) u valaškas (mannara mżejna tradizzjonali u, fuq kollox, prodotti magħmula mill-qamħ). qxur u wajer, partikolarment figuri umani. Tifkiriet jistgħu jinxtraw fil-ħwienet ta 'l-organizzazzjoni statali ÚĽUV (Ústredie ľudovej umeleckej výroby, Ċentru ta' Produzzjoni ta' Arti Folk). Il-katina ta' ħwienet Dielo tbigħ xogħlijiet ta' artisti u nies tas-sengħa Slovakki. Dawn il-ħwienet jinsabu prinċipalment fl-ibliet.
Il-prezzijiet tal-prodotti importati huma ġeneralment l-istess bħal fil-pajjiżi ġirien, filwaqt li l-prezzijiet tal-prodotti u s-servizzi lokali, speċjalment l-ikel, huma ġeneralment aktar baxxi.
Xjenza
immodifikaL-Akkademja tax-Xjenzi Slovakka ilha l-aktar istituzzjoni xjentifika u ta' riċerka importanti tal-pajjiż mill-1953. Is-Slovakki għamlu kontribuzzjonijiet xjentifiċi u tekniċi notevoli matul l-istorja. Is-Slovakkja bħalissa tinsab fil-proċess ta' negozjati biex issir membru tal-Aġenzija Spazjali Ewropea. L-istatus ta' osservatur ingħata fl-2010, meta s-Slovakkja ffirmat il-Ftehim Ġenerali ta' Kooperazzjoni li fih ġiet kondiviża informazzjoni dwar programmi ta' edukazzjoni li kienu għaddejjin u s-Slovakkja ġiet mistiedna għal diversi negozjati tal-ESA. Fl-2015, is-Slovakkja ffirmat il-Ftehim tal-Istat Ewropew li Koopera li abbażi tiegħu s-Slovakkja impenjat ruħha għall-programm ta' dħul finanzjarju msejjaħ PECS (Skema għall-Istati Ewropej li Kooperaw) li jservi bħala tħejjija għal sħubija sħiħa. L-organizzazzjonijiet ta' riċerka u żvilupp Slovakki jistgħu japplikaw għal finanzjament għal proġetti relatati mal-avvanz tat-teknoloġiji spazjali. Is-Slovakkja hija mistennija li ssir membru sħiħ tal-ESA fl-2020 wara li tkun iffirmat il-Konvenzjoni tal-ESA. Is-Slovakkja se tkun obbligata tistabbilixxi baġit statali li jinkludi finanzjament tal-ESA. Is-Slovakkja ġiet ikklassifikata fil-45 post fl-Indiċi tal-Innovazzjoni Globali fl-2023.
Demografija
immodifikaIl-popolazzjoni hija aktar minn 5.4 miljun u tikkonsisti prinċipalment minn Slovakki. Id-densità medja tal-popolazzjoni hija ta' 110 abitant għal kull km2. Skont iċ-ċensiment tal-2021, il-maġġoranza tal-abitanti tas-Slovakkja huma Slovakki (83.82%). L-Ungeriżi huma l-akbar minoranza etnika (7.75%). Gruppi etniċi oħra jinkludu Roma (1.23%), Ċeki (0.53%), Russi (0.44%), u oħrajn jew mhux speċifikati (6.1%).
Fl-2018 l-età medja tal-popolazzjoni Slovakka kienet 41 sena.
L-akbar mewġ ta' emigrazzjoni Slovakka seħħew fis-seklu 19 u kmieni fl-20. Fiċ-ċensiment tal-Istati Uniti tal-1990, 1.8 miljun ruħ identifikaw lilhom infushom bħala ta' antenati Slovakki.
Lingwi
immodifikaIl-lingwa uffiċjali hija Slovakka, membru tal-familja tal-lingwi Slavi. L-Ungeriż huwa mitkellem ħafna fir-reġjuni tan-Nofsinhar u r-Russu jintuża f'xi partijiet tal-grigal. Il-lingwi minoritarji għandhom status ko-uffiċjali f'muniċipalitajiet fejn id-daqs tal-popolazzjoni minoritarja jilħaq il-limitu legali ta' 15 % f'żewġ ċensimenti konsekuttivi.
Is-Slovakkja hija fost il-pajjiżi tal-UE bl-aktar kelliema barranin. Fl-2007, 68% tal-popolazzjoni ta' bejn il-25 u l-64 sena ddikjaraw li titkellem żewġ lingwi barranin jew aktar, u poġġiha fit-tieni post fl-Unjoni Ewropea. L-iktar lingwa barranija magħrufa fis-Slovakkja hija ċ-Ċek. Rapport tal-Eurostat juri wkoll li 98.3% tal-istudenti Slovakki tal-edukazzjoni sekondarja għolja jistudjaw żewġ lingwi barranin, li jaqbeż bil-bosta l-medja ta’ 60.1% tal-Unjoni Ewropea. Skont stħarriġ tal-Ewrobarometru tal-2012, 26 % tal-popolazzjoni għandha għarfien konversazzjonali tal-Ingliż, segwit mill-Ġermaniż (22 %) u r-Russu (17 %).
