Santa Sede: Differenza bejn il-verżjonijiet

{{WIP|Jmasini}}

 

Għalkemm ħafna drabi riferuta bħala “il-Vatikan”, is-Santa Sede m’hijiex l-istess entita’ bħall-[[Vatikan|Istat tal-Belt tal-Vatikan]], li daħal fl-eżistenza biss fl-1929, filwaqt li s-Santa Sede tmur lura għall-ewwel żminijiet Kristjani. L-ambaxxaturi m’humiex assenjati għall-Istat tal-Belt tal-Vatikan, iżda għas-Santa Sede, u r-rapreżentanti tal-Papa għall-istati u l-organizzazzjonijiet internazzjonali m’humiex rikonoxxuti bħala rapreżentanti tal-Istat tal-Belt tal-Vatikan, iżda tas-Santa Sede.

Is-Segretarjat tal-Istat hi l-unika entita’ tal-Kurja li tinsab fil-Belt tal-Vatikan. L-oħrajn jinsabu f’binjiet f’partijiet differenti ta’ Ruma, u għandhom [[drittijiet extraterritorjali]] simili għal dawk ta’ ambaxxata.

 

 

Tlett tribunali huma responsabbli għall-poter ġudizzjarju. Is-[[Sacra Rota]] hi responsabbli mill-kawżi normali, fosthom digrieti għall-annullamenti taż-żwiġijiet. Is-[[Sinjatura Appostolika]] hi l-qorti tal-appell u l-ogħla qorti ekkleżjastika. Il-[[Penitenzjarju Appostoliku]] hu differenti minn dawn it-tnejn u, minflok jittratta każijiet dibattibbli, joħroġ assoluzzjonijiet, dispensi, u indulġenzi.

 

Is-Santa Sede ġiet rikonoxxuta, kemm fil-prattika tal-istati, u kif ukoll fil-kitba ta’ studjużi tal-liġi moderna, bħala suġġett tal-liġi internazzjonali, bid-drittijiet u d-dmirijiet simili għall-dawk tal-Istati. Għalkemm is-Santa Sede, bħala entita’ distanti mill-Istat tal-Belt tal-Vatikan, ma’ tissodisfax il-kriterja tal-liġi internazzjonali tal-istati- b’popolazzjoni permanenti, territorju definit, gvern stabbli, u l-kapaċita’ li tidħol f’relazzjonijiet ma’ stati oħra – il-pussess ta’ personalita’ legali sħiħa fil-liġi internazzjonali hi murija mill-fatt li s-Santa Sede għandha relazzjonijiet diplomatiċi ma’ 177 stat, li hi membru-stat f’organizzazzjonijiet intergovernattivi internazzjonali varji, u li hi “rispettata mill-kommunita’ internazzjonali tal-Istati Sovrani u trattata bħala suġġett tal-liġi internazzjonali, bil-kapaċita’ li tidħol f’relazzjonijiet diplomatiċi u li tiħol fi ftiehim ma’ stat jew stati ukoll taħt il-liġi internazzjonali li huma verament kommessi sabiex jistabilixxu u jipperseveraw il-paċi fid-dinja.”

 

== Diplomazija ==

 

Sa miż-żminijiet medjavali, is-sede episkopali ta’ Ruma ġiet rikonoxxuta bħala entita’ sovrana. Is-Santa Sede (għalkemm mhux l-Istat tal-Belt tal-Vatikan) iżżomm relazzjonijiet diplomatiċi ma’ 178 stat sovran, kif ukoll mal-Unjoni Ewropea, l-Ordni Militari Sovran ta’ Malta, u kif ukoll relazzjonijiet ta’ natura speċjali mal-Organizzazzjoni għal-Liberazzjoni Palestinjana; 69 mir-relazzjonijiet diplomatiċi tas-Santa Sede jinsabu f’Ruma. Is-Santa Sede għandha 180 missjoni diplomatika permanenti barra, li minnhom 74 huma non-residenzjali, sabiex bosta mill-106 missjonijiet konkreti huma akkreditati f’tnejn jew aktar pajjiżi jew organizzazzjonijiet internazzjonali. L-attivitajiet diplomatiċi tas-Santa Sede huma diretti mis-Segretarjat tal-Istat (immexxi mill-Kardinal Segretarju tal-Istat), permezz tas-Sezzjoni għar-Relazzjonijiet mal-Istati. Hemm 16 –il stat li magħhom is-Santa Sede m’għandiex relazzjonijiet. Is-Santa Sede hi l-uniku suġġett Ewropew għal-Liġi Internazzjonali li għandu relazzjonijiet diplomatiċi mar-Repubblika taċ-Ċina (Tajwan).

 

Is-Santa Sede hi membru ta’ organizzazzjonijiet internazzjonali varji, u gruppi li jinkludi l-Aġenzija Internazzjonali għall-Enerġija Atomika (IAEA), l-Unjoni Internazzjonali tat-Telekomunikazzjoni, l-Organizzazzjoni għas-Sigurta’ u l-Koperazzjoni fl-Ewropa, u l-Kummissjoni Għolja tan-Nazzjonijiet Uniti għar-Reguġjati. Is-Santa Sede hi ukoll osservatur permanenti f’organizzazzjonijiet internazzjonali varji, fosthom l-Assemblea Ġenerali tal-Ġnus Magħquda, il-Kunsill tal-Ewropa, il-UNESCO, l-Organizzazzjoni tal-Kummerċ Dinji (WTO) u l-Organizzazzjoni tal-Ikel u l-Agrikultura (FAO)

 

== Relazzjonijiet mal-Belt tal-Vatikan u territorji oħra==

Is-Santa Sede, u mhux il-Belt tal-Vatikan, iżżomm relazzjonijiet diplomatiċi mal-istati u tipparteċipa fl-organizzazzjonijiet internazzjonali. Ambaxxati barrann huma akkreditati mas-Santa Sede u mhux mal-Belt tal-Vatikan, u hi s-Santa Sede li tistabilixxi trattati u konkordati ma’ entitajiet sovrani oħra. Fejn neċessarju, is-Santa Sede tidħol fi trattati f’isem il-Belt tal-Vatikan.

Taħt it-termini tat-Trattat tal-Lateran, is-Santa Sede għandha awtorita’ extraterritorjali fuq 23 sit f’Ruma, u ħames siti Taljani barra minn Ruma, li jinkludu l-Palazz Pontifiċju f’Castel Gandolfo. L-istess awtorita’ hi estiża taħt liġi internazzjonali fuq in-Nunzjatura Appostolika tas-Santa Sede f’pajjiż barrani.

 

== "Santa Sede" u "Sede Appostolika"==

Kull Sede Episkopali hi kkunsidrata “qaddisa” (“santa”). Fil-Griek, l-aġġettiv “qaddies” jew “sagru” (ἱερά) hu bosta drabi applikat għal kull sede bħala normalita’. Fil-Punent, l-aġġettiv m’huwiex komunament miżjud, iżda jifforma part mill-isem uffiċjali ta’ żewġ sede: minbarra ta’ Ruma, il-Bisforiku ta’ Mainz (qabel l-Arċubisforiku ta’ Mainz) li kellu wkoll pożizzjoni elettorali u primazjali, għandu t-tietlu tas-“Santa Sede ta’ Mainz” (Latin: ''Sancta Sedes Moguntina'').

 

 

 

 

 

[[an:Santa Seu]]