Iżlanda

L-Iżlanda, uffiċjalment magħrufa bħala r-Repubblika tal-Iżlanda, hija pajjiż Nordiku iżolat għalkollox minn mal-kumplament tal-Unjoni Ewropea. Din il-gżira mbiegħda tinsab fil-konfluwenza tat-Tramuntana tal-Oċean Atlantiku u l-Oċeani Artiċi fuq in-naħa Atlantika nofsanija. Il-popolazzjoni ta' dan il-pajjiż hija ta' madwar 320,000 ruħ u l-erja totali tal-art hija ta' 103,000 kilometru kwadru; b'hekk hija l-inqas art ippopolata fl-Ewropa. Rejkjavik hija l-belt kapitali u l-ikbar belt tal-pajjiż. Fil-postijiet tal-madwar fir-reġjun tal-Lbiċ tal-pajjiż joqogħdu żewġ terzi tal-popolazzjoni. Il-belt kapitali ta' dan in-nazzjon hija l-iktar belt li tinsab mibnija f'altitudni għolja fid-dinja. L-Iżlanda hija magħrufa wkoll għall-attività vulkanika u ġeoloġika tagħha. L-art fuq ġewwa tikkonsisti minn wita kkaretterizzat mir-ramel u mill-għelieqi tal-lava, muntanji u glaċieri, waqt li bosta xmajjar glaċjali jogħlew sal-baħar mill-artijiet il-baxxi. L-Iżlanda jirnexxilha żżomm it-temperatura tagħha sħuna permezz tal-Golf Influss u jingħad li l-Iżlanda għandha klima moderata minkejja l-altitudni għolja 'l barra miċ-Ċirku Artiku.

Repubblika tal-Iżlanda Lýðveldið Ísland
Innu nazzjonali: Lofsöngur Innu
Belt kapitali (u l-ikbar belt)		Rejkjavik 64°08′N 21°56′W
Lingwi uffiċjali		Iżlandiż
Gvern		Repubblika kostituzzjonali parlamentari unitarja
-	President	Guðni Th. Jóhannesson
-	Prim Ministru	Katrín Jakobsdóttir
-	Kelliem tal-Althing	Steingrímur J. Sigfússon
Stabbiliment
-	Soluzzjoni	Seklu 9
-	Commonwealth	930–1262
-	Unjoni man-Norveġja	1262–1814
-	Monarkija Daniża	1380–1944
-	Kostituzzjoni	5 ta' Jannar 1874
-	Renju tal-Iżlanda	1 ta' Diċembru 1918
-	Repubblika	17 ta' Ġunju 1944
Erja
-	Total	103,001 km2 (108) 39,770 mil kwadru
-	Ilma (%)	2.7
Popolazzjoni
-	ċensiment tal-2013	321,857
-	Densità	3.1/km2 (232) 7.5/mili kwadri
PGD (PSX)		stima tal-2012
-	Total	$12.831 biljun
-	Per capita	$39,223
PGD (nominali)		stima tal-2012
-	Total	$13.654 biljun
-	Per capita	$41,739
IŻU (2013)		0.906 (għoli ħafna) (13)
Valuta		Korona Iżlandiża (ISK)
Żona tal-ħin		GMT (UTC+0)
Kodiċi telefoniku		+354
TLD tal-internet		.is

Skont Landnámabók, in-nies bdew jgħixu fuq dan il-pajjiż Nordiku mis-sena 847 W.K. meta l-kmandant Ingólfr Arnarson sar l-ewwel abitant permanenti ta' entiċità Norveġiża. Oħrajn kienu żaru l-gżira qabel u qagħdu hemmhekk sakemm tgħaddi x-xitwa kiefra. Matul is-sekli li ġejjin, in-Norveġiżi insedjaw l-Iżlanda u ġabu magħhom xi oġġetti ta' oriġini Gaeliku. Mill-1262 sal-1918, l-Iżlanda kienet tifforma parti integrali min-Norveġja, u iktar tard parti mill-monarkiji Daniżi. Il-pajjiż attribwixxa l-indipendenza tiegħu fl-1918 u beda jissejjaħ Repubblika sa mill-1944. Sas-seklu għoxrin, il-popolazzjoni Iżlandiża kienet tiddependi ħafna fuq is-sajd u l-agrikoltura (jiġifieri l-produzzjoni tal-ħxejjex u l-frott) u l-pajjiż kien meqjus bħala wieħed mill-iktar nazzjonijiet foqra u l-inqas avvanzati fid-dinja. L-industrijalizzazzjoni tal-pixkeriji u l-għajnuna mogħtija mingħand il-Pjan Marshall ġabet il-prosperità fis-snin ta' wara t-Tieni Gwerra Dinjija, u sal-1990, l-Iżlanda rnexxielha ssir waħda mill-iktar pajjiżi sinjuri u żviluppati fid-dinja. Fl-1994, l-Iżlanda ssieħbet maż-Żona Ekonomika Ewropea, li wasslet biex l-ekonomija tiddiversifika fis-servizzi ekonomiċi u finanzjarji.

L-ekonomija tas-suq tal-Iżlanda hija waħda ħielsa, b'taxxi korporattivi li huma relattivament baxxi meta mqabbla ma' nazzjonijiet oħra tal-OECD, filwaqt li tinżamm sistema tal-benesseri Nordika li tipprovdi l-kura tas-saħħa b'mod universali flimkien mal-edukazzjoni terzjarja għaċ-ċittadini tagħha. Fl-2013, l-indiċi tan-Nazzjonijiet Uniti rigward l-iżvilupp tal-bniedem qiegħed lill-Iżlanda fit-tlettax-il post fejn ingħatat il-mertu preġjat tal-iktar nazzjon żviluppat fid-dinja. Però biex il-pajjiż wasal fejn qiegħed illum kellu jgħaddi mill-falliment bankarju tal-2008, li kkawża ħafna nkwiet politiku. Fid-dawl tal-kriżi, l-Iżlandiżi ħasbu biex jikkontrollaw il-kapital tagħhom, żball ieħor li pprojbixxa lill-poplu milli jiġbed flusu minn diversi fergħat tal-bank. Għalkemm huma temporanji, il-kontrolli jibqgħu u huma fost l-ikbar ostakli għall-ksib tal-interessi nazzjonali fl-ekonomija Iżlandiża. Ir-rankatura tal-Iżlanda hija waħda għolja fl-istabilità ekonomika u politika, minkejja l-fatt li dawn l-oqsma għadhom għaddejjin minn proċess ta' rkupru mill-kriżi finanzjarja tal-2008. L-ugwaljanza bejn is-sessi hija apprezzatta ħafna fl-Iżlanda, infatti fir-rapport globali tal-2012, li jitkellem rigward l-ugwaljanza, l-Iżlanda tokkupa l-ewwel post, segwita mill-Finlandja, mill-Iżvezja u min-Norveġja.

Il-kultura Iżlandiża hija bbażata fuq il-wirt Nordiku li jipposjedi dan il-pajjiż. Bosta Iżlandiżi huma d-dixxendenti ta' abitanti Norveġiżi u Gaeliċi. L-ilsien Iżlandiż huwa lsien Nord-Ġermaniku u huwa d-dixxendent dirett tal-ilsien qadim li kienu jitħaddtu bih in-Norveġiżi. L-Iżlandiż jixbah ħafna lill-Faroiż li huwa mitkellem fuq il-Gżejjer Foroe, u jixxiebah mad-djaletti Norveġiż tal-Punent. Il-wirt kulturali tal-pajjiż jinkludi l-kċina tradizzjonali Iżlandiża, il-poeżiji u s-sagi Iżlandiżi li ġejjin miż-żminijiet Medjevali. Fost il-membri tan-NATO, l-Iżlanda għandha l-iċken popolazzjoni u hija l-uniku nazzjon li m'għandux armata permanenti però wieħed jista' jsib armata tal-għassa u tad-difiża mal-kosti Iżlandiżi.

Medju Evu

L-Islanda fil-mappa tal-baħar ta' Olaus Magnus.

Mappa tal-Islanda mill-1630.

L-isforzi u l-kunflitti ċivili tal-era ta' Sturlung wasslu għall-iffirmar tal-patt il-qadim fl-1262, li temm il-Commonwealth u ġab lill-Iżlanda taħt id-dominju Norveġiż. Il-pussess tal-Iżlanda ġie mgħoddi lill-Unjoni Kalmarja fl-1415, meta r-renji tan-Norveġja, tad-Danimarka u tal-Iżvezja kienu uniti. Wara d-diviżjoni tal-unjoni fl-1523, il-gżira baqgħet tiddependi fuq in-Norveġja, bħala parti mid-Danimarka-Norveġja. Fis-sekli segwenti, l-Iżlanda kienet saret waħda mill-ifqar pajjiżi tal-Ewropa. Il-ħamrija infertili, l-iżbroffar vulkaniku, id-deforestazzjoni u l-klima diffiċli wasslu għal ħajja ħarxa f'soċjetà fejn is-sussistenza kienet kważi tiddependi fuq l-agrikoltura biss. Il-pesta s-sewda laqtet lill-Iżlanda darbtejn, l-ewwel darba fl-1402-1404 u t-tieni darba fl-1494-1495. L-ewwel waħda qatlet 50 sa 60 % tal-popolazzjoni, filwaqt li l-aħħar waħda qatlet madwar 30 sa 50 % tal-popolazzjoni Iżlandiża.

Lingwa

L-ilsien Iżlandiż huwa meqjus bħala l-ilsien uffiċjali ta' dan in-nazzjon, lingwa miktuba u mitkellma li hija mnissla direttament mill-ilsien Norveġiż. Il-grammatika u l-vokabularju ta' dan l-ilsien ma tantx jidhru li nbidlu meta wieħed jikkunsidra l-ilsien li kienu jitkellmu bih il-Vikingi Norveġiżi fil-passat u l-lingwi Nordiċi l-oħra. L-Iżlandiż irnexxielu jippreserva iktar verbi u l-inflessjoni tan-nom, u sa ċertu punt irnexxielu jiżviluppa vokabularju ġdid ibbażat fuq għeruq nattivi, minflokk ġie missellef kliem ieħor minn lingwi oħra. It-tendenza puristika li nsibu fl-iżvilupp tal-vokabularju Iżlandiż ġejja mill-ippjanar lingwistiku li sar matul il-medda taż-żminijiet b'mod konxju, minkejja sekli sħaħ ta' iżolament, maqtugħin mill-umanità. L-Iżlandiż huwa l-uniku lsien ħaj li żamm l-użu tal-ittra Runika: Þ, b'kitba Latina. L-eqreb ilsien tal-Iżlandiż huwa ilsien Ġermaniku ieħor, il-Faroiż.

