Wikipedija

Swar tal-Kottonera

linja ta' fortifkazzjonijiet f'Bormla u l-Birgu, Malta

Is-Swar tal-Kottonera (bl-Ingliż: Cottonera Lines) magħrufa wkoll bħala Is-Swar ta' Valperga huma linja ta' fortifikazzjoni f'Bormla u l-Birgu, Malta. Dawn inbnew fis-sekli 17 u 18 fuq art ogħla u aktar 'il barra mil-linja ta' fortifikazzjonijiet preċedenti, magħrufa bħala s-sur ta' Santa Margherita jew Firenzuola, li jdawru Bormla.

Storja immodifika

Fl-1638, il-bini tas-swar ta’ Santa Margerita beda madwar Bormla iżda x-xogħlijiet waqfu ftit wara minħabba nuqqas ta’ fondi, u baqgħu fi stat mhux lest.

Fl-1669, il-biża’ ta’ attakk Ottoman żdied wara l-waqgħa ta’ Candia, u belt ġdida, iċ-Civitas Cotonera, imsemmija għall-Gran Mastru renjanti, Nicolas Cotoner, ġiet iddisinjata mill-inġinier Taljan Antonio Maurizio Valperga, li mmodifika wkoll is-Swar tal-Furjana u xi fortifikazzjonijiet oħra tal-Port il-Kbir. Iċ-Civitas Cotonera kienet maħsuba biex toffri kenn lill-40,000 abitant tal-gżira u lill-annimali tagħhom waqt assedju.

 
Ritratt tal-Gran Mastru Nicolas Cotoner bi pjanta tas-Swar tal-Kottonera

Iċ-Civitas Cotonera kienet imsejħa “l-aktar xogħol ta’ fortifikazzjoni ambizzjuż li qatt sar mill-Kavallieri ta’ San Ġwann f’Malta.”[1]

Il-bini taċ-Civita Cotonera u l-konverżjoni tal-fortifikazzjonijiet preċedenti fil-kastell ta' Santa Margherita, bdew fl-1670 iżda wara li faqqgħet il-pesta, li għenet biss biex titqiegħed aktar pressjoni fuq il-fondi tal-Ordni li kienu diġà baxxi, ix-xogħol twaqqaf. Fl-1680 miet il-Gran Mastru Nicolas Coroner u l-proġett tiegħu twaqqaf.

Sa dan iż-żmien, iċ-ċnut tas-swar kien fil-biċċa l-kbira lesti u partijiet mill-foss kienu ġew skavati, iżda partijiet kruċjali oħra bħal kavallieri, ravelini, il-żurżieqa u l--mogħdija kienu għadhom ma nbnewx.

Fil-bidu tas-seklu 18, saru xi sforzi biex jitlestew il-fortifikazzjonijiet tal-Kottonera. Kuntrarju għall-pjan tal-Gran Mastru Cotoner għal kastell fiċ-ċentru tal-belt il-ġdida, Santa Margherita tkompliet bħala linja ta’ fortifikazzjonijiet forma ta' sur.

Matul l-imblokk Franċiż tal-1798–1800, is-swar tal-Kottonera kienu maqbuda mill-Franċiżi. Ir-ribelli Maltin li kienu qamu kontrihom ħaffru gandott madwar il-Kottonera u s-swar l-oħra fiż-żona tal-port. Fil-viċinanzi nbnew ukoll numru ta’ batteriji u postijiet ta’ għassa, bħall- Batterija tal-Borg f'Ħal Tarxien u r-Ridott tal-Mitħna f'Ħaż-Żabbar. Intant, il-Franċiżi bbumbardjaw lill-Maltin f’Ħaż-Żabbar.[2]

L-Ingliżi mmodifikaw iċ-Civitas Cotonera mhux kompluta fis-seklu 19 bil-bini tar-Sur ta’ San Klement, li għaqqad il-Cotonera mal-fortifikazzjonijiet ta’ Santa Margherita. Bħala parti minn dan il-proġett l-Ingliżi bnew ukoll il-Forti Verdala fl-istess sit li l-Granmastru Nicolas Cotoner kellu l-ħsieb li jibni l-kastell tiegħu. Fis-snin sebgħin tas-seklu dsatax twaqqgħu s-Swar ta’ Valperga u l-Putiera ta’ San Pawl, il-Bieb ta’ San Pawl u knisja ddedikata lil San Franġisk De Paule biex jagħmlu post għat-triq il-ġdida u l-mina ta’ Għajn Dwieli, li kienet tifforma parti minn estensjoni tat-tarzna navali ta' Malta.[3]