Il-komunità torox tuża l-Lingwa tas-Sinjali Slovakka. Għalkemm iċ-Ċek u s-Slovakk mitkellma huma simili, il-Lingwa tas-Sinjali Slovakka mhijiex partikolarment simili għal-Lingwa tas-Sinjali Ċeka.
Reliġjon
immodifikaIl-kostituzzjoni Slovakka tiggarantixxi l-libertà tar-reliġjon. Fl-2021, 55.8% tal-popolazzjoni identifikaw ruħhom bħala Kattoliċi Rumani, 5.3% bħala Luterani, 1.6% bħala Kalvinisti, 4% bħala Kattoliċi Griegi, 0.9% bħala Ortodossi, 23.8% identifikaw ruħhom bħala atei jew mhux reliġjużi u 6.5% għamlu ma jwieġbux għall-mistoqsija dwar it-twemmin tagħhom. Fl-2004, madwar terz tal-membri tal-knisja attendew regolarment servizzi reliġjużi. Il-Knisja Kattolika Griega Slovakka hija Knisja Kattolika tar-Rit sui iuris tal-Lvant. Qabel it-Tieni Gwerra Dinjija, madwar 90,000 Lhudi għexu fis-Slovakkja (1.6% tal-popolazzjoni), iżda l-biċċa l-kbira ġew maqtula matul l-Olokawst. Wara aktar tnaqqis minħabba l-emigrazzjoni u l-assimilazzjoni ta’ wara l-gwerra, illum fadal madwar 2,300 Lhudi biss (0.04% tal-popolazzjoni).
Fis-Slovakkja hemm 18-il reliġjon reġistrati mill-Istat, li minnhom 16 huma Kristjani, waħda hija Lhudija u waħda hija l-fidi Bahá'í. Fl-2016, maġġoranza ta' żewġ terzi tal-parlament Slovakk approva abbozz ta' liġi ġdid li jipprevjeni l-Iżlam u organizzazzjonijiet reliġjużi oħra milli jsiru reliġjonijiet rikonoxxuti mill-istat billi jirdoppja l-limitu minimu ta' segwaċi minn 25,000 għal 50,000; Madankollu, il-president tas-Slovakkja ta' dak iż-żmien, Andrej Kiska, poġġa l-veto għall-abbozz. Fl-2010, kien hemm madwar 5,000 Musulmani fis-Slovakkja, li jirrappreżentaw inqas minn 0.1% tal-popolazzjoni tal-pajjiż. Is-Slovakkja hija l-uniku stat membru tal-Unjoni Ewropea li m’għandux moskej.
Edukazzjoni
immodifikaIl-Programm għall-Valutazzjoni Internazzjonali tal-Istudenti, ikkoordinat mill-OECD, bħalissa jikklassifika l-edukazzjoni sekondarja Slovakka fit-30 post fid-dinja (ipoġġiha eżatt taħt l-Istati Uniti u eżatt fuq Spanja). L-edukazzjoni fis-Slovakkja hija obbligatorja minn 6 sa 16-il sena. Is-sistema edukattiva tikkonsisti fi skola primarja, li hija maqsuma f’żewġ partijiet, l-ewwel grad (minn 6 sa 10 snin) u t-tieni grad (minn 10 sa 15-il sena), li tispiċċa billi jsir test nazzjonali msejjaħ Monitor, f'Slovakk u l-matematika. Il-ġenituri jistgħu japplikaw għall-assistenza soċjali għal tifel li jkun qed jistudja fi skola primarja jew skola sekondarja. Jekk approvat, l-istat jipprovdi bżonnijiet bażiċi ta' studju għat-tifel. L-iskejjel jipprovdu kotba lill-istudenti kollha tagħhom bl-eċċezzjonijiet tas-soltu ta' kotba għall-istudju ta' lingwa barranija u kotba li jeħtieġu li jieħdu noti dwarhom, li huma preżenti prinċipalment fl-ewwel grad tal-iskola primarja.
Wara li jispiċċaw l-skola primarja, l-istudenti huma meħtieġa jattendu sena ta' skola sekondarja.
Wara li jispiċċaw l-skola sekondarja, l-istudenti jistgħu jmorru l-kulleġġ u huma mħeġġa ħafna biex jagħmlu dan. Is-Slovakkja għandha firxa wiesgħa ta' universitajiet. L-akbar università hija l-Università Comenius, imwaqqfa fl-1919. Għalkemm mhix l-ewwel università mwaqqfa fit-territorju Slovakk, hija l-eqdem università li għadha topera. Il-biċċa l-kbira tal-universitajiet fis-Slovakkja huma ffinanzjati pubblikament, li għalihom jista' japplika kulħadd. Iċ-ċittadini kollha għandhom id-dritt għal edukazzjoni b'xejn fl-iskejjel pubbliċi.
Is-Slovakkja għandha bosta universitajiet iffinanzjati mill-privat, iżda l-universitajiet pubbliċi b'mod konsistenti jaħdmu aħjar fil-klassifiki mill-kontropartijiet privati tagħhom. L-universitajiet għandhom kriterji differenti biex jaċċettaw studenti. Kulħadd jista' japplika għad-dħul f’kull numru ta' universitajiet.