L-Ingliż u d-Daniż huma meqjusin bħala suġġetti obbligatorji fil-kurrikulu skolastiku ta' dan in-nazzjon. Iż-żewġ lingwi huma mifhuma u mitkellma. Lingwi oħra li huma mitħaddta frekwentament jinkludu: il-Faroiż, il-Ġermaniż, in-Norveġiż u l-Iżvediż. Id-Daniż huwa mitkellem tant li saħansitra huwa mifhum min-Norveġiżi u mill-Iżvediżi, imlaqqma bħala Skandinavi fl-Iżlanda.

L-Iżlandiżi jagħmlu użu minn żewġ tipi ta' sistemi partikolari li jgħinu fil-kostruzzjoni ta' ismijiet ġodda, sistemi li jmorru kontra s-sistemi użati minn bosta nazzjonijiet Ewropej. Dawn is-sistemi mħaddma huma: Patronimiċi u Matronimiċi. Is-sistemi Patronimika u Matronimika jsegwu l-isem mogħti lill-persuna kkonċernata, eż: Elísabet Jónsdóttir ("Elísabet, bint Jón's") jew Ólafur Katrínarson ("Ólafur, iben Katrín"). Konsegwentament l-Iżlandiżi jirriferu għal xulxin permezz tal-ewwel isem biss meta jidħlu f'konversazzjoni ma' individwu ieħor li jipprattika l-istess kultura , u tajjeb li ngħidu wkoll li d-direttorju tat-telefonu Iżlandiż, jelenka l-ismijiet alfabetikament bl-ewwel isem minflok bil-kunjom sistematiku.

Il-Librerija Universitarja fl-Iżlanda

Letteratura

Ix-xogħlijiet letterarji klassiċi magħrufa fl-Iżlanda huma s-sagi Iżlandiżi u l-proża epika li tmur lura għal dak iż-żmien meta l-Iżlanda kellha ġens li setgħet tibda ssejjaħlu tagħha. Però l-iktar letteraturi famużi huma s-saga ta' Njáls , li tittratta vendetta epika u mdemmija, kif ukoll is-saga tal-Grænlendinga u s-saga ta' Eiríks, li jiddeskrivu l-iskoperta u l-abitazzjoni ta' Greenland u l-Vinlandja (li llum hija magħrufa bħala Newfoundland). Is-saga ta' Egils, ta' Laxdæla, ta' Grettis , ta' Gísla u s-saga ta' Gunnlaugs ormstungu huma sagi Iżlandiżi notevoli u popolari ukoll. It-traduzzjoni tal-Bibbja li ġiet ippubblikata fis-seklu 16. Il-kompożizzjonijiet importanti li nkitbu mis-seklu 15 sas-seklu 19 jinkludu versi sagri, l-iktar famużi l-innijiet tal-passjoni ta' Hallgrímur Pétusson, u ta' rímur fejn insibu għadd ta' poeżiji epiċi iżda wkoll ritmiċi. B'dawn il-poeżiji li oriġinaw fis-seklu 14, ir-Rimuri kienu popolari fis-seklu 19, fejn l-iżvilupp tal-forom letterarji ġodda kien ipprovakat mill-awtur Romantiku nazzjonali, Jónas Hallgrímsson. Fiż-żminijiet riċenti, l-Iżlanda pproduċiet bosta kittieba grandjużi; wieħed mill-iktar magħrufa huwa Halldór Laxness, li rċieva l-Premju Nobel għal-Letteratura fl-1955 (li s'issa huwa l-uniku Iżlandiż li rnexxielu jirbaħ Premju Nobel). Steinn Steinarr kien il-poeta li xerred l-influwenza tal-letteratura moderna matul il-bidu tas-seklu 20, pass progressiv li għamlu popolari sa llum il-ġurnata minkejja l-fatt li m'għadux ħaj (twieled fit-13 ta' Ottubru 1908 - miet fil-25 ta' Mejju 1958).

L-Iżlandiżi huma fanatiċi tal-letteratura, bl-ogħla numru ta' ħwienet tal-kotba għal kull kapita fid-dinja. Minkejja d-daqs tagħha, l-Iżlanda timporta u tittraduċi iktar letteratura internazzjonali minn kwalunkwe pajjiż ieħor. L-Iżlanda għandha l-ogħla rata ta' pubblikazzjoni ta' kotba u rivisti għal kull kapita wkoll, u jista' jingħad li madwar 10 % tal-popolazzjoni tippubblika xi ktieb matul ħajjitha.

Din il-mappa qiegħda tirrappreżenta l-bosta għoljiet eżistenti fuq il-gżira tal-Iżlanda

Ġeografija

L-Iżlanda tinsab f'pożizzjoni speċifika xi mkien fejn l-Oċean Atlantiku u l-Oċean Artiku. Il-gżira prinċipali tinsab kompletament lejn in-Nofsinhar taċ-Ċirku Artiku, li jgħaddi mill-gżejra Iżlandiża ta' Grimsey 'il barra mill-kosta Nordika tal-gżira prinċipali. Il-pajjiż jinsab bejn il-latitudnijiet 63° u 67° T, kif ukoll bejn il-lonġitudnijiet 25° u 13° P. L-Iżlanda hija ferm eqreb tal-Ewropa kontinentali milli tal-Amerka ta' Fuq, allura, il-gżira hija ġeneralment deskritta bħala stat Ewropew minħabba raġunijiet storiċi, politiċi, kulturali u prattiċi. Ġeoloġikalment il-gżira tinkludi partijiet ta' żewġ plakek kontinentali. L-eqreb medda ta' art li tinsab viċin ta' dan il-pajjiż hija Greenland, li qiegħda 290 kilometru 'l bogħod u l-eqreb meded ta' art li jifformaw parti intrinsika mill-kontinent Ewropew huma l-gżejjer Faroe (420 kilometru), il-gżira ta' Jan Mayen (570 kilometru); il-gżejjer Shetland u l-Ebridi esterni (madwar 740 kilometru); l-art prinċipali tal-Iskozja u l-gżejjer Orkney (750 kilometru) u l-art prinċipali tan-Norveġja (madwar 970 kilometru).

L-Iżlanda hija kklassifikata bħala t-tmintax l-ikbar gżira fid-dinja, u bħala t-tieni l-ikbar gżira fl-Ewropa wara l-Gran Brittanja. Id-daqs ta' din il-gżira huwa ta' 101,826 kilometru kwadru, iżda l-kumplament tal-gżira fiha madwar 103,000 kilometru kwadru, fejn 62.7% hija tundra. B'kollox hemm tletin gżira ta' daqs minuri li jaqgħu taħt id-dominju tal-Iżlanda, dawn huma Grimsey u l-arċipelagu ta' Vestmannaeyjar li jospitaw popolazzjonijiet zgħar. Il-lagi u l-glaċieri jkopru madwar 14.3 % mill-wiċċ ta' din il-gżira, fejn 23 % biss jipposjedu xi tip ta' veġetazzjoni li tinsab imminenti fuqhom. L-ikbar lagi huma Þórisvatn (ġibjun) ta' 83–88 kilometru kwadru u Þingvallavatn ta' 82 kilometru kwadru; lagi oħra li huma meqjusin importanti huma: Lagarfljót u Mývatn. Jökulsárlón huwa l-iktar lag fond, b'fond li jlaħħaq madwar 248 metru. Ġeoloġikament, l-Iżlanda hija parti mix-xifer tal-Atlantiku nofsani, xifer naturali ma' fejn tinfirex il-qoxra oċeanika sabiex tkun tista' tiġi ffurmata qoxra oċeanika ġdida. Din il-parti tax-xifer tal-oċean nofsani tinsab fuq mantle plume u għalhekk dan il-fattur jagħmel lill-Iżlanda subarjali, jiġifieri "'l fuq mill-wiċċ tal-baħar. Ix-xifer jimmarka l-fruntiera bejn il-plakek tettoniċi tal-Ewrasja u tal-Amerka; tajjeb li ngħidu wkoll li l-Iżlanda ġiet iffurmata permezz tal-formazzjoni kontinwa ta' bosta qasmiet territorjali li ġew megħjuna permezz tal-ħeffa qerrieda iżda benefiċjarja tal-vulkaniżmu li seħħ max-xifer tal-gżira.

L-Iżlanda għandha tliet parks nazzjonali. Dawn huma: il-Park Nazzjonali ta' Vatnajökull, il-Park Nazzjonali ta' Snæfellsjökull, u l-Park Nazzjonali ta' Þingvellir. Il-pajjiż huwa kkunsidrat bħala parteċipant b'saħħtu fejn tidħol il-protezzjoni tal-ambjent, infatti l-Iżlanda tinsab ikklassifikata fit-tlettax-il post għall-prestazzjoni eċċellenti tal-ambjent li huwa mogħni bih il-pajjiż għax fl-aħħar mill-aħħar l-għallmu kollu li qiegħed jagħmel dan il-pajjiż huwa ġest umli li jinħtieġlu kull rispett u apprezzament.

