Cork hija t-tieni l-akbar belt fir-Repubblika ta' l-Irlanda, u t-tielet fl-Irlanda, wara dik ta' Belfast fl-Irlanda ta' Fuq. Hija tgħodd 120 elf ruħ, iżda din titla' għal 380 elf meta jingħaddu wkoll in-nies ta' County Cork. Il-belt tinsab fin-nofsinhar tal-gżira.

Cork
 Irlanda
Amministrazzjoni
Stat sovranIrlanda
Province of IrelandMunster (en) Translate
County of IrelandCounty Cork (en) Translate
Isem uffiċjali Corcaigh
Cork
Ismijiet oriġinali Cork
Corcaigh
Kodiċi postali T12, T21 and T23
Ġeografija
Koordinati 51°54′00″N 8°28′23″W / 51.9°N 8.4731°W / 51.9; -8.4731Koordinati: 51°54′00″N 8°28′23″W / 51.9°N 8.4731°W / 51.9; -8.4731
Cork is located in Ireland
Cork
Cork
Cork (Ireland)
Superfiċjenti 37.3 kilometru kwadru
Għoli 0 m
Demografija
Popolazzjoni 222,333 abitanti (2022)
Informazzjoni oħra
Kodiċi tat-telefon 021
Żona tal-Ħin UTC±0
bliet ġemellati San Francisco, Kaliningrad, Coventry, Rennes, Swansea (en) Translate, Shanghaiu Köln
corkcity.ie
Panorama tal-belt

Ix-xmara Lee tgħaddi minn ġo nofs il-belt. Filwaqt li l-belt ta' Dublin hija magħrufa għall-birra Guinness, dik ta' Cork tipproduċi l-birra Murphy's. Il-belt tuża l-port ta' Cobh, ftit kilometri 'l bogħod, bħala dawk ewlieni għall-użu ta' tbaħħir ta' merkanzija u għall-ibburdjar.

Toponomija

immodifika

L-isem tal-belt ġej mill-kelma Irlandiża corcach li tfisser "swamp" u tirreferi għall-post tal-belt tul ix-Xmara Lee. Cork kellha reputazzjoni bħala belt ribellu minn meta ċ-ċittadini tagħha qabdu ma’ Perkin Warbeck fl-1491 wara l-Gwerer tal-Ward. Bl-istess mod, County Cork għandha l-laqam Rebel County. Din ir-rappreżentazzjoni li l-abitanti tal-belt għandhom tal-komunità tagħhom spiss iġġiegħelhom jgħidu li jgħixu fil-“kapitali vera tal-Irlanda”.

 
Mappa ta 'Cork tas-seklu 16


Cork kienet oriġinarjament qagħda monastika, reputazzjoni mwaqqfa minn Saint Finbarr fis-6 seklu. Sar (aktar) urbanizzat xi punt bejn 915 u 922 meta settlers Norseman (Vikingi) waqqfu port tal-kummerċ. Ġie propost li, bħal Dublin, Cork kienet ċentru kummerċjali importanti fin-netwerk kummerċjali Skandinav globali. Is-settlement ekkleżjastiku kompla flimkien mal-longphort Viking, bit-tnejn jiżviluppaw tip ta’ relazzjoni simbjotika; in-Norsemen jipprovdu oġġetti kummerċjali li kieku ma jistgħux jinkisbu għall-monasteru, u forsi wkoll għajnuna militari.

Il-karta tal-belt ingħatat mill-Prinċep Ġwanni, bħala Lord tal-Irlanda, fl-1185. Il-belt darba kienet issewwa għal kollox, u xi sezzjonijiet tal-ħitan u xtiebi għadhom illum. Għal ħafna mill-Medju Evu, il-belt ta 'Cork kienet imbiegħda tal-kultura Ingliża Qadima f'nofs kampanja Gaelika predominantement ostili u maqtugħa mill-gvern Ingliż fil-Pale madwar Dublin. Sinjuri Gaelic u Hiberno-Norman ġirien ħarġu ‘l-Iswed Rent’ miċ-ċittadini biex iżommuhom milli jattakkaw il-belt. Il-firxa preżenti tal-belt qabżet il-konfini medjevali tal-Baronija tal-Belt ta' Cork; issa jieħu ħafna mill-Baronija ġirien ta’ Cork. Flimkien, dawn il-baronji jinsabu bejn il-Baronija ta’ Barrymore fil-lvant, Muskerry East lejn il-punent u Kerrycurrihy fin-nofsinhar.

