Mikelanġlu

Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni (Caprese, 6 ta' Marzu 1475 – Ruma, 18 ta' Frar 1564), magħruf bil-Malti bħala Mikelanġlu, kien skultur, arkitett u pittur Taljan tar-Rinaxximent, meqjus bħala wieħed mill-aqwa artisti fl-istorja kemm fl-iskultura u l-pittura kif ukoll fl-arkitettura. Il-versatilità li wera f'dawn id-dixxiplini tant kienet ta' livell għoli li ħafna nies iqisuh bħala l-bniedem arketipiku Rinaxximentali, flimkien mal-kompatrijott tiegħu Leonardo da Vinci.

Mikelanġlu
Pittura ta' Daniele da Volterra (detall)
Ħajja
Isem propju	Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni
Twelid	Caprese Michelangelo, 6 Marzu 1475, 15 century
Nazzjonalità	Repubblika ta' Firenze
Grupp etniku	Taljani
Mewt	Ruma, 18 Frar 1564
Post tad-dfin	bażilika ta' Santa Croce Tomb of Michelangelo Buonarroti (en)
Familja
Missier	Lodovico di Leonardo Buonarroti Simoni
Omm	Francesca di Neri del Miniato Siena
Konjuga/i	Not married
Koppja/i	Tommaso dei Cavalieri (en)
Familja	uri Michelangelo Buonarroti (en) (neputi)
Tribù	Familja Buonaaroti
Edukazzjoni
Alma mater	Università ta' Firenze
Lingwi	Taljan
Għalliema	Domenico Ghirlandaio Bertoldo di Giovanni Agnolo Poliziano (en)
Studenti	uri Guglielmo della Porta (en) Giacomo Rocchetti (en)
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni	skultur disinjatur tal-bini pittur arkitett poeta inġinier kuntrattur kittieb artist viżiv
Post tax-xogħol	Firenze Bolonja Ruma Firenze Ruma Firenze Ruma Firenze Venezja Firenze Ruma Firenze Ruma Firenze Ruma
Xogħlijiet importanti	David Pietà Ilsier qiegħed imut Il-Ġudizzju Universali It-Tondo ta' Doni Madonna tat-Taraġ Il-Battalja taċ-Ċentawri Il-Ġenju tar-Rebħa Il-Pietà ta' Bandini Rondanini Pietà (en) saqaf tal-Kappella Sistina Ilsier ribell San Mattew kappelli tal-familja Medici Bakku Brutu Bażilka ta' San Pietru Ilsiera Biblioteca Medicea Laurenziana (en)
Moviment	Rinaxximent Għoli pittura Rinaxximentali
Moviment artistiku	arti Kristjana omoerotiċiżmu

Kopja taċ-ċertifikat tat-twelid ta' Mikelanġlu

Xi wħud mix-xogħlijiet tiegħu fil-pittura, l-iskultura u l-arkitettura huma fost l-aktar famużi fid-dinja. Il-kontribut tiegħu f'kull qasam li ħadem fih matul ħajtu kien tassew tal-għaġeb waqt li l-ammont kbir ta' korrispondenza, abbozzi u memorji li baqgħu jeżistu, jagħmluh l-artista l-aktar dokumentat tas-seklu 16.

Tnejn mill-aktar xogħlijiet magħrufa tiegħu, il-Pietà u David, skolpihom qabel għalaq it-tletin sena. Minkejja li kien iqis il-pittura inferjuri għall-iskultura, Mikelanġlu ħoloq tnejn mix-xogħlijiet fl-affresk l-iżjed influwenti fl-istorja tal-arti tal-Punent: ix-xeni mill-Ġenesi fis-saqaf u L-Aħħar Ġudizzju fuq il-ħajt tal-altar tal-Kappella Sistina f'Ruma. Bħala arkitett, Mikelanġlu kien pijunier fl-istil Manjerista bid-disinn li fassal għall-Bibljoteka Lawrenzjana. Fl-età 72 sena ħa post Antonio da Sangallo ż-Żgħir bħala l-arkitett tal-Bażilika ta' San Pietru. Mikelanġlu ttrasforma l-pjan u n-naħa tal-Punent tlestiet skont id-disinji tiegħu waqt li l-koppla tkompliet wara mewtu bi ftit modifiki.

Kemm kienet kbira tal-pożizzjoni ta' Mikelanġlu narawh mill-fatt li kien l-ewwel artista tal-Punent li l-bijografija ġiet pubblikata matul ħajtu. Żewġ bijografiji ġew pubblikati matul ħajtu; f'waħda minnhom, l-awtur Giorgio Vasari, kien tal-fehma li Mikelanġlu kien il-quċċata ta' dak kollu li kien inkiseb fl-arti mill-bidu tar-Rinaxximent, opinjoni li baqgħet valida fl-istorja tal-arti għal sekli sħaħ.

Kien ammirat ħafna mill-kontemporanji tiegħu li laqqmuh id-Divin. Kien perfezzjonista mill-ikbar u ttrijonfa fl-arti kollha li ħadem fihom; jekk kien isib l-inqas difett f'waħda mix-xogħlijiet tiegħu, kien iqisu bħala diżastru.

Bijografija

Familja

Dehra ta' Firenze, skont inċiżjoni mill-Liber chronicarum (1493), fiż-żgħożija ta' Mikelanġlu

Mikelanġlu twieled fl-1475, f'Caprese, raħal fit-Toskana qrib il-belt ta' Arezzo. Kien it-tieni mill-ħames ulied subien ta' Lodovico di Leonardo di Buonarroti Simone u Francesca di Neri del Miniato di Siena. Ommu mietet fl-1481, meta Mikelanġlu kellu sitt snin. Il-familja Buonarroti Simone kienu ilhom jgħixu Firenze għal aktar minn tliet mitt sena u kienu jżommu mal-partit tal-Gwelfi u ħafna minnhom kellhom kariga pubblika. Il-fortuna tal-familja bdiet tmajna fi żmien nannuh u missieru, li ma kienx irnexxielhom iżommu l-pożizzjoni soċjali tal-familja u saru jgħixu minn fuq xi impjiegi mal-gvern, fejn fosthom missieru kien maġistrat ġudizzjarju tar-raħal żgħir ta' Caprese meta twieled Mikelanġlu. Lura Firenze kienu jgħixu mid-dħul żgħir minn barriera tal-irħam u razzett żgħir li kellhom f'Settignano, il-belt fejn Mikelanġlu kien joqgħod matul il-marda twila u l-mewt t'ommu; hemmhekk kienu jieħdu ħsiebu familja ta' naġġar tal-ġebel.

Missieru ġiegħlu jistudja l-grammatka ma' Maestro Francesco da Urbino f'Firenze. Mikelanġlu ried isir artista, u meta għarraf lil missieru b'din ix-xewqa, dan ma tantx ħa pjaċir billi dak iż-żmien din il-professjoni ftit kienet rikonoxxuta. Ludovico di Leonardo kien tal-fehma li dan ix-xogħol ma kienx jixraq il-prestiġju tal-linja tar-razza tiegħu. Mikelanġlu bid-determinazzjoni qawwija li kellu, minkejja żgħożitu, irnexxielu jikkonvinċi 'l missieru jħallih jimxi mal-ħajra artistika kbira li kellu, li skontu, bdiet mat-trobbija tiegħu mill-mara tan-naġġar. Kien jgħid: "Flimkien mal-ħalib erdgħajt il-furmaturi u l-imrietel li bihom skolpejt l-istatwi tiegħi".

Baqa' jinġieb ma' familtu matul ħajtu kollha. Meta ħuh il-kbir daħal patri Dumnikan f'Pisa, hu ħa f'idejh r-responsabbiltà tal-familja. Ħa fi ħsiebu l-patrimonju tal-Buonarroti u kabbru bix-xiri tal-art u d-djar, u rranġa wkoll iż-żwieġ tan-neputijiet tiegħu Francesca u Leonardo ma' familji tajba ta' Firenze.

Apprendistat

Ritratt ta' Mikelanġlu minn Daniele da Volterra, li jpinġih bi mnieħru mgħaffeġ

Il-ħila artistika kbira fl-iskultura ta' Mikelanġlu bdiet tidher minn mindu kien żgħir ħafna u fi żmien qasir beda jibbrilla f'dan il-qasam. F'April tal-1488, meta kellu tnax-il sena, fuq il-parir tal-pittur żagħżugħ Francesco Granacci, daħal jaħdem mal-aħwa famużi Ghirlandaio. Il-familju tiegħu u Ghirlandaio iffirmaw kuntratt għal tliet snin:

“ 1488. Jiena, Ludovico di Lionardo Buonarota, dan l-ewwel jum ta' April, nikteb 'l ibni Michelangelo bħala apprendista ma' Domenico u Davide di Tommaso di Curran, għat-tliet snin li ġejjin taħt dawn il-kundizzjonijiet: li l-imsemmi Michelangelo għandu jibqa' għaż-żmien miftiehem ma' dawk msemmija hawn biex jitgħallem l-arti u l-prattika tal-pittura u jobdi l-istruzzjonijiet tagħhom, u li dawk l-imsemmija Domenico u Davide iħallsuh f'dawn is-snin is-somma ta' erbgħa u għoxrin fjorin ta' piż eżatt: sitta matul l-ewwel sena, tmienja fit-tieni sena u għaxra fit-tielet, is-somma totali ta' sitta u disgħin lira. ”

Baqa' apprendista għal sena u wara, taħt it-tmexxija ta' Bertoldo di Giovanni, beda jżur il-Ġnien ta' San Marco tal-Medici, fejn kien jistudja l-iskulturi antiki miġburin hemmhekk. L-ewwel xogħlijiet artistiċi tiegħu impressjonaw lil Lorenzo il Magnifico, li stiednu biex imur joqgħod fil-palazz tiegħu ta' Via Longa, fejn Mikelanġlu ltaqa' ma' Angelo Poliziano u umanisti oħra madwar il-Medici, bħal Giovanni Pico della Mirandola u Marsilio Ficino. Permezz ta' dawn ġie f'kuntatt mat-teoriji idealisti ta' Platun, ideat li kellhom isiru s-sisien ta' ħajtu u xogħlu, riflessi fil-ħidma skulturali u poetika tiegħu.

Skont Vasari, darba huwa u ħiereg mill-ġnien tal-Medici, jew, skont Benvenuto Cellini mill-Kappella Brancacci, fejn hu u xi studenti oħra kienu jitgħallmu jpinġu l-affreski ta' Masaccio, Pietro Torrigiano tah daqqa ta' ponn u kissirlu mnieħru u baqa' ħajtu kollha b'imnieħru mgħaffeġ kif jidher ċar mir-ritratti kollha tiegħu.

Vjaġġ artistiku

Ritratt ta' Lorenzo il Magnífico, l-ewwel patrun ta' Mikelanġlu, minn Vasari

Wara l-mewt ta' Lorenzo il Magnifico, fl-1492, Mikelanġlu telaq minn Firenze lejn Venezja u mbagħad mar joqgħod Bolonja. Hemmhekk skolpixxa numru ta' xogħlijiet influwenzati mix-xogħol ta' Jacopo della Quercia. Iżda fl-1496 iddeċieda li jitlaq lejn Ruma, belt fejn kien ħa jkollu suċċessi kbar. Hemm beda għaxar snin ta' intensità artistika kbira, li warajhom, ta' tletin sena, kien sar magħdud mal-aqwa artisti. Meta kellu tlieta u għoxrin sena skolpixxa l-Pietà tal-Vatikan, wara l-Bakku tal-Bargello (1496) u wara din għamel it-Tondo Pitti . Fl-istess perjodu pinġa l-kartuna għall-Battalja ta' Cascina, li issa ntilfet, għas-Signoria ta' Firenze u David, kapulavur tal-iskultura, ta' komplessità kbira minħabba d-djuq tal-blokka tal-irħam, li tqiegħed quddiem il-Palazzo della Signoria f'Firenze u sar is-simbolu tal-ideali ċiviċi għoljin tar-Rinaxximent.

F'Marzu tal-1505, il-Papa Ġulju II ordnalu biex jagħmillu monument għal qabar: Mikelanġlu ppjana kumpless arkitettoniku u skulturali li aktar mill-prestiġju tal-Papa, kien ifaħħar it-trijonf tal-Knisja. L-iskultur, mimli ħeġġa għal dan ix-xogħol, mar jogħqod Carrara għal tmien xhur biex jieħu ħsieb hu stess l-għażla u t-tmexxija tal-qtugħ tal-irħam meħtieġ. Sfortunatament, meta mar lura Ruma, sab li l-Papa kien tilef l-interess fil-proġett tal-mosulew, billi kien moħħu fit-tibdil li kien qiegħed jagħmel Bramante f'San Pietru. Mikelanġlu, irrabjat telaq minn Ruma u mar Firenze, iżda fl-aħħar ta' Novembru tal-1506, wara bosta sejħiet mill-Papa fejn heddu li jiskomunikah, iltaqa' miegħu Bolonja.

F'Mejju tal-1508 qabel li jmexxi x-xogħol ta' dekorazzjoni tas-saqaf tal-Kappella Sistina, li l-affreski ta' fiha lesta erba' snin wara, b'ħafna xogħol iebes u solitarju. F'dan ix-xogħol iddisinja struttura arkitettonika grandjuża, ispirata mill-forma tas-saqaf. Fit-tema biblika ġenerali tas-saqaf, il-Ġenesi, Mikelanġlu tah interpretazzjoni Neoplatonika u ħoloq interpretazzjoni tal-figuri li kellhom isiru s-simbolu tal-arti tar-Rinaxximent.

Il-Papa Ġulju II, patrun kbir ieħor ta' Mikelanġlu, impinġi minn Raffaello Sanzio

Wara l-mewt ta' Ġulju II, f'Mejju tal-1513, l-artista ipprova għat-tieni darba jkompli x-xogħol tal-mosulew tal-Papa. Għal dan il-għan skolpixxa ż-żewġ figuri tal-Ilsiera u l-Mosè, li jirriflettu l-enerġija tturmentata, it-terribbiltà ta' Mikelanġlu. Iżda dan it-tieni attentat ma rnexxiex wisq.

Fl-aħħar, wara l-mewt ta' Bramante (1514) u Raffaello (1520), Mikelanġlu kiseb il-fiduċja sħiħa tal-Papa.

“ Il-fatt li Mikelanġlu dam ħafna ma ġie rikonoxxut uffiċjalment f'Ruma ġie attribwit għall-istil mhux ortodoss tiegħu. Kien jonqsu dak li Vitruvju sejjaħ decorum, jiġifieri r-rispett għat-tradizzjoni. ”

Fl-1516, imqabbad minn Ljun X, beda l-faċċata tal-Bażilika ta' San Lorenzo, xogħol li fl-1520 kellu jitlaq b'niket kbir. Mill-proġett oriġinali baqa' bosta disinji u abbozz tal-injam. Mill-1520 sal-1530 Mikelanġlu ħadem f'Firenze u bena s-Sagristija l-Ġdida ta' San Lorenzo u l-Biblijoteka Lawrenzjana. Wara l-Qerda ta' Ruma fl-1527 u t-tkeċċija tal-Medici minn Firenze, Mikelanġlu, skont kif jgħidu, ħa sehem fil-gvern tar-Repubblika Fjorentina l-ġdida, u nħatar gvernatur u prokuratur tal-bini u l-fortifikazzjoni tas-swar, u ħa sehem fid-difiża tal-belt assedjata mit-truppi papali. Fl-1530, wara l-waqgħa tar-Repubblika, il-maħfra ta' Klement VII ħelsitu mill-vendetta ta' dawk li kienu jżommu mal-Medici. Minn din is-sena kompla x-xogħol fuq is-Sagristija l-Ġdida u l-qabar ta' Ġulju II.

