Anuradhapura
Anuradhapura (bis-Singaliż: අනුරාධපුරය, b'ittri Rumani: Anurādhapuraya; bit-Tamil: அனுராதபுரம், b'ittri Rumani: Aṉurātapuram) hija belt ewlenija li tinsab fil-pjanura ċentrali u tat-Tramuntana tas-Sri Lanka. Hija l-belt kapitali tal-Provinċja Ċentrali u tat-Tramuntana u l-belt kapitali tad-Distrett ta' Anuradhapura. Il-belt tinsab 205 kilometri (127 mil) fit-Tramuntana tal-belt kapitali attwali ta' Kolombo fil-Provinċja Ċentrali u tat-Tramuntana, max-xtut tax-xmara storika ta' Malwathu Oya. Il-belt issa hija Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO u hija famuża għall-fdalijiet ippreservati sew taċ-ċivilizzazzjoni Singaliża tal-qedem.[1]
Anuradhapura | |
---|---|
Sri Lanka | |
Amministrazzjoni | |
Repubblika | Sri Lanka |
Province of Sri Lanka | Provinċja Ċentrali u tat-Tramuntana |
District of Sri Lanka | Distrett ta' Anuradhapura |
Kodiċi postali |
50000 |
Ġeografija | |
Koordinati | 8°20′06″N 80°24′39″E / 8.335°N 80.4108°EKoordinati: 8°20′06″N 80°24′39″E / 8.335°N 80.4108°E |
Superfiċjenti | 7,179 kilometru kwadru |
Għoli | 81 m |
Demografija | |
Popolazzjoni | 63,208 abitanti (2011) |
Informazzjoni oħra | |
Żona tal-Ħin | UTC+5:30 |
Filwaqt li l-Mahāvaṃsa tirreferi għall-istabbiliment tal-belt fl-437 Q.K., is-sit ilu abitat għal ferm iktar minn hekk, u ilu insedjament uman ewlieni fil-gżira għal kważi tliet millenji kif ukoll waħda mill-eqdem bliet kontinwament okkupati fl-Asja. Il-belt hija n-nieqa taċ-ċivilizzazzjoni idrawlika tas-Sri Lanka, tal-Buddiżmu Theravada, u l-iżjed belt kapitali antika tas-Sri Lanka li ilha teżisti għal 1,500 sena. Barra minn hekk, Anuradhapura kienet l-ewwel belt kapitali tar-Renju Singaliż ta' Rajarata, wara r-renji ta' Tambapanni u ta' Upatissa Nuwara. Anuradhapura kienet ukoll iċ-ċentru tal-Buddiżmu Theravada għal bosta sekli u kienet sit ewlieni tal-pellegrinaġġ Buddisti bi fdalijiet ta' bosta tempji Buddisti tal-qedem, inkluż il-Maha Viharaya u l-Jaya Sri Maha Bodhi, l-eqdem siġra mħawla li ġiet iddokumentata u li għadha teżisti fid-dinja u li huwa maħsub li oriġinarjament kienet fergħa tas-siġra sagra tat-tin f'Bodh Gaya (Bihar, l-Indja), li taħtha l-Buddha ġie illuminat. Dawn in-networks vasti tat-tempji u tal-monasteri tal-qedem issa jkopru iktar minn 100 kilometru kwadru (40 mil kwadru) bħala erja tal-belt illum il-ġurnata.
Il-belt kważi nqerdet għalkollox u fil-biċċa l-kbira ġiet abbandunata wara d-993 W.K., bl-invażjoni taċ-Ċola min-Nofsinhar tal-Indja. Għalkemm saru diversi tentattivi mir-rejiet Singaliżi li ġew wara biex il-belt kapitali terġa' ssir Anuradhapura, ma ġietx stabbilita bħala ċentru ewlieni b'popolazzjoni fil-gżira qabel l-era kolonjali Brittanika fis-seklu 19. Minkejja d-deklin politiku tagħha, Anuradhapura baqgħet sit tal-pellegrinaġġi vitali għall-Buddisti matul il-perjodu Medjevali kollu u għadha destinazzjoni spiritwali importanti sal-lum. Il-belt reġgħet bdiet tirpilja l-iktar fis-snin 70 tas-seklu 19. Il-belt kontemporanja, li l-biċċa l-kbira ġiet ittrasferita matul nofs is-seklu 20 biex jiġi ppreservat is-sit tal-belt kapitali antika, tinsab f'salib it-toroq importanti fit-Tramuntana tas-Sri Lanka u tinsab tul linja ferrovjarja. Il-belt hija s-sede tal-istħarriġ arkeoloġiku tas-Sri Lanka, u t-turiżmu għandu rwol importanti għall-ekonomija tagħha.