Kultura
immodifikaTradizzjoni popolari
immodifikaIt-tradizzjoni popolari għandha għeruq sodi fis-Slovakkja u hija riflessa fil-letteratura, il-mużika, iż-żfin u l-arkitettura. L-iktar eżempju ċar huwa l-innu nazzjonali Slovakk, "Nad Tatrou sa blýska", li huwa bbażat fuq melodija mill-kanzunetta folkloristika "Kopala studienku".
Il-manifestazzjoni tal-kultura folkloristika Slovakka hija l-Festival Folk "Východná". Huwa l-eqdem u l-akbar festival fil-livell nazzjonali b'parteċipazzjoni internazzjonali, li jsir kull sena fi Východná. Is-Slovakkja hija ġeneralment rappreżentata minn ħafna gruppi, iżda prinċipalment minn SĽUK (Slovenský ľudový umelecký kolektív, kollettiv tal-arti folkloristika Slovakka). SĽUK huwa l-akbar grupp tal-arti folkloristika Slovakka u għandu l-għan li jippreserva t-tradizzjoni tal-folklor.
Eżempju ta' arkitettura tal-injam folkloristiku fis-Slovakkja jista' jidher fir-raħal ippreservat tajjeb ta' Vlkolínec, li ilu Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO mill-1993. Ir-reġjun ta' Prešov jippreserva l-knejjes folkloristiċi tal-injam l-aktar notevoli fid-dinja. Ħafna minnhom huma protetti mil-liġi Slovakka bħala wirt kulturali, iżda xi wħud minnhom jinsabu wkoll fil-lista tal-UNESCO, f'Bodružal, Hervartov, Ladomirová u Ruská Bystrá.
L-aktar eroj Slovakk magħruf, li jidher f'ħafna mitoloġiji popolari, huwa Juraj Jánošík (1688-1713) (l-ekwivalenti Slovakk ta' Robin Hood). Il-leġġenda tgħid li ħa mingħand l-għonja biex jagħti lill-foqra. Il-ħajja ta' Jánošík kienet deskritta f'numru ta' xogħlijiet letterarji u ħafna films matul is-seklu 20. Wieħed mill-aktar popolari huwa film Jánošík immexxi minn Martin Frič fl-1935. Huwa prinċipalment imfakkar f'Terchová, il-post fejn għexet il-familja tiegħu.
Arti
immodifikaL-arti viżiva fis-Slovakkja huma rappreżentati permezz ta' pittura, tpinġija, inċiżjoni, illustrazzjoni, arti u snajja, skultura, fotografija jew arti kunċettwali. Il-Gallerija Nazzjonali Slovakka, imwaqqfa fl-1948, hija l-akbar netwerk ta' galleriji fis-Slovakkja. Żewġ wirjiet fi Bratislava jinsabu fil-Palazz Esterházy (Esterházyho palác) u fil-Barrakka tal-Ilma (Vodné kasárne), maġenb xulxin. Dawn jinsabu fuq ix-xtut tad-Danubju fil-belt il-qadima.
Il-Gallerija tal-Belt ta' Bratislava, imwaqqfa fl-1961, hija t-tieni l-akbar gallerija tat-tip tagħha fis-Slovakkja. Jospita madwar 35,000 biċċa ta 'arti Slovakka internazzjonali u joffri wirjiet permanenti fil-Palazz Pálffy u l-Palazz Mirbach, li jinsabu fil-belt il-qadima. Il-Mużew tal-Arti Danubiana, wieħed mill-iżgħar mużewijiet tal-arti fl-Ewropa, jinsab ħdejn l-Istazzjon tal-Enerġija Idrawlika ta' Čunovo (parti mill-Istazzjon tal-Enerġija Idrawlika ta' Gabčíkovo). Galleriji importanti oħra huma: il-Mużew tal-Arti Moderna ta' Andy Warhol (il-ġenituri ta' Warhol kienu minn Miková), il-Gallerija tal-Lvant tas-Slovakkja, il-Gallerija tal-Arti Ernest Zmeták u l-Kastell ta' Zvolen.
Letteratura
immodifikaTemi Kristjani jinkludu l-poeżija Proglas bħala prologu għall-erba’ Evanġelji, traduzzjonijiet parzjali tal-Bibbja fis-Slavona tal-Knisja l-Qadima, u Zakon sudnyj ljudem.
Il-letteratura Medjevali, fil-perjodu bejn is-sekli 11 u 15, kienet miktuba bil-Latin, iċ-Ċek u s-Slovakkja Ċeka. Il-lirika (talb, kanzunetti u formuli) kienet għadha kkontrollata mill-Knisja, filwaqt li l-epika kkonċentrata fuq il-leġġendi. Fost l-awturi ta' dan il-perjodu kien hemm Johannes de Thurocz, awtur tal-Chronica Hungarorum, u Maurus, it-tnejn Ungeriżi. F'dan il-perjodu ħarġet ukoll il-letteratura mundana u nkitbu kronaki.
