Napuljun I ta' Franza

Napuljun Bonaparti, magħruf f'pajjiżu bħala Napoléon I (Ajaccio, 15 ta' Awwissu 1769Sant'Elena, 5 ta' Mejju 1821) kien ġeneral Franċiż matul ir-Rivoluzzjoni Franċiża, mexxej ta' Franza bħala Prim Konslu ta' l-Ewwel Repubblika Franċiża mill-11 ta' Novembru 1799 sat-18 ta' Mejju 1804, kien ukoll Imperatur tal-Franċiżi (Empereur des Français) u Re tal-Italja bħala Napoleon I mit-18 ta' Mejju 1804 sas-6 t' April 1814 u għal darb' oħra bejn l-20 ta' Marzu u t-22 ta' Ġunju 1815.

Napuljun I ta' Franza
Imperatur ta' Franza

20 Marzu 1815 - 22 Ġunju 1815
18. Ko-Prinċep Franċiż ta' Andorra

20 Marzu 1815 - 22 Ġunju 1815
Louis XVIII of France (en) Translate - Napoleon II (en) Translate
18. Ko-Prinċep Franċiż ta' Andorra

1806 - 26 Jannar 1812
Lwiġi XVI ta' Franza - no value →
monarka tal-Italja

17 Marzu 1805 - 11 April 1814
Imperatur ta' Franza

18 Mejju 1804 - 6 April 1814
100. President

1800 - 1800
Raphael Bienvenu Sabatier (en) Translate - Claude Louis Berthollet (en) Translate
L-Ewwel Konslu

10 Novembru 1799 - 18 Mejju 1804
Kap tal-Istat Franċiż

Ħajja
Isem propju Napulione Buonaparteu Napoleone di Buonaparte
Twelid Ajaccio, 15 Awwissu 1769, 1769
Nazzjonalità French First Republic (en) Translate
L-Ewwel Imperu Franċiż
Renju ta' Franza
Residenza Saint Helena
Ajaccio
Pariġi
Elba
L-ewwel lingwa Korsiku
Mewt Longwood House (en) Translate, 5 Mejju 1821
Post tad-dfin Cathédrale Saint-Louis-des-Invalides (en) Translate
Valley of the Tomb (en) Translate
Kawża tal-mewt kawżi naturali (kanċer fl-istonku)
Familja
Missier Carlo Bonaparte
Omm Maria-Letizia Bonaparte
Konjuga/i Joséphine de Beauharnais (en) Translate  (8 Marzu 1796, 9 Marzu 1796 -  16 Diċembru 1809)
Marie Louise I, Duchess of Parma (en) Translate  (1 April 1810 -  5 Mejju 1821)
Koppja/i Marie Walewska (en) Translate
Pauline Fourès (en) Translate
Emilie Kraus von Wolfsberg (en) Translate
Elisabeth de Vaudey (en) Translate
Eléonore Denuelle de La Plaigne (en) Translate
Giuseppina Grassini (en) Translate
Albine de Montholon (en) Translate
Ulied
Aħwa
Familja
Tribù familja Bonaparte
Edukazzjoni
Alma mater École Militaire (en) Translate
(1784 -
Lingwi Franċiż
Korsiku
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni politiku
statista
uffiċjal militari
kollezzjonista tal-arti
imperatur
sovran
militant
mexxej militari
monarka
uffiċjal tal-armata
Għoli 168 cm
Premjijiet
Sħubija Akkademja Franċiża tax-Xjenzi
Servizz militari
Grad brigadier ġeneral
ġeneral tad-diviżjoni
Iġġieldu Gwerer ta' Napuljun
Gwerer tar-Rivoluzzjoni Franċiża

Napuljun hu kkunsidrat bħala ġenju militari, hu magħruf li kkmanda u rebaħ ħafna kampanji famużi u ta' suċċess, iżda hu magħruf ukoll għal xi fallimenti spettakolari.

Fi ftit iktar minn għaxar snin, akkwista l-kontroll ta' parti kbira mill-Ewropa tal-Punent u dik Ċentrali, b'konkwisti jew alleanzi, sakemm tilef il-Battalja tan-Nazzjonijiet viċin Leipzig f'Ottubru tal-1813, li wasslitu għall-abdikazzjoni u l-eżilju tiegħu ftit xhur wara. Hu kien eżiljat fil-gżira tal-Elba.

Irnexxielu jerġa' jiġi lura mill-eżilju u għamel il-kampanja famuża tal-Mitt Jum (les Cent Jours), però tilef battalja deċiżiva f'Waterloo fil-Belġju fit-18 ta' Ġunju 1815, ftit wara ta' ruħu f'idejn l-Ingliżi, u spiċċa eżiljat fil-gżira ta' Sant Elena (gżira ċkejkna li tinstab mili 'l bogħod fin-naħa tal-Lvant ta' fejn illum hemm l-Angola, fl-Afrika), fejn miet.

Barra mir-rebħiet militari, Napuljun jibqa' mfakkar għall-Kodiċi Napoleoniku u hu kkunsidrat minn xi wħud bħala sovran imdawwal. Oħrajn jarawh bħala dittatur tirannikali, fejn il-karriera tiegħu qatlet il-miljuni ta' nies.

Napuljun ta ħafna titli monarkiċi lill-membri ta' familtu, il-Bonaparti. Anke jekk dawn ir-renjijiet ma tantx damu wara l-waqgħa tiegħu, neputih, Napuljun III, irrenja lil Franza iktar tard fis-seklu dsatax.

Fl-1997, Frans Sammut ħareġ il-ktieb Bonaparti f'Malta li fih analizza s-sitt ijiem li Napuljun Bonaparti qatta' f'Malta meta l-Franċiżi rebħu u okkupaw lil Malta. Il-ktieb inqaleb għall-Franċiż fl-2008.