Qala (Għawdex)

Qala (Għawdex)
	Malta
Amministrazzjoni
Stat sovran	Malta
Reġjuni ta’ Malta	Għawdex
Kodiċi postali	QLA
Ġeografija
Koordinati	36°02′07″N 14°18′37″E / 36.0353°N 14.3103°EKoordinati: 36°02′07″N 14°18′37″E / 36.0353°N 14.3103°E
	Qala (Għawdex) Qala (Għawdex) (Malta)
Superfiċjenti	5.9 kilometru kwadru
Għoli	98 m
Demografija
Popolazzjoni	2,284 abitanti (31 Marzu 2014)
Informazzjoni oħra
bliet ġemellati	Lanciano (en)
	qala.gov.mt

Il-Qala hija unità amministrattiva Maltija fil-gżira ta' Għawdex. Il-popolazzjoni tar-raħal f'Settembru 2019 kienet tammonta għal 1,929 ruħ.^[1] Fil-qrib hemm Ħondoq ir-Rummien, xatt tal-baħar bis-salini u bl-għerien.

Etimoloġija

L-isem tar-raħal "Qala" joriġina mill-Għarbi Sqalli u jfisser "port" jew "daħla".^[2]

Deskrizzjoni

Il-Qala tissemma għall-ewwel darba f'dokument tas-seklu 15 fil-Librerija tal-Vatikan. L-isem tar-raħal jirreferi għad-daħla ta' Ħondoq ir-Rummien. Huwa l-iżjed raħal fil-Lvant ta' Għawdex. L-iżvilupp tal-insedjament attwali beda fit-tieni nofs tas-seklu 17.

Għajr għal xi daħliet kennija oħra bħal Ħondoq ir-Rummien, ix-xatt tal-Qala huwa tal-blat jaqta' ħafna. Fost l-għerien tal-baħar tul il-kosta hemm Għar Minka, li huwa aċċessibbli bid-dgħajsa biss.^[3]

Ir-raħal tal-Qala huwa l-iżjed wieħed imbiegħed mill-belt kapitali ta' Għawdex, ir-Rabat, u huwa l-eqreb għall-bqija tal-arċipelagu Malti. L-istemma tar-raħal fiha dgħajsa Għawdxija tbaħħar f'baħar imqalleb. Il-knisja parrokkjali tar-raħal hija ddedikata lil San Ġużepp, il-patrun tar-raħal, u nbniet minn Dun Gużepp Diacono bejn l-1882 u l-1889. L-istil tagħha huwa Barokk bħal ħafna knejjes oħra tal-gżira. Ir-raħal tal-Qala sar parroċċa fit-3 ta' Frar 1872, u sal-1889 il-knisja parrokkjali kienet dik tal-Kunċizzjoni Immakulata tal-Madonna. L-ewwel ġebla tal-parroċċa ta' San Ġużepp tpoġġiet fid-19 ta' Marzu 1882 u l-knisja ġiet ikkonsagrata fit-8 ta' Mejju 1904.

Fost is-siti ta' interess storiku fil-Qala u fl-inħawi hemm is-salini, mitħna ppreservata sew u xi fdalijiet preistoriċi. Wieħed jista' jsib eżempji ta' cart ruts, li huma trinek paralleli mħaffrin fil-blat, li jestendu għal iktar minn 180 metru (590 pied) u huma fost l-itwal f'Għawdex.

Gruppi u għaqdiet volontarji fil-Qala

Grupp tal-Logħob tan-Nar tal-Qala

Il-Grupp tal-Logħob tan-Nar tal-Qala, li ġie stabbilit fl-1956, huwa magħmul minn voluntiera li jtellgħu l-ispettaklu tal-logħob tan-nar fil-festa kull sena.

Għaqda Briju San Ġużepp

L-Għaqda Briju San Ġużepp, li ġiet stabbilita f'Lulju 2007, torganizza attivitajiet għaż-żgħażagħ is-sena kollha u taħdem l-iktar għall-ħabta tal-Festa ta' San Ġużepp biex torganizza l-briju tal-festa.

Qala St. Joseph F.C.

Il-klabb tal-futbol Qala St. Joseph F.C. ġie stabbilit fl-1968 u kien imsemmi għall-patrun tar-raħal San Ġużepp qabel ma nbidel l-isem għal Qala Saints F.C. It-tim jilgħab fil-Lig tal-Futbol ta' Għawdex.

Grupp Folkloristiku tal-Menħir tal-Qala

Il-Grupp Folkloristiku tal-Menħir tal-Qala ilu jippromwovi l-kultura u l-folklor lokali mill-2003 u pparteċipa f'avvenimenti u f'attivitajiet lokali, nazzjonali u internazzjonali, inkluż fis-Slovenja, fl-Italja, fis-Serbja, fiċ-Ċekja u fil-Greċja, marbuta mal-kant, maż-żfin u mal-kostumi tradizzjonali.

