Igor' Stravinskij
Igor' Fëdorovič Stravinskij[1] bir-Russu: Игорь Фёдорович Стравинский, (17 ta' Ġunju 1882 – 6 ta' April 1971) kien kompożitur, mużiċista, pjanista u surmast tal-orkestra Russu. Huwa meqjus bħala wieħed mill-iktar kompożituri importanti u influwenti tas-seklu għoxrin.
Il-karriera kompożizzjonali ta' Stravinskij kienet magħrufa għad-diversitá stilistika tagħha. Kiseb fama internazzjonali permezz ta' tlett balletti kummissjonati mill-impreżarju Sergej Djagilev, mtellgħa f'Pariġi mill-Ballets Russes. Dawn kienu L-Għasfur tan-Nar (1910), Petruška (1911) u Il-Konsagrazzjoni tar-Rebbiegħa (1913). L-aħħar waħda minn dawn ittrasformat kif il-kompożituri, li kienu jaħdmu fuq stil kanoniku, kienu jħarsu lejn l-istruttura ritmika. Kienet responsabbli wkoll għar-reputazzjoni twila li tat lil Stravinskij bħala rivoluzjonarju li wessa' l-fruntieri tad-disinn mużikali. Fl-1920 wara l-"Perijodu Russu" kellu perijodu fejn irritorna għall-mużika neoklassika. Ix-xogħlijiet ta' dan iż-żmien kellhom it-tendenza li jerġgħu jużaw forom tradizzjonali (concerto grosso, fuga u sinfonija). Ħafna drabi kienu omaġġ lill-mużika tal-kompożituri kbar ta qablu bħal Johann Sebastian Bach u Čajkovskij. Fil-ħamsinijiet, Stravinskij beda jirritorna ghall-prinċipji li kien uża fil-kompożizzjonijiet tal-bidu fosthom: l-enerġija ritmika, il-kostruzzjoni ta' idejat melodiċi mtawla minn ċelluli ta' żewġ jew tliet noti u l-importanza għall-kjarezza tal-forma, l-istrumentazzjoni u tal-enunċjazzjoni.
Ħajja u Karriera
immodifikaIt-tfulija fl-imperu Russu
immodifika
Stravinskij twieled fis-17 ta' Ġunju 1882 f'Oranienbaum (illum Lomonosov), subborg ta' San Pietruburgu, il-belt kapitali imperjali Russa[2] u trabba Pietruburgu. [3] Il-ġenituri tieghu kienu Fëdor Ignat'evič Stravinskij, kantant baxx fit-teatru Mariinskij f'San Pietruburgu, u Anna (imwielda Kholodovsky).[4] Missieru kien ġej minn razza nobbli pollakka magħrufa bħala l-familja Strawiński bl-istemma eraldika ta' Sulima.[5][6] Kien jiddeskrivi l-ħajja tal-iskola bħala waħda solitarja u iktar tard f'ħajtu stqarr li "qatt ma sibt lil xi hadd li kien miġbud lejja".[7] Stravinskij jmur għall-lezzjonijiet tal-pjanu minn mindu kien żgħir u fl-istess ħin kien jistudja t-teorija u jipprova jikkomponi. Fl-1890, ra rappreżentazzjoni tal-ballett ta' Čaikovskij: 'Is-Sbejħa Rieqda' fit-teatru Mariinski. Ta' ħmistax-il sena, rnexxielu jitgħallem il-kunċert għal pjanu u orkestra nru 1 fis-Sol minuri ta' Felix Mendelssohn u għamel riduzzjoni għall-pjanu ta' kwartett għall-arki ta' Glazunov, li jgħidu li kien iqis lil Stravinskij bla talent mużikali u ma kellux opinjoni tajba tal-ħila tiegħu.[8]