Fl-1534 xaba' mis-sitwazzjoni politika l-ġdida li kienet twaqqfet f'Firenze, ħalla l-belt u mar joqgħod Ruma, fejn aċċetta ordni minn Klement VII biex jaħdem fuq l-altar tal-Kappella Sistina fejn, bejn l-1536 u l-1541, pinġa l-pittura manjifika ta' L-Aħħar Ġudizzju. Sas-sena 1550 kien għadu jaħdem fuq il-qabar ta' Ġulju II u l-affreski tal-Kappella Pawlina li jirrappreżentaw Il-Konverżjoni ta' San Pawl u It-Tislib ta' San Pietru.

L-imħabbiet ta' ħajtu

Qabar ta' Cecchino dei Bracci iddisinjat minn Mikelanġlu

Mikelanġlu fittex li jinternalizza t-teoriji neoplatoniċi tal-imħabba u għamel sforzi kbar biex jinkiseb bilanċ emottiv li rarament jintlaħaq. L-inklinazzjoni naturali tiegħu li jagħżel bħala s-suġġett il-forma fiżika – kien, fuq kollox, skultur tal-ġisem – flimkien mal-faxxinu tiegħu għaż-żagħżugħ u l-vigoruż, emblemi tas-sbuħija klassika, ġiegħluh jagħżel is-sbuħija umana u l-imħabba iżjed senswali sa tard ħafna f'ħajtu. Dan il-kunflitt li bih l-artista għex ix-xewqa karnali tiegħu, tfaċċa wkoll fil-konfront mal-omosesswalità tiegħu.

L-artista kellu relazzjonijiet ma' bosta żgħażagħ bħal Cecchino dei Bracci, li għalih kellu mħabba kbira. Meta miet Bracci fl-1543, Mikelanġlu ddisinja l-qabar tiegħu fil-knisja ta' Santa Maria in Aracoeli f'Ruma, u ta x-xogħol f'idejn id-dixxiplu tiegħu Urbino. Kien hemm ukoll Giovanni da Pistoia, kittieb żagħżugħ u sabiħ li kien għal xi żmien ħabib intimu tiegħu, u jista' jkun li kellu relazzjoni ma' Mikelanġlu fiż-żmien meta beda jpinġi s-saqaf tal-Kappella Sistina. Din ir-relazzjoni hija riflessa f'xi sunetti appassjonati ħafna ddedikati lil Giovanni.

Tommaso Cavalieri

Ir-rapiment ta' Ganimede, disinn magħmul għal Tommaso Cavalieri, miżmum f'Windsor Castle

Matul vjaġġ lejn Ruma fl-1532, iltaqa' mal-bniedem li kellu jkun l-ikbar imħabba ta' ħajtu, iż-żagħżugħ Tommaso Cavalieri, aristokratiku ta' intelliġenza mhux tas-soltu li kien iħobb l-arti. Ftit wara li sar jafu bagħatlu ittra li fiha stqarr: "Is-sema għamlet sew ma tħallix il-fehma sħiħa tas-sbuħija tiegħek".

Irridu niftakru li l-membri tal-Akkademja Platonika ta' Firenze riedu jimitaw lill-belt Griega ta' Perikle. Din is-sħubija kulturali kienet tikkonsisti minn ċirku soċjali maskili, li fih, ir-relazzjoni bejn raġel u żagħżugħ kienet meqjusa bħala sentiment nobbli u onorevoli. F'dan l-ambjent wieħed jista' jifhem il-psikoloġija, il-gosti u l-arti ta' Michelangelo. L-artista kien jaħseb li s-sbuħija tar-raġel tiżboq lil dik tal-mara, u għalhekk, fl-imħabba li kellu għal Tommaso kien iħossu qiegħed iċedi għas-"sbuħija Platonika".

Tommaso Cavalieri kien tfajjel ta' 17-il sena, ta' familja tajba, dilettant tal-arti, il-pittura kif ukoll l-iskultura. Varchi qal fuqu li kellu "temperament riżervat u modest u sbuħija inkomparabbli", kien attraenti ħafna u fl-istess ħin spirituż. Fl-ewwel laqgħa tagħhom, għamel impressjoni profonda fuq Mikelanġlu, u maż-żmien ir-relazzjoni inbidlet f'ħbiberija, b'passjoni u lealtà li damet sal-mewt. Mikelanġlu, min-naħa l-oħra, kien raġel ta' 57, li kien fil-quċċata tal-fama tiegħu, kellu l-appoġġ ta' diversi papiet u Tommaso kien jammirah profondament. Jidher li l-ħbiberija ħadet xi żmien biex bdiet, imma meta ssaħħet saret profonda ħafna tant li Cavalieri, diġà miżżeweġ u bit-tfal, baqa' dixxiplu u ħabib tiegħu sal-mewt ta' Mikelanġlu u kien miegħu fis-siegħa tal-mewt tiegħu, meta l-kapitlu ta' mħabba kien ilu li temm.

Vittoria Colonna

Ritratt ta' Vittoria Colonna impinġi minn Mikelanġlu

Vittoria Colonna kienet ġejja minn familja nobbli u kienet waħda min-nisa l-aktar notevoli tal-Italja Rinaxximentali. Meta kienet żagħżugħa żżewġet lil Fernando ta' Avalos, Markiż ta' Pescara, raġel ta' poter kbir li miet fil-Battalja ta' Pavia huwa u jiġġieled fuq in-naħa tal-Ispanjoli fis-servizz ta' Karlu I ta' Spanja. Wara l-mewt ta' żewġha, irtirat mill-ħajja tal-qorti u ddedikat ruħha għall-prattika tar-reliġjon. Issieħbet mal-grupp ta' riformisti Erażmisti ta' Juan de Valdés, Reġinaldu Pol u Lorenzo Ghiberti, li segwew duttrina opposta għal dik tal-kontrariforma.

Mikelanġlu ltaqa' ma' din il-mara għall-ewwel darba fl-1536 fil-kunvent ta' San Silvestro f'Montecavallo, Ruma, u mill-ewwel kien hemm ġibda kbira bejniethom, forsi minħabba li t-tnejn kellhom l-istess fehmiet reliġjużi u kienu jħobbu ħafna l-poeżija. Skont Ascanio Condivi, Mikelanġlu "ħabb l-ispirtu divin tagħha" u, bħala ammiratur kbir ta' Dante, hi rrappreżentat dak li l-persunaġġ ta' Beatrice kien ifisser għall-poeta. Dan jidher ċar meta wieħed jaqra l-poeżiji ddedikati lil Vittoria, u mid-disinji li taha, kollha ta' suġġetti reliġjużi: Pietà, Kruċifissjoni u Sagra Familja.

Il-mewt ta' Vittoria fis-sena 1547 ħalliet lil Mikelanġlu b'niket profond. Kif stqarr hu nnifsu lil Ascanio Condivi: "Ma kellix uġigħ iżjed profond f'din id-dinja minn dak li ħassejt meta ħalliet din il-ħajja mingħajr ma bist xbinha jew ħaddejha, bħal ma bist idha meta mort naraha fuq is-sodda tal-mewt".

L-aħħar snin

Qabar ta' Mikelanġlu iddisinjat minn Vasari fil-Bażilka ta' Santa Croce ta' Firenze

Matul l-aħħar għoxrin sena ta' ħajtu, Mikelanġlu ddedika ruħu fuq kollox għal xogħlijiet tal-arkitettura: mexxa x-xogħlijiet tal-Biblioteca Medicea Laurenziana ta' Firenze, u f'Ruma, ir-rimudellar tal-Piazza del Campidoglio, il-Kappella Sforza ta' Santa Marija Maggiore, l-aħħar xogħlijiet tal-Palazzo Farnese u, fuq kollox il-finalizzazzjoni ta' San Pietru fil-Vatikan. F'dan il-perjodu wettaq l-aħħar skulturi bħall-Pietà Palestrina jew il-Pietà Rondanini flimkien ma' ħafna disinji u poeżiji ta' ispirazzjoni reliġjuża.

Fil-proġett tal-bażilika Vatikana, li ħadem fuqu matul l-aħħar snin ta' ħajtu, issemplifika d-disinn ta' Bramante filwaqt li żamm l-istruttura bis-salib Grieg u l-koppla kbira.

Miet fl-1564 f'Ruma, qabel ma ra x-xogħol tiegħu lest, fl-età ta' tmienja u tmenin sena. Kien miegħu s-segretarju tiegħu Daniele da Volterra u l-ħabib fidil tiegħu Tommaso Cavalieri. Kien ħalla bil-miktub li ried jindifen Firenze. Fit-testment li għamel quddiem it-tabib tiegħu Federico Donati, ried li "jħalli ruħu f'idejn Alla, ġismu fl-art u ġidu lill-qraba". Neputih Leonardo ġie inkarigat li jara li jseħħu l-aħħar xewqat tal-artista, u fl-10 ta' Marzu tal-1564 indifen fis-sagristija tal-knisja ta' Santa Croce. Fl-14 ta' Lulju kellu funeral solenni fejn fost l-oħrajn attendew Giorgio Vasari, Benvenuto Cellini, Bartolomeo Ammannati u Bronzino. Fl-1570 Giorgio Vasari ddisinja l-monument ta' fuq qabru.

Xogħol ta' skultura

L-ewwel xogħlijiet

Kruċifiss ta' Santo Spirito, injam miżbugħ (1492-1494)

Bejn l-1490 u l-1492, Mikelanġlu għamel l-ewwel disinji li nafu bihom, studji fuq l-affreski Gotiċi ta' Masaccio u Giotto. Jaħsbu li fost l-ewwel skulturi li għamel kien hemm kopja ta' Ras ta' Fawun, li ntilfet. L-ewwel riljevi kienu l-Madonna tat-Taraġ u Il-Battalja taċ-Ċentawri, miżmumin fil-Casa Buonarroti ta' Firenze, li fihom diġà hemm definizzjoni ċara tal-istil tiegħu. Fihom wera ruħu bħala l-werriet assolut tal-arti Fjorentina tas-sekli erbatax u ħmistax, fl-istess ħin li stabbilixxa rabta aktar diretta mal-arti klassika. Ir-riljev fl-irħam f'Il-Battalja taċ-Ċentawri ispirat mit-tnax-il ktieb ta' Il-Metamorfożi ta' Ovidju juri l-ġellieda għarwenin fis-saħna sħiħa tat-taqbida, imħabblin ma' xulxin b'tensjoni qawwija, b'antiċipazzjoni tar-ritmi mserrpin tant użati minn Mikelanġlu fil-gruppi skulturali tiegħu. Ascanio Condivi, fil-bijografija tiegħu tal-artista, qal li semgħu jgħid:

“ … Li meta reġa' mar jaraha induna li kien ġab ruħu ħażin man-natura billi ma mexiex mal-inklinazzjoni tiegħu fl-arti tal-iskultura, u minn dak ix-xogħol, seta' jiġġudika dak kollu li seta' jasal biex jagħmel ”

Fost l-iskulturi ta' din l-epoka (madwar l-1490) insibu wkoll ir-riljev tal-Madonna tat-Taraġ, li d-disinn tiegħu jixbah xi ftit lil dawk ta' Donatello, imma fih hemm l-enerġija kollha tal-iskultura ta' Mikelanġlu, kemm fil-forma tat-trattament tal-pjani tal-figura kif ukoll fid-delinjazzjoni vigoruża u fl-anatomija ta' Ġesù tarbija bi ħjiel ta' contrapposto.

Wara l-mewt fl-1492 ta' Lorenzo il Magnifico, minn rajh għamel skultura tal-irħam Erkole li ħadem fuqha fid-dar tal-familja. Għażel dan is-suġġett billi Erkole kien mis-seklu 13, wieħed mill-patruni ta' Firenze. L-istatwa inxtrat minn Strozzi, li biegħha lil Giovan Battista Palla, li kien akkwistaha għar-re ta' Franza Neriku II u tqiegħdet fil-ġnien ta' Fontainebleau, fejn Rubens pinġiha qabel li għebet fl-1713. Baqa' biss dan id-disinn għal din l-istatwa miżmum fil-Casa Buonarroti.

Wara għex għal xi żmien fil-kunvent ta' Santo Spirito, fejn studja l-anatomija fuq il-kadavri mill-isptar tal-kunvent. Lill-pirjol Niccolò di Giovanni di Lapo Bichiellini għamillu kurċifiss tal-injam miżbugħ li juri l-ġisem għarwien ta' Kristu bħala dak ta' adolexxenti żagħżugħ, mingħajr enfasi fuq il-muskolatura, minkejja li l-wiċċ hu ta' wieħed adult b'qis kemm kemm sproporzjonat imqabbel mal-ġisem. Kif inhu miżbugħ b'kuluri dgħajfa u b'linji ħfief tad-demm jaqbel perfettament mad-daqs tal-iskultura. Kien meqjus mitluf matul il-ħakma Franċiża sakemm reġa' nstab fl-1962, fl-istess kunvent, miksi b'saff oħxon ta' żebgħa li għamlu kważi ma jingħarafx.

Anġlu f'San Duminku ta' Bolonja (1495)

Firenze taħt Piero de Medici, iben Lorenzo il Magnifico, ma kinitx togħġbu lil Mikelanġlu u għalhekk f'Ottubru tal-1494 telaq lejn Bolonja, fejn ra għall-ewwel darba r-riljevi fuq il-panelli tal-bieb tal-knisja ta' San Petronio ta' Jacopo della Quercia, skultur mill-aqwa tal-Gotiku tard, li l-istil tiegħu integra l-piegi merħijin tal-ilbies mal-emozzjoni tal-persunaġġi tiegħu. Francesco Aldovrandi ordnalu tliet skulturi biex jitkompla l-qabar ta' San Duminku, imsejjaħ Arca de San Domenico. Għalih skolpixxa anġlu għar-rkubtejh iżomm gandlier biex jagħmel par ma' ieħor magħmul minn Niccolò dell'Arca, flimkien ma' statwi ta' San Proklu u San Petronju, li issa jinstabu fil-Bażilika ta' San Duminku f'Bolonja. Meta lesta dawn ix-xogħlijiet, fiż-żmien ta' ftit iktar minn sena, mar lura lejn Firenze.

F'dan iż-żmien il-patri Duminikan Girolamo Savonarola kien qiegħed iħeġġeġ li titwaqqaf repubblika teokratika, u minħabba l-kritika tiegħu fl-1495 il-Medici tkeċċew minn Firenze. Savonarola għamel sejħa għal ritorn lejn l-arti reliġjuża u l-qerda tal-arti pagana. Dawn il-priedki żergħu dubji serji f'moħħ Mikelanġlu, bejn il-fidi u l-għarfien, bejn il-ġisem u r-ruħ, u qajjem il-ħsieb ta' jekk is-sbuħija kinitx dnub u ta' jekk, bħalma kien jgħid dan il-patri, kellhiex titneħħa mill-arti l-preżenza tal-ġisem tal-bniedem. Fil-prietka tiegħu kontra l-assolutiżmu papali, fis-7 ta' Frar 1497, Savonarola organizza fil-Piazza della Signoria ħuġġieġa kbira, (il-Ħuġġieġa tal-Vanitajiet), fejn ordna li jinħarqu l-pitturi, il-ġojjelli, l-istrumenti mużikali u wkoll il-kotba ta' Boccaccio u ta' Petrarca. Għal dan l-għemil ġie skomunikat mill-Papa Alessandrur VI. Is-sena ta' wara Savonarola irrepeta l-istess azzjoni, sabiex fl-aħħar ġie arrestat u kkundannat għall-mewt bin-nar u miet fit-23 ta' Mejju 1498.

