Il-Monument tal-Assedju l-Kbir
Il-Monument tal-Assedju l-Kbir huwa monument li jfakkar l-Assedju l-Kbir ta' Malta li jinsab fil-Valletta, Malta. Tikkonsisti fi tliet figuri tal-bronż li jissimbolizzaw il-Fidi, il-Fortezza (jew il-Qawwija), u ċ-Ċiviltà, wieqfa fuq bażi tal-granit. Il-monument huwa xogħol l-iskultur Antonio Sciortino, u ġie inawgurat fit-8 ta’ Mejju 1927.
| Data meta nħoloq | 1927  |
|---|---|
| Pajjiż | Malta |
| Entità amministrattiva territorjali fejn tinstab | Valletta |
| Triq fejn jinstab | Misraħ l-Assedju l-Kbir |
| Koordinati | 35°53′53″N 14°30′46″E |
| Ġeneru | public art |
| Krejatur | Antonio Sciortino |
| Deżinjazzjoni bħala wirt | Grad 1 |
| Dan l-artiklu dwar il-kultura huwa nebbieta. Jekk trid, tista' tikkontribwixxi issa biex ittejjeb dan l-artiklu, dejjem skont il-konvenzjonijiet tal-Wikipedija. |
Storja
immodifikaIl-Monument tal-Assedju l-Kbir ġie skolpit minn Antonio Sciortino fl-1926, waqt li kien Ruma. Imbagħad ġie mitfugħ fil-bronż bl-użu tal-mitlufa tax-xama’, u l-monument ġie inawgurat fil-Belt Valletta fit-8 ta’ Mejju 1927. Waqt l-inawgurazzjoni, il-Prim Imħallef Arturo Mercieca għamel id-diskors tiegħu fi Taljan, filwaqt li s-saċerdot, filosofu u poeta Anastasio Cuschieri għamel diskors bil-Malti, it-tnejn fil-preżenza tal-Logotenent-Gvernatur Ingliż, Sir Thomas Alexander Vans Best. Dan wera l-kwistjoni tal-lingwa u t-tensjoni politika ta’ dak iż-żmien.
Il-monument jinsab fi Pjazza Assedju l-Kbir tul it-triq prinċipali tal-Belt Valletta, Triq ir-Repubblika mal-ġenb tal-Kon-Katidral ta' San Ġwann. Il-monument oriġinarjament kien jiffaċċja l-Berġa tal-Auvergne, li ġiet sostitwita mill-bini tal-Qrati tal-Ġustizzja fis-sittinijiet wara li l-bini oriġinali kien ġarrab ħsara kbira fit-Tieni Gwerra Dinjija.
Il-Monument tal-Assedju l-Kbir deher fuq tliet bolol Maltin maħruġa fl-1956, 1962 u 1972. Kien jidher ukoll fuq il-Maltin munita tal-50 ċenteżmu li nħadmet mill-1972 sa ġie sostitwit fl-1986.
Il-monument ġie restawrat bejn Awwissu u Settembru 2010. Huwa mniżżel fl-Inventarju Nazzjonali tal-Proprjetà Kulturali tal-Gżejjer Maltin.
Minn Ottubru 2017, il-monument intuża bħala tifkira improvvisa għall-ġurnalista Daphne Caruana Galizia minn membri tal-familja tagħha u dimostranti kontra l-gvern. Għal xi żmien it-tribujiet tneħħew ta’ kuljum mill-impjegati tal-Gvern. Fl-2020, deċiżjoni tal-qorti sabet li l-ordnijiet tal-Ministru tal-Ġustizzja ta' dak iż-żmien Owen Bonnici biex ineħħi l-monument ripetutament kienu ksur tad-drittijiet tal-bniedem tad-dimostranti għal-libertà tal-espressjoni.
Deskrizzjoni
immodifikaIl-Monument tal-Assedju l-Kbir huwa meqjus bħala xogħol ta' Skultura Neoklassika, li jesibixxi linji sempliċi qawwija li jagħtu ħjiel għall-istil avant-garde ta' Sciortino. Ġiet imsejħa “waħda mill-aktar skulturi emblematiċi fil-gżira”. L-istatwa tikkonsisti fi tliet figuri tal-bronż imqiegħda fuq bażi tal-granit. Il-pożizzjonament tal-figuri huwa relatat mill-qrib mal-ħelsien ta' Davide Calandra La Glorificazione della Dinastia Sabauda fil-Palazzo Montecitorio f'Ruma.
It-tliet figuri jingħad li huma rappreżentazzjonijiet allegoriċi tal-Fidi, il-Fortezza (jew il-Kura), u ċ-Ċiviltà. Il-figura maskili fiċ-ċentru hija deskritta bħala Fortitude jew Valour, u huwa mpinġi b’sidru vojt u liebes kuruna bi tliet ponot u xi armatura, filwaqt li jżomm xabla u tarka. Hemm figura femminili fuq kull naħa, b’Fidi fuq ix-xellug u Ċivilizzazzjoni fuq il-lemin. Il-fidi għandha tiara papali, filwaqt li ċ-Ċiviltà għandha maskra ta’ Minerva, l-alla Rumana tal-Għerf.
| Wikimedia Commons għandha fajls multimedjali li għandhom x'jaqsmu ma': Il-Monument tal-Assedju l-Kbir (Great Siege Monument) |