 
Ħaddiema li jneħħu s-sejjieħ fi triq San Patrizju wara l-Ħruq tas-Cork.


Il-gvern muniċipali tal-belt kien iddominat minn madwar 12–15-il familja merkantili, li l-ġid tagħhom kien ġej mill-kummerċ barrani mal-Ewropa kontinentali – b'mod partikolari l-esportazzjoni ta 'suf u ġlud u l-importazzjoni ta' melħ, ħadid u inbid[1].

Il-popolazzjoni medjevali ta’ Cork kienet ta’ madwar 2,100 ruħ. Dan ġarrab daqqa qawwija fl-1349 meta kważi nofs in-nies tal-belt mietu bil-pesta meta waslet il-Mewt l-Iswed fil-belt. Fl-1491, Cork kellha sehem fil-Gwerer Ingliżi tal-Ward meta Perkin Warbeck, pretendent għat-tron Ingliż, niżel fil-belt u pprova jirrekluta appoġġ għal pjan biex jitwaqqa 'Enriku VII tal-Ingilterra. Is-Sindku ta’ dak iż-żmien ta’ Cork u diversi ċittadini importanti marru ma’ Warbeck l-Ingilterra iżda meta r-ribelljoni waqgħet dawn kollha nqabdu u ġew eżegwiti[2].

It-titlu ta' Sindku ta' Cork ġie stabbilit b'karta rjali fl-1318, u t-titolu nbidel għal Lord Sindku fl-1900 wara l-kavallieri tas-sindku kariga mir-Reġina Victoria fiż-żjara tagħha fil-belt[3].

Sa mis-seklu dsatax, Cork kienet belt nazzjonalista b'saħħitha Irlandiża, b'appoġġ mifrux għall-Irlandiż Home Rule, u l-Partit Parlamentari Irlandiż, iżda mill-1910 kien sod wara d-dissident All-for-Ireland Party ta' William O'Brien. O'Brien ippubblika t-tielet gazzetta lokali, il-Cork Free Press. Cork inqabeż minn Belfast bħala t-tieni l-akbar belt tal-Irlanda fis-seklu dsatax.

Fil-Gwerra tal-Indipendenza, iċ-ċentru ta’ Cork inħaraq mill-British Black and Tans, f’avveniment magħruf bħala l-“Burning of Cork” u ra ġlied qalil bejn il-gwerillieri Irlandiżi u l-forzi tar-Renju Unit. Matul il-Gwerra Ċivili Irlandiża, Cork kienet għal żmien miżmuma mill-forzi kontra t-Trattat, sakemm reġgħet ittieħdet mill-Armata Nazzjonali favur it-Trattat f'attakk mill-baħar[4].

Konfini tal-belt

Il-konfini ġiet estiża fl-1840, fl-1955 u fl-1965[5].

Fl-2018, ingħatat l-approvazzjoni tal-kabinett għal estensjoni ulterjuri tal-konfini tal-Belt ta 'Cork, biex tinkludi l-Ajruport ta' Cork, Douglas, Ballincollig u żoni oħra tal-madwar[6]. Il-leġiżlazzjoni biex tespandi l-konfini tal-belt, li żżid l-erja tagħha għal 187 km2 (72 sq mi) u l-popolazzjoni fil-konfini tagħha minn 125,000 għal 210,000, ġiet diskussa u approvata f'Dáil Éireann f'Ġunju 2018. Il-leġiżlazzjoni korrispondenti ġiet abbozzata matul Lulju 2018, u promulgati bħala parti mill-Att tal-2019 dwar il-Gvern Lokali bidla fil-konfini seħħet fil-31 ta' Mejju 2019, wara l-elezzjonijiet lokali tal-2019[7][8][9].

