Brażil

pajjiż fl-Amerka t’Isfel

Il-Brażil (Portugiż: Brasil), huwa l-akbar pajjiż fl-Amerika Latina. Huwa l-ħames l-ikbar pajjiż fid-dinja, kemm bħala art kif ukoll bħala popolazzjoni, b'iktar minn 193 miljun ruħ. Bl-Oċean Atlantiku fil-Lvant, il-Brażil għandu kosta twila 7,491 km (4,655 mil). Fit-tramuntana għandu tmiss miegħu il-Veneżwela, il-Gujana, is-Surinam u l-Gujana Franċiża; fil-majjistral il-Kolumbja; fil-punent il-Bolivja u l-Peru; fil-lbiċ l-Arġentina u l-Paragwaj u fin-nofsinhar l-Urugwaj. It-territorji Brażiljan għandu ukoll ħafna arċipelagi, fosthom Fernando de Noronha, Rocas Atoll, Saint Peter and Paul Rocks, u Trindade and Martim Vaz. Il-pajjiżi kollha tal-Amerika t'Isfel, barra l-Ekwador u ċ-Ċili, imissu mal-Brażil.

Repubblika Federattiva tal-Brażil
(PT) República Federativa do Brasil
(PT) República Federativa do Brasil – Bandiera (PT) República Federativa do Brasil – Emblema
Mottu: "Ordem e Progresso"
Ordni u Progress
Innu nazzjonali: Hino Nacional Brasileiro

Il-Brażil hija mmarkata bl-aħdar
Belt kapitaliBrażilja
15°47′S 47°52′W / 15.783°S 47.867°W / -15.783; -47.867

L-ikbar belt São Paulo
Lingwi uffiċjali Portugiż
Gvern Repubblika kostituzzjonali presidenzjali federali
 -  President Luiz Inácio Lula da Silva
 -  Viċi-President Geraldo Alckmin
 -  President tal-
Kamra tad-Deputati
Arthur Lira
 -  President tas-Senat Rodrigo Pacheco
 -  President tal-Qorti Federali Suprema Luiz Fux
Indipendenza mir-Renju Unit tal-Portugall, il-Brażil u l-Algarves 
 -  Iddikjarata 7 ta' Settembru, 1822 
 -  Rikonoxxuta 29 ta' Awwissu 1825 
 -  Repubblika 15 ta' Novembru 1889 
 -  Kostituzzjoni attwali 5 ta' Ottubru 1988 
Erja
 -  Total 8,515,767 km2 (5)
3,287,597 mil kwadru 
 -  Ilma (%) 0.65%
Popolazzjoni
 -  ċensiment tal-2012 193,946,886[1] 
 -  Densità 22/km2 (182)
57/mili kwadri
PGD (PSX) stima tal-2012
 -  Total $2.356 triljun[2] (7)
 -  Per capita $11,875[2] (77)
PGD (nominali) stima tal-2008
 -  Total $2.396 triljun[2] (7)
 -  Per capita $12,079[2] (58)
IŻU (2012) 0.730 (għoli) (85)
Valuta Real (BRL)
Żona tal-ħin UTC-43
UTC-33 (sajf) (UTC-4)
Kodiċi telefoniku +55
TLD tal-internet .br
1Il-Kungress Nazzjonali huwa fi Brasília.
Organizzazzjoni territorjali
Mappa
L-ogħla muntanja fil-Brażil hija Pico da Neblina/Pico de la Neblina, li tinsab fuq il-fruntiera mal-Venezwela, f'2,994. metri 'l fuq mil-livell tal-baħar.
Arkivju Nazzjonali tal-Brażil (Arquivo Nacional/Archivo Nacional)
Arkivju Nazzjonali tal-Brażil (Arquivo Nacional/Archivo Nacional)
BR-401 li taqsam is-savana karatteristika tar-reġjun tal-Grigal ta' Roraima
BR-174 fir-Riżerva Indiġena Waimiri-Atroari, Roraima (BR-174 na/en la Reserva Indígena Waimiri-Atroari, Roraima)
Brasília (Kapital)
São Paulo (L-aktar belt popolata)
Río do Janeiro
Terra Brasilis, Miller Atlas, 1519
Iguazu Falls (Cataratas del Iguazú/Cataratas do Iguaçu) huma sett ta' kaskati li jinsabu fuq ix-Xmara Iguazú, fuq il-fruntiera bejn il-provinċja Arġentina ta' Misiones u l-istat Brażiljan ta' Paraná.

