Mattia Preti

Mattia Preti (Taverna, 24 ta' Frar 1613 – Valletta, 3 ta' Jannar 1699) kien pittur Taljan tal-istil Barokk li ħadem l-Italja u Malta.

Mattia Preti
Ħajja
Twelid	Taverna (en) , 24 Frar 1613
Nazzjonalità	Italja
Mewt	Valletta, 3 Jannar 1699
Edukazzjoni
Lingwi	Taljan
Studenti	uri Pedro Nuñez de Villavicencio (en)
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni	pittur artist grafiku ospitaljier
Xogħlijiet importanti	Q3224346 Aeneas, Anchises and Ascanius Fleeing Troy (en) Return of the Prodigal Son (en)
Influwenzat minn	Michelangelo Merisi da Caravaggio
Sħubija	Ordni tal-Kavallieri Ospitalieri ta' San Ġwann
Moviment	Barokk

Bijografija

Preti, li twieled fil-belt żgħira ta' Taverna f'Calabria, kultant jissejjaħ Il Cavalier Calabrese (il-Kavalier Kalabriż) billi meta kien Ruma nħatar Kavallier mill-Papa Urbanu VIII. Jaħsbu li l-ewwel taħriġ tiegħu kien mal-"Caravaggist" Giovanni Battista Caracciolo u dan jista' jispjega l-interess li kellu matul ħajtu kollha fl-istil ta' Caravaggio.

Abbozz għal affresk "Il-Pesta" għal wieħed mill-bibien ta' Napli, żejt fuq it-tila, 129 × 77, Mużew ta' Capodimonte, Napli

X'aktarx qabel 1630, Preti mar Ruma fejn diġà kien hemm ħuh Gregorio li kien pittur ukoll. Hemmhekk trawwem fit-tekniki ta' Caravaggio u tal-iskola tiegħu u studja wkoll ix-xogħol ta' Guercino, Rubens, Reni u Giovanni Lanfranco. Ruma, pinġa sensiela ta' affreski f'Sant'Andrea della Valle u oħra f'San Carlo ai Catinari. Bejn l-1644 u l-1646, seta' qatta' xi żmien Venezja, imma baqa' bbażat Ruma sal-1653 u mar lura hemm fl-1660-61. Pinġa affreski għall-knisja ta' San Biago f'Modena (madwar l-1651–2) u ħa sehem fid-dekorazzjoni bl-affreski ta' Palazzo Pamphilj f'Valmontone (dokumentat 1660-61), fejn ħadem flimkien ma' Pier Francesco Mola, Gaspar Dughet, Francesco Cozza, Giovanni Battista Tassi (il Cortonese), u Guglielmo Cortese.

Il-Bieb ta' San Ġennaru, Napli

Matul il-parti l-kbira ta' snin bejn l-1653 u l-1660, ħadem Napli, fejn kien influwenzat mill-pittur il-kbir l-ieħor Naplitan tal-perjodu, Luca Giordano. Wieħed mill-kapulavuri ta' Preti kienet sensiela ta' affreski kbar bħala ringrazzjament għall-ħelsien mill-pesta li pinġa fuq is-seba' bibien tal-belt. Dawn juru l-Madonna jew qaddisin jeħilsu n-nies mill-pesta. Biż-żmien dawn inqerdu kollha ħlief dak fuq il-Bieb ta' San Ġennaru li juri 'l San Ġennaru, Santa Rożalja u San Franġisk Saveriju. Hemm ukoll żewġ abbozzi fil-mużew ta' Capodimonte, Napli. Wieħed mill-abbozzi juri l-Madonna bil-Bambin tħares fuq in-nies imutu bil-pesta u d-dfin tagħhom, qisu "Ġudizzju Universali" presedut minn mara. Is-salarju ta' Preti għal dan ix-xogħol kien ta' 1500 dukat. Preti ħa ordni wkoll biex jieħu ħsieb il-bini, l-iskultura u induratura tan-navi u l-kappelluni tal-knisja ta' San Pietro a Maiella.

L-inkredulità ta' San Tumas
Kunsthistorisches Museum, Vjenna.

Preti żar Malta fl-1659 wara li kien inħatar Kavallier tal-Grazzja tal-Ordni ta' San Ġwann u għadda l-parti l-kbira tal-bqija ta' ħajtu hemm. Fil-belt Valletta żejjen is-saqaf tal-Knisja Konventwali tal-Kavallieri b'sensiela ta' pitturi kbar li juru l-ħajja u l-martirju ta' San Ġwann Battista (1661–1666). F'Malta nsibu ħafna pitturi ta' Preti f'kollezzjonijiet privati u fil-knejjes parokkjali u kappelli. Il-fama tiegħu kibret u kellu ordnijiet mill-Ewropa kollha. Skont l-istoriku tal-arti Antonio Sergi, Mattia Preti Malta pinġa madwar 400 pittura.

Preti kellu x-xorti li għex ħajja twila u pproduċa għadd kbir ta' xogħlijiet. Il-pitturi tiegħu, rappeżentanti tal-istil eżuberanti tal-Barokk tard, insibuhom f'ħafna mużewijiet ewlenin. Fost il-kollezzjonijiet importanti hemm dawk ta' Napli, tal-belt Valletta u ta' Taverna, belt twelidu.

Biblijografija

• Spike, John, Mattia Preti e Gregorio Preti a Taverna. Catalogo completo delle opere, Centro Di,(1997).
• Spike, John, Mattia Preti. Catalogo Ragionato dei Dipinti, Firenze (1999).
• Wittkower, Rudolf, Art and Architecture Italy, 1600-1750, Pelican History of Art. Penguin Books Ltd (1980).
• Francesco Michitelli, Mattia Preti, detto il cavalier calabrese, f' "L'Omnibus Pittoresco", nru 14 tal-21 ta' Ġunju 1838, pp. 105–108.
• Dizionario della pittura e dei pittori. Einaudi, (1994).
• Paolo Damiano Franzese, Il pittore architettonico. Sulla poetica 'campanelliana' di Mattia Preti, f' "Archivio Storico per la Calabria e la Lucania", LXXVI, pp. 101–120, (2010).
• Sante Guido, Giuseppe Mantella, Storie di Restauri nella Chiesa Conventuale di San Giovanni a la Valeletta. La cappella di santa Caterina della Lingua d'Italia e le committenze del gran maestro Gregorio Carafa, Malta, MidseaBooks, ISBN 9789993272021, (2012).
• Sante Guido, Giuseppe Mantella, Mattia Preti e la volta della Chiesa Conventuale di San Giovanni Battista a La Valletta: documenti e testimonianze 1661-2011 per il 350º anniversario dell'inizio lavori f' "I Beni Culturali", v. XIX - 3, nru 3 Mejju-Ġunjuo (2011).
• Sante Guido, Giuseppe Mantella, Mattia Preti 1613-2013. The Masterpieces in the Churches of Malta, Malta, Miranda Books, ISBN 9789990985474, (2012).

Ħoloq esterni

• Mattia Preti fuq Web Gallery of Art
• Mattia Preti fuq artcyclopedia.com
• Mattia Preti Bijografija u pitturi fil-Katidral ta' San Ġwann, Valletta, Malta