Ġeografija

immodifika
 
Ix-Xmara Lee f'Cork


Cork tinsab 260 km fil-Lbiċ ta’ Dublin. Il-Lee jaqsam il-belt. Gżira fin-nofs tax-xmara tifforma l-parti prinċipali taċ-ċentru tal-belt ta’ Cork. Tinsab eżatt qabel ma l-Lee tiżvojta f’Lough Mahon u mbagħad f’Cork Harbour, it-tieni l-akbar port naturali fid-dinja wara l-Bajja ta’ Sydney. Il-belt ta’ Cork hija waħda mill-portijiet ewlenin tal-Irlanda; il-mollijiet u l-baċiri tagħha jinsabu tul il-Lee.

Trasport

immodifika

Arja

L-Ajruport ta’ Cork huwa wieħed mill-ajruporti ewlenin fil-pajjiż. Hija tinsab fil-parti tan-nofsinhar tal-belt ta 'Cork imsejħa Ballygarvan. Joffri aktar minn 15-il rotta tal-ajru għal aktar minn 38 destinazzjoni fl-Ewropa u l-Amerika ta’ Fuq. Linji tal-ajru li joperaw f'Cork huma Aer Lingus, Aer Lingus reġjonali mmexxija minn Stobart Air; Flybe, Iberia Express, Ryanair u Norwegian Air International.

Xarabank

Is-servizzi tal-karozzi tal-linja pubbliċi muniċipali huma operati mill-kumpanija nazzjonali tal-karozzi tal-linja Bus Eireann. It-toroq huma nnumerati minn 201 sa 226 u jgħaqqdu ċ-ċentru tal-belt mal-bliet ewlenin, universitajiet, ċentri tax-xiri u diversi postijiet ta 'interess. Tnejn minn dawn il-linji tal-karozzi tal-linja jipprovdu servizzi orbitali fid-distretti tat-Tramuntana u tan-Nofsinhar tal-belt rispettivament. Xarabankijiet minn bliet oħra bħal Ballingcollig, Glanmire, Midleton u Carrigaline jitilqu minn Cork Bus Station għal Parnell Palace fiċ-Ċentru tal-Belt. In-netwerks tal-karozzi tal-linja jipprovdu wkoll aċċess għall-Ajruport ta' Cork u ż-żona metropolitana tan-Nofsinhar tal-park and ride biss.

Rotot marittimi

Hemm laneċ li jgħaqqdu Rushbrooke ma Passage West li jużaw linji R624 sa R610. Dan is-servizz jintuża biex jiġi evitat it-traffiku qawwi ħafna fil-“mina Jack Lynch” u fid-distrett ta’ Dunkettle. Cork Port jinsab f'Ringaskiddy, 16-il kilometru fix-Xlokk permezz tal-N28. Brittany Ferries toffri laneċ minn Cork għal Roscoff fi Franza u Santander fi Spanja.

Netwerk tat-toroq

L-aħħar tas-seklu 20 u l-bidu tas-seklu 21 kien perjodu meta n-netwerk tat-toroq tjieb fir-reġjun ta’ Cork bil-kostruzzjoni ta’ Cork South Link fil-bidu tas-snin tmenin li tgħaqqad Kinsale Road maċ-Ċentru tal-Belt. Ftit wara, infetħu l-ewwel sezzjonijiet tal-expressway. Ix-xogħol kompla fis-snin 90 bl-espansjoni tal-N25 (s-southern ring road) u l-ftuħ tal-Mina Jack Lynch taħt ix-Xmara Lee. Il-pont ta' Kinsale Road infetaħ f'Awwissu 2006 biex itaffi l-fluss tat-traffiku mill-Ajruport ta' Cork jew Killarney. Proġetti oħra saru matul dan il-perjodu bħall-ring road N20 u l-proġett li jgħaqqad l-N20 minn Cork ma’ Triq il-Mallow. Nistgħu ninnotaw ukoll it-titjib fit-toroq taċ-ċentru tal-belt bil-Proġett ta’ Triq Patrick li żviluppa mill-ġdid it-triq b’sezzjoni pedonali.