Il-Brażil kien kolonja tal-Portugall mill-wasla ta' Pedro Álvares Cabral fl-1500, sal-1815, meta saret saltna bħala parti mir-Renju Unit tal-Portugal, Brażil u l-Algarvi. Ir-rabta imperjali infatti kienet diġà nqatgħet fl-1808 meta l-belt l-kapitali ta' dan l-Imperu ġiet trasferita minn Liżbona għal Rio de Janeiro, wara li Napuljun invada l-Portugall. L-indipendenza inkisbet fl-1822 bit-twaqqif tal-Imperu tal-Brażil, stat unitarju b'monarkija u sistema parlamentai. Fl-1889 sar repubblika parlamentari wara kolp ta' stat militari. Fl-1988, il-Brażil sar repubblika federali, iffurmara mid-Distrett Federali, 26 Stat u 5,564 Muniċipalità.

L-ekonomija Brażiljana hija s-seba' l-ikbar fid-dinja kemm fil-Prodott Gross Domestiku nominali u kemm fil-parità tal-poter ta' akkwist. Għandu waħda mill-ekonomiji li qed jikbru bl-iżjed rata mgħaġġla u r-riformi ekonomiċi li saru riċentament il-pajjiż kisbulu rikonoxximent u influwenza internazzjonali ħafna iżjed milli kellu.

Fruntieras

immodifika

Il-Brażil għandu fruntieri ma' għaxar pajjiżi differenti, b'total ta' 16,885 km, Venezwela 2199 km, 1645 km, Perù 2822 km, Arġentina 1,132 km, Gujana 1605.8 km, Surinam 593 km, Franza (Gujana Franċiża) 700 km, Bolivja 3423 km Min-naħa tagħha, il-limiti bejn il-Brażil u l-Urugwaj huma tul taqsimiet tax-xmajjar differenti, li jammontaw għal 749 km, u taqsima tal-art ta' 340 km.

Etimoloġija

immodifika

L-isem "Brażil" ġej mill-pau-brasil (Caesalpinia echinata), siġra li qabel kienet tikber ħafna mal-kosta Brażiljana. Pau bil-Portugiż tfisser "għuda" u brasil jgħidu li ġejja minn brasa, li bil-Portugiż tfisser "ġamra". Billi l-pau-brasil jipproduċi żebgħa ħamra qawwija, dan kien iġib prezz tajjeb fl-industrija tad-drappijiet fl-Ewropa u kien l-ewwel prodott tal-Brażils fruttat kummerċjalment. Matul is-seklu sittax, il-popli indiġeni (l-iktar it-Tupi) kienu jaqtgħu ħafna minn dan l-injam u jbigħuh lin-negozjanti Ewropej (l-aktar Portugiżi, iżda ukoll Franċiżi) u dawn kienu jagħtuhom ħwejjeġ ta' konsum mill-Ewropa.

Fid-dokumenti Portugiżi, l-isem uffiċjali tal-art kien "l-Art tas-Salib Imqaddes" imma l-baħrin u kummerċjanti Ewropej kienu jsibuha bħala "l-Art tal-Brażil" (Terra do Brasil) minħabba n-negozju tal-Pau-Brasil. Xi baħrin tal-bidu kienu jsejħulha ukoll "l-Art tal-Pappagalli" (Terra di Papaga).

Fl-ilsien Guarani, il-Brażil jissejjaħ "Pindorama". Dan kien l-isem li l-popolazzjoni indiġena tat lir-reġjun, u jfisser "l-art tas-siġar tal-palm".