Skont id-dokumentazzjonijiet storiċi bħall-Mahavamsa, l-oriġini tal-isem "Anuradhapura" jmur lura għall-uffiċjal jismu "Anuradha" fil-qorti tal-Prinċep Vijaya (543–505 Q.K.), l-ewwel re Singaliż tal-gżira. Skont il-leġġendi marbuta ma' Vijaya, l-uffiċjal tiegħu Anuradha stabbilixxa l-insedjament li iktar 'il quddiem sar magħruf bħala Anuradhapura. Madankollu, is-sejba ta' insedjamenti iktar bikrin fl-inħawi taċ-ċittadella tal-belt l-antika li jmorru lura saħansitra sas-seklu 10 Q.K. imorru kontra dawn il-leġġendi.
L-isem "Anuradhapura" jfisser il-"belt ta' Anuradha" (Anuradha+pura), fejn "pura" tfisser "belt" bis-Singaliż, bis-Sanskritu, bil-Pali u bit-Tamil. Madankollu, qabel ma Anuradhapura bdiet titqies bħala belt, kienet tissejjaħ "Anuradhagrama", jiġifieri l-"villaġġ ta' Anuradha", minn "Anuradha" u "grama". Dan l-isem iktar antik issemma wkoll fix-xogħol tal-istudjużi Griegi u Rumani tal-qedem bħal Strabo u Klawdju Tolomew. Fil-mappa tad-dinja ta' Tolomew tas-seklu 2 W.K., il-post kien jismu "Anourogrammoi". B'hekk, huwa maħsub li t-tkabbir ta' dan l-insedjament iżgħar u iktar bikri msejjaħ Anuradhagrama f'belt matul ir-renju tar-re Singaliż Pandukabhaya (474–367 Q.K.) fl-437 Q.K. wassal għall-bidla tal-isem f'Anuradhapura.
Din li ġejja hija ġabra qasira tal-istadji importanti fl-iżvilupp tal-isem:
- l-insedjament iżgħar iktar bikri ngħata isem l-uffiċjal Anuradha fil-qorti tal-Prinċep Vijaya u b'hekk kien jissejjaħ Anuradhagrama (is-seklu 6 Q.K.);
- "Anuradhagrama" tfisser il-"villaġġ ta' Anuradha" (Anuradha+grama);
- l-isem inbidel f'Anuradhapura minħabba t-tkabbir tal-insedjament f'belt matul ir-renju tar-re Singaliż Pandukabhaya (437 Q.K.);
- "Anuradhapura" tfisser "belt ta' Anuradha" (Anuradha+pura).
Storja bikrija
immodifikaAnuradhapura hija l-aqwa rappreżentazzjoni tal-bidu tal-urbanizzazzjoni premoderna fis-Sri Lanka. L-iżvilupp tal-insedjament inizjali fis-sit tal-belt jista' jiġi attribwit għat-tieni ċiklu globali tal-evoluzzjoni storika bit-tifrix ġeneralizzat tat-teknoloġija tal-ħadid fid-Dinja tal-Qedem matul l-ewwel millenju Q.K., li laħqet il-quċċata bl-istabbiliment ta' bosta ċivilizzazzjonijiet storiċi. L-istorja ta' Anuradhapura mbagħad hija estiża lil hinn mill-istabbiliment tradizzjonali tagħha fl-istorja ddokumentata fis-seklu 4 Q.K. u l-istabbiliment sussegwenti tagħha minn Devanampiya Tissa (250–210 Q.K.) sal-abbandun tagħha mill-aħħar tar-rejiet ta' Anuradhapura fi tmiem is-seklu 10 W.K., l-okkupazzjoni mill-ġdid tagħha għal perjodu qasir fis-seklu 11 u r-restawr ta' wħud mill-monumenti ewlenin tagħha fl-aħħar tas-seklu 13 W.K. minn Vijayabahu IV (1267–1270 W.K.).