F'Firenze, bejn l-1495 u l-1496, Mikelanġlu skolpixxa żewġ statwi li ntilfu: waħda ta' San Ġwann tifel u l-oħra Kupidu rieqed. Ta' San Ġwann mhux magħruf x'ġara minnha ħlief xi attribwizzjonijiet li saru f'diversi postijiet: hemm spekulazzjoni li tista' tkun l-iskultura li qiegħda fil-Mużew Kaiser Friedrich f'Berlin jew oħra, li qiegħda fil-Kappella tal-Salvatur f'Úbeda, u fl-aħħar, li hija fuq il-bieb tas-sagristija ta' San Giovanni dei Fiorentini f'Ruma. L-istatwa tal-Kupidu rieqed, imwettqa skont mudell Ellenistiku iktar klassiku, jgħidu li difnuha fl-art biex tieħu l-patina ta' statwa qadima u nbiegħet lill-Kardinal di San Giorgio, Raffaele Riario, bħala statwa antika awtentika mingħajr ma kien jaf Mikelanġlu. Aktar tard, inxtrat minn Cesare Borgia u fl-aħħar ingħatat lil Isabella d'Este, u aktar tard, fil-1632 intbagħtet l-Ingilterra bħala rigal għar-Re Karlu I u minn dak iż-żmien it-traċċja tagħha ntilfet għal kollox.

F'Ruma għall-ewwel darba

Il-Bakku tal-Mużew tal-Bargello, Firenze, (1496–1498)

Mikelanġlu telaq lejn Ruma fl-20 ta' Ġunju 1496. L-ewwel xogħol li għamel hemm kien statwa ta' Bakku ta' qis naturali, tixbah ħafna l-istatwi klassiċi, li kien ordnaha il-Kardinal Riario u meta dan tkeċċa akkwistaha l-bankier Jacopo Galli. Aktar tard inxtrat minn Francesco I de Medici u issa tinżamm fil-mużew tal-Bargello ta' Firenze. Aschanio Condivi kien l-ewwel wieħed li qabbel l-istatwa max-xogħlijiet tal-antikità klassika:

“ … dan ix-xogħol, fl-għamla u l-manjiera tiegħu, f'kull waħda mill-partijiet tiegħu, jaqbel mad-deskrizzjoni tal-kittieba antiki, id-dehra ferrieħa tiegħu: l-għajnejn b'ħarsa furtiva u mimlijin żina, bħal dawk li taw ruħhom iż-żejjed għall-pjaċiri tal-inbid. F'idu l-leminija jżomm tazza, qisu fil-waqt li ħa jixrob, u jħares lejha bl-imħabba, ħa jtiegħem it-tjubija tax-xarba li vvinta; għal din ir-raġuni hu rrappreżentat inkurunat bil-weraq tad-dielja minsuġin f'kuruna… F'idu x-xellugija għandu għanqud għeneb, u jitgħaxxaq bih hemm satir żgħir ferrieħi u vivaċi ħdejn saqajh. ”

Dan huwa ċarament l-ewwel xogħol kbir ta' Mikelanġlu, fejn tidher il-karatteristika tas-sesswalità li dejjem insibu fl-iskultura tiegħu u s-simbolu tal-ispirtu tal-edoniżmu klassiku li Savonarola u s-segwaċi tiegħu riedu jqaċċtu minn Firenze. Waqt li kien qiegħed jaħdem fuq il-Bakku, Jacopo Galli ordnalu statwa ta' Kupidu bil-wieqfa, li aktar tard saret tappartjeni għall-kollezzjoni tal-Medici u li issa għebet.

Il-Pietà tal-Bażilika ta' San Pietru tal-Vatikan (1496)

Fl-1497 bl-għajnuna tal-kollettur Galli, il-kardinal Francés Jean Bilhères de Lagraulas ordnalu statwa tal-Pietà bħala monument għall-mosulew tiegħu fil-kappella ta' Santa Petronilla fl-Bażilika antika ta' San Pietru, u li iktar tard tqiegħdet fil-binja ġdida ta' Bramante.

L-oriġinalità li biha Mikelanġlu ttratta dan ix-xogħol tidher fil-mod kif qata' drammatikament minn dawk li qabel kienu ħadmu fuq dan is-suġġett u dejjem urew in-niket kbir tal-omm bit-tifel mejjet f'dirgħajha. Mikelanġlu għamel il-Madonna żgħażugħa ħafna, serena u mħassba, u 'l Kristu qisu rieqed mingħajr l-ebda sinjal f'ġismu tal-martirju li kien sofra: l-iskultur warrab kważi kull dehra ta' uġigħ ħlief biżżejjed biex iġiegħel 'l-ispettatur li jirrifletti fuq il-mument kbir tal-mewt. Dan huwa l-uniku xogħol ta' Mikelanġlu li hu ffirmat; fuq it-terħa ta' fuq sider il-Madonna kiteb: MICHAEL. ANGELVS. BONAROTVS. FLORENT[INVS].FACIEBAT

Riċentement ġie attribwit lil Mikelanġlu kurċifiss tal-avorju, bid-data bejn l-1496 u l-1497. Din ix-xbieha qiegħda fil-monasteru ta' Montserrat u tirrappreżenta, skont l-istoriku Anscari Mundó, l-aħħar agunija ta' Kristu, rasu inklinata lejn il-lemin, ħalqu miftuħ u għajnejh kważi magħluqin u nkurunat bix-xewk, b'ġisem ta' żagħżugħ b'dirgħajh miftuħin, mgħotti b'terħa mitwija bil-piegi irregolari marbuta b'ħabel doppju. Għandu anatomija tajba, realistika ħafna u juri l-ferita fuq il-lemin tal-kustilji. It-tul tiegħu hu 58.5 ċm. Mundó jaħseb li akkwistah l-Abbati Marcet fl-1920 matul vjaġġ lejn Ruma u ħaseb li kien ix-xogħol ta' Ghiberti. Fl-1958 tqiegħed fuq l-altar maġġur tal-Bażilika ta' Montserrat fejn jinsab illum il-ġurnata.

Lura fit-Toskana

It-Tondo Taddei, fir-Royal Academy of Arts ta' Londra

Mar lura Firenze fir-rebbiegħa tal-1501, wara ħames snin 'il bogħod mit-Toskana. Wara l-mewt ta' Savonarola, Firenze ddikjarat ruħha repubblika ġdida ggvernata minn gonfaloniere, Piero Soderini, li kien jammira ħafna x-xogħol ta' Mikelanġlu u tah waħda mill-ordnijiet l-iktar importanti ta' ħajtu: id-David. Offrielu blokka kbira tal-irħam li kienet mitluqa f'Santa Maria del Fiore wara li kien beda jaħdem fuqha Agostino di Duccio fl-1464. Vasari spjega li meta tah il-kummissjoni, il-gonfaloniere ħaseb li l-blokka mhux tajba għal xejn u qallu jagħtiha liema forma jrid. Mikelanġlu għamel mudell tax-xama' u beda jiskolpixxi l-blokka fl-istess post fejn kienet tinsab mingħajr ma ħalla 'l ħadd jara x-xogħol tiegħu għal iktar minn sentejn u nofs, sakemm lestieha.

Lil David irrappreżentah fil-mument ta' qabel il-ġlieda ma' Gulija, b'ħarsa mimljia inċertezza, personifikazzjoni simbolika tad-difiża tal-belt ta' Firenze kontra l-għedewwa tagħha. Il-Fjorentini kienu jqisu 'l David bħala s-simbolu rebbieħ tad-demokrazija. Dan ix-xogħol juri l-għarfien tal-ġisem uman li kien kiseb Mikelanġlu sa dak iż-żmien. Benvenuto Cellini iddeskriva t-teknika li kien juża l-iskultur:

“ … wara li kien iħażżeż il-prospettiva prinċipali fuq il-blokka, kien jibda jqatta' l-irħam min-naħa waħda qisu bl-intenzjoni li jagħmel riljev u b'dan il-mod, pass pass, joħroġ il-figura sħiħa. ”

Il-Madonna ta' Bruges fil-knisja tal-Madonna ta' Bruges

Meta l-istatwa kienet lesta, fuq il-parir ta' kummissjoni magħmula minn, fost oħrajn, l-artisti Francesco Granacci, Filippo Lippi, Sandro Botticelli, Giuliano da Sangallo, Andrea Sansovino, Leonardo da Vinci u Pietro Perugino, iddeċidew li jqegħduha fil-Piazza della Signoria in-naħa l-oħra mill-Palazzo Vecchio. Biex tiġi kkonservata aħjar fl-1873 ittieħdet minn hemm għall-mużew tal-Galleria dell'Accademia, filwaqt li f'postha tqiegħdet kopja tal-irħam.

Fl-istess ħin, ħadem fuq it-Tondo Taddei, riljev fl-irħam ta' 109 ċm fid-dijametru li juri 'l-Madonna bil-Bambin u San Ġwann Battista, tifel ukoll, fuq ix-xellug iżomm għasfur f'idejh. Il-figura ta' Ġesù u l-parti ta' fuq tal-Madonna huma kompluti, iżda l-bqija le. Ir-riljev kisbu Taddeo Taddei, patrun tal-pittur Raffaello Sanzio, u issa jinżamm fir-Royal Academy of Arts ta' Londra. Riljev ieħor, it-Tondo Pitti, ukoll fl-irħam, ordnat minn Bartolomeo Pitti, juri 'l-Madonna bilqiegħda b'Ġesù bilqiegħda fuq ktieb miftuħ fuq irkopptejn ommu. Dan ilu fil-Mużew tal-Bargello mill-1873, u bħall-ieħor mhuwiex komplut.

Sal-1503 kien lesta Madonna bil-Bambin għall-kappella fil-knisja tal-Madonna ta' Bruges, ordnata min-negozjanti Fjamingi, Mouscron. Għalkemm il-moviment tal-ilbies jikkompara ma' dak fil-Pietà tal-Vatikan, ir-riżultat hu differenti, fuq kollox minħabba l-vertikalità tal-iskultura. Tidher f'waqt ta' telqa fejn l-id il-leminija tal-Madonna qisha għandha s-saħħa biss li żżomm il-ktieb biex ma jaqax u bix-xellugija qiegħda żżomm il-Bambin bil-ħlewwa waqt li b'kuntrast hu mimli ħajja.

Fl-24 ta' April 1503, l-iskultur iffirma l-kuntratt mar-rappreżentanti tax-xirka tas-suf (Arte della Lana), li bih intrabat li jagħmel tnax-il xbieha tal-appostli għal Santa Maria del Fiore. Beda biss lil San Mattew, xogħol fuq biċċa rħam għolja 261 ċm, li ħalla mhux lest u issa jinsab fil-Galleria della Accademia ta' Firenze.

Għall-kappella tal-Piccolomini tal-Katidral ta' Siena, bejn l-1503 u l-1504, għamel erba' xbihat, San Pawl, San Pietru, San Piju u San Girgor (tal-aħħar mhux żgur li għamlu hu), b'rikkezza ta' pigi fil-ħwejjeġ u bilanċ kbir bejn id-dellijiet u d-dwal. Minn wara huma mnaqxxin mingħajr dettalji billi kienu ħa jitqiegħdu f'niċeċ fl-altar magħmul minn Andrea Bregno bejn l-1483 u l-1485.

It-traġedja tal-mosulew

Il-parti t'isfel tal-qabar ta' Ġulju II f'San Pietro in Vincoli f'Ruma, bl-iskulturi ta' Mosè, Rakel u Lija

L-ilsir ribell tal-Mużew tal-Louvre

Fis-sena 1505, il-Papa Ġulju II sejjaħlu biex imur Ruma u qallu li xtaqu jibni l-mosulew papali, li kien ħa jitqiegħed taħt il-koppla tal-Bażilika ta' San Pietru tal-Vatikan. Is-sensiela sħiħa ta' ġrajja matul l-erbgħin sena li ħa biex lesta l-qabar issejħet minn Ascanio Condivi "it-traġedja tal-mosulew", minħabba l-isfortuni waħda wara l-oħra li ġraw matul dan ix-xogħol.

L-artista kien iqis il-qabar ta' Ġulju II bħala l-ikbar xogħol ta' ħajtu. L-ewwel proġett li ppreżenta kien monument iżolat bi pjanta rettangolari u ta' forma ta' piramida imtarġa fi tliet livelli b'ħafna figuri skolpiti. Meta l-Papa qallu li jista' jibda, Mikelanġlu qatta' xi tmien xhur fil-barrieri ta' Carrara biex jagħżel il-blokki tal-irħam għal dan ix-xogħol. Fuq il-parir ta' Bramante, Ġulju II, bidel il-ħsieb u talab l-iskultur biex iwaqqaf ix-xogħol fuq il-mosulew u jieħu f'idejh il-pittura tas-saqaf tal-Kappella Sistina.

Fis-17 ta' April 1506, Mikelanġlu xaba' u telaq minn Ruma lejn Firenze, iżda fl-aħħar ta' Novembru, wara li Papa sejjaħlu bosta drabi u wasal biex jheddu bl-iskomunika, iltaqa' miegħu Bolonja. Il-Papa f'din il-belt qabdu jagħmel statwa kolossali tal-bronż tiegħu, il-Papa Ġulju stess, li lesta fi Frar tal-1508, u tqegħdet fil-faċċata tal-Bażilika ta' San Petronju. Din l-iskultura nqerdet f'Diċembru tal-1511 mir-ribelli Bolonjiżi.

L-ilsir moribond tal-Mużew tal-Louvre

Fil-1513, meta lesta l-pittura tas-saqaf tal-Kappella Sistina, Mikelanġlu ħaseb li issa jista' jiskolpixxi l-istatwi tal-irħam għall-qabar, imma l-Papa Ġulju miet u x-xogħol ġie pospost għal għoxrin sena oħra. Saru sitt proġetti differenti u fl-aħħar fl-1542 il-qabar inbena f'forma ta' altar b'seba' statwi, u tqiegħed fil-Knisja ta' San Pietro in Vincoli u mhux fil-Bażilika tal-Vatikan.

L-ikbar skultura tal-mosulew hija l-figura ta' Mosè, l-unika waħda mill-ewwel proġett li ġiet użata fix-xogħol finali. L-istatwa kolossali bit-"terribbiltá" tal-ħarsa tagħha għandha dinamiżmu tremend. Qiegħda fiċ-ċentru tal-parti t'isfel, b'mod li tinsab fiċ-ċentru tal-attenzjoni tal-proġett finali, flimkien mal-istatwi ta' Rakel u Lija, waħda fuq kull naħa. Il-bqija tal-monument inħadem mill-assistenti tiegħu.