Ite Ad Joseph

Il-Banda Ite ad Joseph hija l-banda uffiċjali tar-raħal tal-Qala u waħda minn ħdax-il banda ta' Għawdex. Għandha madwar 35 membru regolari tal-banda u għadd simili ta' studenti tal-mużika li jdoqqu fiha. Il-banda ħarġet żewġ CDs, fl-2001 u fl-2004, u daqqet f'irħula Maltin oħra kif ukoll fl-Italja, fil-Greċja u fl-Iżvezja.

Avvenimenti

Festa ta' San Ġużepp (il-patrun tal-Qala)

Il-festa tal-Qala fl-ewwel Ħadd ta' Awwissu hija ddedikata lill-qaddis patrun tar-raħal, San Ġużepp. Il-knisja parrokkjali ġiet iddedikata wkoll lil San Ġużepp u ġiet iddisinjata minn Dun Gużepp Diacono u nbniet bejn l-1882 u l-1889. L-ewwel ġebla tpoġġiet fid-19 ta' Marzu 1882 u l-knisja ġiet ikkonsagrata fit-8 ta' Mejju 1904. Il-parroċċa saret arċipresbiterali fl-1965.

Ir-raħal tal-Qala ċċelebra l-ewwel festa tiegħu ta' San Ġużepp fis-27 ta' April 1890. Il-band tar-raħal, Ite ad Joseph, iddoqq fil-marċi u tagħmel kunċerti matul il-ġimgħa tal-festa.

Festival Folkloristiku Internazzjonali

Dan il-festival ta' erbat ijiem jiċċelebra l-mużika, il-kant u ż-żfin folkloristiċi tradizzjonali lokali u barranin. Isiru spettakli kemm minn gruppi folklorisitiċi u baned lokali kif ukoll barranin.

Toroq prinċipali tal-Qala

Triq il-Belveder
Triq il-Kunċizzjoni
Triq il-Qala
Triq it-28 ta' April 1688
Triq iż-Żewwieqa
Triq l-Imġarr
Triq San Ġużepp

Toroq oħra fil-Qala

Daħla il-Klin
Daħla il-Wileġ
Daħla Ta' Grunju
Daħla Tal-Ħawli
Daħla Tal-Knisja
Daħla Wied Biljun
Pjazza l-Isqof Mikiel Buttigieg
Pjazza Repubblika
Pjazza San Ġużepp
Pjazza San Kerrew
Sqaq Ta' Ħatar
Sqaq Tal-Ħalq
Triq Andar ix-Xagħari
Triq Federico Barocci
Triq Ħondoq ir-Rummien
Triq il-Biċċier
Triq il-Forn
Triq il-Fortin Sant' Anton
Triq il-Fugass
Triq il-Kalati Puniċi
Triq il-Kappar
Triq il-Klin
Triq il-Mitħna
Triq il-Papa Piju IX
Triq il-Papa Piju XII
Triq il-Wardija
Triq il-Wileġ
Triq in-Nadur
Triq ir-Rebħa
Triq it-Telgħa
Triq it-Tempju
Triq l-Indipendenza
Triq l-Isqof Mikiel Buttigieg
Triq Lord Strickland
Triq Patri Ġużepp Portelli
Triq San Franġisk
Triq Santa Marija tal-Qala
Triq Ta' Cini
Triq Ta' Gafan
Triq Ta' Semper
Triq Taċ-Ċawl
Triq Tal-Maqjel
Triq Tal-Qasam
Triq Tas-Salib
Triq Tas-Surġent
Triq Tax-Xulliel
Triq Taż-Żrieraq
Triq Wied Biljun
Triq Wied Simar

Toroq f'Ta' Kassja

Triq Anton Buttigieg
Triq Ġanni Vella
Triq il-Barbaġann
Triq il-Beata Adeodata Pisani
Triq il-Virgi
Triq in-Nigret
Triq it-30 ta' Ottubru 1948
Triq l-Isqof Baldassare Cagliares
Triq Salvu Attard
Triq Ta' Kassja

Ġemellaġġ

Il-Qala hija ġemellata ma':^[4]

Salina, l-Italja
Magadan, ir-Russja

Referenzi

^ "The Malta Government Gazette. Government of Malta" (PDF).
^ "Leħen il-Malti. p. 88" (PDF).
^ "Ghar Minka (Minka Ghar) Map, Weather and Photos - Malta: cave(s) - Lat:36.0264 and Long:14.3072". www.getamap.net. Miġbur 2022-08-22.
^ "Twinning". localgovernment.gov.mt (bil-Malti). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2022-08-21. Miġbur 2022-08-22.

[1] "The Malta Government Gazette. Government of Malta" (PDF).

[2] "Leħen il-Malti. p. 88" (PDF).

[3] "Ghar Minka (Minka Ghar) Map, Weather and Photos - Malta: cave(s) - Lat:36.0264 and Long:14.3072". www.getamap.net. Miġbur 2022-08-22.

[4] "Twinning". localgovernment.gov.mt (bil-Malti). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2022-08-21. Miġbur 2022-08-22.

[1]

[2]

[3]

[4]