Raħal Ġdid

Raħal Ġdid
	Malta
Amministrazzjoni
Stat sovran	Malta
Reġjuni ta’ Malta	Port Region (Port) (en)
Kodiċi postali	PLA
Ġeografija
Koordinati	35°52′22″N 14°30′27″E / 35.8728°N 14.5075°EKoordinati: 35°52′22″N 14°30′27″E / 35.8728°N 14.5075°E
	Raħal Ġdid Raħal Ġdid (Malta)
Superfiċjenti	2.5 kilometru kwadru
Fruntieri ma'	Ħal Luqa
Demografija
Popolazzjoni	7,864 abitanti (31 Marzu 2014)
Informazzjoni oħra
Fondazzjoni	1626
bliet ġemellati	Paola (en)
	localgovernmentdivisioncms.gov.mt…

Wara l-ewwel Gwerra Dinjija, il-popolazzjoni f'Raħal Ġdid bdiet tiżdied u tinfirex malajr, Minn 7,300 ruħ fl-1930 splodiet għal 15,000 fl-1948. Il-bidu proprju ta' Raħal Ġdid, jew Casal Paola, kif kien magħruf fl-antik, beda fiż-żmien meta l-Ordni ta' San Ġwann kien jaħkem Malta. Paola tinsab madwar 5 kilometri 'l bogħod mill-Belt Valletta.

Lokalitajiet viċin ta’ din il-lokalità huma l-Marsa, Ħal Tarxien, Ħal Luqa, il-Fgura u Santa Luċia. Bħala lokalità, hi maqsuma f'żewġ parroċċi. L-akbar waħda u l-aktar antika hi l-parroċċa ta' Kristu Re. L-oħra hi l-parroċċa tal-Madonna ta' Lourdes. Malli l-Kappillan Dun Frangisk Xuereb sar kappillan tal-parroċċa ta' Raħal Ġdid, kellu l-ħsieb li jibni kappella qrib in-niċċa tal-Madonna ta` Lourdes li tinsab ftit 'l isfel mill-ħabs ta` Kordin.

Skont irħama li hemm taħt din l-istatwa, jidher ċar li d-devozzjoni min-nies ta` dan ir-raħal lejn il-Madonna ta` Lourdes kienet ilha tħeġġeġ fi qlub in-nies. F`din l-iskrizzjoni nsibu li fis-sena 1875 Mons. Conte Carmelo Scicluna, li f`dak iż-żmien kien isqof ta` dawn il-gżejjer, kien ta indulġenzi lil min jgħid tliet Ave Marijiet quddiem din ix-xbieha. Meta pajjiżna kien iservi ta` stazzjon tal-faħam għall-flotot u l-vapuri li kienu jbaħħru fil-Mediterran, id-devozzjoni lejn din in-niċċa kienet kompliet tinxtered. Ħafna ħaddiema li kienu jgħaddu minn quddiemha, wara li jkunu spiċċaw mix-xogħol, kienu jtuha tislima u jitfgħu xi ħaga għall-mixegħla u l-kura ta` din ix-xbieha għażiża. Din il-qima kompla jsaħħaħha Mons. Mikiel Gonzi li, fi żmien il-veskovat tiegħu reġa` ġedded l-indulġenzi mogħtija b`digriet nhar il-15 ta` Settembru 1951.

Storja

Preistorja

Għalkemm Raħal Ġdid twaqqfet fis-seklu 17, fil-lokalità nstabu diversi fdalijiet megalitiċi. F’Raħal Ġdid fadal ukoll diversi fdalijiet oħra mill-pre-istorja sal-antikità klassika.

L-Ipoġew

L-Ipoġew ta’ Ħal-Saflieni

L-Ipoġew ġie nnominat Sit ta’ Wirt Dinji tal-UNESCO. L-Ipoġew huwa kumpless kbir ta’ kmamar maqtugħin mill-ġebla tal-franka madwar 11-il metru (36 pied) taħt il-wiċċ. Jidher li ntuża bħala post tad-dfin, u wkoll bħala tempju. Raġel Neolitiku minqux l-Ipoġew bl-użu biss antlers u fisien tal-ġebel bħala għodda, u f'nofs dlam. L-Ipoġew huwa magħmul minn tliet livelli, li huma sovraposti fuq xulxin. Il-livell ta 'fuq jixbah l-oqbra ta' qabel maqtugħa fil-blat li nstabu x'imkien ieħor fil-Gżejjer. Il-livell tan-nofs, maqtugħ matul il-perjodu tat-tempju (3800 - 2500 Q.K.) huwa magħmul minn kmamar numerużi. Hawn ġew irkuprati ħafna statwetti, amuleti, figurini u vażuni. L-aktar figurina famuża hija dik tal-hekk imsejħa Lady Sleeping, figurina mimduda, forsi maħsuba bħala rappreżentazzjoni ta 'rqad ta' dejjem. Hija għall-wiri fil-Mużew Nazzjonali tal-Arkeoloġija, il-Belt Valletta