Ġeoloġija

L-Iżlanda hija art li għadha ġeoloġikament żagħżugħa. L-Iżlanda tinsab kemm fuq ix-xifer tagħha nnifisha kif ukoll fuq dak Atlantiku Nofsanoi li jgħaddi dritt minn ġol-art. Din il-lokazzjoni tqiegħed lill-Iżlanda f'pożizzjoni ġeoloġika ferm attiva b'ħafna vulkani, bħal: Hekla, Eldgjá, Herðubreið u Eldfell. L-iżbroffar vulkaniku ta' Laki fl-1783-1784 ikkawża ġuħ kbir li kien kważi qatel kwart mill-popolazzjoni tal-gżira. L-iżbroffar kien ikkawża l-formazzjoni ta' sħab bit-trab u bl-irmied, kif ukoll ċpar totali li deher minn bosta postijiet Ewropej u minn ċerti artijiet Afrikani u Asja, din in-nuqqas ta' viżibilità damet għal diversi xhur. L-Iżlanda għandha ħafna geysers, inkluż Geysir, minn fejn hija mnissla l-kelma Ingliża u l-famuż Strokkur li jiżbroffa kull 5-10 minuti. Wara fażi ta' inattività Geysir beda jerġa' jiżbroffa wara serje ta' terremoti li seħħew fis-sena 2000. Il-geyser ma baqax jiżbroffa regolarment wara l-jum meta seħħew it-terremoti

Bid-disponibbiltà mifruxa ta' enerġija ġeotermika u bl-użu ta' ħafna xmajjar u nixxigħat għall-idroelettriku, ħafna residenti għandhom aċċess għal ilma sħun irħas, tisħin u elettriku. Il-gżira hija komposta primarjament minn bażalt, lava ta' silika baxxa assoċjata ma' vulkaniżmu effużiv kif ġara wkoll fil-Hawaii. L-Iżlanda, madanakollu, għandha varjetà ta 'tipi vulkaniċi (komposti u fissuri), ħafna li jipproduċu lavas aktar evolviti bħal rijolit u andesit. L-Iżlanda għandha mijiet ta' vulkani b’madwar 30 sistema vulkanika attiva.

Surtsey, waħda mill-iżgħar gżejjer fid-dinja, hija parti mill-Iżlanda. Imsejħa wara Surtr, telgħet 'il fuq mill-oċean f'serje ta' żbroffar vulkaniku bejn it-8 ta' Novembru 1963 u l-5 ta' Ġunju 1968. Xjenzati biss li jirriċerkaw it-tkabbir ta' ħajja ġdida għandhom il-permess biex iżuru l-gżira.

Fil-21 ta' Marzu 2010, il-vulkan Eyjafjallajökull fin-Nofsinhar tal-Iżlanda faqqa' għall-ewwel darba mill-1821, u ġiegħel lil 600 persuna jaħarbu minn djarhom. Żbroffar addizzjonali fl-14 ta' April ġiegħlu lil mijiet ta' nies jabbandunaw id-djar tagħhom. Is-sħab riżultanti ta' rmied vulkaniku ġab miegħu tfixkil kbir għall-ivvjaġġar bl-ajru madwar l-Ewropa.

Eruzzjoni kbira oħra seħħet fil-21 ta' Mejju 2011. Din id-darba kien il-vulkan Grímsvötn, li jinsab taħt is-silg tal-akbar glaċier tal-Ewropa, Vatnajökull. Grímsvötn huwa wieħed mill-iktar vulkani attivi tal-Iżlanda, u dan l-iżbroffar kien ferm aktar qawwi mill-attività tal-Eyjafjallajökull tal-2010, bl-irmied u l-lava jintefgħu 20 km (12-il mil) fl-atmosfera, u ħolqu sħaba kbira.

L-ogħla elevazzjoni għall-Iżlanda hija mnizzla bhala 2,110 metru (6,923 pied) fil-Hvannadalshnúkur (64 ° 00′T 16 ° 39′P).

Il-Lag Glaċjali ta' Jökulsárlón fl-Iżlanda

Klima

Il-klima tal-kosta Iżlandiża hija waħda oċeanika b'temperaturi sotto-polari. Il-kurrent Atlantiku tat-tramuntana huwa sħun, dan sabiex jiġu assigurati temperaturi annwali ogħla iktar minn bosta postijiet oħra li jinsabu fuq l-istess latitudni fid-dinja. Xi reġjuni fid-dinja li jipposjedu klima simili huma: l-gżejjer ta' Aleutian, il-peniżola tal-Alaska u Tierra del Fuego, minkejja l-fatt li dawn ir-reġjuni jinsabu viċin tal-ekwatur fejn it-tempertura għandha tkun ferm ogħla minn dik ta' pajjiżi Nordiċi bħalma huma l-Iżvezja u n-Norveġja. Minkejja l-prossimità tal-gżejjer mal-Artiku, il-kosti tal-gżejjer jibqgħu liberi mis-silġ matul l-istaġun tax-xitwa. L-inkursjonijiet tas-silġ huma rari, infatti l-aħħar waħda seħħet fuq il-kosta tat-tramuntana fl-1969.

Hemm mnejn wiehed jinduna bil-varjazzjonijiet li jeżistu fit-temperatura f'bosta partijiet differenti tal-gżira. Inġenerali, il-kosta tan-Nofsinhar hija ferm iktar sħuna, umduża u bir-riħ minn dik tat-Tramuntana. L-għoljiet ċentrali jistgħu jitqiesu bħala l-iktar partijiet kesħin tal-pajjiż. Dawk iż-żoni interni li jinsabu f'livell baxx fit-Tramuntana huma kkunsidrati bħala l-iktar postijiet aridi. L-inżul tal-borra fix-xitwa huwa avveniment iktar frekwenti fit-Tramuntana milli fin-Nofsinhar. L-ogħla temperatura rreġistrata kienet ta' 30.5 °C fit-22 ta' Ġunju tal-1939 f'Teigarhorn li tinsab ħdejn il-kosta tan-nofsinhar-lvant. L-inqas temperatura rreġistrata fil-pajjiż kienet ta' 38 °C taħt iż-żero (−36.4 °F) fit-22 ta' Jannar 1918, f'Grímsstaðir u f'Möðrudalur' fil-ħinterland tal-Grigal. It-temperaturi rrikordjati għal-lokalità ta' Reykjavík huma ta' 26.2 °C fit-30 ta' Lulju 2008, u −24.5 °C fil-21 ta' Jannar 1918.

Medji tat-temperaturi għal Rejkjavik, Iżlanda
Xahar	Jan	Fra	Mar	Apr	Mej	Ġun	Lul	Aww	Set	Ott	Nov	Diċ
Medja tal-ogħla temperatura °C (°F)	1.9 (35)	2.8 (37)	3.2 (38)	5.7 (42)	9.4 (49)	11.7 (53)	13.3 (56)	13.0 (55)	10.1 (50)	6.8 (44)	3.4 (38)	12.2 (54)
Medja tal-inqas temperatura °C (°F)	−3.0 (27)	−2.1 (28)	−2.0 (28)	0.4 (33)	3.6 (38)	6.7 (44)	8.3 (47)	7.9 (46)	5.0 (41)	2.2 (36)	−1.3 (30)	−2.8 (27)
Sors #1: {{{sors1}}}

Relazzjonijiet mal-Unjoni Ewropea

Lulju 2010 - status ta' kandidat għall-UE u l-bidu tan-negozjati tal-adeżjoni

L-applikazzjoni tal-Iżlanda għas-sħubija fl-UE ġiet ippreżentata fis-17 ta' Lulju 2009.

Fil-laqgħa tiegħu tas-27 ta' Lulju 2009, il-Kunsill stieden lill-Kummissjoni biex tippreżenta l-opinjoni tagħha dwar l-applikazzjoni tal-Iżlanda. Fl-24 ta' Frar 2010 il-Kummissjoni tat opinjoni pożittiva u rrakkomandat il-ftuħ ta' negozjati tal-adeżjoni.

F'laqgħa fis-17 ta' Ġunju 2010, il-Kunsill Ewropew iddeċieda li għandhom jinfetħu n-negozjati tal-adeżjoni. Il-Kunsill qabel dwar qafas għan-negozjati mal-Iżlanda fis-26 ta' Lulju 2010.

L-ewwel laqgħa fil-livell ministerjali tal-Konferenza mal-Iżlanda dwar l-Adeżjoni fetħet in-negozjati tal-adeżjoni fis-27 ta' Lulju 2010. Minn dakinhar saru 4 konferenzi fil-livell ministerjali mal-Iżlanda dwar l-adeżjoni.

Mill-35 kapitolu tan-negozjati, inbdew in-negozjati fuq 27 kapitolu, li minnhom ingħalqu b'mod proviżorju 11-il kapitolu.

2013 - negozjati sospiżi

Fis-17 ta' Diċembru 2013, il-Kunsill ħa nota tad-deċiżjoni tal-Gvern Iżlandiż li jissospendi n-negozjati tal-adeżjoni. Il-Kunsill issottolinja l-fehma tiegħu li l-adeżjoni tal-Iżlanda hija kwistjoni ta' benefiċċju reċiproku. Indika wkoll li l-UE kienet lesta li tkompli n-negozjati, jekk l-Iżlanda tiddeċiedi li tissokta bihom.

Fit-12 ta' Marzu 2015, f'ittra lill-presidenza tal-Kunsill, il-Ministru għall-Affarijiet Barranin tal-Iżlanda kkonferma li l-gvern tal-Iżlanda ma kellu ebda intenzjoni li jerġa' jibda t-taħditiet dwar l-adeżjoni. Il-Ministru għall-Affarijiet Barranin tenna l-importanza tat-tkomplija ta' relazzjonijiet u kooperazzjoni mill-qrib bejn l-UE u l-Iżlanda bbażati, b'mod partikolari, fuq il-Ftehim taż-Żona Ekonomika Ewropea. Il-presidenza tal-Kunsill ħadet nota tal-ittra.

Ekonomija

Akureyri hija l-akbar belt fl-Islanda barra r-Reġjun Kapitali. Il-biċċa l-kbira tal-bliet rurali huma bbażati fuq l-industrija tas-sajd, li tipprovdi 40 % tal-esportazzjonijiet tal-Islanda.

Fl-2022, l-Iżlanda kienet it-tmien l-aktar pajjiż produttiv fid-dinja per capita (US$ 78,837) u t-13-il l-aktar produttiv skont il-PGD fil-parità tas-saħħa tal-akkwist (US$ 69,833). Madwar 85 fil-mija tal-provvista totali tal-enerġija primarja tal-Islanda hija derivata minn sorsi tal-enerġija rinnovabbli prodotti domestikament. L-użu ta' enerġija idroelettrika u ġeotermali abbundanti għamel lill-Islanda l-akbar produttur ta' elettriku per capita fid-dinja.