Żewġ persuni importanti kkodifikati Slovakk. L-ewwel kien Anton Bernolák, li l-kunċett tiegħu kien ibbażat fuq id-djalett Slovakk tal-Punent fl-1787. Kienet l-ewwel kodifikazzjoni tal-lingwa letterarja tas-Slovakki. It-tieni kien Ľudovít Štúr, li l-formazzjoni tiegħu tas-Slovakk ħa prinċipji mid-djalett Ċentrali Slovakk fl-1843.
Is-Slovakkja hija magħrufa wkoll għall-polistoriċi tagħha, inklużi Pavol Jozef Šafárik, Matej Bel u Ján Kollár, u r-rivoluzzjonarji politiċi u r-riformisti tagħha, bħal Milan Rastislav Štefánik u Alexander Dubček.
Kċina
immodifikaIl-kċina tradizzjonali Slovakka hija bbażata prinċipalment fuq majjal, tjur (it-tiġieġ huwa l-aktar ikkunsmat, segwit minn papra, wiżż u dundjani), dqiq, patata, kaboċċi u prodotti tal-ħalib. Huwa relattivament relatat mal-kċina Ungeriża, Ċeka, Pollakka u Awstrijaka. Fil-lvant huwa wkoll influwenzat mill-Ukrajni, inklużi Lemko u Rusino. Meta mqabbel ma' pajjiżi Ewropej oħra, il-“laħam tal-kaċċa” huwa aktar aċċessibbli fis-Slovakkja minħabba riżorsi vasti tal-foresti u minħabba li l-kaċċa hija relattivament popolari. Il-ħanżir selvaġġ, il-fenek u l-ġirja huma ġeneralment disponibbli s-sena kollha. Il-ħaruf u l-mogħoż jittieklu, iżda mhumiex popolari ħafna.
Dixxijiet tradizzjonali Slovakki huma bryndzové halušky, bryndzové pirohy u platti oħra bl-għaġina tal-patata, u bryndza. Bryndza huwa ġobon mielaħ magħmul mill-ħalib tan-nagħaġ, li huwa kkaratterizzat minn togħma u aroma qawwija. Bryndzové halušky b'mod partikolari huwa meqjus bħala platt nazzjonali u ħafna drabi jinstab fil-menu tar-ristoranti tradizzjonali Slovakki.
Soppa tipika hija soppa tas-sauerkraut ("kapustnica"). Pudina sewda msejħa "krvavnica", magħmula minn kwalunkwe parti ta 'ħanżir maqtul, hija wkoll dixx tipiku Slovakk.
L-inbid jitgawda fis-Slovakkja kollha. L-inbid Slovakk ġej prinċipalment miż-żoni tan-Nofsinhar tul id-Danubju u t-tributarji tiegħu; In-nofs tat-Tramuntana tal-pajjiż hija wisq kiesħa u muntanjuża biex tkabbar id-dwieli. Tradizzjonalment, l-inbid abjad kien aktar popolari minn aħmar jew rosé (ħlief f'xi reġjuni), u l-inbid ħelu aktar popolari minn niexef, iżda f'dawn l-aħħar snin il-gosti jidhru li qed jinbidlu. Il-birra (prinċipalment tal-stil pilsener, għalkemm birer skuri huma kkunsmati wkoll) hija wkoll popolari.
Sport
immodifikaĦafna attivitajiet sportivi huma pprattikati fis-Slovakkja, ħafna minnhom fuq livell professjonali. Il-hockey fuq is-silġ u l-futbol tradizzjonalment kienu meqjusa bħala l-aktar sports popolari fis-Slovakkja, għalkemm it-tennis, il-handball, il-baskitbol, il-volleyball, is-slalom tal-ilma abjad, iċ-ċikliżmu, l-iskiing għan-niżla, il-biathlon u l-atletiċità.
Wieħed mill-isports tat-tim l-aktar popolari fis-Slovakkja huwa l-hockey fuq is-silġ. Is-Slovakkja saret membru tal-IIHF fit-2 ta' Frar, 1993 u minn dakinhar rebħet erba' midalji fil-Kampjonati tad-Dinja tal-Ice Hockey, li jikkonsistu f'wieħed tad-deheb, żewġ fidda u wieħed tal-bronż. L-aktar suċċess riċenti kien midalja tal-fidda fil-Kampjonati tad-Dinja tal-IIHF tal-2012 f'Ħelsinki. It-tim nazzjonali tal-hockey Slovakk għamel tmien dehriet fil-Logħob Olimpiku, u spiċċa fir-raba' post fl-Olimpjadi tax-Xitwa tal-2010 f’Vancouver u fit-tielet post b'midalja tal-bronż fl-Olimpjadi tax-Xitwa tal-2022 f’Beijing. Il-pajjiż għandu 8,280 plejer reġistrat u bħalissa jinsab fis-seba’ post fil-Klassifikazzjonijiet Dinjija tal-IIHF. It-timijiet Slovakki tal-hockey HC Slovan Bratislava u HC Lev Poprad ipparteċipaw fil-Continental Hockey League.