Tempji ta’ Kordin

It-Tempji ta’ Kordin kienu jinsabu fuq pjanura għolja li tagħti fuq il-Port il-Kbir:

Kordin I – It-tempju ġie skavat parzjalment minn A.A. Caruana, u wara minn Sir Themistocles Zammit fl-1908 u lest minn T. Ashby u T.E. Peet fl-1909. Kienet ippreservata ħażin u kienet tikkonsisti fi kmamar żgħar u irregolari. Kordin I tħalla miftuħ għall-elementi. Bombi matul it-Tieni Gwerra Dinjija u l-kostruzzjoni fuq is-sit neħħew il-fdalijiet kollha.
Kordin II – It-tempju ġie investigat għall-ewwel darba minn Cesare Vassallo fl-1840. A.A. Caruana bdiet tħaffer is-sit kif suppost fl-1892. L-iskavar kompla minn Albert Mayer fl-1901 u spiċċa minn Ashby u Peet fil-kampanja tagħhom tal-1908–9. Il-kronoloġija kienet diffiċli biex insemmu, u jekk il-bini kollu jistax jiġi datat għall-perjodu tat-tempju huwa dibattibbli. Kordin II żgur li kien qed jintuża matul il-perjodu kollu tat-tempju peress li matul il-fażijiet ta’ dan il-perjodu nstab fuħħar waqt it-tħaffir tiegħu. Kordin II ġarrbet ħsarat mill-bumbardamenti tal-ajru tat-Tieni Gwerra Dinjija u l-bini ġdid li nbena minn dak iż-żmien.
Kordin III – Dan huwa l-uniku tempju fuq Kordin li għadu jeżisti llum, u huwa tad-disinn standard tal-Ġgantija-fażi 3-abside. Huwa l-uniku tempju li quddiemu, li jinsab quddiem il-faċċata konkava, għandu bankina tal-ġebel, bħalma hija l-passaġġ tad-dħul li jwassal għall-qorti ċentrali. Wara t-tempju u kontemporanji miegħu, hemm kmamar żgħar possibbilment użati għall-imħażen jew affarijiet simili, jew saħansitra tempju minuri irregolari, lobed. Waħda mill-aktar karatteristiċi ta' Kordin III hija l-'ħawt' twil ta' 2.75 metri li jinsab madwar id-daħla għall-apside tax-xellug. Għandu seba' skanalaturi trasversali fondi prodotti bit-tħin. Huwa magħmul minn ġebla tal-franka iebsa miġjuba minn aktar minn 2 kilometri 'l bogħod u għalhekk huwa probabbli ħafna li huwa għat-tħin tal-qamħirrum (quern multiplu) u kontemporanju mat-tempju aktar milli għat-tħin 'deffun', il-materjal tradizzjonali Malti għas-soqfa, li jagħmel. hija konsiderevolment aktar riċenti. Kordin III jinsab f’żona b’ħitan biswit il-Knisja ta’ Sant’Anton u jinżamm imsakkar biex jagħtiha protezzjoni massima.

Ordni ta’ San Ġwann

Il-belt hija msemmija għall-Gran Mastru Antoine de Paule, li poġġa l-ewwel ġebla fl-1626. De Paule inħatar Gran Mastru tal-Ordni ta’ San Ġwann fl-10 ta’ Marzu 1623, meta kellu 71 sena. Fl-20 ta’ Lulju 1626, biex jindirizza popolazzjoni li dejjem qed tikber, waqqaf belt ġdida fuq l-għolja magħrufa bħala Tal-Għerien (litteralment: tal-għerien) li ssemmiet Casal Nuovo (li tfisser: belt ġdida) peress li twaqqfet fi żmien il-ħakma. tal-Ordni. Il-belt aktar tard ingħatat l-isem ta’ Casal Paola biex iġġib l-isem tal-familja tal-Gran Mastru. Sal-lum, il-belt għadha msemmija b'dan l-isem. L-arma tal-belt oriġinarjament kienet tikkonsisti f’salib ottagonali abjad u aħmar ikkuntrastat ma’ sfond abjad u aħmar. Matul l-Ordni Militari, il-belt saret is-suċċessur spiritwali tal-belt ġirien Ħal Tarxien u għadha tiddependi għat-tattiċi militari mill-Kap tal-Armata taż-Żejtun.

