Waqgħa tal-Avro Vulcan f'Ħaż-Żabbar fl-1975
Il-waqgħa tal-Avro Vulcan f'Ħaż-Żabbar fl-1975 kienet inċident tal-avjazzjoni militari li seħħ f'Malta fl-14 ta' Ottubru 1975 meta ajruplan bomber Avro Vulcan B.2 iġġarraf wara li ma rnexxilux jinżel fl-ajruport tal-RAF f'Ħal Luqa. L-ajruplan iġġarraf f’żona residenzjali f'Ħaż-Żabbar, u nqatlu ħames membri tal-ekwipaġġ u persuna ċivili (Vinċenza Zammit) li kienet fl-art. Iż-żewġ bdoti rnexxielhom joħorġu u salvaw mill-inċident. It-tiġrif ikkawża ħsarat estensivi f’ħafna bini f’Ħaż-Żabbar.
_(7396290978).jpg)
Investigazzjoni tal-inċident iddikjarat li l-kawża ewlenija tal-inċident kien żball tal-pilota.
Sfond
immodifikaXM645 kien ajruplan bomber Avro Vulcan B.2 varat f'Marzu tal-1964.[1]
Fl-14 ta’ Ottubru 1975, l-ajruplan kien qed itir minn RAF Waddington fl-Ingilterra lejn l-ajruport tal-RAF f'Ħal-Luqa, Malta. [2] Il-bdot kien Flight Lieutenant G.R. Alcock, u l-ko-pilota kien Flying Officer E.G. Alexander, u ħames membri oħra tal-ekwipaġġ kienu wkoll abbord.[2] Alcock ħalla lil Alexander iwettaq l-avviċinament finali, iżda dan tal-aħħar ma kienx infurmat sew bil-problemi li nqalgħu meta niżel fuq runway qasira u mżerżqa bħal dik f’Ħal Luqa.[2]
L-Inċident
immodifika
B’Alexander isuq l-ajruplan, kellhom inżul iebes f’Ħal Luqa u qabżu r-runway. Fil-proċess l-ajruplan ġratlu ħsara fl-undercarriage tiegħu.[3] Skont xhud li ra dan kollu jseħħ, l-ajruplan mbagħad reġa’ tela' fl-ajru sa ma mess l-art madwar 600 feet (180 m) minn fejn niżel l-ewwel darba.[2] Kien hawn li l-kaptan Alcock ħa lura l-kontroll tal-ajruplan, u ddeċieda li jerġa’ jitla’ u jipprova nżul ieħor.[2]
Il-ġwienaħ tal-lemin ħa n-nar hekk kif tank tal-fjuwil kien ittaqqab mill-impatt inizjali.[3] Qabel ma l-ajruplan irnexxielu jirritorna lejn l-ajruport, il-membri tal-ekwipaġġ indunaw li kien tard wisq biex inżlu sew, u l-bdot u l-kopilota laħqu sparaw 'l barra mill-ajrupan.[2] L-ajruplan sploda f’nofs l-ajru ftit sekondi wara, u qatel lill-ħames membri tal-ekwipaġġ li kien baqa’ abbord, li ma kienux laħqu ħarbu mill-bieb tal-ekwipaġġ.[2]
Bosta fdalijiet, inklużi t-tankijiet tal-fjuwil tal-ajruplan, niżlu fit-triq prinċipali ta’ Ħaż-Żabbar u splodew mal-impatt. Partijiet oħra tal-ajruplan waqgħu fuq l-iskola u żoni oħra tal-belt. Kien hemm ħsarat estensivi fil-proprjetà fl-inħawi tal-impatt, u aktar minn 100 dar u ħanut u xi karozzi irrappurtaw ħsarat. Inqatlet mara li kienet miexja fit-triq, Vinċenza Zammit, filwaqt li madwar 20 persuna oħra li kienu fil-viċin sfaw feruti, uħud serjament.[2][4][5]
Il-pumpiera damu sigħat biex jitfu n-nirien ikkawżati mill-waqgħa tal-ajruplan.[2]
Wara
immodifika
Saret inkjesta wara l-waqgħa, u l-konklużżjoni kien li dan ken "inċident evitabbli li fih ajruplan seta' jissalva ittajjar lejn l-art u qatel il-membri kollha tal-ekwipaġġ li kienu fuq wara."[3] Ir-rapport ikkritika lill-kaptan Alcock talli ppermetta lill-kopilota Alexander iwettaq l-avviċinament finali mingħajr ma jinfurmah b'mod adegwat dwar il-problemi li kienet tista' toffri r-runway ta' Ħal Luqa, u sabu negliġenti fl-immaniġġjar tal-ajruplan.[3]
Waħda mid-djar li ġarrbet ħsara estenzivi nbniet mill-ġdid a spejjes tal-RAF, u wara ngħatat l-isem Vulcan.[2]
Peress li l-ajruplan iġġarraf f’żona residenzjali u kkawża ħsarat kbar, l-għad ta' vittmi seta' kien ferm akbar.[2] Xi wħud min-nies ta' Malta interpretaw dan bħala miraklu.[2] Ftit jiem wara l-ħabta, fil-25 ta’ Ottubru 1975 saret purċissjoni bl-istatura tal-Madonna tal-Grazzja b'ringrazzjamet lil Alla u lil Ommu talli salvaw il-lokalità minn dak li seta’ kien diżastru ferm agħar.[5]
Il-Mużew tas-Santwarju ta’ Ħaż-Żabbar fih wirja żgħira permanenti relatata mal-inċident.[5][6][7]
Ara ukoll
immodifikaReferenzi
immodifika- ^ Dancey, Peter G. (2017). The Avro Vulcan: A History. Fonthill Media.
- ^ a b ċ d e f ġ g għ h ħ i Chetcuti, Kristina (14 October 2010). "The Vulcan tragedy over Zabbar, 35 years on". Times of Malta. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2 February 2020.
- ^ a b ċ d Testa, Michael (17 October 2005). "Vulcan crash at Zabbar was 'avoidable'". Times of Malta. Arkivjat minn l-oriġinal fl-6 February 2020.
- ^ Portelli, Eman (14 October 2019). "44 SENA MIT-TRAĠEDJA TAL-AJRUPLAN VULCAN LI ĠĠARRAF FUQ ĦAŻ-ŻABBAR" . Miġbur 27 April 2022.Manutenzjoni CS1: lingwa mhix magħrufa (link)
- ^ a b ċ Żabbar: A living history (bl-Ingliż). Żabbar Local Council. 2000. ISBN 1871767156.
- ^ Rix, Juliet (2013). Malta and Gozo. Bradt Travel Guides. p. 181. ISBN 9781841624525.
- ^ Cini, George (9 September 2003). "Museum reopened displaying spellbinding collection of artefacts". Miġbur 27 April 2022.