Pienza
Pienza (pronunzja: [piˈɛntsa]) huwa raħal u muniċipalità jew komun (bit-Taljan: comune) fil-provinċja ta' Siena, it-Toskana, fir-reġjun storiku ta' Val d'Orcia. Ir-raħal jinsab bejn l-irħula ta' Montepulciano u Montalcino u jitqies bħala "l-ġebla tax-xewka tal-urbaniżmu Rinaxximentali".[1]
| Pienza | ||
|---|---|---|
 Italja | ||
 | ||
| ||
| Amministrazzjoni | ||
| Pajjiż | Italja | |
| Region of Italy | Toskana | |
| Provinċja tal-Italja | Provinċja ta' Siena | |
| Isem uffiċjali | Pienza | |
| Ismijiet oriġinali | Pienza | |
| Kodiċi postali |
53026 | |
| Ġeografija | ||
| Koordinati | 43°04′43″N 11°40′44″E / 43.07861°N 11.67889°EKoordinati: 43°04′43″N 11°40′44″E / 43.07861°N 11.67889°E | |
  Pienza Pienza (Italy) | ||
.svg) | ||
| Superfiċjenti | 122.96 kilometru kwadru | |
| Għoli | 491 m | |
| Fruntieri ma' |
Castiglione d'Orcia (en)  , Chianciano Terme (en) , Radicofani (en) , San Quirico d'Orcia (en) , Torrita di Siena (en) , Trequanda (en) , Montalcino (en) , Montepulciano (en) u Sarteano (en) | |
| Demografija | ||
| Popolazzjoni | 1,976 abitanti (1 Jannar 2023) | |
| Informazzjoni oħra | ||
| Kodiċi tat-telefon |
0578 | |
| Żona tal-Ħin | UTC+1u UTC+2 | |
| comune.pienza.siena.it | ||
Fl-1996, ir-raħal tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO[2], filwaqt li fl-2004 il-pajsaġġ kulturali tal-wied kollu tal-madwar, Val d'Orcia, tniżżel bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO ieħor.[3]
Storja
immodifika
Fl-imgħoddi r-raħal ta' Pienza kien jissejjaħ Corsignano. Dan jissemma għall-ewwel darba fid-dokumenti tas-seklu 9. Madwar 1,300 parti tar-raħal saru proprjetà tal-familja Piccolomini wara li Enghelberto d'Ugo Piccolomini ngħata l-proprjetà fewdali ta' Montertari f'Val d'Orcia mill-Imperatur Federiku II fl-1220.[4] Fis-seklu 13 l-Ordni tal-Franġiskani stabbilew ruħhom f'Corsignano.[5]
Fl-1405 twieled f'Corsignano Enea Silvio Piccolomini, umanista Rinaxximentali li twieled f'familja eżiljata minn Siena, li iktar 'il quddiem sar il-Papa Piju II. Ladarba sar Papa, Piccolomini ordna li r-raħal kollu jinbena mill-ġdid bħala raħal Rinaxximentali ideali u semmih għalih stess bħala Pienza, li tfisser "il-belt ta' Piju".[6] Minflok post ta' rtir minn Ruma, ir-raħal jirrappreżenta l-ewwel applikazzjoni ta' kunċetti umanistiċi ta' ppjanar urban, u ta spinta għal ippjanar li ġie adottat f'irħula u fi bliet Taljani oħra u li eventwalment infirex f'ċentri Ewropej oħra.
Il-bini mill-ġdid kien sar mill-arkitett minn Firenze, Bernardo Gambarelli (magħruf bħala Bernardo Rossellino) li x'aktarx ħadem mal-umanista u l-arkitett Leon Battista Alberti, għalkemm ma hemm l-ebda dokument li jaċċerta dan għalkollox. Alberti dak iż-żmien kien imqabbad jaħdem mill-Kurja Papali u ħadem bħala konsulent ta' Papa Piju II. Il-kostruzzjoni nbdiet għall-ħabta tal-1459. Il-Papa Piju II kkonsagra l-Katidral fid-29 ta' Awwissu 1462, matul iż-żjara twila tiegħu fis-sajf. Huwa inkluda deskrizzjoni dettaljata tal-istrutturi fil-Kummentarji tiegħu, li kiteb matul l-aħħar sentejn ta' ħajtu.