Żmien il-Ħadid
immodifikaMinkejja li skont il-ġrajja storika tal-Mahāvaṃsa (is-seklu 5 W.K.) il-belt ġiet stabbilita fis-seklu 5 Q.K., id-data arkeoloġika mill-iskavi taż-żona taċ-ċittadella tal-belt l-antika tindika li l-insedjament uman imur lura saħansitra għas-seklu 10 Q.K. Skont dawn l-iskavi, iż-Żmien protostoriku tal-Ħadid tal-belt kien bejn id-900 u s-600 Q.K., meta feġġew it-teknoloġija tal-ħadid, il-fuħħar, iż-żwiemel, il-bhejjem tal-ifrat u l-kultivazzjoni tal-għelieqi tar-ross. Fis-700-600 Q.K., l-insedjament f'Anuradhapura kien kiber fuq erja ta' mill-inqas 50 ettaru. L-art irrigabbli u għammiela madwar il-belt ġiet stabbilita b'mod strateġiku qrib il-portijiet ewlenin fil-Majjistral u fil-Grigal tal-gżira. Il-belt gawdiet ukoll mill-ġungli densi tal-madwar, li pprovdew difiża naturali mill-invażuri.
L-iskavi f'Anuradhapura ħarġu fid-dieher il-bċejjeċ tal-fuħħar griżi mpittrin mill-perjodu storiku bikri ta' Basal f'Anuradhapura (600 Q.K.-500 Q.K.) li għandhom konnessjonijiet mat-Tramuntana mal-Indja (matul il-perjodu vediku).
Perjodu Storiku Bikri
immodifikaDettalji dwar l-iżvilupp tal-belt f'dan il-perjodu storiku bikri mill-500 Q.K. sal-250 Q.K. jistgħu jinstabu fil-ġrajjiet storiċi Singaliżi. Skont dawn id-dokumentazzjonijiet, ir-Re Pandukabhaya formalment ippjana l-belt b'daħliet u bi kwartieri għall-kummerċjanti. Dak iż-żmien il-belt kienet tkopri erja ta' kilometru kwadru, u b'hekk kienet waħda mill-ikbar bliet tal-kontinent dak iż-żmien. Il-belt kienet kważi abbandunata għalkollox wara l-invażjoni tar-re Induist Tamil taċ-Ċola Rajaraja I fid-993 W.K. u ibnu Rajendra I fl-1014 W.K. Skont Culavamsa (is-seklu 6 sas-seklu 18 W.K.), Anuradhapura "nqerdet għalkollox b'kull mod possibbli mill-armata taċ-Ċola". Minkejja dan, il-post kien abitat kontinwament wara dan l-avveniment kif indikat mir-reġistri tal-viżitaturi fil-gżira bħal Robert Knox u oħrajn. Għaldaqstant, il-belt kienet l-iżjed belt kapitali Singaliża tas-Sri Lanka fit-tul mis-seklu 5 Q.K. (437 Q.K.) sas-seklu 11 W.K. (1017 W.K.) u ffjorixxiet għal kważi 1,500 sena.
Buddiżmu
immodifikaAnuradhapura kienet ċentru intellettwali ewlieni għall-Buddiżmu Theravada bikri, u kienet tospita filosfi Buddisti importanti, fosthom Buddhaghosa.
Matul ir-renju ta' Dhatusena (455-473) seħħ it-tfassil ta' kanonu Buddist Theravada u fl-istess żmien inbnew 18-il vihara (kumplessi ta' tempji) u ttellgħet statwa għal Mahinda, il-prinċep-patri Indjan li introduċa l-Buddiżmu fil-gżira.
Matul il-perjodu aħħari ta' Anuradhapura, il-familja rjali u n-nobbiltà tas-Sri Lanka appoġġaw ferm il-Buddiżmu. B'hekk spiss ikkummissjonaw opri tal-arti u taw oġġetti b'donazzjoni lit-tempji Buddisti. Min-naħa l-oħra, it-tempji u l-komunità Buddista lokali appoġġaw it-tmexxija tar-re. Kulma jmur saru popolari l-opri tal-arti bi xbihat ta' Avalokitesvara, il-Bodhisattva tal-Ħniena u tal-Kompassjoni.