Minkejja l-entużjażmu tiegħu għall-mużika, il-ġenituri riduh jistudja l-liġi. Stravinsky inkiteb fl-Università ta'bSan Pietruburgu fl-1901, iżda matul dawn l-erba' snin ta’ studju, attenda inqas minn ħamsin lezzjoni. Fis-sajf tal-1902 Stravinsky għex għand il-kompożitur Nikolaj Rimskij-Korsakov u l-familja tiegħu fil-belt Ġermaniża ta' Heidelberg. Rimsky-Korsakov, forsi l-kompożitur Russu l-iktar mfittex ta' dak iż-żmien, suġġerixxa lil Stravinsky li ma jidħolx fil-konservatorju ta' San Pietruburgu, u minflok jibda jistudja l-kompożizzjoni billi jieħu l-lezzjonijiet privati miegħu. Missier Stravinsky miet dik is-sena stess b’kanċer, fiż-żmien meta ibnu kien diġà beda jiddedika aktar ħin fuq l-istudju mużikali milli fuq il-liġi. Fl-1905 l-università għalqet xagħrejn minħabba l-konsegwenzi tal-"Ħadd imdemmi". Stravinsky ma tħalliex jagħmel l-aħħar eżamijiet tal-liġi iżda aktar tard ingħata diploma ta' nofs kors f'April tal-1906 . B'hekk beda jikkonċentra iżjed fuq l-istudju tal-mużika u fl-1905, beda jattendi darbtejn fil-ġimgħa lezzjonijiet privati ta’ Rimskij-Korsakov, li sar iqisu bħala t-tieni missier. Dawn il-lezzjonijiet komplew sal-mewt ta’ Rimskij-Korsakov fl-1908.
Fl-1905 tgħarras lil kuġintu, Yekaterina Gavrilovna Nosenko (imsejħa "Katya"), li kien ilu jaf minn tfulitu. Minkejja l-oppożizzjoni tal-Knisja Ortodossa għaż-żwieġ bejn kuġini, il-koppja żżewġet fit-23 ta’ Jannar 1906: l-ewwel żewġ ulied, Fyodor (Theodore) u Ludmila, twieldu fl-1907 u 1908 rispettivament.
Fi Frar tal-1909, żewġ xogħlijiet orkestrali: lis-‘Scherzo Fantastique’ u il-‘Feu d'artifice’ (Logħob Tan-Nar), ittellgħu f’kunċert f’San Pietruburgu fejn kien hemm ukoll l-impreżarju Sergei Djagilev, li dak iż-żmien kien involut fl-ippjanar tar-rappreżentazzjoni tal-opera u l-ballett Russi f'Pariġi. Djagilev baqa' tant impressjonat li ddeċieda li jikkummissjona 'l Stravinsky sabiex iwettaq xi orkestrazzjonijiet u mbaghad biex jikkomponi ballett sħiħ "L-Għasfur tan-Nar".