Netwerk ferrovjarju

Cork Kent Station huwa l-istazzjon tal-ferrovija prinċipali tal-belt. Huwa minn dan tal-aħħar li l-belt hija konnessa mal-bqija tal-Irlanda. Il-linja prinċipali hija dik minn Cork għal Dublin bi tluq kull nofs siegħa minn Cork. Is-servizzi InterCity huma wkoll disponibbli għal Killarney u Tralee, kif ukoll għal Limerick, Ennis, Athenry u Galway (permezz ta’ Limerick Junction u l-linja tal-ferrovija Limerick-Galway). Cork hija konnessa wkoll permezz ta’ Limerick Junction ma’ Clonmel u Waterford.

Monumenti

immodifika

Kittieba minn Cork

immodifika

Fost l-aktar kittieba magħrufa minn Cork hemm id-drammaturgu Frank O'Connor, li kiteb ukoll għadd ta' kotba dwar it-tifkiriet ta' tfulitu, fosthom An Only Child, kif ukoll Liam Ó Murchú. Dan kiteb A time to love? u kien risponsabbli għall-programmi televiżivi bil-Gejliku, fosthom Buntús Cainte u Trom agus Eadrom.

Edukazzjoni

immodifika
 
Il-Quad fil-University College Cork


Cork huwa ċentru edukattiv importanti fl-Irlanda - hemm aktar minn 35,000 student tat-tielet livell fil-belt, li jfisser li l-belt għandha proporzjon ogħla ta 'studenti fil-popolazzjoni mill-medja nazzjonali. Aktar minn 10% tal-popolazzjoni taż-żona Metropolitana huma studenti fl-University College Cork (UCC) u Munster Technological University, (MTU), inklużi kważi 3,000 student internazzjonali minn aktar minn 100 pajjiż. UCC hija università kostitwenti tal-Università Nazzjonali tal-Irlanda u toffri korsijiet fl-arti, il-kummerċ, l-inġinerija, il-liġi, il-mediċina u x-xjenza. Ġiet imsemmija "l-Università Irlandiża tas-Sena" erba' darbiet mill-2003, l-aktar reċenti fl-2016. L-Università Teknoloġika ta' Munster (MTU) - li qabel kienet l-Istitut tat-Teknoloġija ta' Cork (CIT) - ġiet imsemmija "Istitut tat-Teknoloġija tas-Sena" Irlandiż fl-2007. , 2010 u 2016 u joffri korsijiet tat-tielet livell fil-Kompjuter u l-IT, Negozju, Umanistika u Inġinerija (Mekkanika, Elettronika, Elettriku, u Kimika)[10].

Il-Kulleġġ Marittimu Nazzjonali tal-Irlanda jinsab f'Cork u huwa l-uniku kulleġġ Irlandiż li fih jistgħu jsiru l-Istudji Nawtiċi u l-Inġinerija tal-Baħar. L-MTU jinkorpora l-Iskola tal-Mużika ta’ Cork u l-Kulleġġ tal-Arti u d-Disinn ta’ Crawford bħala skejjel kostitwenti. Il-Kulleġġ tal-Kummerċ ta' Cork huwa l-akbar 'Kulleġġ ta' Edukazzjoni Avvanzata' fl-Irlanda. Istituzzjonijiet oħra tat-3 livell jinkludu Griffith College Cork, istituzzjoni privata, u diversi kulleġġi oħra. Istituti ta 'riċerka marbuta mal-kulleġġi tat-tielet livell fil-belt jappoġġjaw il-kapaċità ta' riċerka u innovazzjoni tal-belt u r-reġjun[11].