Għall-ewwel proġett, matul l-1513 u l-1516, għamel l-Ilsir moribond u l-Ilsir ribell (it-tnejn fil-Louvre), biex jissimbolizzaw il-ġnus pagani jirrikonoxxu l-fidi vera. L-Ilsir moribond ifakkarna fix-xbihat ta' San Bastjan, ġismu mibrum b'moviment lura b'contrapposto immarkat, li hu enfasizzat mid-driegħ ix-xellugija fuq ras l-ilsir u bilanċjata bil-leminija fuq sidru.

L-Ilsir ribell jekk tqabblu mad-disinji tal-bidu ta' Mikelanġlu (miżmumin f'Oxford) juri l-bidla li imponiet il-forma primittiva tal-blokka tal-irħam: riġlu l-leminija, li fid-disinn kienet nofsha moħbija waqt li fl-iskultura hija kompletament ċatta mal-blokka, fid-disinn dirgħajh huma marbutin wara dahru, filwaqt li fl-istatwa jidhru minn quddiem: tal-lemin titla' vertikalment mat-tarf tal-blokka, u tax-xellug tmur lura f'anglu rett, u fl-aħħar rasu hi mdawra 'l fuq b'tifkira ċara tal-espressjoni tal-iskultura tal-Laokoon u wliedu, li Mikelanġlu kien ra b'għajnejh stess l-iskoperta tagħha f'Ruma.

Mill-1520, kompla jiskolpixxi erba' statwi ta' lsira, ta' daqs anzi ikbar minn ta' qabel u inqas irfinuti fix-xogħol , magħrufa bħala l-Ilsir żagħżugħ, l-Ilsir Atlante, l-Ilsir iqum u l-Ilsir bil-baffi. Dawn baqgħu fil-ħanut tal-iskultur sal-1564, meta neputih Leonardo tahom lil Cosimo I de' Medici u tqiegħdu fil-Grotta tal-Buontalenti fil-ġnien tal-Boboli sakemm fl-1908 ittieħdu għal-dejjem fil-Galeria dell'Academia, f'Firenze.

Għall-ħames proġett għall-qabar ta' Ġulju II kien lesta l-istatwa tal-Ġenju tal-Vittorja, għalkemm Vasari jgħid li kien iddisinjaha għall-ewwel proġett, imma f'dak il-pjan kienet imlibbsa għal kollox u kien biss fil-ħames proġett li dehret mikxufa. Però hemm qbil fuq il-fatt li kienet magħmula għall-mosulew tal-Papa. Din l-iskultura wara tqegħdet fis-sala taċ-Cinquecento tal-Palazzo Vecchio. Minn xi ittri bejn Vasari u n-neputi ta' Mikelanġlu, Leonardo, nafu li kienet għand l-iskultur meta miet fl-1564 u n-neputi ssuġġerixxa li titqiegħed fuq il-qabar ta' Mikelanġlu. Fl-aħħar, ingħatat lid-Duka Cosimo I de' Medici u tqegħdet fil-Palazzo Vecchio. Skont Tolnay din l-iskultura tirrapreżenta r-rebbieħ mirbuħ, ir-rebħa inevitabbli taż-żgħożija fuq ix-xjuħija.

L-oqbra tal-Medici

Il-Papa Klement VII, madwar is-sena 1520, inkarigah bil-proġett tal-oqbra tal-qraba tiegħu Lorenzo il Magnifico, missier il-Papa Ljun X u ħuh Ġuljanu (missier Klement VII stess), u żewġ oqbra għal membri oħra tal-familja, Ġuljanu II u Lorenzo II, fis-sagristija tal-Bażilika ta' San Lorenzo ta' Firenze. Il-Papa pproponielu erba' oqbra, wieħed ma' kull ħajt tal-pjanta kwadra tas-sagristija, Madonna bil-Bambin u x-xbihat tal-qaddisin Kożma u Damjanu, li kellhom jitqiegħdu fiċ-ċentru tal-kamra fuq artal.

Wara li ġie approvat, il-proġett ma bediex jitwettaq sal-1524, meta waslu l-blokki tal-irħam minn Carrara. Mikelanġlu qabbel l-iskulturi mal-arkitettura tal-ħitan; il-lavuri u gwarniċuni kollha jghinu fil-kuntrast ta' dell u dawl. Lesta żewġ oqbra, dawk ta' Ġuljanu II u Lorenzo II, li kull wieħed minnhom jikkonsisti f'sarkofagu kurvilinjari li fuqu hemm żewġ statwi li jissimbolizzaw il-ħin tal-ġurnata. F'ta' Lorenzo II, L-Għabex, hu rappreżentat b'raġel li qiegħed jixjieħ iżda xorta għadu f'saħħtu, li għandu qagħda simmetrika ma' Iż-Żernieq fuq il-lemin u fuqhom it-tnejn, f'niċċa, hemm l-istatwa ta' Lorenzo, in-neputi ta' Ljun X b'elmu ta' ġeneral Ruman f'rasu, li minħabba l-qagħda tiegħu jimmedita ma damx ma sar magħruf bl-isem ta' "il-ħassieb".

Fuq il-qabar ta' Ġuljanu II hemm l-allegoriji ta' Il-Lejl, li minkejja li tissimbolizza l-mewt, tħabbar il-paċi suprem u Il-Jum li hu rappreżentazzjoni stramba ta' raġel imdaħħal fiż-żmien b'rasu mhux kompluta. Dan jissimbolizza l-għeja ta' ewl il-jum mingħajr il-ħajra għall-jum. Fuqhom hemm l-istatwa ta' Ġuljanu, ħu Ljun X, li tixbah sewwa l-iskultura ta' Mosè tal-qabar ta' Ġulju II; ġismu ta' atleta żagħżugħ jidher mill-kurazza li liebes. Fil-qosor, ir-ritratti ta' dawn in-nies tal-familja Medici huma iżjed spiritwali milli fiżiċi u juru iżjed il-karattru milli d-dehra fiżika. Meta lill-iskultur qalulu li dawn bilkemm jixbhu n-nies li jirrappreżentaw, wieġeb: "Min se jinduna għaxar sekli oħra?"

Mikelanġlu għamel ukoll l-iskultura tal-Madonna bil-Bambin, simbolu tal-ħajja eterna li maż-żewġ naħat tagħha hemm l-istatwi ta' San Kożma u San Damjanu, il-protetturi tal-Medici, maħdumin fuq il-mudell ta' Buonarroti minn Giovanni Angelo Montorsoli u Raffaello da Montelupo, rispettivament. Hawnhekk hemm midfunin Lorenzo il Magnifico (l-ewwel patrun ta' Mikelanġlu) u ħuh Ġuljanu. Dawn l-oqbra baqgħu ma tlestewx, bħall-iskulturi li jirrapreżentaw ix-xmajjar, li kellhom jitqiegħdu fil-parti t'isfel tal-oqbra l-oħra li kienu diġà lesti, billi Mikelanġlu telaq għal kollox lejn Ruma fis-sena 1534 minħabba s-sitwazzjoni politika f'Firenze.

Għal dawn l-oqbra skolpixxa wkoll Tifel qiegħed kokka tal-irħam, tifel għarwien, mitwi fi tnejn, x'aktarx bil-ħsieb li jirrappreżenta l-erwieħ "mhux imwielda". Kienet waħda mill-skulturi li baqgħu fis-sagristija fis-sena 1534, meta Mikelanġlu telaq lejn Ruma. Din l-istatwa tinsab fil-Mużew tal-Ermitage f'San Pietruburgu.

Xogħlijiet ta' skultura oħrajn

Kristu ta' Minerva ta' Santa Maria sopra Minerva f'Ruma

L-ewwel verżjoni tal-istatwa ta' Kristu ta' Minerva, ordnata minn Metello Vari u li nbdiet matul is-sena 1514, ġiet abbandunata minħabba difetti fl-irħam. Il-kuntratt tal-iskultura għamilha ċara li tkun "statwa tal-irħam ta' Kristu, ta' daqs naturali, għarwien, b'salib f'dirgħajh u s-simboli tal-passjoni fil-post fejn Mikelanġlu kien jidhirlu li hu l-aħjar". Minflokha saret verżjoni ġdida malajr malajr bejn l-1519 u l-1520 qabel ma għalaq iż-żmien li stipula l-kuntratt. Mikelanġlu ħadem fuqha Firenze u ntbagħtet Ruma u l-aħħar daqqiet ħalliehom f'idejn il-lavrant tiegħu Pietro Urbano. Però dan għamillha l-ħsara u kellu jinbidel ma' Federico Frizzi fuq suġġeriment ta' Sebastiano del Piombo. L-istatwa tqiegħdet fil-knisja ta' Santa Maria sopra Minerva f'Ruma.

Fl-1530, Baccio Valori, kummissarju tal-Papa Klement VII u l-gvernatur ġdid ta' Firenze, ordnalu statwa ta' Apollo jew ta' David. Jaħsbu li fil-bidu Mikelanġlu xaqleb lejn David, u l-forma tonda li tidher taħt is-sieq il-leminija kienet ġejja ras Gulija. Però, il-figura li ħarġet fl-aħħar hi mingħajr dubju ta' Apollo, trattat bħala Narċisju megħdi bih innifsu u b'ġisem li jevoka l-forma ta' mara f'poża ta' contrapposto ċar. L-istatwa tinsab fil-mużew Fjorentin tal-Bargello.

Il-bust ta' Brutu sar lejn l-1539 f'Ruma u jinsab wkoll fil-Bargello. Dan kien ordnat mill-Kardinal Niccolò Ridolfi u hu maħdum fuq stil antik, bħall-busti Rumani tal-ewwel u t-tieni seklu wara Kristu. Dan spiċċah id-dixxiplu tiegħu Tiberio Calcagni, l-iżjed fil-parti tal-ħwejjeġ. Għandu għoli ta' 74 ċm mingħajr pedestal. Vasari kien l-ewwel wieħed li xebħu mal-istatwi tal-antikità klassika u Tolnay osserva li dan ifakkru fil-bust Ruman ta' Caracalla li jinsab fi Mużew Arkeoloġiku Nazzjonali ta' Napli.

Il-Pietà Fjorentina f'Santa Maria del Fiore, Firenze

Jaħsbu li l-Pietà Fjorentina, imsejħa hekk għax qiegħda fid-Duomo ta' Firenze, inbdiet fis-sena 1550. Skont Vasari u Condivi, Mikelanġlu ppjana dan il-grupp skulturali bil-ħsieb li jindifen taħtu, ġewwa l-Bażilika ta' Santa Maria Maggiore f'Ruma. Aktar tard, bidel il-ħsieb billi xtaq jindifen Firenze u billi fl-1561 Francesco Bandini ried jixtriha. Dan qiegħed l-iskultura fil-ġonna Rumani ta' Montecavallo, fejn baqgħet sakemm ittieħdet fil-Bażilika ta' San Lorenzo ta' Firenze minn Cosimo III fl-1674 u wara fl-1722 tqiegħdet f'Santa Maria del Fiore. Fl-aħħar fl-1960 ittieħdet fil-mużew tal-Katidral.

L-iskultura tal-Pietà Fjorentina fiha erba' persuni: Kristu mejjet li qiegħda żżommu ommu Marija, Marija Madalena u Nikodemu, li wiċċu hu awtoritratt ta' Mikelanġlu stess. L-istruttura hi piramidika, b'Nikodemu bħala l-quċċata u Kristu għandu figura mserrpa, tassew manjerista. Fis-sena 1555, mhux magħruf sewwa, jekk hux b'inċident jew minħabba li x-xogħol ma għoġbux, Mikelanġlu kissirha f'bosta biċċiet. Vasari spjega l-inċident hekk:

“ Forsi minħabba li l-ġebla kienet iebsa u mimlija żrar, żelaqlu l-iskarpell, jew forsi minħabba l-kritika ħarxa tiegħu nnifsu, qatt ma kien kuntent b'li jagħmel … Tiberio Calcagni staqsieh għaliex kisser il-Pietà u hekk tilef l-isforzi tal-għaġeb kollha li kien għamel. Mikelanġlu wieġbu li waħda mir-raġunijiet kienet li l-lavrant tiegħu xebbgħu bil-priedki l-ġurnata kollha, u wkoll għaliex kisser biċċa mid-driegħ tal-Madonna. Wara dan kollu, u diżgrazzji oħra, skopra xaqq fl-irħam u dan ix-xogħol sar ma jistax għalih, tilef il-paċenzja u kissru. ”

Aktar tard, il-Pietà Fjorentina irrestawraha Tiberio Calcagni, però xorta waħda tidher xi ħsara fiha fi driegħ u f'riġel ta' Kristu.

Il-Pietà Palestrina, xogħol ieħor bl-istess suġġett, twettqet madwar l-istess żmien (1556). Din l-iskultura, għolja żewġ metri u nofs u li tikkonsisti minn Kristu, il-Madonna u Marija Madalena, ma tlestietx għal kollox. Għalih Mikelanġlu uża biċċa rħam minn bini Ruman, u fuq in-naħa ta' wara għadha tidher parti minn dekorazzjoni antika ta' arkitravu Ruman. L-istatwa tqiegħdet fil-kappella tal-Palazzo Barberini ta' Palestrina u issa tinsab fil-Gallerija tal-Akkademja ġewwa Firenze.

Mikelanġlu beda wkoll il-Pietà Rondanini , li kellha tkun l-aħħar skultura li ħadem fuqha lejliet mewtu. Ir-reliġjożità li nsibu f'dawn l-aħħar skulturi kienet ġejja mill-kriżi interna li kellu l-iskultur. Il-figuri tal-Pieta Rondanini huma tawwalin u Kristu u l-Madonna huma magħqudin flimkien qishom f'ġisem wieħed. Ħalliha mhux lesta bħala wirt, fl-1561, lill-qaddej fidil tiegħu Antonio del Franzese. Baqgħet għal sekli sħah fil-bitħa tal-Palazzo Rondanini u fl-1952 inkisbet mill-belt ta' Milan u tqiegħdet fiċ-ċentru ċiviku ta' Castello Sforza.

Fost l-iskulturi tiegħu, il-Pietà Rondanini hi l-iżjed traġika u misterjuża. L-inventarju tad-dar tiegħu f'Ruma jirreferi għaliha bħala "statwa oħra mibdija ta' Kristu ma' figura oħra 'l fuq, delinjata u mhux kompluta".

Xogħol ta' pittura

It-turment ta' Sant'Antnin

L-ewwel pittura attribwita lil Mikelanġlu hija It-turment ta' Sant'Antnin li pinġa meta kellu 12-il sena. Il-pittura, imsemmija mill-ewwel bijografi tal-artista bħal Giorgio Vasari, hi kopja b'xi bidliet ta' inċiżjoni magħrufa tal-Ġermaniż Martin Schongauer. Fi rkant fejn kienet deskritta bħala xogħol "mill-ħanut ta' Ghirlandaio" inxtrat minn negozjant Amerikan u ġiet suġġetta għal bosta analiżi fil-Metropolitan Museum ta' New York. Diversi esperti fix-xogħol ta' Mikelanġlu identifikawha definittivament bħala pittura tiegħu maħluqa matul l-apprendistat ma' Ghirlandaio, u fl-aħħar inxtrat mill-Mużew Kimbell.