Organizzazzjoni territorjali

immodifika

Is-suddiviżjonijiet tal-Brażil jeżistu f'livelli u kriterji ta' klassifikazzjoni differenti. Il-Brażil huwa federazzjoni kostitwita mill-unjoni indissolubbli bejn l-Unjoni, il-5 reġjuni, is-26 (qabel 27) stat, id-Distrett Federali u l-5,568 muniċipalità.

Storja Pre-kolonjali

immodifika

L-eqdem fuħħar li nstab fl-Emisfera tal-Punent, għandu 8,000 sena, u ġie skavat fil-baċin tal-Amażonja fil-Brażil, qrib Santarem tal-lum, u hekk intwera li r-reġjun tal-foresta tropikali kellu kultura presitorika kumplessa; fir-reġjun kienu jgħixu mijiet ta' tribujiet nativi, bl-eqdem wieħed imur lura 10,000 sena fl-inħawi muntanjużi ta' Minas Gerais. It-territorju ta' dak li llum huwa l-Brażil kellu daqs 2,000 tribù, ħafna minnhom semi-nomadiċi li kienu jgħixu mill-kaċċa, sajd, ġbir ta' frott u agrikultura staġonali.

Il-popolazzjoni indiġena tal-Brażil kienet maqsum f'nazzjonijiet magħmula minn ħafna gruppi etnċi fosthom it-Tupi, il-Guaranì, il-Gês u l-Arawaki. Qabel ma waslu l-Ewropej, dawn kienu jissieltu ħafna bejniethom, minħabba differenzi kulturali, lingwistiċi u morali. Dawn kienu jispiċċaw fi gwerer kbar fuq l-art u fuq il-baħar, u b'kannibaliżmu ritwali fuq il-priġunieri tal-gwerra.

Meta waslu l-Portugiżi fl-1500 lin-nativi rawhom bħala "slavaġ tajba", u mill-ewwel bdew jitħalltu fiż-żwieġ magħhom. Il-ġlied tribali, il-kannibaliżmu u t-tfittxija għall-brazilwood wasslu lill-Portugiżi biex jikkonvinċu ruħhom li kellhom jiċċivilizzaw il-popolazzjoni indiġena. Iżda l-Portugiżi, bla ma kienu jafu ġabu l-mard magħhom, li kontrieh in-nies indiġeni ma setgħu jagħmlu xejn għax ma kinux immuni minnu. Ħosba, ġidri, tuberkolożi, gonorrea, u influwenza qatlu għaxriet ta' eluf. Dan il-mard infirex mar-rotot kollha kummerċjali tal-indiġeni, u tribujiet sħaħ inqerdu bla ma qatt kienu ġew f'kuntatt dirett mal-Ewropej.

Il-Kolonizzazzjoni Portugiża

immodifika

L-Imperu Portugiż okkupa l-Brażil fit-22 ta' April 1500, bil-wasla tal-flotta Portugiża mmexxija minn Pedro Álvares Cabral. Il-Portugiżi ltaqgħu ma' popli indiġeni maqsumin f'ħafna tribuijiet. Minkejja li l-ewwel insedjament sar fl-1532, il-kolonizzazzjoni vera bdiet fl-1534, meta r-Re Dom João III tal-Portugal qasam it-territorju fi tnax -il Kolonja Awtonoma. Fl-1549 saret struttura ġdida u nħoloq il-Gvern Ġenerali tal-Brażil, kolonja waħda ċentralizzata. Fl-ewwel żewġ sekli l-indiġeni u l-Ewropej għexu fi ġlied kontinwu u meta kienu jagħmlu alleanza dan kien biex japprofittawhom ruħhom minn xulxin.