Storikament, l-ekonomija tal-Islanda kienet dipendenti ħafna fuq is-sajd, li għadu jipprovdi madwar 20% tal-qligħ mill-esportazzjoni u jimpjega 7% tal-forza tax-xogħol. L-ekonomija issa tiddependi aktar mit-turiżmu, iżda s-setturi importanti jibqgħu: ħut u prodotti tas-sajd, aluminju u ferrosilicon. Id-dipendenza ekonomika tal-Islanda fuq is-sajd qed tonqos, minn 90% sehem tal-esportazzjoni fis-sittinijiet għal 20% fl-2020.

Sas-seklu 20, l-Iżlanda kienet pajjiż pjuttost fqir. Il-kaċċa għall-balieni fl-Islanda kienet storikament sinifikanti. Issa huwa wieħed mill-aktar pajjiżi żviluppati fid-dinja. Tkabbir ekonomiku qawwi wassal lill-Islanda biex tikklassifika fit-tielet post fir-rapport tal-Indiċi tal-Iżvilupp tal-Bniedem tan-Nazzjonijiet Uniti għall-2021/2022. Skont The Economist IQ Index tal-2011, l-Islanda kellha t-tieni l-ogħla kwalità tal-ħajja fid-dinja. Skont il-koeffiċjent ta' Gini, l-Islanda għandha wkoll waħda mill-inqas rati ta' inugwaljanza fid-dħul fid-dinja, u meta aġġustata għall-inugwaljanza, il-klassifikazzjoni tal-HDI tagħha hija s-sitt. Ir-rata tal-qgħad tal-Islanda naqset b'mod kostanti mill-kriżi, b'4.8% tal-forza tax-xogħol qiegħda minn Ġunju 2012, meta' mqabbla ma' 6% fl-2011 u 8.1% fl-2010.

Il-munita nazzjonali tal-Islanda hija l-Krona Iżlandiża (ISK). L-Islanda hija l-uniku pajjiż fid-dinja li għandu popolazzjoni ta' inqas minn żewġ miljuni u għad għandu rata tal-kambju varjabbli u politika monetarja indipendenti.

L-ekonomija tal-Iżlanda diversifikat fl-industriji tal-manifattura u tas-servizzi fl-aħħar għaxar snin, inklużi l-produzzjoni tas-softwer, il-bijoteknoloġija u l-finanzi; L-industrija tirrappreżenta madwar kwart tal-attività ekonomika, filwaqt li s-servizzi jinkludu madwar 70%. Is-settur tat-turiżmu qed jespandi, speċjalment fl-ekoturiżmu u l-ħars tal-balieni. Bħala medja, l-Islanda tirċievi madwar 1.1 miljun viżitatur fis-sena, li hija aktar minn tliet darbiet il-popolazzjoni indiġena. 1.7 miljun ruħ żaru l-Islanda fl-2016, 3 darbiet aktar min-numru li wasal fl-2010. L-industrija agrikola tal-Islanda, li tammonta għal 5.4% tal-PGD, tikkonsisti prinċipalment minn patata, ħaxix aħdar (f'serer), ħaruf u prodotti tal-ħalib. Iċ-ċentru finanzjarju huwa Borgartún f'Rejkjavík, li fih għadd kbir ta' kumpaniji u tliet banek ta' investiment. Il-Borża tal-Islanda, il-Borża tal-Islanda (ISE), ġiet stabbilita fl-1985.

L-Iżlanda tikklassifika fis-27 post fl-Indiċi tal-Libertà Ekonomika tal-2012, inqas mis-snin preċedenti iżda għadha fost l-aktar ħielsa fid-dinja. Mill-2016, hija kklassifikata fid-29 post fl-Indiċi tal-Kompetittività Globali tal-Forum Ekonomiku Dinji, post inqas mill-2015. Skont l-Indiċi tal-Innovazzjoni Globali, l-Iżlanda hija l-20 pajjiż l-aktar innovattiv fid-dinja fl-2022 u l-2023. B'differenza mill-biċċa l-kbira tal-Ewropa tal-Punent pajjiżi, l-Islanda għandha sistema ta 'taxxa fissa: ir-rata ewlenija tat-taxxa fuq id-dħul personali hija fissa ta' 22.75% u, flimkien ma 'taxxi muniċipali, ir-rata tat-taxxa totali ma tkunx ugwali għal aktar minn 35.7%, mingħajr ma jinkludi l-ħafna tnaqqis disponibbli. Ir-rata tat-taxxa korporattiva hija fissa ta' 18%, waħda mill-inqas fid-dinja. Hemm ukoll taxxa fuq il-valur miżjud, filwaqt li t-taxxa fuq il-valur nett ġiet eliminata fl-2006. Ir-regolamenti tax-xogħol huma relattivament flessibbli u s-suq tax-xogħol huwa wieħed mill-aktar ħielsa fid-dinja. Id-drittijiet tal-proprjetà huma b'saħħithom u l-Islanda hija waħda mill-ftit pajjiżi fejn japplikaw għall-ġestjoni tas-sajd. Bħal welfare states oħra, dawk li jħallsu t-taxxa jħallsu diversi sussidji lil xulxin, iżda l-infiq huwa inqas milli fil-biċċa l-kbira tal-pajjiżi Ewropej.

Trasport

Mogħdija

Ir-Ring Road tal-Islanda u xi bliet li tgħaddi minnha: 1. Reykjavík, 2. Borgarnes, 3. Blönduós, 4. Akureyri, 5. Egilsstaðir, 6. Höfn, 7. Selfoss

L-Islanda għandha livell għoli ta' pussess ta' karozzi per capita, b'karozza waħda għal kull 1.5 abitant; Huwa l-mezz ewlieni tat-trasport. L-Islanda għandha 13,034 km (8,099 mi) ta 'toroq ġestiti, li minnhom 4,617 km (2,869 mi) huma pavimentati u 8,338 km (5,181 mi) mhumiex. Il-limiti tal-veloċità tal-awtostrada huma 30 u 50 km/h (19 u 31 mph) fl-ibliet, 80 km/h (50 mph) fuq toroq taż-żrar rurali, u 90 km/h (56 mph) fit-toroq rurali b'wiċċ iebes. Għadd kbir ta’ toroq interni jibqgħu mhux pavimentati, l-aktar toroq rurali li ftit li xejn jintużaw.

Rotta 1, jew Ring Road (Iżlandiż: Þjóðvegur 1 jew Hringvegur), li tlestiet fl-1974, hija t-triq prinċipali li tgħaddi mill-Islanda, li tgħaqqad il-biċċa l-kbira tal-partijiet abitati tal-gżira. L-intern tal-gżira huwa l-aktar inabitabbli. L-awtostrada hija asfaltata u hija twila 1,332 km (828 mi) b'karreġġjata waħda f'kull direzzjoni, ħlief bejn u ġewwa bliet u rħula akbar fejn għandha aktar korsiji. Hemm madwar 30 pont b'karreġġjata waħda fuq Rotta 1, partikolarment frekwenti fix-Xlokk

Trasport pubbliku

Xarabank fuq distanzi twal imħaddma mill-kumpanija pubblika tal-karozzi tal-linja Strætó bs

Il-karozzi tal-linja tal-belt ta' Reykjavík (inkluż ir-reġjun kapitali) huma operati minn Strætó bs. Strætó bs toffri wkoll servizzi ta' karozzi tal-linja pubbliċi fuq distanzi twal madwar il-pajjiż kollu. Bliet iżgħar, bħal Akureyri, Reykjanesbær u Selfoss, joffru wkoll servizzi tal-karozzi tal-linja lokali. Servizzi tal-karozzi tal-linja pubbliċi u privati ​​huma disponibbli lejn u mill-Ajruport Internazzjonali ta’ Keflavik.

L-ebda ferrovija tal-passiġġieri qatt ma operat fl-Islanda, iżda linji tal-ferrovija temporanji tal-merkanzija operaw.

l-ivvjaġġar bl-ajru

L-Ajruport Internazzjonali ta' Keflavík (KEF) huwa l-akbar ajruport u ċ-ċentru ewlieni tal-avjazzjoni għat-trasport internazzjonali tal-passiġġieri. KEF tinsab fil-Lbiċ tal-pajjiż, 49 km (30 mi) miċ-ċentru tal-belt ta' Reykjavík.

L-Ajruport ta' Reykjavík (RKV) huwa t-tieni l-akbar ajruport u jinsab biss 1.5 km miċ-ċentru tal-kapitali. L-Ajruport ta' Reykjavík jipprovdi servizzi ta' titjiriet domestiċi ta' kuljum fl-Iżlanda, avjazzjoni ġenerali, avjazzjoni privata u trasport ta' evakwazzjoni medika.

L-Ajruport ta' Akureyri (AEY) u l-Ajruport ta' Egilsstaðir (EGS) huma żewġ ajruporti oħra b'servizz domestiku u servizz internazzjonali limitat. L-Ajruport ta' Akureyri se jiftaħ terminal internazzjonali estiż fl-2024. Hemm total ta' 103 ajruport u ajruport irreġistrati fl-Islanda; il-biċċa l-kbira tagħhom mhumiex pavimentati u jinsabu f'żoni rurali.

• 
  Ajruport Internazzjonali ta' Keflavík (IATA: KEF, OACI: BIKF)
• 
  Logo tal Ajruport Internazzjonali ta' Keflavík (IATA: KEF, OACI: BIKF)
• 
  Ajruport ta' Reykjavík (IATA: RKV, OACI: BIRK)
• 
  Logo tal Ajruport ta' Reykjavík (IATA: RKV, OACI: BIRK)
• 
  Ajruport ta' Akureyri (IATA: AEY, OACI: BIAR)
• 
  Logo tal Ajruport ta' Akureyri (IATA: AEY, OACI: BIAR)
• 
  Ajruport ta' Egilsstaðir (IATA: EGS, OACI: BIEG)
• 
  Logo tal Ajruport ta' Egilsstaðir (IATA: EGS, OACI: BIEG)

Baħar

Laneċ Norröna f'Seyðisfjorður, lejn il-Gżejjer Faroe u d-Danimarka

Diversi servizzi tal-laneċ jipprovdu aċċess regolari għal diversi komunitajiet tal-gżejjer jew iqassru d-distanzi tal-ivvjaġġar. Is-Smyril Line topera l-vapur Norröna, li joffri servizz tal-laneċ internazzjonali minn Seyðisfjörður lejn il-Gżejjer Faroe u d-Danimarka.