Id-dfin ta' Kristu

Id-dfin ta' Kristu, National Gallery ta' Londra (1500–1501)

Sas-sejba riċenti ta' It-turment ta' Sant'Antnin, Id-dfin ta' Kristu u l-Madonna ta' Manchester kienu l-pitturi l-iżjed bikrija attribwiti lil Mikelanġlu. Id-dfin ta' Kristu, pittura bit-tempera mhux kompluta u bid-data 1500–1501, tinsab fin-National Gallery ta' Londra. Mid-dokumenti ppubblikati fl-1980 huwa magħruf li matul iż-żjara tiegħu f'Ruma ingħata kummissjoni biex ipinġi titular għall-knisja ta' Sant'Agostino f'din il-belt u li l-artista ta lura l-ħlas li kien irċieva billi ma setax ilestih minħabba li mar lura Firenze fl-1501.

Dan il-kwadru, li għal ħafna snin kien hemm xi dubji dwar jekk kienx minn Mikelanġlu, fl-aħħar ġie rikonoxxut bħala xogħol tiegħu. Fost il figuri li fih, dawk ta' Kristu u San Ġwann juru l-iktar qawwa waqt li l-figura ta' Ġużeppi minn Arimatea, wara Ġesù Kristu, tixbah b'mod kurjuż lil dik ta' San Ġużepp tat-Tondo Doni.

It-Tondo Doni

Tondo Doni, Uffizi, Firenze (1504–1505)

It-Tondo Doni, magħrufa wkoll bħala s-Sagra familja (1504–1505), issa tinsab fil-Galleria Uffizi, Firenze. Din il-pittura bit-tempera tpinġiet għal Agnolo Doni bħala rigal tat-tieġ lil martu Maddalena Strozzi. Fl-ewwel pjan hemm il-Madonna mal-Bambin u wara hemm San Ġużepp, bi proporzjonijiet grandjużi u artikulat b'dinamiżmu kbir. Il-figuri ewlenin fil-kompożizzjoni li qiegħda f'ċirku ta' dijametru ta' 120 ċm, huma ttrattati bħala skultura u jiffurmaw piramida. Il-linja bażi tal-piramida hija mmarkata minn riġlejn il-Madonna għar-rkopptejha, rasha mdawra lejn il-lemin, fejn hemm il-Bambin b'ġismu mmejjel lejn ix-xellug, merfugħ minn San Ġużepp. Din l-ogħla parti tal-pittura permezz tal-linji tad-dirgħajn turi moviment ta' forma spirali.

Mifrudin b'ringiela balavostri hemm San Ġwann l-Għammied u grupp ta' ignudi. Din il-pittura tista' titqis bħala rappreżentazzjoni ta' tliet epoki differenti fl-istorja tal-bniedem: l-ignudi jirrappreżentaw iċ-ċiviltà pagana, San Ġwann u San Ġużepp iż-żmien ta' Mosè u l-Madonna u l-Bambin żmien il-fidwa permezz tal-inkarnazzjoni ta' Ġesù. L-interpretazzjoni tkompli wkoll fl-irjus skolpiti fuq il-gwarniċ oriġinali, żewġ Sibilli (li jirrappreżentaw l-età pagana), żewġ profeti (li jirrappreżentaw l-età ta' Mosè) u r-ras ta' Kristu (li tirrappreżenta l-età tal-fidwa). Bejniethom hemm annimali, maskri tas-satiri u l-arma tal-iStrozzi.

F'dan ix-xogħol, l-artista wera li fil-pittura kellu l-ħila li jesprimi ruħu bl-istess grandjożità daqs fl-iskultura. It-Tondo Doni, fil-fatt, hu meqjus bħala l-punt tat-twelid tal-manjeriżmu.

Is-saqaf tal-Kappella Sistina

Xbieha ta' Adam minn Il-Ħolqien ta' Adam fis-saqaf tal-Kappella Sistina.

Bejn Marzu u April tal-1508, l-artista rċieva kummissjoni minn għand Ġulju II biex iżejjen is-saqaf tal-Kappella Sistina. F'Mejju aċċetta, u l-affreski lestihom erba' snin wara, b'ħafna xogħol iebes u solitarju. Il-proġett tal-Papa li kien jikkonsisti fir-rappreżentazzjoni tat-tnax-il appostlu, Mikelanġlu bidlu f'wieħed ħafna iżjed wiesa' u kumpless. Bil-pittura fassal struttura arkitettonika grandjuża, ispirata mill-forma attwali tas-saqaf. It-tema Biblika tas-saqaf, Mikelanġlu taha interpretazzjoni Neoplatonika bir-rappreżentazzjoni ta' disa' xeni mill-Ġenesi, kull waħda mdawra minn erba' żgħażagħ irġiel għarwiena (ignudi), flimkien ma' tnax-il profeta u s-sibilli. Ftit aktar 'l isfel hemm l-antenati ta' Kristu. Dawn ix-xbihat brillanti saru tassew is-simbolu tal-arti tar-Rinaxximent.

Saqaf tal-Kappella Sistina, dehra parzjali (1512). Għal Goethe bil-kontemplazzjoni tagħha wieħed jifhem il-ħila tal-bniedem.

Ix-xogħol bdieh fl-10 ta' Mejju, 1508, u rrifjuta l-għajnuna ta' pitturi esperti fl-affreski. Ordna li jitneħħa l-armar li kien qiegħed Bramante u poġġa armar ġdid iddisinjat minnu. Waqt li kien qiegħed jaħdem fuq l-ewwel affresk (Id-Dilluvju), kellu ħafna problemi hekk kif l-umdità kienet qiegħda tibdel il-kuluri u d-disinn, u għalhekk kellu jirrikorri għand Giuliano da Sangallo għal soluzzjoni u reġa' beda mill-bidu. Mikelanġlu tgħallem bit-tbatija t-teknika tal-affresk, kif jgħid Vasari:

“ … f'ġurnata waħda għamel ix-xena kollha … Il-pittura ssir fuq ġips frisk, sakemm titlesta l-parti ppjanata … Il-kuluri użati fuq il-ħajt niedi jipproduċu effett li jinbidel meta jinxef … Dak li jinħadem fuq il-ġips frisk jibqa' għal dejjem, waqt li dak li jsir wara li jkun nixef jista' jitneħħa bi sponża niedja … ”

Il-parti mpittra f'jum wieħed tissejjaħ "ġurnata"; ix-xena ta' Il-Ħolqien ta' Adam , waħda mill-iżjed spettakolari tas-saqaf, saret f'sittax-il ġurnata.

Matul dan iż-żmien l-artista kellu ħafna tensjoni, minħabba d-diskussjonijiet kontinwi mal-Papa, l-għaġla biex ilesti l-pittura u l-fatt li ma kienx qiegħed jitħallas. Ix-xogħol enormi tal-pittura tas-saqaf tlesta u ntwera pubblikament fil-31 ta' Ottubru 1512.

L-Aħħar Ġudizzju

Fuq ordni tal-Papa Klement VII, wara kkonfermata minn Pawlu III, Mikelanġlu aċċetta li jpinġi fuq il-ħajt tal-altar tal-Kappella Sistina L-Aħħar Ġudizzju jew Il-Ġudizzju Universali li beda fl-1536 u lesta fl-1541.

Dettall ta' L-Aħħar Ġudizzju, b'Ġesù Kristu ma ommu Marija (xellug) u San Bartilmew iżomm ġildu bl-awtoritratt ta' Mikelanġlu (lemin)

It-tema hi bbażata fuq l-Apokalissi ta' San Ġwann Evanġelista. Il-parti ċentrali jokkupaha Kristu li b'ġest qawwi jifred it-tajbin mill-ħżiena, u ma' ġenbu hemm ommu Marija, imbeżżgħa bil-ġest vjolenti ta' Binha. Madwaru hemm il-qaddisin li jintgħarfu faċilment billi l-parti l-kbira minnhom iġorru s-simbolu tal-martirju tagħhom, fosthom San Bert, li fil-martirju tiegħu ġie misluħ; dan il-qaddis għandu mdendla f'idu ġildu stess, li fiha nistgħu nilmħu l-awtoritratt ta' Mikelanġlu. Eżatt taħt, hemm grupp ta' anġli bit-trumbetti, ħabbara tal-Ġudizzju. Ix-xeni kollha huma mimlijin b'għadd kbir ta' nies, fuq il-lemin ta' Kristu hemm dawk li ħa jitilgħu is-sema, u fuq ix-xellug hemm dawk li huma kkundannati biex imorru fid-dlam tal-infern, xi wħud minnhom fuq id-dgħajsa ta' Karonte msemmija fil-Kummiedja Divina ta' Dante. Fin-nofs ċrieki ta' fuq jidhru l-anġli bis-simboli tal-Passjoni ta' Kristu, fuq naħa waħda is-salib li miet fuqu u fl-oħra il-kolonna fejn ġie fflaġellat.

Minkejja l-ammirazzjoni li attira dan ix-xogħol, kien hemm ħafna protesti kontra l-figuri għarwenin u l-pożizzjoni tal-karattri, minn nies importanti li kienu jqisuhom immorali. Iċ-ċerimonjier papali, Biagio da Cesena, qal il-pittura kienet diżonesta, iżda wieħed mill-kritiċi li kien l-aktar kontra l-figuri għarwenin kien Pietro Aretino li qal li "għandha ssir ħuġġieġa mill-pittura". Fl-1559, ġara li l-pittur Daniele da Volterra, fuq ordni tal-papa Pawlu IV Papa, beda jgħatti il-"parti mistħija" tal-figuri mikxufa u għalhekk tlaqqam "il Braghettone"; il-pittur miet wara sentejn mingħajr ma lesta x-xogħol tiegħu.

Wara li tlesta r-restawr li beda fl-1980, il-pittura reġgħet dehret kif ħalliha Mikelanġlu.

Il-kappella Pawlina

Il-Martirju ta' San Pietru (xellug) u Il-Konverżjoni ta' San Pawl (lemin)

Wara li lesta L-Aħħar Ġudizzju, il-Papa Pawlu III qabdu jpinġi żewġ affreski kbar fil-Kappella Pawlina (li kienet imbniet minn Antonio da Sangallo l-iben), Il-Konverżjoni ta' San Pawl u Il-Martirju San Pietru. Mikelanġlu ħadem fuqhom mill-1542 sal-1550. Kien hemm bosta raġunijiet għaliex dawn ħadulu ħafna żmien, fosthom in-nar tal-1544, il-marda li qabditu li ttardjat it-tieni affresk sal-1546, il-mewt ta' ħabibu Luigi del Riccio fl-1546 u wara dik ta' Vittoria Colonna fl-1549.

Jidher li l-ewwel affresk li lesta kien Il-Konverżjoni ta' San Pawl, li jixbah ħafna fl-istil tiegħu lil L-Aħħar Ġudizzju l-iżjed fil-figura ta' San Pawl, rasu 'l isfel u dirgħajh waħda tipponta lejn l-art u l-oħra lejn is-sħab. Dan ifakkar fit-tgħawwiġ tas-salvati u tal-ikkundanati madwar Ġesù fil-Ġudizzju. F'dan l-affresk tidher ukoll il-firda bejn is-sema u l-art, b'kuntrast bejn l-oġġett prinċipali tal-parti t'isfel, iż-żiemel li jħares lejn il-lemin, u tal-parti ta' fuq, Ġesù jħares lejn in-naħa l-oħra.

Dan id-dinamiżmu qawwi hu ħafna iżjed imrażżan fl-affresk ta' wara, Il-Martirju ta' San Pietru, fejn naraw ritmu kompożittiv ibbilanċjat, imqabbel mad-diżordni li nsibu f'Il-Konverżjoni ta' San Pawl. Is-salib nofsu mtella' jifforma l-linja ewlenija dijagonali u l-figuri jagħmlu ħnejja lejn iċ-ċentru. Permezz tal-moviment ta' ras San Pietru, Mikelanġlu jiġbed l-attenzjoni għall-punt ewlieni tax-xena.

Il-kruċifissjoni

Il-kruċifissjoni ta' Logroño, attribwit lil Mikelanġlu, kopja ta' pittura għal Vittoria Colonna

Fl-1540, Vittoria Colonna talbitu jpinġilha xbieha żgħira ta' Il-kruċifissjoni biex jgħinha fit-talb privat tagħha. Wara li ppreżentalha bosta abbozzi, li huma miżmumin fl-British Museum u fil-Louvre, l-artista pinġielha Kalvarju li Vittoria kienet kuntenta ħafna bih minħabba l-ispiritwalità tal-figuri. F'dan kien hemm biss Kristu, il-Madonna, San Ġwann u xi anġli. Vasari jiddeskrivih hekk:

“ … u Mikelanġlu pinġa Pietà, li fiha naraw il-Verġni Marija ma' żewġ anġli u Kristu msallab mas-salib, jgħolli rasu u jirrikmanda ruħu lill-Missier, li hija xi ħaġa divina. ”

Għalkemm hu jitkellem dwar tpinġija, l-artista spiċca biex għamel pittura. Aktar informazzjoni dwar din il-pittura inkixfet f'ittra minn Vittoria lil Mikelanġlu:

“ Fdajt li Alla jagħtik grazzja sopranaturali biex tpinġi dan il-Kruċifiss; meta rajtu sibtu hekk sabiħ li jiżboq, fl-aspetti kollha, kull ma stennejt; għaliex, ispirata mill-ħila prodiġjuża tiegħek, jien ridt dak li issa nara magħmul b'sbuħija kbira u li hu l-quċċata tal-perfezzjoni, sal-punt li ma nistgħax nixtieq aktar, u lanqas xtaqt daqshekk. ”

Fl-1547, Vittoria mietet u hekk kienet l-imħabba li stqarr Mikelanġlu lejha, li reġa' ħa l-kwadru u żied fih Marija Madalena tħaddan is-salib ta' Kristu b'xalpa fuq spallejha simbolu tar-romol tagħha.

Għalkemm il-kwadru oriġinali ntilef, hemm ħafna tpinġijiet u kopji magħmula mid-dixxipli ta' Mikelanġlu. Waħda minn dawn il-kopji, li xi storiċi jattribwixxu lil Mikelanġlu, tinsab Spanja fil-Katidral ta' Santa Maria de la Redonda ta' Logroño.

Xogħol arkitettoniku

Il-faċċata ta' San Lorenzo

Rikostruzzjoni ta' disinn ta' Mikelanġlu tal-faċċata tal-Bażilika ta' San Lawrenz f'Firenze, permezz ta' projezzjoni bid-dawl, 2007

Il-familja Medici iffinanzjat il-bini tal-Bażilika ta' San Lawrenz f'Firenze, imfassla minn Brunelleschi. Din inbdiet fl-1420 u matul iż-żjara tal-Papa Ljun X, fl-1515, il-faċċata tagħha kienet għadha mhux lesta u kellha biss kisja ta' ċlamit. Għal din l-okkażjoni, il-faċċata tal-knisja ġiet miksija b'kostruzzjoni temporanja magħmula minn Jacopo Sansovino u Andrea del Sarto. Il-Papa ddeċieda li jagħmel kompetizzjoni għad-disinn tal-faċċata, dejjem bil-flus tal-Medici. Mikelanġlu rebaħ din il-kompetizzjoni tad-disinn kontra Raffaello Sanzio, Jacopo Sansovino u Giuliano da Sangallo. Fid-disinn ried jaqqgħad flimkien l-arkitettura u l-iskultura tal-Italja kollha, billi jagħmel il-faċċata qisha altar kontroriformista mżejna b'ħafna statwi u riljevi tal-irħam u l-bronż. Taħt id-direzzjoni tiegħu, Baccio d'Agnolo għamel mudell tal-injam u billi dan ma għoġbux għamel mudell ieħor b'erbgħa u għoxrin figura tax-xama'. Fuq il-bażi ta' dan il-mudell, fid-19 ta' Jannar 1518, iffirma kuntratt għal bini tal-faċċata.