Sit ta' Wirt Dinji
immodifikaIċ-Ċentru Storiku tal-Belt ta' Pienza ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1996.[2]
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (i) "Rappreżentazzjoni ta' kapulavur frott il-kreattività tal-bniedem"; il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; u l-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem".[2]
Attrazzjonijiet ewlenin
immodifikaPalazzo Piccolomini
immodifikaIl-pjazza ċentrali b'għamla trapezojdali għandha erba' binjiet ewlenin li jispikkaw. Ir-residenza prinċipali, Palazzo Piccolomini, tinsab fuq in-naħa tal-Punent. Il-binja għandha tliet sulari artikolati bil-pilastri u bi twieqi b'għamla ta' salib mal-faċċata kollha. Din l-istruttura hija simili għall-Palazzo Rucellai ta' Alberti f'Firenze u binjiet oħra li nbnew iktar 'il quddiem. Karatteristika notevoli oħra tal-binja hija l-bitħa interna tagħha. Fuq in-naħa ta' wara tal-binja, lejn in-Nofsinhar, hemm loġġa fuq kull sular li jagħtu fuq ġnien Rinaxximentali Taljan magħluq b'modifika ta' dak iż-żmien tal-"ġnien bi stil Taljan", u veduti tal-pajsaġġ ta' Val d'Orcia fil-bogħod kif ukoll tal-Muntanja Amiata iktar lil hinn, li tant kien iħobb il-Papa Piju II. Taħt dan il-ġnien hemm stalla bil-volti li kienet tesa' sa 100 żiemel.
Il-Katidral
immodifika.jpg)
Id-Duomo (il-Katidral), li jiddomina ċ-ċentru tal-pjazza, għandu faċċata li hija waħda mill-iktar bikrin li ġew iddisinjati bi stil Rinaxximentali. Għalkemm id-diviżjoni fi tlieta hija pjuttost konvenzjonali, l-użu ta' pilastri u kolonni, weqfin fuq dadi għoljin u kkollegati bil-ħnejjiet, kien xi ħaġa ġdida għal dak iż-żmien. Madankollu, it-torri tal-kampnar, għandu bixra Ġermanika, l-istess bħall-pjanta tal-Hallenkirche, b'"navata trippla", fejn il-mogħdijiet tal-ġenb huma kważi għoljin daqs in-navata stess. Il-Papa Piju II, qabel sar Papa, qatta' bosta snin fil-Ġermanja u faħħar l-effetti tad-dawl meta kien jidħol fil-knejjes għoljin tal-Ġermanja fil-Kummentarji tiegħu. Fost l-opri tal-arti fil-katidral hemm ħames pitturi fuq l-artal mill-Iskola ta' Siena, ta' Sano di Pietro, Matteo di Giovanni, Vecchietta u Giovanni di Paolo. Il-Battisterju, iddedikat bħas-soltu lil San Ġwann Battista, jinsab maġenb l-apsida tal-knisja.[7]
Il-Palazz tal-Isqof
immodifikaIl-Papa Piju II ħeġġeġ il-kardinali jibnu palazzi biex jikkompletaw il-belt. Il-Palazzo Vescovile jew il-Palazz tal-Isqof, fuq naħa oħra tal-pjazza ċentrali, inbena mill-Kardinal Rodrigo Borgia, li dak iż-żmien kien il-Viċi Kanċillier tal-Knisja u l-Papa Alessandru VI futur, sabiex jikkonforma mat-talba tal-Papa Piju II biex il-kardinali jkollhom residenza fir-raħal. Din il-binja saret ir-residenza tal-Isqof ta' Pienza meta r-raħal sar veskovat fl-1462. Issa jospita l-Mużew Djoċesan[8] u l-Mużew tal-Katidral. Il-kollezzjoni tal-binja tinkludi opri lokali bit-tessuti kif ukoll artefatti reliġjużi. Fost il-pitturi hemm kurċifiss impitter tas-seklu 12 mill-Abbazija ta' San Pietru f'Vollore, pitturi tas-seklu 14 ta' Pietro Lorenzetti (Madonna bil-Bambin) u Bartolo di Fredi (Madonna tal-Ħniena). Barra minn hekk, hemm ukoll opri importanti tas-sekli 14 u 15, inkluż Madonna attribwita lil Luca Signorelli.
Il-Palazz Komunali
immodifika
Faċċata tal-knisja hemm il-Palazz Komunali jew il-muniċipju. Meta Corsigniano ngħata l-istatus ta' belt uffiċjali, kienet meħtieġa binja muniċipali adattata għall-pożizzjoni urbana ġdida ta' "belt", għalkemm iktar inbniet għad-dehra milli għax tassew kien hemm bżonnha. Il-binja għandha loġġa bi tliet arkati fuq il-pjan terran li tħares lejn il-Katidral u fuqha hemm il-kamra tal-kunsill. Għandha wkoll torri tal-kampnar tal-brikks li hu iqsar mill-kontroparti tiegħu tal-katidral, sabiex jissimboleġġa s-setgħa superjuri tal-knisja. Iż-żieda ulterjuri mat-torri tmur lura għall-1599. X'aktarx, Bernardo Rossellino ddisinja l-Palazz Komunali biex ikun medjatur ċiviku ħieles bejn l-ispazju reliġjuż quddiem il-katidral u l-pjazza tas-suq lajka fuq wara.
