Artiklu definit Għarbi

al- (Għarbi: ٱلْـ, b'ittri Latini wkoll bħala el-, il-, u l- kif ippronunzjat f'xi varjetajiet tal-Għarbi), huwa l-artiklu definit fil-lingwa Għarbija: partiċella (ħarf) li l-funzjoni tagħha hija li tirrendi n-nom li fuqu huwa prefissat definit. Per eżempju, il-kelma كتاب (kitāb), "ktieb" jista' jsir definit billi jiġi prefissat b'al-, li jirriżulta fi الكتاب (al-kitāb), "il-ktieb". Konsegwentement, al- hu tipikament tradott bħala "the" bl-Ingliż, u "il-" bil-Malti minħabba al- hu l-oriġini tal-kelma "il-" fil-Malti.

Il-frażi al-Baħrajn (jew el-Baħrēn, il-Baħrejn), l-Għarbi għall-Baħrejn, li turi l-artiklu prefissat bl-aħmar.

B'differenza mill-biċċa l-kbira tal-partiċelli Għarbi oħra, al- hu dejjem prefiss ma' kelma oħra u qatt ma joqgħod waħdu. Konsegwentement, ħafna dizzjunarji ma jelenkawx, u kważi dejjem jiġi injorat fil-kollazzjoni, peress li mhijiex parti intrinsika tal-kelma.

Al- ma jinflettix għal sess, numru jew każ grammatikali . Il-ħoss tal-konsonanti finali -l, madankollu, jista' jvarja; meta segwit minn ittra xemxija bħal t, d, r, s, n u ftit oħrajn, jassimila għal dak il-ħoss, u b'hekk jirdoppja. Pereżempju: għal "in-Nil", wieħed ma jgħidx al-Nīl, iżda an-Nīl. Meta segwit minn ittra qamrija, bħal m-, m'hemm l-ebda assimilazzjoni: al-masġid ("il-moskea"). Dan jaffettwa biss il-pronunzja u mhux l-ortografija tal-artiklu.

Ħarsa ġenerali

Biex tpoġġi al- f'perspettiva, hemm ħafna modi li bihom il-kliem Għarbi jista' jsir definit. Dawn jinkludu l-użu ta' pronomi personali bħal "jien", l-użu ta' nomi proprji bħal "Għarbija Sawdija", pronomi dimostrattivi bħal "dan ir-raġel", pronomi relattivi bħal "ir-raġel li ...", vokazzjoni bħal "ja raġel", pussess bħal "raġli", u naturalment l-artikolu definit bħal "ir-raġel". Apparti mill-pussess, il-prefiss ta' nom b'al- hija l-aktar forma dgħajfa ta' definit. Jiġifieri, li tgħid "ir-raġel" ma tiddefinixxix ir-raġel li qed jissemma b'mod ċar daqs li tgħid "dan ir-raġel", pereżempju.

L-Għarbi għandu artiklu indefinit indikat minn nunazzjoni (tanwin) li hu miċħud għal tliet każijiet.

Etimoloġija

Hemm diversi opinjonijiet ewlenin fir-rigward tal-oriġini tal-artiklu definit Għarbi. L-ewwel evidenza tal-artiklu, minbarra skrizzjoni tal-1 seklu QK f'Qarja l-Faw (qabel Qarja Dat Kahil, ħdejn Sulajjil, l-Għarbija Sawdija), isseħħ fil-5 seklu QK, fil-epitet ta' alla li Erodotu (Storja I: 131, III: 8) jikkwota fil-forma Għarbija preklassika tiegħu bħala Alilat (Ἀλιλάτ, i.e. al-ilat), li tfisser "l-alla".

Ipotesi tal-partiċelli proto-Semitiċi

Filwaqt li l-lingwa proto-Semitika ma kellha l-ebda artikoli, l-aktar teorija probabbli hi li l-artiklu al- ġej mill-istess sors proto-Semitiku bħall-artiklu definit Ebrajk ה־ (ha-). Dik it-teorija hija bbażata primarjament fuq il-fatt li t-tnejn jaqsmu ħafna xebh. Iż-żewġ partiċelli huma prefissati għan-nomi, u t-tnejn jiġġeminaw b'ċerti ittri li ġejjin. Barra minn hekk, l-ebda partiċelli ma huma prefissati għal nomi mhux finali f'kostruzzjoni ġenitali. Fl-aħħar, iż-żewġ huma prefissati għal klawżoli relattivi. Skont David Testen, ħafna lingwi Semitiċi tat-Tramuntana u tal-Lbiċ għandhom partiċelli li għandhom xebh ma' al-. B'dan il-fatt, huwa jsostni li al- għandu anteċedent proto-Semitiku.

Hemm tliet possibbiltajiet ewlenin rigward il-forma tal-partiċella proto-Semitika li hi l-anteċedent putattiv ta' al-:

• hal;
• ha;
• a;

David Testen u Jacob Weingreen jiddikjaraw li هل۔/ הל־ (ha) hu l-anteċedent korrett.

Spiss tissemma l-kelma Għarbija għal 'dan', هذا hādā, li, meta magħquda ma' frażi definita, ġiet magħrufa li titqassar minn هذا البيت (hādā l-bajt), "din id-dar" lil هلبيت (hal-bajt). Madankollu, hal-bajt jista' jkun sempliċiment tqassir tal-pronom dimostrattiv.