Is-Slovakkja ospitat il-Kampjonat Dinji tal-IIHF tal-2011, fejn il-Finlandja rebħet il-midalja tad-deheb, u l-Kampjonat tad-Dinja tal-IIHF tal-2019, fejn il-Finlandja rebħet ukoll il-midalja tad-deheb. Iż-żewġ kompetizzjonijiet saru fi Bratislava u Košice.
Il-futbol huwa l-aktar sport popolari fis-Slovakkja, b'aktar minn 400,000 plejer reġistrat. Mill-1993, it-tim nazzjonali tal-futbol tas-Slovakkja kkwalifika għat-Tazza tad-Dinja tal-FIFA darba, fl-2010. Huma għaddew għar-rawnd tas-16, fejn ġew megħluba mill-Olanda. L-aktar riżultat notevoli kien ir-rebħa ta' 3-2 fuq l-Italja. Fl-2016, it-tim nazzjonali tal-futbol tas-Slovakkja kkwalifika għat-tournament tal-UEFA Euro 2016, taħt il-gwida tal-kowċ Ján Kozák. Dan għen lit-tim jilħaq l-aqwa pożizzjoni tiegħu fl-14-il post fil-Klassifikazzjoni Dinjija tal-FIFA.
Fil-kompetizzjonijiet tal-klabbs, tliet timijiet biss ikkwalifikaw għall-fażi tal-gruppi tal-UEFA Champions League: MFK Košice fl-istaġun 1997–98, FC Artmedia Bratislava fl-istaġun 2005–06 u MŠK Žilina fl-istaġun 2010-11. FC Artmedia Bratislava kien l-aktar tim ta' suċċess, u spiċċa fit-tielet post fil-fażi tal-gruppi tat-Tazza UEFA, u b'hekk ikkwalifika għall-fażi tan-knockout. Huma jibqgħu l-uniku klabb Slovakk li rebaħ partita fil-fażi tal-gruppi.
Gallerija
immodifika-
Bratislava
-
Bratislava
-
Bratislava
-
Bratislava
-
Bratislava
-
Bratislava
-
Košice/Kassa/Kaschau
-
Nové Mesto nad Váhom
-
Šaľa
-
Trnava
-
Trenčín
-
Žilina
-
Žilina
-
Prešov
-
Nitra
-
Banská Bystrica
-
Banská Bystrica
-
Banská Bystrica
-
Banská Bystrica
-
Banská Bystrica
-
Banská Bystrica
-
Dobroč
-
Banská Bystrica
-
Banská Bystrica
-
Banská Bystrica
-
Banská Bystrica
-
Banská Bystrica
-
Zvolen
-
Lučenec
-
Rimavská Sobota
-
Kremnica
-
Banská Štiavnica
-
Brezno
-
Topoľčany hija l-kapitali tad-distrett ta' Topoľčany fir-reġjun ta' Nitra, is-Slovakkja, b'popolazzjoni stmata fl-aħħar tal-2017 ta' 25,492 abitant.
-
Trstice hija muniċipalità fid-distrett ta' Galanta fir-reġjun ta' Trnava, is-Slovakkja, b'popolazzjoni stmata fl-aħħar tal-2017 ta' 3,741 abitant.
-
Jahodná hija muniċipalità fid-distrett ta' Dunajská Streda fir-reġjun ta' Trnava, is-Slovakkja, b'popolazzjoni stmata fl-aħħar tal-2017 ta' 1,564 abitant.
-
Jelka hija muniċipalità fid-distrett ta' Galanta fir-reġjun ta' Trnava, is-Slovakkja, b'popolazzjoni stmata fl-aħħar tal-2017 ta' 3,957 abitant.
-
Knisja ta' San Nikola, Tomášov hija muniċipalità fid-distrett ta' Senec fir-reġjun ta' Bratislava, is-Slovakkja, b'popolazzjoni stmata fl-aħħar tal-2017 ta' 2,527 abitant. (Żona: 19.96 km²; Altitudni Medja: 128 m s.l.m.; Popolazzjoni (1 ta' Jannar, 2021): 2,715 abitant, Densità: 136.02 abitant/km²)
-
Zálesie hija muniċipalità fid-distrett ta' Senec fir-reġjun ta' Bratislava, is-Slovakkja, b'popolazzjoni stmata fl-aħħar tal-2017 ta' 2,033 abitant.
-
Malinovo hija muniċipalità fid-distrett ta' Senec fir-reġjun ta' Bratislava, is-Slovakkja, b'popolazzjoni stmata fl-aħħar tal-2017 ta' 3,341 abitant.
-
Knisja tal-Qalb ta' Ġesù, Most pri Bratislave hija muniċipalità fid-distrett ta' Senec fir-reġjun ta' Bratislava, is-Slovakkja, b'popolazzjoni stmata fl-aħħar tal-2017 ta' 3,195 abitant.
-
Nové Zámky (Ungeriż Érsekújvár, Ġermaniż Neuhäusel, Latin Castrum Novum) hija belt antika Ungeriża, bħalissa fin-Nofsinhar tas-Slovakkja.
-
Pjanta tal-belt madwar 1680.