Era moderna
immodifikaSkoperta Ewropea
immodifikaL-inħawi ġew abitati b'mod sparpaljat għal bosta sekli, iżda l-popolazzjoni lokali baqgħet konxja tal-fdalijiet tal-qedem. Fl-1681 f'An Historical Relation of the Island Ceylon (Relazzjoni Storika tal-Gżira Ceylon), Robert Knox kiteb: "F'din il-belt ta' Anurodgburro hemm ċittadella b'poplu li ma għadux jobdi lir-Re ta' Kandy". Fl-1821, John Davy kiteb li: "Anooradapoora, għal żmien daqstant twil il-belt kapitali ta' Ceylon, issa saret biss villaġġ komuni żgħir f'nofs deżert. Il-fdalijiet prinċipali tagħha huma ġibjun kbir, bosta pilastri tal-ġebel u żewġ jew tliet tumbati funebri kbar tal-ħamrija, x'aktarx dagobahs tal-qedem. Is-sit għadu jitqies bħala post sagru u huwa sit tal-pellegrinaġġi".
Skavi
immodifikaFis-sit saru diversi skavi, l-ewwel fosthom dawk ta' Stephen Montagu Burrows fl-1884–1886.
Belt sagra u raħal ġdid
immodifikaAnuradhapura saret iċ-ċentru tal-amministrazzjoni tal-Provinċja Ċentrali u tat-Tramuntana u permezz tal-kostruzzjoni tal-linja ferrovjarja tat-Tramuntana, Anuradhapura saret belt ferrovjarja importanti, anke fil-ftuħ tal-istazzjon ferrovjarju ta' Anuradhapura fl-1904. Il-Gvern ta' Ceylon (kif kienet tissejjaħ is-Sri Lanka dak iż-żmien) inkariga lil Oliver Weerasinghe biex jiżviluppa l-Pjan ta' Preservazzjoni ta' Anuradhapura fl-1949, bl-għan li jistabbilixxi raħal ippjanat ġdid fil-Lvant tar-raħal eżistenti ta' Anuradhapura, u b'hekk tiġi stabbilita l-Belt Sagra ta' Anuradhapura, bl-għan li l-belt antika tiġi ppreservata. Ir-"Raħal Ġdid" kellu bosta uffiċċji tal-gvern u qrati li ġew ittrasferiti fih. Il-Bord tal-Preservazzjoni ta' Anuradhapura ġie stabbilit proprju għal dan l-għan.
Nissanka Wijeyeratne kien l-Aġent tal-Gvern tad-Distrett ta' Anuradhapura mill-1958 sal-1962. Huwa x'aktarx li kien l-iżjed aġent tal-gvern magħruf ta' dak iż-żmien. L-istatura tiegħu żgurat li l-leħen ta' Anuradhapura jinstema' fl-ogħla livelli f'Kolombo. Apparti li kien Aġent tal-Gvern, huwa kien il-President tal-Bord tal-Preservazzjoni ta' Anuradhapura. F'dak iż-żmien il-belt ta' Anuradhapura kienet tinsab f'perjodu ta' tranżizzjoni storika. Ir-raħal ġdid ta' Anuradhapura kien qed jinbena, u r-residenti tal-belt l-antika kienu qed jiġu ttrasferiti lejn ir-raħal ġdid. Kien żmien ta' xi tensjoni u ta' eċitament. Huwa ġestixxa dan il-proċess ta' bidla b'kuraġġ u b'ħiliet politiċi notevoli. Meta kien f'Anuradhapura, huwa żvela mafkar għal H. R. Freeman, Aġent tal-Gvern Brittaniku popolari li iktar 'il quddiem ġie elett mill-poplu tad-distrett biex jirrappreżentahom fl-ewwel Kunsill Statali ta' Ceylon. Karatteristika li tispikka ta' żmien Wijeyeratne f'Anuradhapura hi l-kapaċità kbira li kellu li jara l-istampa kollha u li jiffoka fuq il-kwistjonijiet ewlenin, u li jiddelega r-responsabbiltajiet lill-uffiċjali tal-persunal tiegħu. Huwa qatt ma kien jeħel fid-dettall. Barra minn hekk, huwa stabbilixxa l-Belt Sagra ta' Anuradhapura, ittrasferixxa l-belt urbana lejn ir-raħal ġdid ta' Anuradhapura, u kien responsabbli għall-istabbiliment tal-Ajruport ta' Anuradhapura.