Twieqi inginocchiate f'Palazzo Medici-Riccardi, ritratt tal-1908

Skont kif kiteb Mikelanġlu, kollu ħeġġa: "Qiegħed nippjana li nagħmel minn din il-faċċata ta' San Lawrenz, xogħol li hu l-mera tal-arkitettura u l-iskultura kollha tal-Italja." Bejn is-snin 1518 u 1519, Mikelanġlu żar il-barrieri tal-irħam ta' Carrara, imma dan kien kollu xogħol għalxejn, billi l-Papa riedu juża rħam mill-barrieri ta' Pietrasanta u Serravezza, barra t-territorju ta' Firenze. Fl-10 ta' Marzu 1520, il-Papa xolja l-kuntratt meta l-artista beda jilmenta li l-irħam maħsub għall-faċċata kien qiegħed jintuża f'xogħlijiet oħra. It-tieni mudell tal-injam, li l-assistent tiegħu Urbano ħa għand il-Papa, illum jinżamm f'Casa Buonarroti.

Titjib fil-Palazzo Medici Riccardi

Madwar is-sena 1517, wettaq xi xogħol ta' titjib fis-sular ta' isfel tal-Palazzo Medici-Riccardi, li bih għalaq l-arkati tal-loġġa fil-kantuniera ta' Via Longa u Via de'Gori u għamel l-arkitettura tal-bini aktar kompatta. Qiegħed ukoll twieqi fil-ħnejjiet li Vasari sejjaħ inginocchiate (għar-rkobbtejhom). F'Casa Buonarroti jinżamm d-disinn li ntuża għat-bidliet fil-palazz.

Is-sagristija l-ġdida

Is-sagristija l-ġdida ta' San Lawrenz inbdiet bl-ordni ta' Ljun X fl-1520, imma kien fl-1523, taħt it-tmexxija ta' Klement VII, li l-bini tagħha ħa spinta ġdida. Din inbniet bl-għan li jitqegħdu fiha l-oqbra tal-mexxejja Medici ta' Firenze, Giuliano II, duka ta' Nemours, u Lorenzo II, duka ta' Urbino, li ma kinux ilhom li mietu, u Lorenzo il Magnifico u ħuh Guliano de' Medici. Din tinsab fil-Bażilika ta' San Lawrenz f'Firenze fuq in-naħa l-oħra mis-sagristija l-qadima li kienet nbniet minn Brunelleschi u żżejnet minn Donatello. Il-bini l-ġdid mexa mal-pjanta ta' qabel, li kienet tikkonsisti f'żewġ kwadri ta' wisa' differenti magħqudin bi ħnejja u b'koppla, ħitan lixxi maqsumin b'pilastri u gwarniċjuni magħmulin mill-Pietra Serena, ġebla griża tar-reġjun. Mikelanġlu kabbar il-parti ċentrali sabiex jipprovdi aktar spazju għall-oqbra u l-altar.

Fid-disinn vertikali biddel l-arkitettura tal-Quattrocento u qiegħed twieqi għomja fuq il-bibien. It-twieqi madwar il-koppla għamilhom forma ta' trapeżju biex jagħtu l-impressjoni ta' għoli akbar. Il-koppla hi magħmula minn kaxxi radjali. Dawn il-kaxxi huma maqsumin f'ħames ringieli ta' wisa' dejjem tonqos, li jimitaw, anke fin-numru, lill-Panteon ta' Ruma. Dawn jispiċċaw f'kuruna radjata, li minnha tibda l-lanterna ta' forma perfetta u sbuħija delikata. Din hi l-element l-iżjed importanti fl-esterjuri tal-kappella. Minn barra, is-sagristija ta' San Lawrenz, kif biddilha Mikelanġlu, tidher koppla kbira miksija bil-madum u numru ta' twieqi kbar li jiffavorixxu l-logħob tad-dawl u d-dell fuq ġewwa. L-artista warrab l-ewwel disinn li fih kien ħalla l-ispazju ċentrali għall-monumenti funerarji. Fid-disinji ta' wara mexxa dawn il-monumenti għal mal-ħajt fejn ġew integrati kompletament fl-arkitettura.

Il-Bibljoteka Lawrenzjana

Lil Klement VII ġietu wkoll l-idea li jibni librerija ġo Firenze biex jiġbor fiha l-kodiċi kollha tal-familja Medici u qabbad lil Buonarroti għal dan il-proġett. Il-librerija wara saret magħrufa bħala l-Bibljoteka Lawrenzjana. Il-proġett, li kellu għadd kbir ta' tibdiliet, inbeda fl-1523, malli kien intgħażel il-post fejn kien ħa jsir fil-kunvent tal-Bażilika ta' San Lawrenz fil-parti ta' fuq tan-naħa tal-Lvant tal-kjostru. Kellhom il-ħsieb li jkun hemm spazji differenti għall-kotba Latini u Griegi, u wkoll li l-kotba rari jitqiegħdu fi kmamar żgħar, iżda fl-aħħar spiċċaw billi organizzaw kollox f'kamra waħda kbira. Kien hemm il-problema ta' kif iserħu l-istruttura l-ġdida fuq il-ħitan eżistenti: fil-bibljoteka baxxew il-livell tas-saqaf u qiegħdu t-twieqi qrib ħafna flimkien biex jidhol iżjed dawl. L-atriju kien iddisinjat bħala post ta' moviment, ogħla u b'iżjed twieqi. Fl-1533, il-Papa ta permess lil Mikelanġlu li jmur Ruma, bil-kundizzjoni li jħalli lesti d-dekorazzjoni u t-taraġ tal-atriju. Is-saqaf bil-kxaxen tal-bibljoteka hu magħmul b'motivi ellittiċi u rombiċi. Buonarroti fassal ukoll l-iskrivaniji kbar għall-qari. Għat-taraġ għamel ħafna disinji, u fl-aħhar, fl-1558, bagħat Ruma l-pjan finali, flimkien ma' mudell lil Bartolomeo Ammannati, li kien imqabbad minn Cosimo I de' Medici biex jibnih. Jeżistu iktar minn tletin paġna ta' disinji tal-Bibljoteka Lawrenzjana, għalkemm mill-korrispondenza matul l-ippjanar, huwa mifhum li hemm aktar.

• 
  Sala tal-Qari tal-Bibljoteka Lawrenzjana
• 
  Dettall tas-saqaf bil-qxaxen tas-Sala tal-Qari
• 
  Atriju tal-Bibljoteka Lawrenzjana
• 
  It-taraġ tal-Bibljoteka Lawrenzjana

Il-Pjazza tal-Campidoglio

Inċiżjoni tas-sena 1568 ta' Etienne Dupérac ibbażata fuq il-proġett ta' Mikelanġlu

Wara Firenze, matul l-aħħar għoxrin sena ta' ħajtu f'Ruma, għamel pass kbir ieħor fl-arkitettura. Fl-1546 ġie nkarigat bl-iżvilupp tal-Pjazza tal-Campidoglio jew il-Campidoglio. Matul iż-żjara tal-Imperatur Karlu V, il-Papa Pawlu III fost il-bosta xogħlijiet oħra ta' tiżjin tal-belt għal din l-okkażżjoni, mexxa xi skulturi għall-għolja tal-Campidoglio. Fl-1537 qiegħed hemm l-istatwa tal-bronż ta' Marku Awrelju riekeb iż-żiemel, simbolu ta' awtorità imperjali u b'estenzjoni tal-kontinwità bejn Ruma imperjali u papali. Din l-iskultura kellha tkun iċ-ċentru tal-iżvilupp kollu.

Mikelanġlu, li għall-pjazza kellu viżjoni unifikata, poġġa l-Palazzo Senatorio (sede tal-muniċipju) fil-fond tal-pjazza, b'turġien tanġenti mal-faċċata, u llimitah fil-ġnub b'żewġ palazzi: il-Palazzo dei Conservatori u l-palazz imsejjaħ Palazzo Nuovo mibni mill-bidu. It-tnejn jaslu sat-taraġ li jitla' għall-Campidoglio. Il-faċċati tal-binjiet, fejn daż-żmien hemm il-Mużewijiet Capitolini, ġew imżejnin b'ordni ġganta ta' kolonni Korintin, korniċjuni u arkitravi. Iż-żewġ palazzi li kienu eżistenti ma kinux perpendikolari ma' xulxin u għalhekk il-pjazza Mikelanġlu għamilha trapeżojdali, biex fl-istess ħin jagħti l-illużjoni ta' iżjed fond.

Il-motif użat fil-paviment tal-pjazza kien imfassal fuq gradilja kurvilinjari iskritta f'ellissi ċċentrata fuq il-bażi tal-istatwa ta' Marku Awrelju, maqsuma fi tnax-il sezzjoni. Din tfakkar fis-simbolu użat fl-antikità għat-tnax-il għelm taż-żodjaku u tirreferi wkoll għall-arkitettura Nisranija, bis-simbolu tat-tnax-il appostlu. It-trattament ta' Mikelanġlu jixbaħ it-tip ta' schemata medjevali biex jiġi kkoordinat iċ-ċiklu tal-qamar ma' interpretazzjonijiet oħra bħas-sigħat u ż-żodjaku. Insibu eżempju ta' dawn l-imfietaħ simboliċi fil-manuskritt tas-seklu 10 De Rerum Natura ta' San Iżidoru ta' Sivilja (li jittratta dwar l-astronomija u l-ġeografija).

Mikelanġlu ta l-post plastika straordinarja bl-għan li jgħaqqad l-ambjent arkitettoniku kollu. Ir-riżultat kien spazju miftuħ, speċjalment bejn iż-żewġ palazzi simetriċi, qisu sala li magħha hemm immedjatament ir-rampa kbira ċentrali tan-niżla, il-Cordonata Capitolina. Din ukoll għandha balavostri diverġenti biex tagħti effett viżwali unit mal-pjazza. L-unità totali ma ntlaħqetx sa wara ħafna meta nbena l-Palazzo Nuovo, iddisinjat minn Mikelanġlu biex jifred il-pjazza mill-knisja ta' Aracoeli. Il-faċċati nbew, fil-parti l-kbira, wara l-mewt tal-artista u għalkemm mhumiex implementazzjoni fidila għal kollox tal-proġetti tiegħu, huma kompożizzjoni artistika tal-għaġeb.

Palazzo Farnese

Faċċata tal-Palazzo Farnese, f'Ruma

Mikelanġlu ġie nkarigat bil-bini tal-Palazzo Farnese fl-1546 minflok Antonio da Sangallo iż-Żgħir li kien qiegħed imexxi x-xogħol meta miet. Il-bini kien tela' sat-tieni sular.

Mikelanġlu lesta l-faċcata qabel ma għamel il-partijiet tal-ġenb u ta' wara. Żied l-għoli tat-tieni sular sabiex jagħmlu l-istess bħal ta' isfel. Il-korniċjun li Sangallo kien ħa jagħmel idjaq, bidlu f'wieħed usa' b'elementi dekorattivi li fihom taħlita tal-ordnijiet Doriku, Joniku u Korinzju. Biddel ukoll ir-ritmu tal-faċċata b'modifikazzjoni tat-tieqa ċentrali, li kabbarlha l-blata u tawwallha t-trabeazzjoni u fuqha qiegħed arma ġganta, għolja 'l fuq minn fuq tliet metri.

Il-parti ta' wara tlestiet snin wara minn Giacomo della Porta.

Bażilika San Pietru

Mikelanġlu nħatar perit ta' Bażilika ta' San Pietru fl-1546 meta kellu 72 sena, wara l-mewt ta' Antonio da Sangallo iż-Żgħir. Il-Bażilika bdiet tinbena fejn kien hemm qabel bażilika Paleokristjana, fuq l-ordni tal-Papa Ġulju II u taħt id-direzzjoni tal-arkitett Bramante. Wara l-mewt ta' Bramante ħadha f'idejh Raffaelllo Sanzio, li mmodifika l-pjanta u ttrasformaha f'Salib Latin. Meta Mikelanġlu ġie nkarigat bix-xogħol, reġa' biddel il-pjanta mill-ġdid u mar lura, b'varjazzjonijiet żgħar, għall-idea oriġinali ta' Bramante ta' Salib Grieg, iżda ċekken l-erba' naħat tal-kwadru sabiex iż-żoni ż-żgħar ikollhom dawl dirett. B'mod partikolari mmodifika l-koppla ċentrali fil-pjanta ta' Bramante: neħħa ċ-ċirku ta' kolonni u taha profil ogħla. Billi neħħa l-kampnari, l-koppla saret l-element predominanti. Kiseb permess mingħand il-Papa, wara li dan ra l-pjanta tiegħu, biex iwaqqa' parti mill-bini ta' Sangallo u, mingħajr ma jibdel il-forma sostanzjali min-ġewwa, ikun jista' jimponi l-istil personali tiegħu u jagħti unità sħiħa lill-proġett. Ħafna mill-xogħlijiet twettqu bejn l-1549 u l-1558.

B'tibdiliet żgħar fil-proġett maħsub minn Mikelanġlu, li ħalla abbozz għall-koppla ċentrali magħmul bejn l-1558 u l-1561, ix-xogħol tlesta 24 sena wara mewtu mill-arkitetti Giacomo della Porta u Domenico Fontana, b'għoli ta' 132 metru u dijametru ta' 42.5 metri.

• 
  Pjanta ta' Bramante għal San Pietru tal-Vatikan
• 
  Il-koppla tal-Bażilika ta' San Pietru tal-Vatikan, iddisinjata minn Mikelanġlu
• 
  Pjanta ta' Mikelanġlu għal San Pietru tal-Vatikan

Santa Maria degli Angeli e dei Martiri

Inċiżjoni minn Étienne Dupérac li tirrappreżenta t-Termi ta' Dijoklezjanu qabel ma ġew trasformati fi knisja

Bil-konċessjoni permezz tal-bolla tas-27 ta' Lulju 1561, Papa Piju IV iddeċieda li jinstalla l-Kartużjani fit-Termi ta' Dijoklezjanu, wara li jiġu ttrasformati fi knisja. Fl-1541 kien diġà kemm qassis Sqalli, Antonio del Duca, li kien talab lill-Papa biex joħloq knisja dedikata għall-qima tal-anġli, u fl-1550 kiseb permess għall-bini ta' erbatax-il altar temporanju, sebgħa dedikati lill-anġli u sebgħa lill-martri. Fil-5 ta' Awwissu 1561, tqegħdet l-ewwel ġebla tal-knisja u ġie nkarigat bil-proġett Mikelanġlu, li, skont Vasari, ippropona:

“ … li jfassalha forma ta' salib, iċekkinha u jneħħi l-kappelli t'isfel, li s-soqfa tagħhom kienu ħa jaqgħu, sabiex il-partijiet ta' fuq ikunu dawk li jiffurmaw il-parti prinċipali. Is-saqaf tagħha jserrħu fuq tmien kolonni, li fihom jitnaqqxu l-ismijiet tal-martri u l-anġli; jagħtiha tliet bibien, wieħed fil-Lbiċ, ieħor fil-Majjistral u t-tielet fix-Xlokk, kif naraw illum; l-altar iqiegħdu fil-Grigal. ”

Ix-xogħol inbeda mill-ewwel, iżda kellu jieqaf fl-1563 minħabba nuqqas ta' flus. Meta fl-1565 saret knisja titulari (parrokkjali) bl-isem ta' Santa Maria degli Angeli e dei Martiri, ġie ordnat baldakkin tal-bronż għall-altar maġġur, iddisinjat minn Mikelanġlu, li llum jinsab fil-Mużew ta' Napli. Matul is-sekli ta' wara tant saru bidliet li kważi xejn ma baqa' mid-disinn oriġinali.