Eżempji jinkludu l-Istitut Nazzjonali Tyndall (riċerka tal-ħardwer tal-ICT), IMERC (Enerġija Marittima), Istitut tar-Riċerka Ambjentali, NIMBUS (Sistemi Inkorporati tan-Netwerk); u CREATE (Inġinerija Terapewtika Avvanzata). UCC u CIT għandhom ukoll ċentri ta' inkubazzjoni ta' kumpaniji li għadhom jibdew. Fl-UCC, iċ-Ċentru għall-Innovazzjoni tan-Negozju tal-Gradwati IGNITE għandu l-għan li jrawwem u jappoġġa l-intraprenditorija. Fis-CIT, The Rubicon Centre huwa ċentru ta’ innovazzjoni tan-negozju li fih 57 kumpanija tal-bidu bbażata fuq l-għarfien[12].

 
L-ispettaturi jaraw lil Cork jieħu fuq Kerry fil-Páirc Uí Chaoimh fil-belt (mindu ġie żviluppat mill-ġdid)

It-tim tal-futbol ta' Cork huwa Cork City F.C., li twaqqaf fl-1984. Huwa jilgħab fl-Ewwel Diviżjoni tal-Kampjonat Eircom. Bħalissa qed isir xogħol ta' bini fil-grawnd ta' Turner's Cross, li għandu jkun lest fl-2008 u se jkun jesa' 9,000 ruħ.

Ġemellaġġ

immodifika

Referenzi

immodifika
  1. ^ "Charters > Your Council > - CorkCity.ie". www.corkcity.ie (bl-Ingliż). Miġbur 2024-12-17.
  2. ^ "The Walls of Cork > About Cork > - CorkCity.ie". web.archive.org. 2010-09-23. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2010-09-23. Miġbur 2024-12-17.
  3. ^ "Charters > Your Council > - CorkCity.ie". www.corkcity.ie (bl-Ingliż). Miġbur 2024-12-17.
  4. ^ "Cork Past and Present". www.corkcitylibraries.ie (bl-Ingliż). Miġbur 2024-12-17.
  5. ^ "History and Legislation". www.corkcity.ie (bl-Ingliż). Miġbur 2024-12-17.
  6. ^ Thu; Jun, 07; 2018 - 12:40 (2018-06-07). "County Hall spends more than €30,000 on legal advice on boundary changes". echo live (bl-Ingliż). Miġbur 2024-12-17.Manutenzjoni CS1: ismijiet bħala numri: authors list (link)
  7. ^ English, Eoin (2019-05-30). "Cork City's population to grow by 85,000 and expand fivefold ... at midnight". Irish Examiner (bl-Ingliż). Miġbur 2024-12-17.
  8. ^ O'Sullivan, Jennie (2019-01-25). "Cork city boundary extension set for June" (bl-Ingliż). Ċitazzjoni journal għandha bżonn |journal= (għajnuna)
  9. ^ Book (eISB), electronic Irish Statute. "electronic Irish Statute Book (eISB)". www.irishstatutebook.ie (bl-Ingliż). Miġbur 2024-12-17.
  10. ^ Wed; Oct, 08; 2014 - 01:00 (2014-10-08). "Diverse and ageing Cork city faces tough challenges". Irish Examiner (bl-Ingliż). Miġbur 2024-12-17.Manutenzjoni CS1: ismijiet bħala numri: authors list (link)
  11. ^ "Home". Cork College of FET - Morrison's Island Campus (bl-Ingliż). Miġbur 2024-12-17.
  12. ^ "Centre Overview - Rubicon Centre". web.archive.org. 2015-10-08. Arkivjat mill-oriġinal fl-2015-10-08. Miġbur 2024-12-17.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  13. ^ Ireland, TheCork ie (News)-Your Online News from Cork (2017-02-14). "Cork City Council approves proposal to enter into formal relationships with Bordeaux, St. Petersburg and Miami" (bl-Ingliż). Miġbur 2024-12-17.
  14. ^ Ireland, TheCork ie (News)-Your Online News from Cork (2017-02-14). "Cork City Council approves proposal to enter into formal relationships with Bordeaux, St. Petersburg and Miami" (bl-Ingliż). Miġbur 2024-12-17.