Hasanpaşa tal-Gass

mużew
Data meta nħoloq	9 Lulju 2021, 1800
Pajjiż	Turkija
Entità amministrattiva territorjali fejn tinstab	Istanbul
Koordinati	40°59′51″N 29°2′36″E
Operatur	Muniċipalità Metropolitana ta' Istanbul
Indirizz stradali	Hasanpaşa, 34722 Kadıköy/İstanbul
Sit uffiċjali	https://muzegazhane.istanbul/

Hasanpaşa tal-Gass (bit-Tork: Hasanpaşa Gazhanesi u magħrufa wkoll bħala Kadıköy Gazhanesi jew Kurbağalıdere Gazhanesi), illum magħrufa bħala l-Mużew tal-Gass (Müze Gazhane), kienet fabbrika tal-gass biex tipproduċi gass tal-faħam f'Istanbul, it-Turkija. Mibnija fl-1892, ġiet żviluppata mill-ġdid f'mużew tal-arti, ċentru kulturali u ċentru tat-teknoloġija fl-2021.

Storja

Forn industrijali tal-kokk fil-Hasanpaşa tal-Gass (Settembru 2021)

Hasanpaşa tal-Gass, illum Mużew tal-Gass (bit-Tork: Müze Gazhane) tinsab f'Triq Kurbağalıdere 125 fil-viċinat ta' Hasanpaşa tad-distrett ta' Kadıköy f'Istanbul, it-Turkija.

Inbniet fl-1892 matul l-Imperu Ottoman biex tissodisfa l-ħtieġa ta' gass tal-faħam u enerġija elettrika fil-parti Anatoljana ta' Istanbul. F'dak iż-żmien, kienet wieħed mill-erba' mħażen tal-gass f'Istanbul, l-oħrajn kienu f'Dolmabahçe, f'Yedikule u f'Kuzguncuk. Id-dawl tan-naħa Anatoljana ta' Istanbul ilu jitwassal mis-snin 60 tas-seklu 19 permezz tal-gass fornut mill-fabriki tal-gass ta' Kuzguncuk. Peress li ma kienx jista' jservi gass biżżejjed minn hawn, il-bini ta' fabbrika tal-gass ġdida kien ipproġettat. Fit-28 ta' Lulju 1891, ingħatat konċessjoni ta' 50 sena lill-kumpanija inkorporata Ottomana għad-"Dawl bil-Gass u Elettriku" biex isservi lid-distretti Kadıköy, Üsküdar u n-naħa Anatoljana bid-dawl u t-tisħin bl-użu tal-gass tal-faħam. Il-ftehim ġie ffirmat bejn l-inġinier Anatoli Barcil li jirrappreżenta lill-industrijalist tal-ħadid ibbażat f'Pariġi Charles Georges u s-Sindku Rıdvan Pasha li kien jirrappreżenta l-Istat Ottoman.^[1] Il-perit-kuntrattur Guglielmo Semprini beda l-bini tal-fabbrika tal-gass fl-1 ta' Awwissu 1891.^[1] Il-fabbrika tal-gass daħlet fis-servizz fl-1892 immexxija minn "Üsküdar-Kadıköy Gaz Şirket-i Tenviriyesi" ("Kumpanija tad-Dawl tal-Gass Üsküdar-kadıköy"). Tinsab qrib in-nixxiegħa ta' Kurbağalıdere f'Kadıköy, il-faħam inġieb fuq il-ilma, ittrasportat lejn l-impjanti tal-gass bil-ferrovija, u pproċessat għall-gass tal-faħam. Il-fabbrika tal-gass, imsejħa "Kurbağalıdere Gazhanesi" jew "Kadıköy Gazhanesi", issejħet aktar tard bħala "Hasanpaşa Gazhanesi" minħabba l-post fejn tinsab.^[2]