Is-swar ġew inklużi fil-Lista tal-Antikitajiet tal-1925.[4]

Oriġinarjament il-Kottonera kienet belt bejn il-linji tal-Kottonera u s-swar ta' Santa Margerita. Meta l-kavallieri ġew Malta u bdew jippjanaw proġetti, il-Kottonera u t-tlett ibliet kienu biċċa art kbira bl-isem ta’ Birmula. Kienet kbira biżżejjed biex tinqsam fi tliet bliet u parti jisimha Civitas Cotonera. Oriġinarjament din ma kienetx parti minn Bormla jew mill-Birgu.

Tqassim immodifika

Is-Swar tal-Kottonera jikkonsistu f'dawn il-bastjuni u l-ħitan purtiera li ġejjin (li jmorru f'dawran lemin mix-Xatt tal-Kalkara Creek għax-Xatt tal-Franċiżi):

  • Demi-Bastjun ta' San Lawrez – demi-bastjun b’żewġ saffi li jgħaqqad is-Swar tal-Kottonera mal-art ta' quddiem is-Swar tal-Birgu. Il-parti t'isfel ġarbet ħsarat fit-Tieni Gwerra Dinjija, u l-parti ta' fuq issa fiha skola.[5]
  • Purtiera ta' San Salvatur – ħajt bejn id-Demi-Bastjun ta' San Lawrenz u Bastjun tas-Salvatur. Fiha Bieb San Salvatore u żewġ fetħiet moderni.[6][7]
 
Mappa tas-Swar San Salvatore (inkluż il-Forti San Salvatore) u l-ħitan ta' maġenbhom
  • Bastjun ta’ San Salvatore – bastjun pentagonali mnaqqas bil- Forti San Salvatore, li nbena fl-1724. [8] [9]
  • Purtiera ta’ San Lwiġi – ħajt bejn is-Swar San Salvatore u San Lwiġi. Il-ħajt fih il-Bieb ta’ San Lwiġi li huwa mblukkat. [10] [11]
  • Bastjun ta’ San Lwiġi – bastjun pentagonali li fih post tat-Tieni Gwerra Dinjija ta’ mitralla, ċimiterju tas-seklu 19 u ġnien privat. [12]
  • Purtiera ta’ San Ġakbu – ħajt bejn is-Swar ta’ San Lwiġi u San Ġakbu. Fih il-Bieb ta’ San Ġakbu li huwa mblukkat. [13] [14]
  • Bastjun ta’ San Ġakbu – bastjun pentagonali, li fih maħżental-porvli li wara nbidel f’kappella. Issa tifforma parti mill-grounds ta' St. Edward's College. [15]
 