Kompożizzjonijiet
immodifikaBalletti
immodifika- L-għasfur tan-nar (1910)
- Petruška (1911)
- Il-konsagrazzjoni tar-rebbiegħa (1913)
- Renard (balletto)|Renard (1916)
- Pulcinella (balletto)|Pulcinella (1920)
- Les Noces (1923)
- Apollon musagète (1928)
- Le baiser de la fée (1928)
- Jeu de cartes (1936)
- Orpheus (1947)
- Agon (1957)
Opra/Teatru
immodifika- Le rossignol (1914)
- Burleske għal 4 pantomimi u orkestra da camera (1916)
- Histoire du soldat (1918)
- Mavra (1922)
- Oedipus rex (1927)
- Perséphone (1933)
- Babel (1944)
- The Rake's Progress (1951)
- The Flood (1962)
Musica da camera
immodifika- Tliet biċċiet għall-klarinett (1919)
- Ottetto (1923)
- Settimino (1953)
- Monumentum pro Gesualdo di Venosa ad CD Annum, 3 madrigali rikomposti għall-istrumenti (1960)
- Tliet biċċiet għal kwartett
- Concertino għal kwartett tal-arki
- Concertino għal 12-il strument
- Ragtime
- Pastorali għal 5 strumenti
- Histoire du Soldat suite għal klarinett, vjolin u pjanu
- Epitaffju għal klarinett, flawt u arpa (1964) fl-i Stadttheater ta' Donaueschingen dirett minn Pierre Boulez
- Żewġ konċertanti għal vjolin u pianu
Mużika korali
immodifika- Le Roi des étoiles per coro maschile e orchestra (1912)
- Pater Noster (1926)
- Symphonie de psaumes (1930)
- Quddiesa (1948)
- Cantata għal sopran, tenur, vuċijiet femminili, 2 flawti, oboe, corno inglese, vjolinċell (1953-1954)
- Canticum Sacrum (1955)
- Threni (1958)
- A Sermon, a Narrative and a Prayer (1961)
- Abramo e Isacco (1963)
- Introitus (1965)
- Requiem Canticles (1966)
Kompożizzjonijiet għall-orkestra
immodifika- Sinfonia fil-Mi bemoll maġġuri op. 1 (1907)
- Scherzo fantastique op. 3 (1908)
- Feu d'artifice op. 4 (1908)
- Le Chant du rossignol (1917)
- Ragtime (1918)
- Sinfoniji għal istrumenti tan-nifs (1920)
- Kunċert għall-vjolin fir-Re (1931)
- Kunċert fil-Mi (Dumbarton Oaks) għal orkestra da camera (1938)
- Sinfonija fid-Do (Stravinskij) (1940)
- Four Norwegian Moods (1942)
- Ode (1943)
- Ebony Concerto (1945)
- Varjazzjonijiet (1963-1964)
Kompożizzjonijiet għall-pjanu
immodifika- Tarantella (1898)
- Scherzo (1902)
- Sonata fil-Fa djesis minuri (1904)
- Piano Rag Music (1919)
- Sonata (1924)
- Capriccio għal pjanu u orkestra (1929)
- Tango għal pjanu (1940)
- Movimenti għal pjanu u orkestra (1958–1959)
- Circus Polka (1942)
Kompożizzjonijet vokali da camera
immodifika- Sħab tal-maltemp, romanza għal vuċi u pjanu (1902)
- Il-fungi jmorru għall-gwerra, għal baxx u pjanu (1904)
- Pastorale, għal vuċi u pjanu (1907)
- Deux poèmes de Paul Verlaine, għal baritonu u pjanu (1910)
- Żewġ poeżiji ta' Konstantin Bal'mont, għal sopran, tenur u pjanu (1911)
- Three Songs from William Shakespeare, għal mezzosopran, flawt, klarinett u vjola (1953)
- Four Songs, għal vuċi u ensembe strumentali (1954)
- In Memoriam Dylan Thomas, għal tenur, kwartett ta' arki u erba' trumbuni (1954)
- Elegy for J.F.K., għal baritonu jew mezzosopran u tliet klarinetti (1964)
- The Owl and the Pussy Cat, għal vuċi u pjanu (1966)
Noti u referenzi
immodifika- ^ Billi hemm ħafna verżjonijiet tat-trasliterazzjoni mir-Russu ta' dan l-isem: Stravinski, Strawinsky jew Stravinskii, qegħdin nużaw it-trasliterazzjoni xjentifika (International Scholarly System). F'din il-paġna nużaw din it-trasliterazzjoni għall-ismijiet Russi kollha.
- ^ Greene 1985, p. 1101.
- ^ White 1979, p. 4.
- ^ Walsh 2001.
- ^ Pisalnik, Andrzej: Polski pomnik za cerkiewnym murem at Rzeczpospolita, 10 November 2012.
- ^ Walsh, Stephen, Stravinsky: A Creative Spring (excerpt), www.nytimes.com. Retrieved 10 August 2013.
- ^ Stravinsky 1962, p. 8.
- ^ Dubal 2001, p. 564.