-
Arċisqof Jorge Széchényi, statwa fil-pjazza ewlenija ta' Nové Zámky
-
Kolárovo hija muniċipalità fid-distrett ta' Komárno fir-reġjun ta' Nitra, is-Slovakkja, b'popolazzjoni stmata fl-aħħar tal-2017 ta' 10,546 abitant. Hija tinsab fil-Lbiċ tar-reġjun, ħdejn ix-xmajjar Danubju u Váh, u l-fruntiera mal-Ungerija.
-
Iż-Żgħir Danubju ħdejn Bratislava
-
Ix-Xmara Nitra fi Prievidza-Bojnice
-
Ix-Xmara Nitra f'Nitra
-
Nitra (Ungeriż: Nyitra) hija r-raba' l-akbar belt fis-Slovakkja. Jinsabu fil-qiegħ tal-Muntanja Zobor fil-wied tax-Xmara Nitra, kapitali tad-distrett u reġjun tal-istess isem. Nitra u Bratislava huma l-eqdem bliet fis-Slovakkja. L-oriġini ta' Nitra bħala belt b'referenza storika sigura tmur lura għas-seklu 9.
-
Nitra lejn l-aħħar tas-seklu 17
-
Komárno (35,881 abitant, Densità: 347.79 abitant/km²; Żona: 103.1672 km², Altitudni Medja: 1092 m s.l.m.)
-
Piešťany
-
Piešťany
-
Váh Xmara
-
Il-fdalijiet tal-Kastell ta' Spiš huwa wieħed mill-akbar siti ta' kastell fl-Ewropa Ċentrali. Il-kastell jinsab fuq il-belt ta' Spišské Podhradie u r-raħal ta' Žehra li mal-belt ekkleżjastika maġenb Spišská Kapitula jiffurmaw komponenti tas-Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO. Fl-2009, is-sit ġie estiż biex jinkludi l-artal famuż mill-Mastru Pawlu ta' Levoča u ċ-ċentru storiku ta' Levoča b’ħafna bini Rinaxximentali ppreservat tajjeb.
-
Il-Ġenna Slovakka (Slovakk: Slovenský raj) hija firxa ta' muntanji fil-Lvant tas-Slovakkja.
-
Il-Ġenna Slovakka (Slovakk: Slovenský raj) hija firxa ta' muntanji fil-Lvant tas-Slovakkja.
-
Spišská Nová Ves Ungeriż: Igló; Ġermaniż: (Zipser) Neu(en)dorf) hija belt fir-Reġjun Košice tas-Slovakkja. Il-belt tinsab fix-Xlokk tat-Tatras Għolja fir-reġjun ta' Spiš, u tinsab fuq iż-żewġ banek tax-Xmara Hornád. Hija l-akbar belt tad-Distrett ta' Spišská Nová Ves.
-
Spišská Nová Ves Ungeriż: Igló; Ġermaniż: (Zipser) Neu(en)dorf) hija belt fir-Reġjun Košice tas-Slovakkja. Il-belt tinsab fix-Xlokk tat-Tatras Għolja fir-reġjun ta' Spiš, u tinsab fuq iż-żewġ banek tax-Xmara Hornád. Hija l-akbar belt tad-Distrett ta' Spišská Nová Ves.
-
Spišská Nová Ves Ungeriż: Igló; Ġermaniż: (Zipser) Neu(en)dorf) hija belt fir-Reġjun Košice tas-Slovakkja. Il-belt tinsab fix-Xlokk tat-Tatras Għolja fir-reġjun ta' Spiš, u tinsab fuq iż-żewġ banek tax-Xmara Hornád. Hija l-akbar belt tad-Distrett ta' Spišská Nová Ves.
-
Townhall, Dobšiná (Ġermaniż: Dobschau; Ungeriż: Dobsina; Latin: Dobsinium) hija belt żgħira fil-Muntanji Ore Slovakki tul ix-Xmara Slaná. Għal 500 sena kien raħal żgħir iżda prosperu tal-minjieri popolat minn Ġermaniżi etniċi fi ħdan ir-Renju tal-Ungerija; illum hija belt Slovakka ta' 6,000 l-aktar magħrufa għall-Għar tas-Silġ tagħha.
-
Dobšiná jista' jinstab fit-tarf tat-tramuntana ta' din il-mappa tal-1802 tal-kontea ta' Gömör-Kishont.
-
Zadiel canyon fil-Karst Slovakk, Il-Muntanji Ore Slovakki (Ungeriż: Gömör–Szepesi-érchegység, Ġermaniż: Slowakisches Erzgebirge jew Zips-Gemer-Erzgebirge) huma firxa ta' muntanji estensiva fil-Muntanji Karpazji, li jinsabu l-aktar fir-reġjun ta' Spiš u Gemer tas-Slovakkja, b’parti żgħira fit-Tramuntana tal-Ungerija. Hija l-akbar firxa tal-muntanji fis-Slovakkja. Ġeomorfoloġikament, il-Muntanji Ore Slovakki jappartjenu għall-Inner Western Karpazji.
-
Is-Sajó jew Slaná (Slovakk) hija xmara fis-Slovakkja u l-Ungerija.
-
Il-Hornád jew Hernád (Ungeriż, ippronunzjat [ˈhɛrnaːd]) hija xmara fil-Lvant tas-Slovakkja u l-Grigal tal-Ungerija.