Diversi kumpaniji jipprovdu servizzi ta' tbaħħir lejn l-Islanda, inklużi Eimskip u Samskip. L-aktar portijiet importanti tal-Islanda huma ġestiti minn Faxaflóahafnir.

Enerġija

L-impjant tal-enerġija ġeotermali Nesjavellir jipprovdi l-bżonnijiet tal-ilma sħun u tal-elettriku tar-reġjun tal-kapital. Prattikament l-elettriku kollu tal-Islanda ġej minn riżorsi rinnovabbli.

[[Stampa::Iceland electricity production.svg|thumb|Produzzjoni tal-elettriku fl-Islanda skont is-sorsi]] Sorsi rinnovabbli (ġeotermali u idroelettriku) jipprovdu prattikament l-elettriku kollu tal-Islanda u madwar 85 % tal-konsum totali tal-enerġija primarja tal-pajjiż, bil-biċċa l-kbira tal-bqija jikkonsisti fi prodotti taż-żejt importati użati fit-trasport u s-sajd tal-flotta. L-akbar impjanti tal-enerġija ġeotermali tal-Islanda huma Hellisheiði u Nesjavellir, filwaqt li l-impjant idroelettriku ta' Kárahnjúkar huwa l-akbar impjant tal-enerġija idroelettrika fil-pajjiż Meta Kárahnjúkavirkjun bdiet topera, l-Islanda saret l-akbar produttur tal-elettriku per capita fid-dinja.

Fl-2023, il-vetturi elettriċi tal-batteriji kienu jammontaw għal 50.1% tar-reġistrazzjonijiet ġodda u madwar 18% tal-flotta tal-vetturi tal-pajjiż kienet elettrifikata fl-2024. L-Islanda hija waħda mill-ftit pajjiżi li għandhom stazzjonijiet ta' servizz li jqassmu l-fjuwil mill-idroġenu għal karozzi li jaħdmu b'ċelloli tal-fjuwil.

Minkejja dan, l-Islandiżi ħarġu 16.9 tunnellata ta' CO 2 per capita fl-2016, l-ogħla fost il-membri tal-EFTA u tal-UE, prinċipalment bħala riżultat tat-trasport u t-tidwib tal-aluminju. Madankollu, fl-2010, l-Islanda kienet irrappurtata mill-Guiness World Records bħala "l-iktar pajjiż ekoloġiku", li kisbet l-ogħla punteġġ fuq l-Indiċi tas-Sostenibbiltà Ambjentali, li jkejjel l-użu tal-ilma, il-bijodiversità u l-adozzjoni tal-enerġija nadifa ta' pajjiż, b'punteġġ ta' 93.5/. 100.

Fit-22 ta' Jannar, 2009, l-Islanda ħabbret l-ewwel rawnd tagħha ta' liċenzji offshore għal kumpaniji li jixtiequ jwettqu esplorazzjoni u produzzjoni ta' idrokarburi f’reġjun fil-grigal tal-Islanda, magħruf bħala ż-żona ta’ Dreki. Ingħataw tliet liċenzji ta' esplorazzjoni, iżda kollha ġew irrinunzjati aktar tard.

L-għan uffiċjali tal-gvern Iżlandiż huwa li jnaqqas l-emissjonijiet tal-gassijiet serra b'40% sal-2030 u jikseb in-newtralità tal-karbonju sal-2040. Bħala riżultat tal-impenn tiegħu għall-enerġija rinnovabbli, l-Indiċi tal-Ekonomija Ekoloġika Globali 2016 kklassifikat lill-Islanda fost l-10 ekonomiji l-aktar ekoloġiċi fid-dinja.

Edukazzjoni u xjenza

Reykjavík Junior College (Menntaskólinn í Reykjavík), li jinsab fiċ-ċentru ta' Reykjavík, huwa l-eqdem gymnasium fl-Islanda.

Il-Ministeru tal-Edukazzjoni, ix-Xjenza u l-Kultura huwa responsabbli għall-politiki u l-metodi li l-iskejjel għandhom jużaw, u joħroġ il-Linji Gwida dwar il-Kurrikulu Nazzjonali. Madankollu, l-iskejjel tan-nursery, primarji u sekondarji baxxi huma ffinanzjati u ġestiti mill-muniċipalitajiet. Il-gvern jippermetti liċ-ċittadini jedukaw lil uliedhom id-dar, madankollu, taħt sett ta 'rekwiżiti stretti ħafna. L-istudenti għandhom jaderixxu b'mod strett mal-kurrikulu impost mill-gvern, u l-ġenitur tat-tagħlim għandu jikseb ċertifikat tat-tagħlim approvat mill-gvern.

Kindergarten, jew leikskóli, hija edukazzjoni mhux obbligatorja għal tfal taħt is-sitt snin u tikkostitwixxi l-ewwel pass fis-sistema edukattiva. Il-leġislazzjoni attwali dwar il-daycare għaddiet fl-1994. Huma wkoll responsabbli biex jiżguraw li l-kurrikulu jkun adattat biex it-tranżizzjoni għall-edukazzjoni obbligatorja tkun faċli kemm jista' jkun.

L-edukazzjoni obbligatorja, jew grunnskóli, tinkludi edukazzjoni primarja u sekondarja inferjuri, ħafna drabi pprovduta fl-istess istituzzjoni. L-edukazzjoni hija obbligatorja bil-liġi għat-tfal minn 6 sa 16-il sena. Is-sena skolastika ddum disa’ xhur, tibda bejn il-21 ta' Awwissu u l-1 ta' Settembru u tispiċċa bejn il-31 ta' Mejju u l-10 ta' Ġunju. In-numru minimu ta' ġranet ta' tagħlim kien ta' 170, iżda wara kuntratt ġdid ta' salarju għall-għalliema, żdied għal 180. Il-lezzjonijiet isiru ħamest ijiem fil-ġimgħa. L-iskejjel pubbliċi kollha għandhom edukazzjoni obbligatorja fil-Kristjaneżmu, għalkemm il-Ministru tal-Edukazzjoni jista' jikkunsidra eżenzjoni.

L-edukazzjoni sekondarja għolja, jew framhaldsskóli, issegwi l-edukazzjoni sekondarja baxxa. Dawn l-iskejjel huma magħrufa wkoll bħala gymnasia bl-Ingliż. Għalkemm mhix obbligatorja, kull min kellu edukazzjoni obbligatorja għandu d-dritt għall-edukazzjoni sekondarja għolja. Dan l-istadju tal-edukazzjoni huwa rregolat mill-Att tal-Edukazzjoni Sekondarja Għolja tal-1996. L-iskejjel kollha fl-Islanda huma skejjel koedukattivi. L-akbar sede tal-edukazzjoni għolja hija l-Università tal-Iżlanda, li għandha l-kampus ewlieni tagħha fiċ-ċentru ta’ Reykjavík. Skejjel oħra li joffru tagħlim fil-livell universitarju jinkludu l-Università ta' Reykjavík, l-Università ta’ Akureyri, l-Università Agrikola Iżlandiża, u l-Università ta' Bifröst.

Valutazzjoni tal-OECD sabet li 64% tal-Islandiżi ta' bejn 25 u 64 sena kisbu l-ekwivalenti ta' diploma ta' skola sekondarja, li hija inqas mill-medja tal-OECD ta' 73%. Fost iż-żgħażagħ ta' bejn 25 u 34 sena, 69% biss kisbu l-ekwivalenti ta' diploma ta' skola sekondarja, ferm inqas mill-medja tal-OECD ta' 80%. Is-16-il l-aħjar prestazzjoni, ogħla mill-medja tal-OECD. L-istudenti kienu partikolarment profiċjenti fil-qari u l-matematika.

Skont rapport tal-Eurostat tal-Kummissjoni Ewropea tal-2013, l-Islanda tonfoq madwar 3.11 % tal-PDG tagħha fuq ir-riċerka u l-iżvilupp xjentifiċi (R&D), aktar minn punt perċentwali aktar mill-medja tal-UE ta' 2.03 %, u stabbiliet mira ta' 4 % biex jintlaħaqha sal-2020. L-Islanda kklassifikat fis-17-il post fl-Indiċi tal-Innovazzjoni Globali fl-2021, minn 20 fl-2019. Rapport tal-UNESCO tal-2010 sab li mit-72 pajjiż bl-aktar infiq fuq R&D ($100 miljun jew aktar), l-Islanda kklassifikat fid-disa’ post bħala proporzjon tal-PGD, marbut mat-Tajwan, l-Isvizzera u l-Ġermanja u qabel Franza, ir-Renju Unit u l-Kanada.

Demografija

Reykjavík, l-akbar żona metropolitana fl-Islanda u ċ-ċentru tar-Reġjun Kapitali li, b'popolazzjoni ta' 233,034, tirrappreżenta 64 % tal-popolazzjoni tal-Islanda (ċifri tal-2020)

Il-popolazzjoni oriġinali tal-Islanda kienet ta’ oriġini Norveża u Gaelika. Dan huwa evidenti minn evidenza letterarja li tmur għall-perjodu tas-sedjament, kif ukoll minn studji xjentifiċi aktar tard bħal analiżi ġenetika u tat-tip tad-demm. Studju ġenetiku bħal dan indika li l-biċċa l-kbira tas-settlers maskili kienu ta’ oriġini Norveġiża, filwaqt li l-biċċa l-kbira tan-nisa kienu ta' oriġini Gallika, li jfisser li ħafna settlers lejn l-Islanda kienu Skandinavi li ġabu magħhom skjavi Galliċi.

L-Iżlanda għandha rekords ġenealoġiċi estensivi li jmorru lura għall-aħħar tas-seklu 17 u rekords frammentarji li jmorru lura għaż-żmien tal-qagħda umana. Il-kumpanija bijofarmaċewtika deCODE Genetics iffinanzjat il-ħolqien ta' database ġenealoġika li għandha l-għan li tkopri l-abitanti magħrufa kollha tal-Islanda. Huwa jqis li d-database, imsejħa Íslendingabók, hija għodda siewja biex titwettaq riċerka dwar mard ġenetiku, minħabba l-iżolament relattiv tal-popolazzjoni tal-Islanda.