Il-bir tal-ġebla tal-ġir fil-pjazza ċentrali għandu l-istemma tal-familja Piccolomini, u ġie kkupjat kważi għalkollox fit-Toskana fis-seklu ta' wara. Il-qafas tal-bir qisu skutella baxxa ta' żmien l-Etruski. Il-kolonni joħorġu minn riffieda Korinzji klassiċi b'tiżjin ibbażat fuq materjali lokali.
Binjiet oħra
immodifikaFost il-binjiet l-oħra ta' Pienza li jmorru lura għal żmien il-Papa Piju II hemm il-Palazzo Ammannati, imsemmi għall-Kardinal Jacopo Piccolomini-Ammannati, "ringiela tal-Kurja" ta' tliet palazzi (il-Palazzo Jouffroy jew Atrebatense tal-Kardinal Jean Jouffroy ta' Arras, il-Palazzo Buonconti, tat-Teżorier tal-Vatikan Giliforte dei Buonconti, u l-Palazzo Lolli li nbena mis-segretarju appostoliku u qarib tal-Papa, Gregorio Lolli), tul it-triq ta' wara l-Palazz tal-Isqof. Fit-triq prinċipali hemm ukoll il-Palazzo Gonzaga, li nbena fl-1463 mill-Kardinal Francesco Gonzaga, il-Palazzo Forteguerri, li nbena fl-1460 minn Ambrogio Fortguerri, it-Teżorier Appostoliku, u l-Palazzo ta' Ambrogio Spannocchi, li issa jissejjaħ Palazzo Cittadini, mill-ġdid tas-seklu 15. Fir-rokna tal-Grigal ta' Pienza, f'Via Casanuova, hemm sensiela ta' tnax-il dar f'ringiela li nbnew skont l-ordnijiet tal-Papa mill-kuntrattur tal-bini minn Siena, Pietro Paolo da Porrina.
Madwar ħamsin metru fil-Punent tal-pjazza tal-Katidral hemm il-Knisja ta' San Franġisk, b'faċċata bil-fruntun ta' saqaf forfċi u b'portal Gotiku. Il-knisja hija waħda mill-binjiet li baqgħu jeżistu miż-żmien meta l-belt kienet għadha msejħa Corsignano, u nbniet fuq knisja antika oħra tas-seklu 8. Fuq ġewwa hemm affreski tal-ħajja ta' San Franġisk; dawk li hemm mal-ħitan tpittru minn Cristofano di Bindoccio u Meo di Pero, żewġ artisti tas-seklu 14 tal-Iskola ta' Siena.
Il-kappella Rumaneska magħrufa bħala Pieve ta' Corsignano tinsab qrib il-belt. Il-monasteru ta' Sant'Anna f'Camprena ġiet stabbilita fl-1332-1334 minn Bernardo Tolomei bħala eremitaġġ għall-Benedittini; ġie rikostruwit fl-aħħar tas-seklu 15 u fil-bidu tas-seklu 16, u diversi drabi fis-sekli ta' wara. Ir-refettorju fih affreski ta' Il Sodoma (1502–1503).
Monticchiello
immodifikaId-distrett ta' Monticchiello jospita Romitorio karatteristiku, li huwa sensiela ta' grotti mħaffrin fil-blat minn patrijiet eremiti fl-imgħoddi. Fl-istess lokalità hemm il-Pieve dei Santi Leonardo e Cristoforo, li ġiet rikostruwita fis-seklu 13 bi stil Gotiku. Fuq ġewwa hemm affreski minn pittur ta' Siena tas-seklu 14, cyborium bl-għamla ta' portal Gotiku żgħir u kurċifiss tas-seklu 15. F'San Pietro in Campo hemm il-fdalijiet ta' abbazija bl-istess isem.
Monticchiello huwa ċentrali fid-dokumentarju Spettacolo.
Referenzi
immodifika- ^ Adams, Nicholas (Mejju 1985). "The Acquisition of Pienza, 1459-1464". Journal of the Society of Architectural Historians. 44 (2): 99–110.
- ^ a b ċ Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Centre of the City of Pienza". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-03-05.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Val d'Orcia". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-03-05.
- ^ Tönnesmann, Andreas (2013) [First published 1990]. Pienza: Städtebau und Humanismus (in German) (3rd ed.). Munich: Hirmer. ISBN 978-3-8031-2717-4. p. 35.
- ^ Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Piccolomini" . Encyclopædia Britannica. Vol. 21 (11th ed.). Cambridge University Press. p. 580.
- ^ Haegen, Anne Mueller von der; Strasser, Ruth F. (2013). "Pienza". Art & Architecture: Tuscany. Potsdam: H.F.Ullmann Publishing. pp. 394–395. ISBN 978-3-8480-0321-1.
- ^ Henk W. van Os, "Painting in a House of Glass: The Altarpieces of Pienza" Simiolus: Netherlands Quarterly for the History of Art 17.1 (1987, pp. 23-38)
- ^ "Masterpieces at the Diocesan Museum in Pienza | Visit Tuscany". www.visittuscany.com (bl-Ingliż). Miġbur 2022-03-05.