Postijiet ta' qima
immodifika- Jaya Sri Maha Bodhi;
- Ruwanwelisaya;
- Thuparamaya;
- Lovamahapaya;
- Abhayagiri Dagaba;
- Jetavanarama;
- Stupa ta' Mirisaveti;
- Lankarama.
Strutturi oħra
immodifika- Stupa ta' Dakkhina;
- Isurumuniya;
- Kiribath Vehera;
- Kuttam Pokuna;
- Ġonna ta' Mahamevnāwa;
- Naka Vihara;
- Ranmasu Uyana;
- Rathna Prasadaya;
- Statwa ta' Samadhi;
- Sela Cetiya;
- Statwa ta' Toluvila;
- Vessagiriya.
Sit ta' Wirt Dinji
immodifikaIl-Belt Sagra ta' Anuradhapura ġiet iddeżinjata bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1982.[1]
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-kriterju (iii) "Xhieda unika jew minn tal-inqas eċċezzjonali ta' tradizzjoni kulturali jew ta' ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet"; u l-kriterju (vi) "Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma' avvenimenti jew ma' tradizzjonijiet ħajjin, ma' ideat jew ma' twemmin, jew ma' xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta' valur universali straordinarju".[1]
Demografija
immodifikaEtniċità | Popolazzjoni | % totali |
---|---|---|
Singaliżi | 51,775 | 91.42 |
Għarab Iberiċi tas-Sri Lanka | 3,825 | 6.75 |
Tamil tas-Sri Lanka | 850 | 1.50 |
Tamil Indjani | 45 | 0.08 |
Oħrajn (inkluż Burghers u Malażjani) | 137 | 0.24 |
Total | 56,632 | 100 |
Sors: www.statistics.gov.lk.[2]
Klima
immodifikaAnuradhapura għandha klima ta' savanna tropikali (As skont il-klassifikazzjoni klimatika ta' Köppen).
Data klimatika Anuradhapura (1991–2020) | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Xahar | Jan | Fra | Mar | Apr | Mej | Ġun | Lul | Aww | Set | Ott | Nov | Diċ | Sena |
Temp. għolja rekord °C (°F) | 35.0 (95.0) |
37.4 (99.3) |
39.2 (102.6) |
38.9 (102.0) |
39.8 (103.6) |
36.8 (98.2) |
38.1 (100.6) |
38.3 (100.9) |
38.5 (101.3) |
37.3 (99.1) |
35.4 (95.7) |
33.7 (92.7) |
39.8 (103.6) |
Medja massima kuljum °C (°F) | 30.4 (86.7) |
32.2 (90.0) |
34.8 (94.6) |
34.7 (94.5) |
33.7 (92.7) |
33.2 (91.8) |
33.5 (92.3) |
33.8 (92.8) |
33.9 (93.0) |
32.5 (90.5) |
30.8 (87.4) |
29.8 (85.6) |
32.8 (91.0) |
Medja kuljum °C (°F) | 26.2 (79.2) |
27.2 (81.0) |
29.1 (84.4) |
29.6 (85.3) |
29.5 (85.1) |
29.3 (84.7) |
29.4 (84.9) |
29.4 (84.9) |
29.3 (84.7) |
28.5 (83.3) |
27.1 (80.8) |
26.2 (79.2) |
28.4 (83.1) |
Medja minima kuljum °C (°F) | 21.8 (71.2) |
22.2 (72.0) |
23.5 (74.3) |
24.6 (76.3) |
25.4 (77.7) |
25.4 (77.7) |
25.2 (77.4) |
25.0 (77.0) |
24.7 (76.5) |
24.0 (75.2) |
23.3 (73.9) |
22.6 (72.7) |
24.0 (75.2) |
Temp. baxxa rekord °C (°F) | 17.5 (63.5) |
16.6 (61.9) |
17.6 (63.7) |
21.2 (70.2) |
20.5 (68.9) |
21.8 (71.2) |
22.8 (73.0) |
22.3 (72.1) |
21.7 (71.1) |
20.3 (68.5) |
18.4 (65.1) |
16.9 (62.4) |
16.6 (61.9) |
Preċipitazzjoni medja cm (pulzieri) | 86.0 (3.39) |
60.1 (2.37) |
62.1 (2.44) |
180.1 (7.09) |
93.8 (3.69) |
15.4 (0.61) |
23.6 (0.93) |
42.6 (1.68) |
66.5 (2.62) |
259.0 (10.20) |
281.4 (11.08) |
224.6 (8.84) |
1,395.2 (54.93) |
Medja għall-jiem bil-preċipitazzjoni (≥ 1.0 mm) | 6.4 | 4.3 | 5.0 | 11.0 | 5.9 | 2.5 | 2.5 | 4.4 | 5.1 | 13.8 | 17.2 | 12.2 | 90.4 |
Sors: NOAA |
Trasport
immodifikaAnuradhapura hija moqdija bil-linji ferrovjarji u bl-awtostradi. Il-linja ferrovjarja tat-Tramuntana tikkollega lil Anuradhapura ma' Kolombo, Jaffna u Kankesanthurai. L-istazzjon ferrovjarju ta' Anuradhapura huwa ċ-ċentru ferrovjarju tal-belt, b'bosta servizzi, fosthom Yal Devi, Uttara Devi.
