Kosta tal-Avorju

Il-Kosta tal-Avorju, magħrufa uffiċjalment bħala r-Repubblika tal-Kosta tal-Avorju (bil-Franċiż: République de Côte d'Ivoire), huwa pajjiż fl-Afrika tal-Punent. Dan il-pajjiż jinsab fruntiera mal-Liberja, il-Gwinea, il-Mali, il-Burkina Faso, u l-Gana; il-konfini tan-Nofsinhar tiegħu huwa tul il-Golf tal-Gwinea. Il-popolazzjoni tal-pajjiż laħqet il-15,366,672 fl-1998 u kienet stmata li kienet 20,617,068 fl-2009. L-ewwel ċensiment nazzjonali tal-Kosta tal-Avorju fl-1975 wera li kien hemm jgħixu 6.7 miljun ruħ.

Ir-Repubblika tal-Kosta tal-Avorju (FR) République de Côte d'Ivoire
Mottu: (FR) "Union – Discipline – Travail" (EN) ""Unity – Discipline – Labour" (traduzzjoni: ""Unità – Dixxiplina – Xogħol"")
Innu nazzjonali: (FR) "L'Abidjanaise" (MT) "Id-diska ta' Abidjan"
Belt kapitali		Yamoussoukro 6°51′N 5°18′W
L-ikbar belt		Abidjan
Lingwi uffiċjali		Franċiż
Gvern		Repubblika Presidenzjali
-	President	Alassane Ouattara
-	Prim Ministru	Patrick Achi
Indipendenza
-	minn Franza	7 ta' Awwissu, 1860
Erja
-	Total	322,463 km2 (69) 124,502 mil kwadru
-	Ilma (%)	1.4
Popolazzjoni
-	stima tal-2009	20,617,068 (56)
-	ċensiment tal-1998	15,366,672
-	Densità	63.9/km2 (139) 165.6/mili kwadri
PGD (PSX)		stima tal-2012
-	Total	$40.348 biljun
-	Per capita	$1,726
PGD (nominali)		stima tal-2011
-	Total	$24.627 biljun
-	Per capita	$1,053
IŻU (2011)		0.400 (bax) (170)
Valuta		Franc (XOF)
Żona tal-ħin		GMT (UTC+0)
Kodiċi telefoniku		+225
TLD tal-internet		.ci

Ix-Xmara Sassandra hija xmara fil-Punent tal-Kosta tal-Avorju fl-Afrika tal-Punent. Hija ffurmata mill-konfluwenza tax-Xmara Tienba, li toriġina fl-artijiet għolja tal-majjistral tal-Kosta tal-Avorju, u x-Xmara Gouan (magħrufa wkoll bħala x-Xmara Bafing Sud), li toriġina fil-punent fl-artijiet għolja tal-Ginea. Is-Sassandra tgħaddi mix-Xlokk biex tiżvojta fil-Golf tal-Guinea fl-Oċean Atlantiku. Id-Diga ta' Buyo inbniet fin-nofs tax-xmara fl-1980, eżatt taħt il-konfluwenza max-Xmara Nzo, biex jinħoloq il-ġibjun imsejjaħ Lake Buyo. Ix-Xmara Davo tingħaqad mas-Sassandra eżatt qabel ma tgħaddi fil-baħar. Il-belt tal-port ta' Sassandra tinsab fuq il-kosta fejn ix-xmara tgħaddi fil-baħar.

Louis-Gustave Binger iffirma t-trattat mal-mexxejja Famienkro, 1892, fil-Kosta tal-Avorju tal-lum (Louis-Gustave Binger tal-Afrika tal-Punent Franċiża fl-1892 iffirmar ta' trattat mal-mexxejja ta' Famienkro, fir-Reġjun tal-lum N'zi-Comoé, il-Kosta tal-Avorju.).

Aħdar: Afrika tal-Punent Franċiża (1941) Griż skur: Possedimenti oħra Franċiżi L-aktar griż skur: Repubblika Franċiża, L-Afrika tal-Punent Franċiża (bil-Franċiż: Afrique-Occidentale française, AOF) kienet federazzjoni ta' tmien territorji kolonjali Franċiżi fl-Afrika tal-Punent: il-Mawritanja, is-Senegal, is-Sudan Franċiż (il-lum Mali), il-Ginea Franċiża (il-Ginea tal-lum), il-Côte d' L-Avorju, il-Volta ta' Fuq (il-Burkina Faso tal-lum), id-Dahomey (il-Benin tal-lum) u n-Niġer. Il-federazzjoni kienet teżisti mill-1895 sal-1958. Il-kapitali tagħha kienet Saint-Louis (Senegal) sal-1902, u mbagħad Dakar sal-kollass tal-federazzjoni fl-1960.

Ġeografija

L-ogħla punt tal-Kosta tal-Avorju hija l-Muntanja Nimba (1,752 m) u tinsab fil-punent tal-pajjiż.

Organizzazzjoni territorjali

Mill-2011, il-Kosta tal-Avorju hija maqsuma f'erbatax-il distrett li minnhom tnejn huma awtonomi, li huma suddiviżi f'31 reġjun u dawn imbagħad f'31 dipartimenti.

• 
  Abiyán (Abidjan) (Pop: 6,321,017 abitant, Densità: 18,700 abitant/km²; 2021)
• 
  Bandiera ta' Abiyán (Abidjan)
• 
  Tarka ta' Abiyán (Abidjan)
• 
  Man hija belt fil-Punent tal-Kosta tal-Avorju. Hija l-kwartieri ġenerali kemm tad-Distrett ta' Montagnes kif ukoll tar-Reġjun ta' Tonkpi. Huwa wkoll komun u l-kwartieri ġenerali u subprefettura tad-Dipartiment tal-Man. Miċ-ċensiment tal-2014, il-belt kellha popolazzjoni ta' 149,041, li tagħmilha t-tmien l-akbar belt fil-pajjiż.
• 
  Xita qawwija f'Ġunju fl-Man
• 
  Distretti tal-Kosta tal-Avorju.
• 
  Dipartimenti tal-Kosta tal-Avorju.
• 
  Mappa ta' Kosta tal-Avorju
• 
  Mappa Topografika ta' Kosta tal-Avorju
• 
  Il-Muntanja Nimba (bil-Franċiż: Mont Nimba) hija muntanja tul il-fruntiera tal-Kosta tal-Avorju u l-Ginea fl-Afrika tal-Punent. L-ogħla quċċata fiż-żewġ pajjiżi u l-Medda Nimba hija f'1,752 m (5,748 pied). Il-muntanja hija parti mill-Highlands tal-Guinea, li tgħaddi mill-fruntieri bejn iż-żewġ pajjiżi u l-Liberja. L-eqreb insedjamenti ewlenin huma l-belt ta' Yekepa fil-Liberja u l-ibliet ta' Bossou u N'Zoo fil-Guinea.
• 
  Il-foresti tal-muntanji tal-Ginea huma ekoreġjun ta' foresti tropikali b'weraq wiesa' niedja fl-Afrika tal-Punent. L-ekoreġjun jokkupa l-partijiet tal-Artijiet Għolja tal-Guinea li huma ogħla minn 600 metru f'elevazzjoni u jestendi madwar partijiet tal-Ginea, Sierra Leone, Liberja u Kosta tal-Avorju. Il-medja tax-xita tvarja bejn 1,600 u 2,400 mm fis-sena u ħafna xmajjar importanti għandhom is-sors tagħhom f'dawn il-muntanji.
• 
  Mappa tal-foresti montani tal-Ginea