Porta Pia

Porta Pia min-naħa ta' ġewwa skont id-disinn ta' Mikelanġlu

Papa Piju IV talab lil Mikelanġlu biex jagħmillu pjanta għall-Porta Pia, u l-artista għamillu tlieta, il-Papa għażel dik li kienet ħa tqum l-inqas u l-bini nbeda fl-1561.

Il-bieb inbena matul il-proċess ta' tiġdid urban li beda l-Papa Piju IV. It-triq il-ġdida li ġejja mill-Quirinale issemmiet Via Pia f'unur il-Papa; minn hemm tgħaddi dritt mill-bieb ta' Porta Pia, li jaqsam is-swar tal-belt. Inbena bħala tip ta' xenografija importanti fil-punt topografiku l-iżjed għoli tas-sur, bil-faċċata tħares 'il ġewwa lejn il-belt, għall-kuntrarju tat-tradizzjoni antika fejn il-bieb kien iħares 'il barra mill-belt bħala l-ewwel impressjoni tal-belt lil dawk li jżuruha. Il-midalji li ħarġu dak iż-żmien bis-suġġett tal-bini tal-bieb, maħdumin minn Giovanni Federico Bonzagni, juru kif kien id-disinn oriġinarjament. Il-proġett minn barra ma setax jitlesta minħabba l-mewt ta' Mikelanġlu fl-1565 u l-elezzjoni ta' Papa ġdid, Piju V, li waqqaf ix-xogħlijiet u minn barra sar biss ħajt sempliċi u bieb.

Fl-1853, Virginio Vespignani rrestawra l-parti ta' fuq u, matul l-1861 u l-1868, inbena l-bieb minn barra.

Disinji

Id-disinji ta' Mikelanġlu jifformaw ġabra kbira u importanti ħafna, minkejja li xi wħud inħarqu. Skont Vasari kien fiha, "disinji, noti u abbozzi magħmulin minn idejh, b'tali mod li l-ebda wieħed ma juri l-għeja li għadda minnha u l-bosta provi li kellhom jgħaddu minn ħsiebu sakemm titfaċċa l-perfezzjoni". L-ewwel disinji attribwiti lill-artista huma kopji magħmula fl-Bażilika Fjorentina ta' Santa Croce, tat-Tribut u l-Konsagrazzjoni ta' Masaccio u t-tpinġija tal-Alkemista, invenzjoni tiegħu stess (issa fil-British Museum), u kopja ta' Giotto miżmuma fil-Louvre, kollha miż-żmien tal-istudji tiegħu fil-palazz ta' Lorenzo il Magnifico, madwar is-sena 1490.

Il-Battalja ta' Cascina

Kopja tal-parti ċentrali tad-disinn ta' Mikelanġlu ta' Il-Battalja ta Cascina, xogħol ta' Bastiano da Sangallo		Kopja tal-parti ċentrali tal-affresk ta' Leonardo da Vinci ta' Il-Battalja ta' Anghiari, magħmula minn Rubens

It-teknika ta' Mikelanġlu tidher bit-terribbiltá tagħha fix-xogħol għad-dekorazzjoni tas-sala tal-Gran Kunsill tal-Palazzo Vecchio. Fis-sena 1503, il-gvern Repubblikan ġdid, fl-okkażjoni tal-ħatra ta' Piero Soderini bħala Gonfaloniere, iddeċieda li jżejjen din is-sala bl-affreski, u għal dan il-għan qabbad lil Leonardo da Vinci biex ipinġi rappreżentazzjoni ta' Il-Battalja ta' Anghiari u lil Mikelanġlu biex ipinġi Il-Battalja ta' Cascina fuq il-ħajt ta' faċċata, u hekk ġew wiċċ imb'wiċċ l-akbar żewġ artisti tal-epoka. Mikelanġlu beda jaħdem fuq il-kartuna għal dan l-affresk, kif stqarr hu stess, fl-1504 wara li kien diġà rċieva żewġ pagamenti. It-tema hi spirata mill-Kronaka ta' Filippo Villani, li rrakonta x'ġara meta fl-1364 it-truppi ta' Firenze kienu qegħdin jattakkaw l-belt ta' Pisa qrib Cascina. Minħabba s-sħana qawwija, is-suldati neżgħu għarwenin biex imorru jgħumu fix-xmara Arno. Għalkemm il-Piżani ħadu din l-opportunità biex jattakawhom f'dak il-mument, xorta waħda rebħu l-Fjorentini. F'din il-pittura Mikelanġlu wera l-ħila li kellu fir-rappreżentazzjoni tan-nudi u l-moviment dinamiku u wkoll l-oriġinalità li teżawri l-possibilitajiet ta' espressjoni kollha, b'varjetà ta' tekniki; xi figuri huma delinjati bil-karbonċin u oħrajn waqt li għandhom linji qawwijin huma sfumati u mdawlin bil-ġibs.

Meta kellu jmur Ruma għax sejjaħlu l-Papa Ġulju II, l-artista telaq ix-xogħol fuq il-kartuna. L-affresk ta' Leonardo da Vinci fis-sala tal-Gran Kunsill, Il-Battalja ta' Anghiari ma damx ma tgħarraq u nqered, u jitfakkar biss minn kopja tal-parti ċentrali li għamel Rubens. Hemm ukoll kopja tal-parti ċentrali tal-Battalja ta' Cascina li għamel Bastiano da Sangallo.

Fis-sena 1515, matul żjara ġo Firenze tal-Papa Ljun X, sar tiżjin tal-belt kollha bbażat fuq Il-Battalja ta Cascina ta' Mikelanġlu. X'aktarx li l-kartuna ingħatat lil bosta artisti differenti biex jikkupjawha u jżejnu l-belt b'disinji minnha għall-miġja tal-papa. Fil-British Museum u fil-kollezzjoni tal-Uffizi hemm miżmumin studji ta' figuri individwali għal dan l-abbozz ta' Mikelanġlu. Vasari iddeskriva hekk id-disinn sħiħ:

“ Mikelanġlu imlieh irġiel għarwenin jgħumu fix-xmara Arno minħabba s-sħana, fil-mument li s-suldati ntebħu bl-attakk li ġej fuqhom. U kif is-suldati kienu ħerġin jiġru mill-ilma biex jilbsu, l-id ispirata ta' Mikelanġlu pinġiethom, xi wħud jarmaw ruħhom bl-għaġla biex jgħinu lil sħabhom, oħrajn jorbtu l-kurazza u jxiddu biċċiet ta' armatura, u qatta kbira minnhom jintefgħu fil-battalja fuq iż-żwiemel … Meta raw dan l-abbozz, l-artisti l-oħra baqgħu ċċassati bl-ammirazzjoni u l-iskantament, għaliex kienet rivelazzjoni tal-quċċata ta' x'jista' jitwettaq fl-arti tal-tpinġija. Dawk li raw dawn il-figuri ispirati stqarrew li l-ebda artista ma kien żebaqhom, lanqas Mikelanġlu stess, u ħadd, qatt qatt, mhu ħa jilħaq din il-perfezzjoni. ”

—Vasari, 1550

Is-swar ta' Firenze

Studju tal-fortifikazzjoni tas-swar tal-Porta al Prato d'Ognissanti

Wara li t-tkeċċew il-Medici fl-1527 u twaqqfet ir-repubblika ġdida ta' Firenze fis-6 ta' April 1529, Mikelanġlu nħatar "gvernatur u prokuratur ġenerali tal-fortifikazzjonijiet", u għamel ħiltu kollha biex itejjeb is-swar Fjorentini. Id-disinji f'Casa Buonarroti huma kollha studji għall-bastjuni tal-bibien u tal-angoli tas-swar medjevali. Dak tal-angolu tal-Porta al Prato d'Ognissanti, fil-parti tal-Punent ta' Firenze hu wieħed notevoli għad-dettalji li fih.

Mikelanġlu kkonċentra ħsiebu fuq id-difiża tal-belt u wera oriġinalità kbira f'din il-klassi ta' disinji li huma l-uniċi disinji militari, flimkien ma' xi oħrajn ta' Leonardo da Vinci. Fihom stabbilixxa t-trajettorji tal-balal tal-kanuni u l-firxa tagħhom. Is-swar kienu aktar difensivi milli offensivi u għalhekk fid-disinji kellhom għadd kbir ta' bastjuni ppuntati ħerġin 'il barra biex id-difensuri kienu jistgħu jilħqu fil-bogħod sewwa. L-ideat ta' Mikelanġlu ma kellhomx jiġu aċċettati, u f'xi wħud mid-disinji tiegħu tal-aħħar perjodu naraw it-tneħħija ta' punti għomja li ma setgħux jiġu protetti, kif x'aktarx qalulu xi esperti militari. Dawn l-aħħar disinji, l-eqreb għal dawk użati aktar tard fl-epoka tal-Barokk jixbhu ħafna lil dawk proposti mill-inġinier militari Vauban fix-xogħol tiegħu Manière de Fortier tas-sena 1689.

Disinji oħra

L-Irxoxt (1520–1525) mill-kollezzjoni rjali ta' Windsor Castle

Epifanija, tpinġija ta' Mikelanġlu miżmuma fil-British Museum f'Londra

Pietà, tpinġija mitluba minn Vittoria Colonna

Għas-saqaf tal-Kappella Sistina, l-artista għamel sensiela ta' disinji bħala abbozzi, li fihom jidhru t-traċċi tal-manjeriżmu diġà karatteristiku ta' Mikelanġlu. Fost dan il-grupp hemm l-studji għan-nudi, miżmumin fil-British Museum ta' Londra, l-istudji għas-Sibilla Libica, b'verżjonijiet differenti li qegħdin fil-Metropolitan Museum of Art fi New York, diversi studji ta' figuri, sangwinja ta' Kristu fil-Limbu u ftit disinji fuq it-tema tal-Qawmien.

Fil-bidu tas-seklu 15, fl-Italja daħal tip ta' disinn magħmul b'perfezzjoni kbira, biex jingħata bħala rigali. Leonardo da Vinci, fl-1500, għamel sensiela minn dawn biex joffrihom lil wieħed mill-patruni tiegħu. Mikelanġlu wkoll pinġa bosta sensieli, li rregala lil żgħażagħ li ħassu miġbud b'mod speċjali lejhom, imma l-akbar parti minnhom kienu għaż-żagħżugħ maħbub tiegħu Tommaso Cavalieri, li Vasari iġġustifika bħala eżerċizzju ta' tagħlim:

“ … sabiex jitgħallem ipinġi, għamillu ħafna mudelli, impinġijin bil-lapes iswed u aħmar, ta' rjus t'allat, u wara tpinġija ta' Ganimede mtella' lejn is-sema mill-għasfur ta' Ġove, ta' Tizju bl-ajkla tikollu l-fwied, Il-waqa' tal-karru tax-Xemx ma' Fetone u Bakkanalja tat-tfal, kollha xogħlijiet eċċezzjonali, tpinġijiet li qatt ma kien hemm tajbin daqshom. ”

It-trasformazzjoni fl-istil ta' Mikelanġlu tidher ċara fit-tpinġija tal-Pietà li rregala lil Vittoria Colonna madwar l-1540. F'dan ix-xogħol, il-figura ta' Kristu hi trattata b'delikatezza kbira. Fiha simmetrija organika ma' ommu Marija tħares lejn is-sema: hi b'dirgħajha mgħollijin f'nofs salib, filwaqt li binha għandu dirgħajh imniżżlin. Il-kompożizzjoni simmetrika hi msaħħa miż-żewġt anġli fil-ġenb u s-salib fl-isfond li jaqsam il-kartuna f'żewġ nofsijiet ugwali. Hemm iskrizzjoni meħuda mill-Paradiso tal-Kummiedja Divina ta' Dante: "Non vi si pensa quanto sangue costa" (Ma jaħsbux kemm tiswa demm).

Baqa' ħafna tpinġijiet, speċjalment bil-ġibs aħmar:

• Studju: Sant'Anna, madwar l-1505, Musée du Louvre, Pariġi.
• Ras ideali, tpinġija bil-ġibs aħmar, madwar l-1533, Ashmolean Museum, Oxford.
• Żewġ irġiel għarwiena jitqagħbdu, madwar l-1545–1550, Musée du Louvre, Pariġi.
• Kruċifissjoni, 1550–1555, Musée du Louvre, Pariġi.
• Epifanija, 1550–1553, British Museum, Londra.
• Inżul mis-Salib, tpinġija bil-ġibs aħmar, madwar l-1555, Ashmolean Museum, Oxford.
• Studju ta' raġel għarwien, tpinġija bil-pinna, Musée du Louvre, Pariġi.
• Studju ta' wċuħ bil-profil mix-xellug, Studju ta' raġel mil-lemin, is-sider u parti mid-driegħ ta' fuq tar-raġel u Studju ta' driegħ leminija ta' raġel. It-tlieta qegħdin fil-Museo del Prado, li kisibhom fl-1931 imħollijin fil-wirt ta' Fernández-Durán. L-aħħar tnejn, preparatorji għall-Kappella Sistina, ġew identifikati bħala xogħlijiet ta' Mikelanġlu fl-2004.

Xogħol poetiku

Skizz f'sunett dirett lil ħabibu Giovanni da Pistoia (1510)

Bħala poeta, Mikelanġlu ħalla tliet mitt kompożizzjoni li għandhom post prominenti fil-lirika tas-seklu 16 u li fihom jispikkaw ton enerġiku u awster u tensjoni kontinwa li toħloq immedjatezza espressiva ħerqana. Il-forom metriċi l-aktar abbundanti huma s-sunett u l-madrigal, iżda kiteb ukoll xi terzini. Skont Ascanio Condivi, Mikelanġlu iddedika s-sena 1503 għall-qari "... qatta' xi ħin ma jagħmel xejn fl-arti tal-iskultura, biex jintefa' fuq il-qari ta' poeti u oraturi bil-vernakular, u jikteb sunetti għall-pjaċir tiegħu".

Il-formazzjoni tiegħu fil-palazz ta' Lorenzo il Magnifico msejsa fuq il-ħsieb Neoplatoniku tal-umanisti Pico della Mirandola u Ficino tispjega aħjar il-poeżija ta' Mikelanġlu, bl-iskuntentizza kbira bih innfisu u b'madwaru li dejjem kellu, bl-idea "tal-preżenza tal-ispiritwalità fil-materjal", bl-entużjażmu tiegħu għall-estetika u s-sbuħija. Bil-poeżija, l-artista seta' jesprimi l-imħabbiet kollha tiegħu u d-dubji reliġjużi li kellu. L-ewwel sunetti kienu fuq ħwejjeġ li kellhom x'jaqsmu max-xogħol artistiku tiegħu, bħal dak fuq l-istatwa ta' Il-Lejl fil-qabar tal-Medici, li jgħid:

“ L-irqad għalija hena, l-iżjed li jien tal-ġebel,
u li l-ħażen u l-ħdura iebsa,
ma narahomx, ma nismagħhomx, hi x-xorti kbira tiegħi:
għalhekk tqajjimnix, tkellem bilmod!"  ”

Xi sunnetti oħra kienu iżjed ċajtiera bħal dak li kiteb lil ħabibu Giovanni da Pistoia, madwar l-1510, waqt li kien qiegħed ipinġi s-saqaf tal-Kapella Sistina. Fuq il-karta fejn kiteb dan is-sunett insibu skizz tal-pittur biż-żebgħa ċċarċar fuq wiċċu u fis-sunett ixebbaħ wiċċu ma' "paviment rikk" u ddeskriva kif tgħawweġ u mbaram biex jaħdem fuq is-saqaf. Jitlob lil ħabibu: "Il-pittura mejta tiegħi iddefendi issa Giovanni, u unuri, għax ma nħossnix f'posti, m'iniex pittur."