Il-fabbrika tal-gass ħadmet kontinwament sal-Ewwel Gwerra Dinjija. Il-produzzjoni tal-gass tagħha waqfet ftit minn żmien għal żmien matul u wara l-gwerra. Matul iż-żminijiet ta' nuqqas ta' faħam, kien jinħaraq l-għadam taż-żebbuġ biex jevitaw l-interruzzjoni fil-provvista tal-gass. Hija kompliet tiffunzjona matul l-era Repubblikana. F'Ottubru 1924, sena wara l-fondazzjoni tar-Repubblika, il-gvern Tork estenda l-konċessjoni mal-Kumpanija tal-Gass Üsküdar-Kadıköy għal 50 sena oħra. Il-ftehim ġie ffirmat mis-Sindku Emin għall-gvern u l-membru tal-bord tal-kumpanija Arif Hilmet. Il-kumpanija, li tmexxi l-Yedikule Gazhanesi, xtrat il-kumpanija tal-gass Üsküdar-Kadıköy fl-1926, u kompliet bħala "İstanbul Havagazı ve Elektrik Teşebbüsatı Sanaiye Türk Anonim Şirketi" ("Istanbul Gas and Electricity Industrial Enterprise Turkish Inc. Co.").

Bejn l-1938 u l-1944, Kadıköy Gazhanesi kompliet teżisti b'mod indipendenti. Operat taħt is-saqaf tal-kumpanija "Istanbul Elektrik, Tramvay ve Tüne Şirketi, IETT" ("Istanbul Electricity, Tram and Funicular Co.") bejn l-1945 u l-1993.

It-tħaddim tal-fabbrika tal-gass waqaf fit-13 ta' Ġunju 1993 minħabba t-tnaqqis fid-domanda għall-gass wara li beda jintuża l-gass naturali.^[3]

Proġett ta' żvilupp mill-ġdid

Wara li l-fabbrika tal-gass għalqet, l-art tagħha ntużat mill-İETT bħala maħżen, garaxx, miżbla, u maħżen tal-faħam. Fl-1994, ġie deċiż li jiġu żarmati l-bqija tal-partijiet tal-istruttura. It-twaqqigħ ġie evitat b'riżultat tar-reżistenza tar-residenti u l-appoġġ ta' għaqdiet mhux governattivi. Il-fabbrika tal-gass ġiet iddikjarata żona protetta.^[2]^[4]

L-organizzazzjoni mingħajr skop ta' qligħ "Gazhane Çevre Gönüllüleri" ("Voluntiera Ambjentali tax-Xogħlijiet tal-Gass") bdiet torganizza ruħha fl-1996, u nbidlet f'kooperattiva fl-1998. Il-voluntiera talbu biex jibdlu l-fabbrika tal-gass f'ċentru kulturali. Saru tmien festivals fis-sit sal-2009. Il-festivals bla ħlas kienu jikkonsistu f'wirjiet, f'kunċerti ta' mużika, fi spettakli taż-żfin u f'teatru.^[5]^[6]

Ġie ppreparat proġett ta' restawr mill-Università Teknika ta' Istanbul (İTÜ) bejn l-1998 u l-2001. Wara l-approvazzjoni tal-proġett mill-Bord tal-Konservazzjoni fl-2014, il-Muniċipalità Metropolitana ta' Istanbul ħarġet sejħiet għall-offerti fit-8 ta' Jannar tal-istess sena. Id-Dipartiment tal-Istorja tal-Arkitettura u tar-Restawr fil-Fakultà tal-Arkitettura ta' İTÜ kien responsabbli għas-superviżjoni u d-direzzjoni tal-proġett.^[7]

Ix-xogħlijiet ta' rinnovazzjoni bdew fis-7 ta' Marzu 2014 u tlestew fl-2021 b'dewmien ta' sentejn.^[8]

Mużew tal-Gass

Il-bini nfetaħ bħala ċ-ċentru ġdid ta' Istanbul għall-kultura u l-arti fid-9 ta' Lulju 2021, taħt l-isem ta' "Müze Gazhane". Huwa mużew tax-xjenza u t-teknoloġija b'sezzjoni ta' wirja tal-cartoons.^[8] Il-mużew ikopri erja ta 30,000 m².^[2] Jikkonsisti f'librerija li għandha madwar 10,000 ktieb, imsemmija għall-Professur Afife Batur, il-mexxej tal-proġett ta' restawr, żewġ swali tat-teatru, waħda bi 300 siġġu u l-oħra b'130 siġġu, kafetterija, ristorant u żoni soċjali.^[9]