Torri tad-Dwejra
It-Torri tad-Dwejra[1] huwa torri tal-għassa żgħir fil-Bajja tad-Dwejra, San Lawrenz, li jinsab fil-gżira t'Għawdex. Tlestiet fl-1652, u hija parti mit-torrijiet ta' Lascaris. Illum jinsab f’kundizzjoni tajba u miftuħ għall-pubbliku.
| Parti minn | Lascaris towers  |
|---|---|
| Twaqqaf | 1652 |
| Conflict | It-Tieni Gwerra Dinjija |
| Pajjiż | Malta |
| Entità amministrattiva territorjali fejn tinstab | San Lawrenz |
| Koordinati | 36°2′58″N 14°11′32″E, 36°2′58″N 14°11′31″E |
| Propjetarju | Gvern ta' Malta |
| Commissioned by | Ordni tal-Kavallieri Ospitalieri ta' San Ġwann |
| Operator | Din l-Art Ħelwa |
| Heritage designation | Grad 1 |
| Indirizz stradali | Triq id-Dwejra |
Huwa wieħed mill-erba' torrijiet tal-għassa tal-kosta li fadal f'Għawde; l-oħrajn huma t-Torri tax-Xlendi, it-Torri ta' Mġarr ix-Xini u Torri ta' Sopu.
Storja immodifika
It-Torri tad-Dwejra nbena fl-1652 waqt il-maġistratura tal-Gran Mastru Giovanni Paolo Lascaris, u kien iffinanzjat mill-Università ta' Għawdex. Huwa wieħed mit-torrijiet tal-Lascaris, u l-intenzjoni wara l-kostruzzjoni tiegħu kienet li servi bħala torri tal-għassa u jħares l-inħawi tal-madwar mill-iżbarki tal-kursari. Dan it-torri, bħat-torrijiet l-oħra, seta’ jikkomunika ma’ fortifikazzjonijiet ta’ difiża fil-qrib permezz tan-nar u d-duħħan, bil-lejl u bin-nhar rispettivament. L-ispejjeż għat-tmexxija tat-torri kienu koperti bil-produzzjoni tal-melħ mis-salini li hemm qribu. Kien mgħammar bi tliet kanuni ta’ 6 libbri fis-seklu tmintax. Fl-1744, il-Gran Mastru Pinto ipprojbixxa l-aċċess għall-Ġebla tal-Ġeneral għax kien maħsub li faqqiegħ li kiber hemmhekk kellu poteri mediċinali, u t-Torri tad-Dwejra kien jintuża għall-ħarsien biex ħadd ma jitħalla jitla’ fuq dik il-gżira żgħira.[2]
It-torri kien immexxi mir-Royal Malta Fencible Artillery bejn l-1839 u l-1873. Imbagħad kien abbandunat sal-1914, meta fi żmien l-Ewwel Gwerra Dinjija ntbagħtu l-King's Own Malta Reġiment u r- Royal Malta Artillery. F'dan il-perjodu kien immexxi mill-Kumpanija Nru 3 b'żewġ (aktar tard erba') kanuni ta' 12-il libbra. It-torri reġa' ntużat fit- Tieni Gwerra Dinjija bħala post ta’ osservazzjoni, u fis-27 ta’ Marzu 1943, il-Kaptan Frank Debono u Carmelo Zahra, li kienu stazzjonati hemm, salvaw bdot tal-RAF li kien ikkraxxa l-Mark Vb Spitfire tiegħu fuq l-irdumijiet li jagħtu għall-bajja.[3]
It-torri kien mikri lil Gerald de Trafford fl-1956. Eventwalment ġie mgħoddi b’self lil Din l-Art Ħelwa fi stat ta’ dilapidazzjoni sħiħa.
Illum immodifika
It-torri ġie restawrat minn Din l-Art Ħelwa bejn l-1997 u l-1999. Issa tinsab f’kundizzjoni tajba u miftuħ għall-pubbliku mingħajr ħlas.[4]
Fil-kultura popolari immodifika
- It-Torri tad-Dwejra jidher fil-film Treasure in Malta tal-1963 kif ukoll tal-film Among Wolves tal-1985.[5]
Referenzi immodifika
- ^ Graham, Jimmy (4 July 2015). "Dwerja Tower, Gozo". Le Crac. Miġbur 11 July 2015.
- ^ "Dwejra Tower". Visit Gozo. Arkivjat minn l-oriġinal fl-12 March 2016. Miġbur 16 September 2014.
- ^ "Dwejra Tower". Malta Info Guide. Miġbur 17 May 2015.
- ^ "Dwejra Tower, Gozo". Din l-Art Ħelwa. Miġbur 16 September 2014.
- ^ Farrugia Randon, Stanley (2015). Heritage Saved – Din l-Art Ħelwa – 1965–2015. Luqa: Miller Distributors Ltd. pp. 163–170. ISBN 9789995752132.