Minn nofs is-seklu sittax, iz-zokkor sar l-iktar prodott komuni ta' esportazzjoni, u l-iskjavi suwed Afrikani saru l-ikbar importazzjoni biex jaħdmu fil-pjantaġġuni tal-kannamieli taz-zokkor. Fi tmiem is-seklu sbatax l-esportazzjoni taz-zokkor bdiet tonqos u l-iskopertà tad-deheb mill-bandeirantes saret is-sinsla l-ġdida tal-ekonomija Brażiljana, u wasslet għall-Ġirja għad-Deheb u ġabet eluf ta' abitanti ġodda mill-Portugal u mill-kolonji tagħha. F'din l-era, ħakmiet oħra Ewropej ppruvaw jikkolonizzaw partijiet mill-Brażil, li iżda l-Portugiżi ma ħallewx, fosthom il-Franċiżi f'Rio f'nofs is-seklu sittax, f'Maranhão fil-bidu tas-seklu sbatax, u l-Olandiżi f'Bahia u Pernambuco, fil-Gwerra bejn l-Olandiżi u l-Portugiżi, fi tmiem l-Unjoni Iberika.

Biex il-Portugiżi jibqgħu jżommu l-monopolju fil-Brażil huma għamlu minn kollox biex irażżnu u jeqirdu r-ribelljonijiet u r-reżistenza tal-ilsiera, kif ġara fil-Quilombo dos Palmares fis-seklu sbatax, kif ukoll irażżnu kull moviment għall-awtonomija jew independenza, bħal fil-Kumplott ta' Minas fi tmiem is-seklu tmintax.

Copacabana, Río de Janeiro

immodifika

Leme, Río de Janeiro

immodifika

Botafogo, Río de Janeiro

immodifika

Botafogo huwa lokal fiż-Żona tan-Nofsinhar tal-belt ta' Rio de Janeiro, b'popolazzjoni ta' 79,588 ruħ.1 Huwa magħruf sew għall-kartolina klassika tat-turisti ta' Botafogo Cove, bajja ta’ 0.7 km f'forma ta' nofs tan-nofs fuq il-Bajja ta' Guanabara b'veduta lejn l-għolja Pão de Açúcar.

Cariocas isejħilha wkoll "viċinat tal-kliniċi" (minħabba l-preżenza ta 'bosta stabbilimenti fir-reġjun) u "viċinat tal-iskejjel" (hemm seba' skejjel muniċipali, b'2,545 student), u tissejjaħ ukoll lokal ta' passaġġ, bis-saħħa tal-mini li jgħaqqduha ma’ Copacabana u l-konnessjoni tat-triq Aterro de Flamengo, li twassal għaċ-ċentru tal-belt.

Tmiss mal-viċinat ta' Copacabana, Humaitá, Urca, Leme, Flamengo, Laranjeiras u Cosme Velho.

Taqsam ir-Reġjun Amministrattiv IV (imsemmi għal Botafogo) mal-viċinat Catete, Cosme Velho, Flamengo, Glória, Humaitá, Laranjeiras u Urca.

Għandha żona territorjali ta' 479.90 ettaru, li tpoġġiha fil-41 pożizzjoni fost il-160 distrett ta' Rio de Janeiro f'termini ta 'erja tal-wiċċ. Għandu 83.37% żoni urbanizzati u/jew mibdula.

Humaitá, Río de Janeiro

immodifika

Lagoa, Río de Janeiro

immodifika

Ipanema, Río de Janeiro (f.1894)

immodifika
  • Popolazzjoni totali: 46,808 abitant, li minnhom hemm 20,398 raġel u 26,410 mara (ċensiment 2000)
  • Żona territorjali: 308.49 ettaru (2003)
  • Żoni urbanizzati u/jew mibdula: 87.82% (2001)
  • Skejjel muniċipali: 5 b'1,987 student (2009)

Urca, Río de Janeiro

immodifika

Flamengo, Río de Janeiro

immodifika

Laranjeiras, Río de Janeiro

immodifika

imwaqqfa fis-seklu 17 bil-kostruzzjoni ta' rziezet fil-wied li jdawwar ix-Xmara Carioca.