Il-popolazzjoni tal-gżira hija maħsuba li kienet tvarja minn 40,000 sa 60,000 fil-perjodu mill-issetiljar inizjali sa nofs is-seklu 19. Matul dak iż-żmien, xtiewi kesħin, irmied jaqa 'minn eruzzjonijiet vulkaniċi, u pesti buboniċi affettwaw b'mod negattiv il-popolazzjoni diversi drabi. Kien hemm 37 sena ta' ġuħ fl-Islanda bejn l-1500 u l-1804. L-ewwel ċensiment sar fl-1703 u żvela li dak iż-żmien il-popolazzjoni kienet ta' 50,358. Wara l-eruzzjonijiet vulkaniċi distruttivi tal-vulkan Laki matul l-1783-1784, il-popolazzjoni laħqet livell baxx ta' madwar 40,000. It-titjib tal-kundizzjonijiet tal-għajxien wassal għal żieda mgħaġġla fil-popolazzjoni minn nofs is-seklu 19, minn madwar 60,000 abitant fl-1850 għal 320,000 fl-2008. L-Iżlanda għandha popolazzjoni relattivament żagħżugħa għal pajjiż żviluppat, b’wieħed minn kull ħames persuni għandu 14-il sena jew iżgħar. B'rata ta' fertilità ta' 2.1, l-Islanda hija waħda mill-ftit pajjiżi Ewropej b'rata ta' twelid biżżejjed għat-tkabbir tal-popolazzjoni fit-tul.

Minn Diċembru 2007, 33,678 persuna (13.5% tal-popolazzjoni totali) li jgħixu fl-Islanda twieldu barra, inklużi tfal ta' ġenituri Iżlandiżi li jgħixu barra. Madwar 19,000 ruħ (6% tal-popolazzjoni) kellhom ċittadinanza barranija. Il-Pollakki jiffurmaw l-akbar grupp minoritarju b'marġni konsiderevoli u għadhom jiffurmaw il-maġġoranza tal-forza tax-xogħol barranija. Madwar 8,000 Pollakk issa jgħixu fl-Iżlanda, 1,500 minnhom fi Fjarðabyggð, fejn huma jammontaw għal 75% tal-forza tax-xogħol li tibni l-impjant tal-aluminju Fjarðarál. Proġetti ta' kostruzzjoni fuq skala kbira fil-Lvant tal-Iżlanda (ara l-impjant idroelettriku ta' Kárahnjúkar) ġabu wkoll ħafna nies li l-waqfa tagħhom mistennija tkun temporanja. Ħafna immigranti Pollakki kienu qed jikkunsidraw ukoll li jitilqu fl-2008 bħala riżultat tal-kriżi finanzjarja Iżlandiża.

Il-ponta tal-Lbiċ tal-Islanda hija bil-bosta l-aktar reġjun b'popolazzjoni densa. Hija wkoll il-post tal-kapitali, Reykjavík, il-kapitali nazzjonali l-aktar fit-Tramuntana fid-dinja. Aktar minn 70 fil-mija tal-popolazzjoni tal-Islanda tgħix fil-Lbiċ imbiegħed (Greater Reykjavík u l-Peniżola tan-Nofsinhar fil-qrib), li tkopri inqas minn tnejn fil-mija tal-art tal-Islanda. L-akbar belt barra Greater Reykjavík hija Reykjanesbær, li tinsab fil-peniżola tan-Nofsinhar, inqas minn 50 km (31 mi) mill-kapitali. L-akbar belt barra l-ponta tal-Lbiċ hija Akureyri, fit-Tramuntana tal-Islanda.

Madwar 500 Islandiż taħt it-tmexxija ta 'Erik l-Aħmar stabbilixxew fi Greenland fl-aħħar tas-seklu 10 Il-popolazzjoni totali laħqet il-quċċata ta' forsi 5,000, u żviluppaw istituzzjonijiet indipendenti qabel ma għebu fl-1500. In-nies ta' Groenlandja ppruvaw jistabbilixxu soluzzjoni f'Vinland fl-Amerika ta' Fuq, iżda abbandunaha quddiem l-ostilità mir-residenti indiġeni.

L-emigrazzjoni tal-Islandiżi lejn l-Istati Uniti u l-Kanada bdiet fl-1870s Mill-2006, il-Kanada kellha aktar minn 88,000 ruħ ta' antenati Iżlandiżi, filwaqt li hemm aktar minn 40,000 Amerikani ta' antenati Iżlandiżi, skont iċ-ċensiment tal-2000 tal-Istati Uniti.

Saħħa

L-istennija tal-ħajja fl-Islanda, 1838-2021

L-Iżlanda għandha sistema tal-kura tas-saħħa universali amministrata mill-Ministeru tal-Ħarsien Soċjali (Iżlandiż: Velferðarráðuneytið) u ffinanzjata primarjament mit-taxxi (85%) u, sa ċertu punt, miżati tas-servizz (15%). B'differenza mill-biċċa l-kbira tal-pajjiżi, m'hemmx sptarijiet privati ​​u l-assigurazzjoni privata hija prattikament ineżistenti.

Porzjon konsiderevoli tal-baġit tal-gvern huwa allokat għall-kura tas-saħħa, u l-Islanda tikklassifika fil-11-il post fin-nefqa tal-kura tas-saħħa bħala perċentwal tal-PGD u l-14 fl-infiq per capita. B'mod ġenerali, is-sistema tal-kura tas-saħħa tal-pajjiż hija waħda mill-aqwa prestazzjoni fid-dinja, ikklassifikata fil-15-il post mill-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa. Skont rapport tal-OECD, l-Islanda tiddedika ferm aktar riżorsi għall-kura tas-saħħa mill-biċċa l-kbira tan-nazzjonijiet industrijalizzati. Fl-2009, l-Islanda kellha 3.7 tobba għal kull 1,000 ruħ (meta mqabbla ma’ medja ta’ 3.1 fil-pajjiżi tal-OECD) u 15.3 infermiera għal kull 1,000 ruħ (meta mqabbla ma’ medja tal-OECD ta’ 8,4).

L-Islandiżi huma fost l-aktar nies b’saħħithom fid-dinja, b’81% jirrappurtaw li huma f’saħħithom, skont stħarriġ tal-OECD. Għalkemm hija problema li qed tikber, l-obeżità mhijiex daqshekk komuni bħal f'pajjiżi żviluppati oħra. L-Islanda għandha ħafna kampanji ta' saħħa u benessri, inkluż il-famuż show televiżiv Lazytown, b’protagonisti u maħluqa mill-eks champion tal-ġinnastika Magnus Scheving. Il-mortalità tat-trabi hija waħda mill-inqas fid-dinja, u l-proporzjon tal-popolazzjoni li tpejjep huwa inqas mill-medja tal-OECD. Kważi n-nisa kollha jagħżlu li jtemmu t-tqala ta’ tfal bis-sindromu ta' Down fl-Islanda. L-istennija tal-ħajja medja hija ta' 81.8 snin (meta mqabbla ma’ medja tal-OECD ta’ 79.5), ir-raba' l-ogħla fid-dinja.

L-Islanda għandha livell baxx ħafna ta' tniġġis, grazzi għal dipendenza kbira fuq enerġija ġeotermali aktar nadifa, densità baxxa ta' popolazzjoni, u livell għoli ta' għarfien ambjentali fost iċ-ċittadini. Skont valutazzjoni tal-OECD, l-ammont ta 'materjali tossiċi fl-atmosfera huwa ħafna inqas minn fi kwalunkwe pajjiż industrijalizzat ieħor imkejjel.

Fl-2019, ir-rata ta' suwiċidju aġġustata skont l-età fl-Islanda kienet ta' 11.2 każ għal kull 100,000.

Reliġjon

Knisja fil-majjistral tal-Iżlanda.

L-Islandiżi għandhom il-libertà tar-reliġjon garantita mill-Kostituzzjoni, għalkemm il-Knisja tal-Islanda, entità Luterana, hija l-knisja tal-istat:

Il-Knisja Evanġelika Luterana se tkun il-Knisja tal-Istat fl-Islanda u, bħala tali, se tkun appoġġjata u protetta mill-Istat.

— Artikolu 62, Taqsima IV tal-Kostituzzjoni tal-Iżlanda Madwar 80 fil-mija tal-Islandiżi affiljaw legalment ma' denominazzjoni reliġjuża, proċess li jseħħ awtomatikament mat-twelid u li minnu jistgħu jagħżlu li ma joħorġux. Huma jħallsu wkoll taxxa tal-knisja (sóknargjald), li l-gvern juża biex jgħin jiffinanzja r-reliġjon reġistrata tagħhom jew, jekk ma jkollhomx reliġjon, l-Università tal-Islanda.

Ir-Reġistru Iżlandiż iżomm rekord tal-affiljazzjoni reliġjuża taċ-ċittadini Islandiżi kollha. Fl-2017, l-Islandiżi kienu maqsuma fi gruppi reliġjużi kif ġej:

• 67.22% membri tal-Knisja tal-Islanda;
• 11.56% membri ta’ denominazzjoni Kristjana oħra;

11.29% reliġjonijiet oħra u mhux speċifikati;

• 6.69% mhux affiljati;
• 1.19% membri ta' gruppi pagani Ġermaniċi (99% minnhom jappartjenu għal Ásatrúarfélagið);

0.67% membri tal-Assoċjazzjoni Umanista Etika Iżlandiża;

• 0.55% tal-membri tal-grupp Zuist.

Fit-8 ta' Marzu, 2021, l-Islanda għarfet formalment il-Ġudaiżmu bħala reliġjon għall-ewwel darba. Il-Lhud Iżlandiżi se jkollhom l-għażla li jirreġistraw bħala tali u jallokaw it-taxxi tagħhom għar-reliġjon tagħhom stess. Fost benefiċċji oħra, ir-rikonoxximent se jippermetti wkoll li ż-żwiġijiet Lhud, il-magħmudija tat-trabi u ċ-ċerimonji tal-funerali jiġu rikonoxxuti ċivilment.