-
Il-Hornád jew Hernád (Ungeriż, ippronunzjat [ˈhɛrnaːd]) hija xmara fil-Lvant tas-Slovakkja u l-Grigal tal-Ungerija.
-
Il-Bażilika ta' San Ġakbu u l-Belt il-Qadima, Levoča (Ungeriż: Lőcse; Rusyn: Левоча) hija belt fir-Reġjun ta' Prešov fil-Lvant tas-Slovakkja b'popolazzjoni ta' 14,700. Il-belt għandha ċentru storiku b'ħajt tal-belt ippreservat tajjeb, knisja Gotika bl-ogħla artal tal-injam fid-dinja, imnaqqax minn Surmast Pavol ta' Levoča, u ħafna bini ieħor tar-Rinaxximent. Fit-28 ta' Ġunju 2009, Levoča ġiet miżjuda mill-UNESCO mal-Lista ta' Wirt Dinji tagħha. Il-quċċata: Stolica; Elevazzjoni: 1,476 m (4,843 pied)
-
Il-Kastell Krásna Hôrka (Slovakk: Hrad Krásna Hôrka, Ungeriż: Krasznahorka vára) huwa kastell fis-Slovakkja, mibni fuq għoljiet li jagħti ħarsa lejn ir-raħal ta' Krásnohorské Podhradie qrib Rožňava, fir-Reġjun ta' Košice. L-ewwel referenza rreġistrata tal-kastell kienet fl-1333. Fl-1961 Krásna Hôrka ġiet innominata Monument Kulturali Nazzjonali tar-Repubblika Slovakka. Kien qal li kien wieħed mill-kastelli l-aħjar ippreservati tal-pajjiż.
-
Krásnohorské Podhradie (Ungeriż: Krasznahorkaváralja) huwa raħal u muniċipalità fid-Distrett ta' Rožňava fir-Reġjun ta' Košice tal-Lvant Nofsani tas-Slovakkja. 1322 sena.
-
Townhall, Rožňava (Ungeriż: Rozsnyó, Ġermaniż: Rosenau, Latin: Rosnavia) hija belt fis-Slovakkja, madwar 71 kilometru (44 mil) bit-triq minn Košice fir-Reġjun ta' Košice, u għandha popolazzjoni ta' 19,182.
-
L-Hron (Slovakk: Hron; Ġermaniż: Gran; Ungeriż: Garam; Latin: Granus) huwa tributarju tax-xellug twil ta' 271 kilometru (168 mi) tad-Danubju u t-tieni l-itwal xmara fis-Slovakkja. Il-baċin tax-xmara jkopri 5,465 km2 (2,110 sq mi), li huwa madwar 11 fil-mija tat-territorju tas-Slovakkja.
-
Knisja tal-Assunta tal-Verġni Marija, Starý Tekov (Ġermaniż: Bersenberg, ukoll Altbarsch, Altbersenberg, (Alt-)Bersenburg, fi żminijiet preċedenti wkoll Berschenberg, Alt Berschenburg, Ungeriż: Óbars) huwa raħal u muniċipalità fid-Distrett ta' Levice f' ir-Reġjun ta’ Nitra tas-Slovakkja. Fir-rekords storiċi, ir-raħal issemma l-ewwel darba fl-1075. Il-villaġġ jinsab f'altitudni ta '176 metru u jkopri erja ta' 10,573 km2 (4 sq mi). Għandha popolazzjoni ta' madwar 1470 ruħ.
-
Zvolen (Ungeriż: Zólyom; Ġermaniż: Altsohl) hija belt fiċ-ċentru tas-Slovakkja, li tinsab fil-konfluwenza tax-xmajjar Hron u Slatina. Huwa famuż għal diversi attrazzjonijiet storiċi u kulturali. Hija mdawra bil-muntanji Poľana mil-Lvant, minn Kremnické vrchy mill-Punent u minn Javorie u Štiavnické vrchy min-Nofsinhar.
-
Zvolen (Ungeriż: Zólyom; Ġermaniż: Altsohl) hija belt fiċ-ċentru tas-Slovakkja, li tinsab fil-konfluwenza tax-xmajjar Hron u Slatina. Huwa famuż għal diversi attrazzjonijiet storiċi u kulturali. Hija mdawra bil-muntanji Poľana mil-Lvant, minn Kremnické vrchy mill-Punent u minn Javorie u Štiavnické vrchy min-Nofsinhar.
-
Pustý hrad, Zvolen (Ungeriż: Zólyom; Ġermaniż: Altsohl) hija belt fiċ-ċentru tas-Slovakkja, li tinsab fil-konfluwenza tax-xmajjar Hron u Slatina. Huwa famuż għal diversi attrazzjonijiet storiċi u kulturali. Hija mdawra bil-muntanji Poľana mil-Lvant, minn Kremnické vrchy mill-Punent u minn Javorie u Štiavnické vrchy min-Nofsinhar.