Aktar tard u aktar numerużi hemm dawk miktuba lil Tommaso Cavaliere, ispirati minn Petrarca. L-ewwel wieħed bid-data tal-1532, jitkellem bil-miftuħ dwar l-imħabba lejn Tommaso u nistgħu inħossu kemm kienet kbira din il-passjoni ta' Mikelanġlu:

“ Ħa jieqfu għal mument il-ħin, u s-sigħat,
il-jum u x-xemx fil-mogħdija antika tagħha,
sabiex ngħannaq u mhux għax jistħoqqli,
il-mixtieq ħelu sinjur tiegħi
għal dejjem f'dawn id-dirgħajn indenji u lesti. ”

It-tifħir żejjed liż-żagħżugħ tidher ukoll fl-ittra indirizzata lilu bid-data tal-1 ta' Jannar 1533, fejn Mikelanġlu jiddikjara:

“ Għalhekk Sinjur, l-uniku dawl fid-dinja fl-era tagħna, ma tistax tkun sodisfatt bil-ħidma ta' bniedem ieħor għaliex m'hemm ħadd li jixbħek, jew daqsek … Għandi niket kbir għax ma nistax inġib lura l-imgħoddi tiegħi, u b'dan il-mod nista' nkun ta' servizz għal aktar żmien. Kif inhi, nista' noffri biss il-futur tiegħi li hu qasir għax jien xiħ … Dak kollu li għandi ngħidlek. Aqra qalbi billi l-pinna m'għandhiex ħila tesprimi ruħha sewwa. ”

Jew f'din l-oħra: "Ismek jitmali qalbi u ruħi, u jimla 'l-waħda u 'l-oħra bi ħlewwa kbira, hekk li ma nħossx la n-niket u lanqas il-biża tal-mewt waqt li niftakar fih.

Il-poeżiji li ddedika lil Vittoria Colonna kienu fil-parti l-kbira ta' tema reliġjuża, it-tnejn fihom tħassib dwaru nnifsu, u jikkonċentraw fuq id-dnub u s-salvazzjoni eterna, b'ton ta' dieqa u mrar. F'madrigal jiddeskrivi lil ħabiba bħala "tassew messaġġiera bejnu u s-sema, mara divina li lilha jitlob ħniena u kondexxenza biex bihom jerfa' l-miżerja tiegħu għall-għoli tal-mogħdija mħarbta lejn l-hena".

L-aktar ħaġa interessanti fil-poeżiji ta' din l-epoka huwa s-sinteżi li għamel Mikelanġlu tat-teoriji Neoplatoniċi u l-prattika tal-Kristjaneżmu. Meta mietet Vittoria, Mikelanġlu sab ruħu fi stat, skont Condivi, "fejn matul żmien twil deher qisu miġnun", daħal f'tip ta' kurrent imkarkar mill-ossessjonijiet reliġjużi tiegħu. Dan kollu ġiegħlu jikteb sensiela ta' poeżiji pessimisti li fihom b'mod radikali spjega d-diżappunt assolut tal-valur tal-arti.

L-ewwel edizzjoni tal-poeżija tiegħu ħarġet fis-sena 1623 minn neputih, Mikelanġlu ż-Żgħir. Kienet editjata ħafna u fiha l-pronomi maskili inbidlu f'femminili. Din il-konfużjoni damet sal-edizzjoni tal-1863 minn Cesare Guasti, fejn mit-testi oriġinali ġiet iċċarata t-tifsira tal-poeżija indirizzata lil Tommaso Cavalieri. Fost oħrajn, saru traduzzjonijiet tal-poeżija ta' Mikelanġlu minn awturi tat-tip tal-filosfu Amerikan Ralph Waldo Emerson fis-seklu 19.

Valutazzjoni

L-Aħħar Ġudizzju

Ix-xogħol ta' Mikelanġlu, meqjus mill-kontemporanji tiegħu bħala l-quċċata tal-arti tar-Rinaxximent, kien ukoll it-tmiem drammatiku tagħha. L-iskulturi, il-pitturi u l-arkitettura tiegħu kienu ammirati iżjed minn kollox u meqjusin bħala kreazzjonijiet superjuri għal dawk tal-antiki u ogħla min-natura stess. Iżda Mikelanġlu kien għadu ħaj meta bdiet il-kontroversja bejn dawk li kienu jfaħħru l-arti tiegħu u l-kritiċi tagħha, li maqdru n-nuqqas ta' proporzjon u naturalezza, b'kuntrast qawwi mal-grazzja u l-eleganza tal-arti ta' Raffaello. Lodovico Dolce fis-sena 1557, sejjaħ in-nudi ta' Mikelanġlu monotoni mqabbla mas-sbuħija u l-ħlewwa tax-xogħlijiet ta' Raffaello. Kien ikkritikat ukoll mill-knisja Taljana, matul it-tieni nofs tas-seklu 16, minħabba li x-xogħlijiet tiegħu ma kinux skont ir-regoli ġodda tal-Kunċilju ta' Trentu. Min-nofs is-seklu 18, il-kritika nqalbet f'adorazzjoni totali tal-arti tiegħu.

Minħabba l-karattru profondament reliġjuż u l-ġenju tiegħu, Mikelanġlu sar meqjus bħala leġġenda, u kif ġie innutat qabel, xi kritiċi kienu tal-fehma li bis-sengħa li kellu fit-teknika tal-klassiċi seta' jiżboq anki lil dawn. Il-manjiera impulsiva tiegħu wasslitu biex f'żgħożitu jiddedika ruħu għal forom tal-arti, prinċipalment skulturali, fejn l-artista għandu prossimità mill-ikbar mal-ħidma tiegħu u ekk issir parti minnu, ħaġa li tintilef fl-arkitettura li l-Papa inkarigah biha ħafna drabi, l-iżjed fit-tieni fażi ta' ħajtu. L-ideat tiegħu niedew il-wasla immineti tal-arkitettura Barokka.

L-affreski fuq is-saqaf tal-Kappella Sistina jirrappreżentaw il-viżjoni perfetta tat-twemmin neo-Platoniku tiegħu, li jisħaq li s-sbuħija tal-figura umana għandha karattru divin. Dan l-istess twemmin insibuh fis-sinjifikat tal-oqbra tal-Medici, fejn il-parti t'isfel tissimbolizza d-dinja materjali b'kuntrast mal-arkitettura imdawwla mill-koppla tas-sagristija l-ġdida, li tirrappreżenta d-dinja spiritwali.

Bħala pittur, kellu influwenza profonda fuq il-ġenerazzjoni Manierista ta' wara. Pereżempju, Tintoretto kien influwenzat ħafna minnu fil-forom anatomiċi tal-iġsma u l-qagħdiet mibrumin, skorċjati u sfurzati. Fil-pjanta tiegħu tal-Bażilika tal-Vatikan, fejn ħadem għal kważi għoxrin sena minn ħajtu, issimplifika id-disinn li kien fassal għaliha Bramante, filwaqt li żamm l-istruttura f'salib Grieg u l-koppla kbira. Mikelanġlu ħoloq spazji madwar l-elementi ewlenin fuq kollox il-koppla, l-element dominanti tal-bini.

Fil-każ tal-iskultura, David ma jirrappreżentax ritorn għal mudelli tal-antikità Greko-Rumana iżda, għall-ewwel darba, xogħol li jiżboqhom. Ħafna mix-xogħlijiet tiegħu mhumiex lesti (non finiti bit-Taljan), iżda għandna niddistingwu bejn dawk li fihom l-awtur, intenzjonalment ħalla partijiet mhux magħmulin, bħal fit-tondi Taddei u Pitti, u dawk l-oħrajn li ma tlestewx minħabba fatturi esterni.

Fl-arti l-oħra

Saru diversi films fuq il-ħajja ta' Mikelanġlu. L-iżjed wieħed magħruf huwa x'aktarx il-film The Agony and the Ecstasy (L-Agunija u l-Estasi, 1965), ibbażat fuq ir-rumanz ta' Irving Stone u dirett minn Carol Reed li fih Charlton Heston jaħdem il-parti ta' Mikelanġlu u Rex Harrison il-parti tal-Papa Ġulju II.

Fl-1982, asterojde li sab Edward Bowell issemmiet 3001 Michelangelo. Hemm ukoll kratere fuq il-pjaneta Merkurju bl-isem ta' Michelangelo.

L-istazzjoni televiżiv Taljan RAI, fl-1990, għamel serje dokumentarja fuq il-ħajja ta' Mikelanġlu bit-titlu La Primavera de Michelangelo (Ir-Rebbiegħa ta' Mikelanġlu), ispirata mill-ktieb Una Stagione dei Giganti (Staġun tal-Ġganti) ta' Vicenzo Labella. Dan l-awtur flimkien ma' Julian Bond ħa ħsieb il-kitba tad-dokumentarju li kien dirett minn Jerry Londo u jaħdem fih bħala attur protagonista Mark Frankel. Ħafna mill-poeżiji tiegħu ġew adattati għal mużika fil-forma ta' lied. L-iżjed magħrufin fosthom huma dawk ta' Dmitrij Šostakovič, irrekordjati minn Dietrich Fischer-Dieskau.

Bibljografija

• (EN) Ackerman, James S (1986). University of Chicago Press (ed.). The Architecture of Michelangelo. ISBN 978-0-226-00240-8.
• (ES) Arbour, Renée (1966). Daimon, Barċelona (ed.). Miguel Ángel.
• (EN) Baldini, Umberto u Perugi Liberto (1982). Rizzoli (ed.). The Sculpture of Michelangelo. ISBN 0-8478-0447-X.
• (ES) Berti, Luciano (1978). Teide, Barċelona (ed.). Miguel Ángel: Los dibujos. ISBN 84-307-8163-3.
• (ES) Bozal, Valeriano (1983). Carroggio, Barċelona (ed.). Historia del Arte: La escultura. ISBN 84-7254-313-7.
• (ES) Clément, Charles (1892). S. Low, Marston, Searle, & Rivington, ltd. Londra (ed.). Michelangelo. Manutenzjoni CS1: iktar minn isem wieħed: editors list (link)
• (EN) (EN) Condivi, Ascanio (1553). Pennsylvania State University Press (ed.). The Life of Michelangelo. ISBN 0-271-01853-4.
• (ES) De Angelis d'Ossat, Guglielmo (1978). Teide, Barċelona (ed.). Miguel Ángel: La arquitectura. ISBN 84-307-8163-3.
• (ES) De Feo, Francesco (1978). Teide, Barelona (ed.). Miguel Ángel: Nota biográfica. ISBN 84-307-8163-3.
• (EN) Einem, Herbert von, Michelangelo. Trans. Ronald Taylor , Methuen, Londra, 1973
• (ES) Garin, Eugenio (1978). Teide, Barċelona (ed.). Miguel Ángel: El pensamiento. ISBN 84-307-8163-3.
• (EN) Gilbert, Creighton, Michelangelo On and Off the Sistine Ceiling. George Braziller, New York, 1994
• (ES) Girardi, Enzo Noè (1978). Teide, Barċelona (ed.). Miguel Ángel: Las cartas y las rimas. ISBN 84-307-8163-3.
• (ES) González Prieto, Antonio / Tello, Antonio (2008). Sol 90, Barċelona (ed.). Grandes Maestros de la Pintura: Miguel Ángel. ISBN 978-84-9820-751-4.Manutenzjoni CS1: iktar minn isem wieħed: authors list (link)
• (ES) Hernández Perera, Jesús (1988). Planeta, Barċelona (ed.). Historia Universal del Arte: El Cinquecento italiano. ISBN 84-320-8906-0.
• (EN) Hibbard, Howard, Michelangelo. New York: Harper & Row, 1974
• (EN) Hirst, Michael and Jill Dunkerton, The Young Michelangelo: The Artist in Rome 1496–1501 National Gallery Publications, Londra, 1994
• (ES) Hodson, Rupert (2000). Faenza, Firenze (ed.). Miguel Ángel, escultor. ISBN 88-8138-044-7.
• (EN) Liebert, Robert (1983). Yale University Press, New Haven u Londra (ed.). Michelangelo: A Psychoanalytic Study of his Life and Images. ISBN 0-300-02793-1.
• (EN) Néret, Giles (2000). Taschen (ed.). Michelangelo. ISBN 978-3-8228-5976-6.
• (EN) Pietrangeli, Carlo, et al. The Sistine Chapel: A Glorious Restoration Harry N. Abrams, New York, 1994
• Pijoan, Josep (1966). Salvat, Barċelona (ed.). Historia del Arte: Vol. 3.
• (EN) Rolland, Romain (2009). BiblioLife (ed.). Michelangelo. ISBN 1-110-00353-6.
• Rubiés, Pere (2001). Altaya, Barċelona (ed.). Los Grandes Maestros de la Pintura: Miguel Ángel. ISBN 84-487-0586-6.
• (EN) Sala, Charles (1996). Editions Pierre Terrail (ed.). Michelangelo: Sculptor, Painter, Architect. ISBN 978-2-87939-069-7.
• (ES) Salvini, Roberto (1978). Teide, Barċelona (ed.). Miguel Ángel: La pintura. ISBN 84-307-8163-3.
• (EN) Saslow, James M., The Poetry of Michelangelo: An Annotated Translation Yale University Press, New Haven u Londra,1991
• (EN) Seymour, Charles, Jr. Michelangelo: The Sistine Chapel Ceiling. New York: W. W. Norton, 1972
• (EN) Summers, David, Michelangelo and the Language of Art. Princeton University Press, 1981
• (EN) Tolnay, Charles de (1947). Princeton University Press, Princeton, NJ (ed.). The Youth of Michelangelo.Manutenzjoni CS1: iktar minn isem wieħed: editors list (link)
• (EN) Tolnay, Charles de, The Art and Thought of Michelangelo. 5 vols. New York: Pantheon Books, 1964
• (EN) Wilde, Johannes, Michelangelo: Six Lectures. Clarendon Press, Oxford, 1978

Ħoloq esterni

• Fejn issib ix-xogħlijiet ta' Mikelanġlu ġo Firenze
• (EN) Kronoloġija tal-ħajja u l-akbar xogħlijiet ta' Mikelanġlu
• (EN) Mikelanġlu fuq "History of Art"
• (EN) Fotografiji tal-Campidoglio
• (EN) Il-proġett diġitali Michelangelo
• (EN) Wirja speċjali tad-disinji ta' Mikelanġlu fil-British Museum
• (ES) Mikelanġlu fuq Soloarquitectura.com
• (ES) Mikelanġlu fuq Artehistoria.com
• (IT) Mikelanġlu fuq scultura-italiana.com