L-Iżlanda hija pajjiż sekulari ħafna; Bħal f'nazzjonijiet Nordiċi oħra, l-attendenza tal-knisja hija relattivament baxxa. L-istatistika ta 'hawn fuq tirrappreżenta s-sħubija amministrattiva ta' organizzazzjonijiet reliġjużi, li mhux neċessarjament tirrifletti d-demografija tat-twemmin tal-popolazzjoni. Skont studju ppubblikat fl-2001, 23% tal-abitanti kienu atei jew agnostiċi. Stħarriġ tal-Gallup tal-2012 sab li 57% tal-Islandiżi kienu jqisu lilhom infushom bħala "reliġjużi", 31% qiesu lilhom infushom "mhux reliġjużi", filwaqt li 10% iddefinixxew lilhom infushom bħala "atei konvinti", u poġġew lill-Islanda fost l-għaxar pajjiżi bl-ogħla proporzjonijiet ta' atei fi id-dinja.

Kultura

Il-kultura Iżlandiża għandha l-għeruq tagħha fit-tradizzjonijiet Ġermaniżi tat-Tramuntana. Il-letteratura Iżlandiża hija popolari, partikolarment is-saga u l-eddas li nkitbu matul il-Medju Evu Għoli u Tard. Sekli ta' iżolament għenu biex tiġi iżolata l-kultura Nordika tal-pajjiż minn influwenza barra; eżempju prominenti huwa l-preservazzjoni tal-lingwa Islandiża, li tibqa' l-eqreb tan-Norveġju Qadim tal-lingwi Norveżi moderni kollha.

B'differenza minn pajjiżi Nordiċi oħra, l-Islandiżi jagħtu importanza relattivament kbira lill-indipendenza u l-awtosuffiċjenza; F'analiżi tal-opinjoni pubblika mill-Kummissjoni Ewropea, aktar minn 85% tal-Islandiżi jemmnu li l-indipendenza hija "importanti ħafna", meta mqabbla ma' 47% tan-Norveġiżi, 49% tad-Daniżi u medja ta' 53% għall-UE25. L-Islandiżi għandhom ukoll etika tax-xogħol b'saħħitha ħafna, li jaħdmu wħud mill-itwal sigħat ta 'kull nazzjon industrijalizzat.

Skont stħarriġ li sar mill-OECD, 66% tal-Islandiżi kienu sodisfatti b’ħajjithom, filwaqt li 70% jemmnu li ħajjithom tkun sodisfaċenti fil-futur. Bl-istess mod, 83% rrappurtaw li kellhom aktar esperjenzi pożittivi f’ġurnata medja minn dawk negattivi, meta mqabbla mal-medja tal-OECD ta' 72%, u b’hekk l-Islanda kienet waħda mill-aktar pajjiżi kuntenti tal-OECD. Stħarriġ aktar reċenti mill-2012 sab li madwar tliet kwarti ta' dawk li wieġbu qalu li kienu sodisfatti b’ħajjithom, meta mqabbla ma' medja globali ta' madwar 53%.

L-Islandiżi huma magħrufa għas-sens qawwi ta' komunità u n-nuqqas ta' iżolament soċjali: stħarriġ tal-OECD sab li 98% jemmnu li jafu lil xi ħadd li jistgħu jistrieħu fuqu fi żmien ta' bżonn, ċifra ogħla minn xi mkien ieħor. Bl-istess mod, 6% biss iddikjaraw li "rari" jew "qatt" jissoċjalizzaw ma' oħrajn. Dan il-livell għoli ta 'koeżjoni soċjali huwa attribwit għad-daqs żgħir u l-omoġeneità tal-popolazzjoni, kif ukoll storja twila ta' sopravivenza iebsa f'ambjent iżolat, li saħħet l-importanza tal-unità u l-kooperazzjoni.

L-egalitarjaniżmu huwa apprezzat ħafna fost l-Islandiżi, u l-inugwaljanza fid-dħul hija waħda mill-inqas fid-dinja. Il-kostituzzjoni tipprojbixxi b'mod espliċitu l-għoti ta' privileġġi, titoli u gradi nobbli. Kulħadd jissejjaħ bl-ewwel ismu. Bħal f’pajjiżi Nordiċi oħra, l-ugwaljanza bejn is-sessi hija għolja ħafna; L-Islanda b'mod konsistenti tikklassifika fost l-aqwa tliet pajjiżi fid-dinja fejn jgħixu n-nisa.

Letteratura

Fl-2011, Reykjavik ġiet innominata Belt tal-Letteratura tal-UNESCO.

Paġna mis-saga Njáls ta' Möðruvallabók. Is-saga huma parti importanti mill-wirt Iżlandiż.

Ix-xogħlijiet klassiċi l-aktar magħrufa tal-letteratura Iżlandiża huma s-saga Islandiżi, epika tal-proża li nħolqu fi żmien il-kolonizzazzjoni tal-Islanda. L-aktar famużi minn dawn huma s-saga Njáls, dwar feda epika mdemmija, u s-saga Grænlendinga u Eiríks, li jiddeskrivu l-iskoperta u l-kolonizzazzjoni ta' Greenland u Vinland (Newfoundland moderna). Is-saga Egils, Laxdæla, Grettis, Gísla u Gunnlaugs ormstungu huma wkoll saga Islandiżi notevoli u popolari.

Fis-seklu 16 ġiet ippubblikata traduzzjoni tal-Bibbja. Fost l-aktar kompożizzjonijiet importanti mis-seklu 15 sas-seklu 19 hemm versi sagri, l-aktar l-Innijiet tal-Passjoni ta' Hallgrímur Pétursson, u r-rímur, poeżiji epiċi b'rima. Rímur, li oriġina fis-seklu 14, kien popolari sas-seklu 19, meta l-kittieb Romantiku Nazzjonali influwenti Jónas Hallgrímsson qanqal l-iżvilupp ta' forom letterarji ġodda. F’dawn l-aħħar żminijiet, l-Islanda pproduċiet ħafna kittieba kbar, l-aktar magħruf fosthom huwa bla dubju Halldór Laxness, li rċieva l-Premju Nobel għal-Letteratura fl-1955 (l-uniku Iżlandiż li s’issa rebaħ Premju Nobel). Steinn Steinarr kien poeta modernista influwenti tal-bidu tas-seklu 20 li għadu popolari.

L-Islandiżi huma konsumaturi ħżiena tal-letteratura u għandhom l-akbar numru ta' ħwienet tal-kotba per capita fid-dinja. Meta wieħed iqis id-daqs tagħha, l-Islanda timporta u tittraduċi aktar letteratura internazzjonali minn kwalunkwe nazzjon ieħor. L-Islanda għandha wkoll l-ogħla pubblikazzjoni per capita ta' kotba u rivisti, u madwar 10% tal-popolazzjoni se tippubblika ktieb tul ħajjitha.

Il-biċċa l-kbira tal-kotba fl-Islanda jinbiegħu bejn l-aħħar ta' Settembru u l-bidu ta' Novembru. Dan il-perjodu huwa magħruf bħala Jólabókaflóð, l-għargħar tal-kotba tal-Milied. L-għargħar jibda bit-tqassim b'xejn lid-djar Islandiżi kollha tal-Bókatíðindi, katalgu tal-pubblikazzjonijiet ġodda kollha mill-Assoċjazzjoni tal-Pubblikaturi Iżlandiżi.

Arti

Þingvellir minn Þórarinn B. Þorláksson

L-aktar kompożituri klassiċi magħrufa tal-Islanda jinkludu Daníel Bjarnason u Anna S. Þorvaldsdóttir, li fl-2012 irċieva l-Premju tal-Mużika tal-Kunsill Nordiku u fl-2015 ġie elett Kravis Emerging Composer tal-Filarmonika ta' New York, unur li jinkludi premju fi flus ta' $50,000 u kummissjoni. li tikteb kompożizzjoni għall-orkestra; Hija t-tieni riċevitur.

L-innu nazzjonali tal-Islanda huwa Lofsöngur, miktub minn Matthías Jochumsson, b'mużika ta' Sveinbjörn Sveinbjörnsson.

Mużika

Björk, il-kantant Iżlandiż l-aktar magħruf

Ħafna mill-mużika Iżlandiża hija relatata mal-mużika Nordika u tinkludi tradizzjonijiet folk u pop. Fost l-aktar gruppi mużikali Iżlandiżi notevoli hemm il-grupp tal-mużika medjevali Voces Thules, gruppi rock alternattiv u indie bħal The Sugarcubes, Sóley u Of Monsters and Men, il-band jazz fusion Mezzoforte, kantanti pop bħal Hafdís Huld, Emilínana Torrini u Björk, kantanti tal-ballad solisti bħal Bubbi Morthens, u baned post-rock bħal Amiina u Sigur Rós. Il-mużika indipendenti hija b'saħħitha fl-Islanda, b'baned bħal múm u artisti solisti bħal Daði Freyr.

Il-mużika tradizzjonali Iżlandiża hija reliġjuża ħafna. L-innijiet, kemm reliġjużi kif ukoll sekulari, huma forma ta' mużika partikolarment żviluppata sew, minħabba l-iskarsezza ta' strumenti mużikali matul ħafna mill-istorja tal-Islanda. Hallgrímur Pétursson kiteb ħafna innijiet Protestanti fis-seklu 17. Il-mużika Iżlandiża ġiet immodernizzata fis-seklu 19 meta Magnús Stephensen ġab orgni tal-pajpijiet, li kienu segwiti minn harmoniums. Tradizzjonijiet vitali oħra tal-mużika Iżlandiża huma l-ballads epiċi allitterattivi u rimati msejħa rímur. Ir-Rímur huma rakkonti epiċi, ġeneralment a cappella, li jmorru lura għall-poeżija skaldika, li jużaw metafori kumplessi u skemi ta' rima elaborati. L-iktar poeta rímur magħruf tas-seklu 19 kien Sigurður Breiðfjörð (1798-1846). Rivitalizzazzjoni moderna tat-tradizzjoni bdiet fl-1929 bil-formazzjoni ta' Kvæðamannafélagið Iðunn.