Cosme Velho, Río de Janeiro

immodifika

Catete, Río de Janeiro

immodifika

Glória (Glorja), Río de Janeiro

immodifika

Gávea, Río de Janeiro

immodifika

Rocinha, Río de Janeiro

immodifika

Arċipelagu Fernando ta' Noroña

immodifika

L-Arċipelagu Fernando de Noronha (Portugiż: Arquipélago de Fernando de Noronha) huwa arċipelagu vulkaniku Brażiljan, li jappartjeni għall-stat ta' Pernambuco. Hija tinsab fl-Oċean Atlantiku, 710 km minn Fortaleza (kapitali ta' Ceará), 360 km minn Natal (kapitali ta' Río Grande do Norte), u 545 km minn Recife (kapitali ta 'Pernambuco).

Koordinati: 3°51′18″S 32°25′30″W; Stat: Pernambuco; Dejta ġeografika: Numru ta' gżejjer: 21 Gżejjer: Fernando de Noroña, Ilha Rata, Ilha do Meio, Ilha Sela Gineta, Ilha Rasa; Żona: 26 km²; L-Ogħla Punt: Morro do Pico (323 m); Popolazzjoni: 3,012 (INGE2008); L-akbar Belt: Vila dos Remédios; Sit uffiċjali: http://www.noronha.pe.gov.br; Żona tal-Ħin UTC −2 (is-sena kollha).

Arċipelagu ta' San Pietru u San Pawl

immodifika

Koordinati: 0°55′01″N 29°20′45″W; Stat: Pernambuco; Dejta ġeografika: Gżejjer: 5 gżejjer u gżejjer numerużi; Żona: 0.012 km²; L-Ogħla Punt: 18 m; Data oħra; Sejba magħrufa: García de Noronha (1511).

  • Gżira Belmonte (Lbiċ): 5,380 m²
  • Challenger Island (Sao Paulo, Xlokk): 3,000 m²
  • Gżira tal-Grigal (San Pedro): 1,440 m²
  • Cayo Cabral (Majjistral): 1,170 m²
  • Cayo Sur (Nofsinhar): 943 m²

Il-Gżejjer Trinidad u Martin Vaz

immodifika

Koordinati: 20°31′00″S 29°05′00″W; Stat: Espírito Santo; Dejta ġeografika: Gżejjer: 5 gżejjer; Żona: 10.4 km²; L-Ogħla Punt: 600 m (massimu); Sejba magħrufa: João da Nova (1502).

Arkivju Nazzjonali tal-Brażil

immodifika

L-Arkivju Nazzjonali tal-Brażil (AN) (Portugiż: Arquivo Nacional) hija l-istituzzjoni Brażiljana li tinsab f'Rio de Janeiro. Huwa responsabbli għall-ġestjoni, il-preservazzjoni u t-tixrid tad-dokumenti tal-gvern federali. Subordinat għall-Ministeru tal-Ġustizzja u s-Sigurtà Pubblika.

L-Arkivji Nazzjonali huma responsabbli għall-ġestjoni tad-dokumenti arkivjali prodotti fl-istituzzjonijiet federali kollha u għas-salvagwardja u l-ġestjoni tal-aċċess għal kollezzjonijiet storiċi.

Post: Praça da República/Plaza de la República, 173, Centro, Rio de Janeiro; Indirizz: Settur tal-Industriji Grafiċi | SIG Quadra 06 Lott 800 | Brażilja - DF | CEP: 70,610-460; Koordinati: 22°54′23″S 43°11′27″W; Imwaqqfa: 2 ta' Jannar 1838; Daqs: 1,740,000 ritratt; Baġit: 101,000,000 reais Brażiljan (2016); Direttur: Neide De Sordi.


Bandieras

immodifika

Referenzi

immodifika
  1. ^ "IBGE | Sala de imprensa | notícias | IBGE releases the population estimates of the municipalities in 2012" (bl-Ingliż). Saladeimprensa.ibge.gov.br. Miġbur 2013-06-04.
  2. ^ a b ċ d "Brażil" (bl-Ingliż). International Monetary Fund. Miġbur 2013-04-17.