Biex tinkoraġġixxi l-migrazzjoni lejn Raħal Ġdid, de Paule ta indennizz għad-djun tal-familji li marru joqogħdu hemmhekk.

Matul il-ħakma tiegħu, De Paule bena knisja fil-belt, iddedikata lil Santa Ubaldeska li kienet Soru tal-Ordni ta’ San Ġwann, u din il-knisja kienet l-ewwel knisja parrokkjali tal-belt. Il-Papa Urbanu VIII ħareġ bull li tat permess biex din il-knisja tinbena. Din il-bola papali nħarġet mill-Bażilika ta’ Santa Maria Maggiore f’Ruma fil-31 ta’ Lulju 1629. Estratt minn din il-bolla jgħid hekk: “naċċettaw din it-talba u lil Antonius imsemmi qabel, bl-awtorità Appostolika mogħtija minn din il-bola, aħna agħti l-awtorità li fil-belt imsemmija f’lokalità tal-preferenza tiegħu, sakemm tkun komda u ġusta, tista’ tinbena knisja ad unur il-Qaddis hawn fuq imsemmi”. Fit-12 ta’ Novembru 1629, il-Kunsill tal-Ordni ta’ San Ġwann iddeċieda li jwettaq dak li kien miktub fuq il-barri. It-tqegħid tal-ewwel ġebla ta’ din il-knisja ġiet iċċelebrata fi stil grandjuż mill-Gran Mastru de Paule stess nhar il-Ħadd 25 ta’ Awwissu 1630.

Kif irrakkonta Giovanni de Soldanis, fl-1750 Raħal Ġdid kienet għadha ma kinitx parroċċa tagħha, peress li kienet taqa’ taħt il-parroċċa ta’ Ħal Tarxien.

Perjodu Brittaniku u kontemporanju

Ħabs ta’ Kordin
Ċimiterju u Kappella tal-Addolorata
Malta Tramways fi Pjazza Raħal Ġdid (1905 sa 1929)
Moskea Mariam Al-Batool, Raħal Ġdid

Fil-bidu tal-perjodu kolonjali Brittaniku, Paula kienet kważi abbandunat minħabba l-malarja li kienet togħla mill-bassasijiet tal-Marsa. Dawn il-bassasijiet ġew imsoffi mill-Kaptan Frederick Hunn^[1], kif ukoll minn Francesco Zammit, intraprenditur lokali li bi skambju kiseb is-sjieda tal-artijiet imnixxfin ġodda, biex b’hekk sas-snin tletin tas-seklu l-1830 sar l-aktar bniedem għani f’Malta. It-tmiem tal-malarja ġab lura l-popolazzjoni u l-ġid lejn Raħal Ġdid ukoll.

Fl-1842 l-amministrazzjoni Ingliża bniet il-ħabs ta’ Kordin f’Raħal Ġdid fuq il-mudell tal-ħabs ta’ Pentonville f’Londra, b’kapaċità ta’ 200 priġunier maqsuma f’4 ġwienaħ. Issa mdawwar bis-sħiħ miż-żona urbana ta’ Raħal Ġdid, Kordin jibqa’ l-faċilità korrettiva ewlenija ta’ Malta sal-lum.

Fl-1862-1868 il-post ewlieni l-ġdid ta’ mistrieħ f’Malta, iċ-Ċimiterju tal-Addolorata, inbena fuq għolja magħrufa bħala Tal-Ħorr li kienet diġà dfin minn żminijiet preistoriċi. Iċ-ċimiterju u l-kappella nbnew b’disinn neo-gotiku bbażat fuq disinni tal-perit Emanuele Luigi Galizia, u nfetħu fid-9 ta’ Mejju 1869. L-ewwel dfin saret fit-23 ta’ Jannar 1872. Iċ-ċimiterju ġie estiż aktar fis-snin sebgħin, u hija mimlija Mausoleums qodma u statwi fl-irħam u l-bronż.