Kċina

Assortiment tipiku ta' Þorramatur

Ħafna mill-kċina tal-Islanda hija bbażata fuq ħut, ħaruf, u prodotti tal-ħalib, bi ftit jew xejn użu ta 'ħxejjex aromatiċi jew ħwawar. Minħabba l-klima tal-gżira, il-frott u l-ħaxix mhumiex tipikament komponent ta' platti tradizzjonali, għalkemm l-użu ta' serer għamilhom aktar komuni fl-ikel kontemporanju. Iż-Þorramatur hija għażla ta' kċina tradizzjonali li tikkonsisti f’ħafna platti u ġeneralment tiġi kkunsmata madwar ix-xahar ta' Þorri, li jibda fl-ewwel Ġimgħa wara d-19 ta' Jannar. Dixxijiet tradizzjonali jinkludu wkoll skyr (ġobon bħal jogurt), hákarl (kelb il-baħar vulkanizzat), muntun vulkanizzat, irjus tan-nagħaġ maħruqa u zalzett, flatkaka (ħobż ċatt), ħut imnixxef, u ħobż tas-segala skur tradizzjonalment moħmi fl-art f'żoni ġeotermali. Puffin huwa meqjus bħala Ħelwa lokali li ħafna drabi tiġi ppreparata fuq il-grill.

Il-kolazzjon normalment jikkonsisti fi pancakes, ċereali, frott u kafè, filwaqt li l-ikla tista’ tieħu l-forma ta' smörgåsbord. L-ikla ewlenija tal-ġurnata għall-biċċa l-kbira tal-Islandiżi hija l-pranzu, li ġeneralment tinkludi ħut jew ħaruf bħala l-platt prinċipali. Il-frott tal-baħar huwa ċentrali għall-biċċa l-kbira tal-kċina Islandiża, partikolarment il-merluzz u l-haddock, iżda wkoll is-salamun, l-aringi u l-ħalibatt. Ħafna drabi jiġi ppreparat f'varjetà wiesgħa ta' modi, kemm jekk affumikat, imnaddfin, mgħolli jew imnixxef. Il-ħaruf huwa bil-bosta l-aktar laħam komuni, u għandu t-tendenza li jiġi mqadded bl-affumikazzjoni (magħruf bħala hangikjöt) jew ippreservat fil-melħ (salkjöt). Ħafna platti anzjani jużaw il-partijiet kollha tan-nagħaġ, bħal slátur, li jikkonsisti f'ġewwieni (vixxeri u organi interni) imqatta' flimkien mad-demm u servut fl-istonku tan-nagħaġ. Barra minn hekk, patata mgħollija jew maxx, kaboċċi imnaddfin, fażola ħadra, u ħobż tas-segala huma sekondarji komuni.

Il-kafè huwa xarba popolari fl-Iżlanda, u fl-2016 il-pajjiż ikklassifika fit-tielet post fil-konsum per capita globalment, u jinxtorob fil-kolazzjon, wara l-ikel, u bi snack ħafif ta' nofs wara nofsinhar. Il-Coca-Cola hija wkoll ikkunsmata ħafna, sal-punt li l-pajjiż jingħad li għandu waħda mill-ogħla rati ta' konsum per capita fid-dinja.

Ix-xarba alkoħolika ewlenija tal-Islanda hija brennivín (litteralment "inbid maħruq [jiġifieri distillat]"), li għandu togħma simili għall-varjant akvavit tal-brännvin Skandinav. Huwa tip ta 'spirtu magħmul minn patata distillata u mħawwar biż-żerriegħa tal-ħlewwa jew tal-anġelika. Il-qawwa tiegħu qaltilha l-laqam svarti dauði ("Mewt l-Iswed"). Id-distilleriji moderni tal-Islanda jipproduċu vodka (Reyka), ġinn (Ísafold), brandy tal-ħażiż (Fjallagrasa), u brandy u likur bit-togħma tal-betula (Birkir u Björk mid-distillerija Foss). Martin Miller iħallat l-ilma Iżlandiż mal-ġinn distillat bl-Ingliż tiegħu fil-gżira. Birra qawwija kienet ipprojbita sal-1989, għalhekk il-bjórlíki, taħlita ta' birra pilsner legali b'livell baxx ta' alkoħol u vodka, saret popolari. Fil-birreriji Iżlandiżi bħalissa qed isiru diversi birer qawwija.

Sport

It-tim nazzjonali tal-handball tal-irġiel tal-Islanda (fir-ritratt) rebaħ il-midalja tal-fidda fl-Olimpjadi tas-Sajf tal-2008 huwa meqjus bħala l-isport nazzjonali tal-Islanda.

L-isport huwa parti importanti mill-kultura Iżlandiża, peress li l-popolazzjoni ġeneralment hija pjuttost attiva. L-isport tradizzjonali ewlieni fl-Iżlanda huwa Glíma, forma ta' lotta maħsub li oriġina fi żmien medjevali.

L-isports popolari jinkludu futbol, ​​atletika, handball u basketball. Il-handball huwa spiss meqjus bħala l-isport nazzjonali. It-tim nazzjonali tal-futbol tal-Islanda kkwalifika għall-Kampjonat Ewropew tal-Futbol tal-UEFA 2016 għall-ewwel darba Huma rreġistraw draw kontra r-rebbieħa eventwali tal-Portugall fil-fażi tal-gruppi u għeleb lill-Ingilterra 2–1 fir-rawnd tas-16. , b'gowls ta' Ragnar Sigurðsson u Kolbeinn. Sigþórsson. Imbagħad tilfu kontra l-ospiti u l-finalisti eventwali Franza fil-kwarti tal-finali. Wara dan, l-Islanda għamlet id-debutt tagħha fit-Tazza tad-Dinja tal-FIFA tal-2018 kemm għall-Kampjonati Ewropej kif ukoll għad-Dinja, l-Islanda sal-lum hija l-iżgħar nazzjon f'termini ta' popolazzjoni li kkwalifika.

L-Iżlanda hija wkoll l-iżgħar pajjiż li kkwalifika għall-Eurobasket, wara li għamlet dan fl-2015 u fl-2017. Madankollu, naqset li tirbaħ logħba waħda fil-finali Ewropej tal-basketball.

L-Islanda għandha kundizzjonijiet eċċellenti għall-iskijar, is-sajd, is-snowboarding, it-tixbit tas-silġ u t-tixbit tal-blat, għalkemm il-muntanji u l-mixi huma preferuti mill-pubbliku ġenerali. L-Islanda hija wkoll destinazzjoni ta' klassi dinjija għall-iskijar alpin u l-iskijjar tat-Telemark, bil-Peniżola Troll fit-Tramuntana tal-Islanda tkun iċ-ċentru ewlieni tal-attività. Għalkemm l-ambjent ġenerali tal-pajjiż mhuwiex adattat għall-golf, hemm ħafna korsijiet tal-golf madwar il-gżira, u l-Islanda għandha persentaġġ ogħla tal-popolazzjoni tal-golf mill-Iskozja, b'aktar minn 17,000 golfer reġistrat minn popolazzjoni ta' madwar 300,000. L-Islanda tospita tournament internazzjonali tal-golf annwali magħruf bħala l-Arctic Open li jintlagħab matul il-lejl matul is-solstizju tas-sajf fl-Akureyri Golf Club. L-Islanda rebħet ukoll it-tieni l-aktar kompetizzjonijiet b'saħħithom fid-dinja ta' kull pajjiż b'disa' titli, inklużi erbgħa minn Magnús Ver Magnússon u Jón Páll Sigmarsson u, l-aktar reċenti, Hafþór Júlíus Björnsson fl-2018.

L-Islanda hija wkoll waħda mill-pajjiżi ewlenin fil-qdif tal-oċeani. L-esploratur u atleta ta' reżistenza Iżlandiż Fiann Paul għandu l-akbar numru ta' Guinness World Records ibbażati fuq il-prestazzjoni f'dixxiplina atletika waħda. Mill-2020, huwa l-ewwel u l-unika persuna li kiseb il-Grand Slam tal-Oċean Explorers (li jagħmel vjaġġi fl-ilma miftuħ f’kull wieħed mill-ħames oċeani bl-użu ta' bastimenti li jaħdmu bil-bniedem) u kellu Guinness World Records għall-veloċità ġenerali għall-qadfa l-itwal madwar l-erba’ oċeani (Atlantiku, Indjan, Paċifiku u Artiku) f’dgħajsa tal-qdif li taħdem mill-bniedem. Huwa kien kiseb total ta' 41, inklużi 33 Guinness World Records ibbażati fuq il-prestazzjoni fl-2020.

L-għawm hija attività popolari ħafna fl-Islanda. Hemm ħafna pixxini fil-beraħ imsaħħna bl-enerġija ġeotermali u l-korsijiet tal-għawm huma parti obbligatorja mill-kurrikulu nazzjonali. L-irkib taż-żiemel, li storikament kien l-aktar mezz ta’ trasport komuni fil-gżira, jibqa’ attività komuni għal ħafna Iżlandiżi.

L-eqdem assoċjazzjoni sportiva fl-Islanda hija l-Assoċjazzjoni tal-Isparar ta' Reykjavík, imwaqqfa fl-1867. L-isparar bir-rifle sar popolari ħafna fis-seklu 19 bl-appoġġ ta' politiċi u nazzjonalisti li qed jiġġieldu għall-indipendenza tal-Islanda. Sal-lum, jibqa’ passatemp importanti.

L-Iżlanda pproduċiet ukoll ħafna kaptani taċ-ċess u ospitat il-Kampjonat Dinji taċ-Ċess storiku tal-1972 f'Reykjavík matul l-eqqel tal-Gwerra Bierda. Mill-2008, kien hemm disa' grandmasters taċ-ċess Iżlandiżi, numru konsiderevoli minħabba d-daqs żgħir tal-popolazzjoni. Bridge huwa popolari wkoll, u l-Islanda tipparteċipa f'diversi tournaments internazzjonali. L-Iżlanda rebħet il-kampjonat dinji tal-bridge (il-Bermuda Bowl) f’Yokohama, il-Ġappun, fl-1991 u ħadet it-tieni post (mal-Isvezja) f’Hamilton, Bermuda, fl-1950.

Referenzi

• Iżlanda, Kunsill tal-Unjoni Ewropea