Hemm għadd ta' rotot tal-karozzi tal-linja li jgħaddu minn Anuradhapura u li jitilqu minn Kolombo lejn il-provinċja tat-Tramuntana. Uħud minnhom huma l-04, il-15, is-57, is-87, eċċ.
Anuradhapura hija belt ċentrali fis-Sri Lanka. Hija kkollegata direttament bit-triq ma' għadd kbir ta' bliet u rħula ewlenin fil-gżira. Bit-triq, Anuradhapura hija kkollegata ma' Vavuniya, Dambulla, Matale, Puttalam, Trincomalee, Jaffna, Kurunegala u Kandy.
Iktar qari
immodifika- Harischandra, B. W.: The Sacred City of Anuradhapura, Reprint. New Delhi, Asian Educational Services, 1998.
- Nissanka, H.S.S.: Maha Bodhi Tree in Anuradhapura, Sri Lanka: The Oldest Historical Tree in the World, New Delhi 1996, (Reprint. Vikas).
- R. A. E. Coningham.: The Origins of the Brahmi Script Reconsidered: The New Evidence from Anuradhapura, Minerva 8(2): 27–31, 1995.
- R. A. E. Coningham.: Anuradhapura Citadel Archaeological Project: Preliminary Results of a Season of Geophysical Survey. South Asian Studies 10: 179–188, 1994.
- A. Seneviratne.: Ancient Anuradhapura The Monastic City, Archaeological Department of Sri Lanka. p. 310, 1994.
- S. M. Burrows, The Buried Cities of Ceylon - A Guide Book to Anuradhapura and Polonaruwa Reprint, p. 120, 1999.
- Philippe Fabry, the Essential guide for Anuradhapura and its region, Negombo, Viator Publications, 2005, 199 p., ISBN 955-8736-05-8.
- Senake Dias Bandaranayake, Sinhalese Monastic Architecture - The Vihâras of Anurâdhapura, E. J. Brill, Leiden, in-Netherlands, 1974.
- James G. Smither, Architectural Remains, Anuradhapura, Ceylon; Comprising the Dâgabas and Certain Other Ancient Ruined Structures, Ceylon Government Press, Londra, 1894.
- H. E. Weerasooria, Historical Guide to Anuradhapura’s Ruins, Asian Educational Services (AES), New Delhi, 1995.
- Ulrich von Schroeder, Buddhist Sculptures of Sri Lanka. X. Monuments of Anuradhapura: 553–619. (Hong Kong: Visual Dharma Publications, Ltd., 1990). ISBN 962-7049-05-0 / ISBN 978-962-7049-05-0.
- Ulrich von Schroeder, The Golden Age of Sculpture in Sri Lanka – Masterpieces of Buddhist and Hindu Bronzes from Museums in Sri Lanka, [catalogue of the exhibition held at the Arthur M. Sackler Gallery, Washington, D. C., 1 November 1992 – 26 September 1993]. (Hong Kong: Visual Dharma Publications, Ltd., 1992). ISBN 962-7049-06-9 / ISBN 978-962-7049-06-7.
Referenzi
immodifika- ^ a b ċ "Sacred City of Anuradhapura - UNESCO". whc.unesco.org. Miġbur 2024-12-04.
- ^ "www.statistics.gov.lk" (PDF). Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-2017-07-13. Miġbur 2024-12-04.