Mill-1905 sal-1929, Pjazza Raħal Ġdid ospitat waqfa tal-linja tal-Malta Tramways mill-Belt Valletta għal Bormla.

Il-Knisja ta’ Santa Ubaldeska tkabbar fl-1900 biex takkomoda l-popolazzjoni li qed tikber, u Raħal Ġdid sar parroċċa fl-1910, meta ġiet iddedikata lill-Qalb ta’ Ġesù. Knisja ġdida u akbar, il-Bażilika ta’ Kristu Re, eventwalment inbniet biex tieħu postha fi Pjazza Antoine de Paule, il-pjazza ewlenija tal-belt; bdiet tintuża fl-1936 u ġiet ikkonsagrata u ddedikata fit-3 ta’ Ġunju 1967, mill-Arċisqof Mikiel Gonzi. Minn dak iż-żmien, il-knisja saret restawr u l-intern tagħha huwa mżejjen b’gilding tad-deheb u niċċa li żżomm l-istatwa titulari tal-parroċċa ta’ Kristu Re. F'April 2020 ġiet mgħollija għad-dinjità ta' bażilika minuri^[2].

Pjazza Antoine de Paole qabel rinnovazzjoni u t-tneħħija tas-siġar

Raħal Ġdid jospita wkoll l-unika moskea f’Malta, il-Moskea Mariam Al-Batool, li l-ewwel ġebla tagħha tqiegħdet minn Muammar Gaddafi fl-1978 u l-bibien tagħha kienu miftuħa għall-pubbliku fl-1982, u uffiċċjati fl-1984. Il-kumpless jinkludi wkoll il-Mariam Al- Skola Batool, iċ-Ċentru Kulturali Iżlamiku (Ċentru Kulturali Islamiku), bitħa, iċ-Ċimiterju Iżlamiku ta’ Malta (Iċ-Ċimiterju). Islamiku f'Malta) u l-Ġnien Mediterran.

Mis-sittinijiet sal-2018, Pjazza Antoine de Paole (Pjazza Raħal Ġdid) inkludiet spazju ċentrali pedonali, bi gabbana mgħottija bis-siġar. Fl-2015, il-Gvern ta’ Malta fda lill-perit Christopher Mintoff (neputi ta’ Dom Mintoff) bi proġett ta’ €3 miljun għar-riġenerazzjoni tal-pjazza^[3]. Minkejja li kien ippreżentat bħala mmirat lejn il-ħolqien ta’ “ġnien urban”, il-proġett kien jinvolvi l-qlugħ mill-għeruq tas-siġar maturi kollha tal-pjazza. Il-perit iġġustifika dan peress li l-għeruq kienu qed jagħmlu ħsara lill-infrastruttura ta’ taħt l-art u l-ispori tas-siġar tal-ficus kienu qed jagħmlu l-art maħmuġ u jiġbdu l-insetti^[4]. Ix-xogħlijiet komplew b’dewmien matul l-2017, għalkemm il-pjazza ma kinitx kompletament pedonali minħabba pressjonijiet mis-sidien tal-ħwienet lokali^[5]. Ir-residenti lmentaw li s-siġar maturi ġew mibdula ma’ żerriegħa, li ma setgħux jipprovdu l-istess dell^[6].

Niċeċ u statwi fit-toroq ta' Raħal Ġdid

Fit-toroq tal-ibliet u l-irħula Maltin, l-aktar dawk qodma, insibu għadd kbir ta’ niċeċ u statwi li l-parti l-kbira tagħhom twaqqfu b’sens ta’ qima u devozzjoni. Mhux l-istess jista’ jingħad għal Raħal Ġdid, li l-bidu tiegħu ma jeħodniex daqstant ’il bogħod. Iżda minkejja dan in-nuqqas fin-numru, isebbħu l-lokal tagħna nsibu ’l fuq minn għoxrin u saħansitra waħda minnhom, dik ta’ San Karlu Borromeo, hi unika għax fl-ebda post ieħor f’Malta jew f’Għawdex ma ssib oħra bħalha ddedikata lil dan il-qaddis.