Bieb is-Sultan, il-bieb prinċipali tas-Swar tal-Kottonera
  • Il-purtiera ta’ Notre Dame – ħajt bejn is-Swar ta’ San Ġakbu u ta’ Notre Dame. Fih Bieb is-Sultan (il-bieb prinċipali tal-swar) u żewġ fetħiet moderni. Oriġinarjament kien protett minn foss u tenaille, iżda dawn m'għadhomx jeżistu.[16][17]
  • Notre Dame Bastion – bastjun pentagonali, li fih ridott tas-seklu 19.[18]
  • ħajt bla isem bejn Notre Dame u s-Swar ta’ San Klement. Kien mibdul ħafna fis-seklu 19 meta ġie inkorporat fil-foss ta' San Klement, li jgħaqqad is-Swar tal-Kottonera mas-Swar ta' l- Santa Margerita.[19] Il-ħajt huwa protett b'tenaille. [20]
  • Is-Swar ta’ San Klement – bastjun pentagonali li nbidel ħafna fis-seklu 19 meta ġie inkorporat fil-foss ta’ San Klement. Fiha demi-bastijun u foss, maħżen tal-porvli u batterija ta’ kontra l-ajruplani taż-żmien tat-Tieni Gwerra Dinjija bi stazzjon ta’ kontroll u erba’ pedestalli tal-konkos. [21]
  • Purtiera ta’ San Klement – ħajt bejn is-Swar ta' San Klement u San Nikola. Fih l-Bieb ta’ San Klement li huwa mblukkat. [22][23]
  • Bastjun ta' San Nikola – bastjun pentagonali li fih batterija u blokka tal-kwartieri. [24]
  • Purtiera ta’ San Nikola, magħrufa wkoll bħala l-ħajt tal- Polverista – ħajt bejn is-Swar San Nikola u San Ġwann. Fiha fetħa moderna b'arkata.[25]
  • Bastjun ta' San Ġwann – bastjun pentagonali li fih batterija u gunpost tat-Tieni Gwerra Dinjija għal machine gun. Il-qasam tad-djar tal-gvern inbna fil-pjazza tagħha fl-1960ijiet.[26]
  • Purtiera ta’ San Ġwann – ħajt bejn is-Swar ta' San Ġwann u San Pawl. Fih il-Bieb ta’ San Ġwann li huwa mblukkat.[27][28]
  • Bastjun ta’ San Pawl – bastjun pentagonali. Fis-seklu 19, kien marbut mas-Swar ta' Kordin. Mina li tippermetti aċċess għat-Tliet Ibliet permezz tal-vetturi taqtgħet fil-bażi tas-swar fis-seklu 20.[29]
  • Purtiera ta’ San Pawl – ħajt bejn is-Swar ta’ San Pawl u Valperga. Fih Bieb San Pawl, magħruf ukoll bħala Porta Haynduieli.[30] Il-purtiera u l-grada ġew imwaqqgħin fis-snin 70 biex jagħmlu l-post għall-estensjoni tat-tarzna.[31]
  • Bastjun ta' Valperga – demi-bastjun kbir li twaqqa’ fis-snin 70 biex jagħmel spazju għall-estensjoni tat-tarzna.

Illum, id-Demi-Bastjun ta' San Lawrenz sal-ħajt ta' Notre Dame jaqgħu fil-limiti tal-Birgu, filwaqt li minn Notre Dame sas-Swar ta' San Pawl jaqgħu fil-limiti ta' Bormla.

Referenzi immodifika

  1. ^ Stephenson, Charles (2004). The Fortifications of Malta 1530-1945. Osprey Publishing. p. 16. ISBN 1841766933.
  2. ^ : 4–33. Ċitazzjoni journal għandha bżonn |journal= (għajnuna); |title= nieqes jew vojt (għajnuna)
  3. ^ Zahra, Lorenzo (1981). "Cottonera Fortifications". Heritage: An Encyclopedia of Maltese Culture and Civilization (bl-Ingliż). Malta: Midsea Books. 3: 908.
  4. ^ "Protection of Antiquities Regulations 21st November, 1932 Government Notice 402 of 1932, as Amended by Government Notices 127 of 1935 and 338 of 1939". Malta Environment and Planning Authority. Arkivjat minn l-oriġinal fl-19 April 2016.
  5. ^ "St Laurence Demi-bastion – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  6. ^ "San Salvatore Curtain – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  7. ^ "San Salvatore Gate – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  8. ^ "San Salvatore Bastion – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  9. ^ "Fort San Salvatore – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-14 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  10. ^ "St Louis Curtain – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  11. ^ "St Louis Gate – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  12. ^ "St Louis Bastion – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  13. ^ "St James Curtain – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  14. ^ "St James Gate – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  15. ^ "St James Bastion – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  16. ^ "Notre Dame de la Grace Curtain – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  17. ^ "Notre Dame de la Grace Gate – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  18. ^ "Notre Dame de la Grace Bastion – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  19. ^ "Curtain between Notre Dame Bastion and St Clement Bastions – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  20. ^ "Masonry tenaille in ditch – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  21. ^ "St Clements Bastion – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  22. ^ "St Clement's Curtain – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  23. ^ "St Clement Gate – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  24. ^ "St Nicholas Bastion – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  25. ^ "St Nicholas Curtain – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  26. ^ "St John Bastion – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  27. ^ "St John Curtain – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  28. ^ "St John Gate – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  29. ^ "St Paul Bastion – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.
  30. ^ "Gateways that have vanished: Porta Sant'Anna, Floriana & Porta Haynduieli, Cottonera". The Malta Independent. 29 April 2014. Miġbur 22 July 2015.
  31. ^ "St Paul Curtain – Cottonera Lines" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 June 2013. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-22 July 2015. Miġbur 22 July 2015.

Ħoloq esterni immodifika

Miksub minn "https://mt.wikipedia.org/w/index.php?title=Swar_tal-Kottonera&oldid=300774"