-
Kastell ta' Zvolen, Zvolen (Ungeriż: Zólyom; Ġermaniż: Altsohl) hija belt fiċ-ċentru tas-Slovakkja, li tinsab fil-konfluwenza tax-xmajjar Hron u Slatina. Huwa famuż għal diversi attrazzjonijiet storiċi u kulturali. Hija mdawra bil-muntanji Poľana mil-Lvant, minn Kremnické vrchy mill-Punent u minn Javorie u Štiavnické vrchy min-Nofsinhar.
-
Košice hija l-akbar belt fil-Lvant tas-Slovakkja. Hija tinsab fuq ix-xmara Hornád fil-Lvant tal-Muntanji Ore Slovakki, ħdejn il-fruntiera mal-Ungerija. B'popolazzjoni ta' madwar 230,000, Košice hija t-tieni l-akbar belt fis-Slovakkja, wara l-kapitali Bratislava.
-
Il-Kastell Krásna Hôrka (Slovakk: Hrad Krásna Hôrka, Ungeriż: Krasznahorka vára) huwa kastell fis-Slovakkja, mibni fuq għoljiet li jagħti ħarsa lejn ir-raħal ta' Krásnohorské Podhradie qrib Rožňava, fir-Reġjun ta' Košice. L-ewwel referenza rreġistrata tal-kastell kienet fl-1333. Fl-1961 Krásna Hôrka ġiet innominata Monument Kulturali Nazzjonali tar-Repubblika Slovakka. Kien qal li kien wieħed mill-kastelli l-aħjar ippreservati tal-pajjiż.
-
Spišská Kapitula (Ġermaniż: Zipser Kapitel, Ungeriż: Szepeshely jew Szepesi Káptalan) (it-tnejn li huma jfissru "dar tal-Kapitlu Spiš") hija belt ekkleżjastika eċċezzjonalment ippreservata tajjeb fil-periferija ta 'Spišské Podhradie, is-Slovakkja, u li tagħti ħarsa lill-Kastell ta' Spiš. Hija parti mis-Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO "Levoča, Spiš Castle u l-monumenti kulturali assoċjati". Il-belt tikkonsisti f'Katidral ta' San Martin (dedikat lil San Martin ta' Tours), eks monasteru, u triq waħda, kollha ta' kostruzzjoni medjevali u magħluqa b'ħajt. Il-bieb t'isfel jagħti veduta estensiva tal-Kastell ta' Spiš, li jinsab fuq għoljiet opposti. Spišská Kapitula saret is-sede ewlenija tal-amministrazzjoni tal-knisja fir-reġjun fis-seklu 12. Fl-1776 saret is-sede tad-Djoċesi ta' Spiš (Szepes).
-
Levoča (Ġermaniż: Leutschau), wieħed mill-ex ċentri storiċi tal-Ġermaniżi Zipser fis-Slovakkja
-
Wied Smutna (Smutna dolina)/Smutna Valley/Valle de/do Smutna
-
Gerlachovský štít
-
Lomnický štít
-
Kriváň/Kriwaň/Kriwan/Kriwán
-
Svinica/Świnica
-
Monte/Mount Rysi
-
Għoli Trata/Upper Trata/Alto Trata (Vysoké Tatry/Tatry Wysokie)
-
Baxx Trata/Low Trata/Bajo Trata (Vysoké Tatry/Tatry Wysokie)
-
Baxx Trata/Low Trata/Bajo Trata (Vysoké Tatry/Tatry Wysokie)
-
Baxx Trata/Low Trata/Bajo Trata (Vysoké Tatry/Tatry Wysokie)
-
Tatras Belianske
-
Tatras tal-Lvant/East Tatras/Tratas Orientales
-
Snajja tal-Punent/Oeast Tatras/Tratas Occidentales
-
Montes/Mounts Tratas
-
Kolový štít u Jahňací štít fuq il-Veľké Biele Pleso
-
Lag Štrbské pleso
Referenzi
immodifika- ^ Statistiċi Slovakkja. 3 ta' Ġunju 2013.
- ^ a b ċ d International Monetary Fund (ed.). "Slovakkja". Parametru mhux magħruf
|aċċessdata=
injorat (għajnuna) - ^ Ġnus Magħquda, ed. (2013). "Human Development Report 2013" (PDF). Parametru mhux magħruf
|aċċessdata=
injorat (għajnuna) - ^ "Austrian Foreign Ministry". Arkivjat minn l-oriġinal fl-2013-06-16. Miġbur 2013-07-31. Parametru mhux magħruf
|aċċessdata=
injorat (għajnuna) - ^ UNHCR (ed.). "UNHCR regional classification". Parametru mhux magħruf
|aċċessdata=
injorat (għajnuna) - ^ ABC-CLIO, ed. (1998). Encyclopedia of Russian & Slavic myth and legend. p. 375. Parametru mhux magħruf
|aċċessdata=
injorat (għajnuna); Parametru mhux magħruf|kuljom=
injorat (forsi ridt tuża|kunjom=
minflok) (għajnuna); Ċitazzjoni għandu parametr mhux magħruf u vojt:|1=
(għajnuna);|isem=
nieqes|isem=
(għajnuna)ISBN 1-57607-130-8, 9781576071304 - ^ a b ċ d e f ġ g għ h ħ i ie j k l m europa.eu, Slovakkja