Meta nsemmu n-niċeċ u statwi, żgur li f’moħħ bosta Pawlisti tfeġġ dik dedikata lill-Madonna ta’ Lourdes fit-telgħa ta’ Raħal Gdid - Triq il- Belt Valletta, kantuniera ma’ Triq il-Ġdida. Niċċa li d-devozzjoni kbira lejha ma juruhiex biss in-nies ta’ dawn l-inħawi iżda wkoll l-eluf ta’ Maltin li ta’ kuljum jgħaddu minn quddiemha fil-karozzi tal-linja. U bix-xieraq, għax din hi l-eqdem fost dawk ix-xbihat li nsibu fostna. Skont kitba li nsibu taħtha dwar għoti ta’ indulġenzi mill-Isqof Carmelo Scicluna, fl-1875 ġa kienet tinsab f’dan il-post.

L-ewwel niċeċ u statwi f’Raħal Gdid issawru lejn tmiem is-seklu dsatax, meta l-popolazzjoni f’dawn l-inħawi ħadet spinta 'l quddiem bl-iżvilupp tal-proġett mibdi mill-Ammiraljat. Iżda l-akbar għadd minnhom saru fis-seklu li għadu kif intemm, meta l-għadd ta’ nies f’dawn l-inħawi kotor qatigħ. Fil-fatt insibu biss żewġ statwi oħra li jmorru lura sas-seklu dsatax - in-niċċa tal-Kurċifiss li tinsab faċċata tal-knisja parrokkjali, fil-misraħ, u dik tal-Qalb ta’ Ġesù fi Triq Reġina, kantuniera ma’ Triq Sant’Ubaldeska.

Bħalma nsibu fi bliet u rħula oħra fil-gżejjer Maltin, f'Raħal Ġdid insibu wkoll xi qaddis jew qaddisa li għandhom aktar minn niċċa jew statwa waħda dedikati għalih jew għaliha. Hawnhekk San Ġużepp jidħer li hu l-aktar qaddis popolari għax imxerrda fil-lokal tagħna nsibu ħamsa li twaqqfu f’gieħu. Dawn jinsabu fi Triq Ninu Cremona / Triq il-Ġdida, Triq l-Arkata / Triq Sant’Ubaldeska, Triq il-Foss, Triq Sammat u Triq San Ġużepp / Triq il-Karmnu. Il-Madonna ta’ Lourdes u l-Qalb ta’ Ġesù wkoll għandhom aktar minn niċċa jew statwa waħda ddedikata lilhom.

Minbarra dik li semmejna fit-telgħa ta' Raħal Ġdid, insibu oħra fi Triq Għajn Dwieli filwaqt li dawk li twaqqfu b’qima lill-Qalb ta’ Ġesù jinsabu fi Triq Ħaż-Żabbar u Triq ir-Reġina / Triq Sant’Ubaldeska. Ma rridux ninsew li mat-twaqqif tal-parroċċa fl-1910, il-knisja ta’ Sant’Ubaldeska ġiet iddedikata lill-Qalb ta’ Ġesù. Anke San Pietru sab aktar devoti hawnhekk f’żewġt inħawi fejn insibu xbihat tiegħu: fi Triq Sammat u f'Misraħ Antoine de Paule.

Imxerrda fit-toroq tagħna nsibu wkoll numru mħux ħażin ta’ statwi u niċeċ iddedikati lill-Madonna taħt titlu jew ieħor. Dik tal-Madonna tal-Grazzja tinsab fi Triq Sant’Ubaldeska / Triq Ninu Cremona; Madonna tal-Karmnu (Triq Ħaż-Żabbar); Marija Assunta (Triq Sammat); Marija Bambina (Triq il-Karmnu); Marija Immakulata (Triq Santa Monika / Triq it-Tarzna u oħra fi Triq l-Arkata).

Minbarra dawn l-istatwi u n-niċeċ, hemm ukoll dik ta’ Sant’Antnin ta’ Padova fi Triq Bormla / Sqaq Sant’Antnin. Oħrajn huma ddedikati lil San Franġisk t’Assisi (Triq l-Arkata); San Pawl (Triq Sammat); Santa Rita ta’ Cascia (It-Telgħa ta' Raħal Ġdid) u San Vinċenz Ferrari, li tinsab fi Triq Sammat / Triq it-Tarzna.

Nies notevoli

Bernard Grech, F’din il-lokalità twieled Kap tal-Oppożizzjoni u tal-Partit Nazzjonalista.
Sir Pawlu Boffa (1890–1962), Prim Ministru, kien joqgħod f’din il-lokalità.
Ino Bonello, international movie art director.
Chris Fearne, Viċi Prim Ministru u Ministru għas-Saħħa.
Immanuel Mifsud, awtur, rebbieħ tal-Premju tal-Unjoni Ewropea għal-Letteratura fl-2011.