Weingreen jgħid ukoll li l-forma oriġinali tal-Ebrajk ha- kienet fil-fatt hal. L-Ebrajk, imbagħad, niżel il-l l- aħħari biex jikseb ha- filwaqt li l-Għarbi rattab l-h- għal hamża (l-ittra li jħoss bħal "q" bil-Malti), li jirriżulta f'al-. Madankollu, m'hemm l-ebda evidenza li tappoġġja l-eżistenza ta' hal minn testi Ebrajk tal-qedem. Fil-fatt, sa mis-6 seklu QK kemm han- kif ukoll al- kienu qed jintużaw simultanjament f’djaletti Għarbi differenti, jiġifieri tat-Tramuntana u Ċentrali.

Il-kelma Għarbija hādā hi ekwivalenti għall-kelma Ebrajka זה zé. Jidher li maż-żmien l-Ebrajk qassar il-pronom dimostrattiv hazé (eikh korím layéled hazé ? jew X'jismu dan it-tifel?) għal sempliċiment zé. Dak jindika li l-Ebrajk ha- kien iż-żamma preċiża tas-sors oriġinali proto-Semitiku, għall-kuntrarju al-, li ma jistax jiġi marbut b'mod konklużiv mal-pronom dimostrattiv antik konness hādā/hazé.

Ipoteżi lā Għarbi

Skont Jacob Barth, li kien lecturer tal-Ebrajk fis- Seminarju Rabbiniku ta' Hildesheimer, al- ġej direttament mill-partiċelli li jiċħdu l-Għarbi, لا (lā). Huwa konġettura li lā saret al- permezz ta' proċess ta' metathesis. Jiġifieri, il-lām u l-alif skambjaw pożizzjonijiet. Ta’ min jinnota li n-negazzjoni mmarkata b’lā u d-definit immarkata b’al - huma f’kuntrast qawwi ma’ xulxin.

Barth jasserixxi wkoll li lā seta' rriżulta f'al- permezz ta' proċess ta' sinkope u għalhekk l-alif f'lā u l-vokali fuq il-lām tneħħew, u rriżulta f'sukūn (dijakritiku Għarbi) fuq il-lām, u hamża volatili jew elidabbli kienet miżjuda biex tikkumpensa għal dan.

David Testen jargumenta kontra dawn iż-żewġ spjegazzjonijiet. Jgħid li m'hemm l-ebda evidenza korroboratorja jew għal metateżi jew sinkope.

Ipoteżi la Għarbi

Hu wkoll possibbli li al- ġej mill-istess għerq bħall-partiċella asseverative-cum-precative, لـَ (la...); hi l-la- użata fil-bidu tas-sentenzi nominali għall-enfasi.

F'lingwi oħra

L-artiklu ġie misluf flimkien ma' numru kbir ta' nomi Għarab fil-lingwi Rumanzi Iberiċi. Il-Portugiż, pereżempju, kiseb xi 1,200 kelma Għarbija bejn id-9 u t-13-il seklu, bħal aldeia "raħal" (minn الضيعة, aḍ-ḍajgħa ), alface "ħass" (minn الخس, al-ħas ), armazém "maħżen" (minn المخزن, al-maħżan), u azeite "żejt taż-żebbuġa" (minn الزيت, aż-żajt). Jidher anke fuq vokabularju mhux Għarbi, bħal enxofre "kubrit" (ukoll xofre, mill-Latin klassiku tard sulfur; il-prefiss imnieħer qabel x). L-Ispanjol għandu inventarju simili, bħal alfombra "tapit" (minn الحنبل⁩, al-ħanbal) u algodón (minn القُطْن, al-qutn) "qoton", inklużi doppjetti Għarbi-Latinati bħal aceituna u oliva "żebbuġa", alacrán u escorpión "għakreb jew skorpjun", alcancía u hucha "karus", kif ukoll azufre u zufre "kubrit".

Kemm jekk permezz tal-lingwi Iberiċi jew b'rotot oħra, bħall-vokabularju tekniku midħul minn diversi lingwi Ewropej waqt l-adozzjoni tal-matematika u x-xjenza Għarbija, numru ta' kliem bl-Ingliż u l-Malti wkoll fihom l-artiklu definit Għarbi. Dawn jinkludu alcove, alkoħol, albatross, alfalfa, alġebra, algoritmu, alkimija, alkalin, alambik, elixir, artichoke, acequia, adobe, aniline, apricot, aubergine, ażimut, u l-ismijiet ta' stilel bħal Algol.

Fl-azur, minn لازورد (lāżuward), l-ewwel l tal-kelma ntilfet minħabba li kienet żbaljata bħala l-artiklu Għarbi; huwa miżmum fil-lazurite u fil-kompost lapis lazuli. Fil-lute, minn العود (al-għūd), l-a tal-artiklu twaqqgħet, iżda l-l żammet; qabbel oud. Fl-ammirall, l-artiklu jiġi fl-aħħar, peress li huwa abbrevjazzjoni ta' frażijiet bħal amīr al-mā' "kmandant/emir tal-ilma" u amīr al-baħr "kmandant/emir tal-baħar".

L-artiklu al-jintuża wkoll fl-Urdu l-aktar relatat ma’ ismijiet personali ta’ oriġini Għarbi u fi kliem li huma importati mill-Għarbi l-aktar relatati ma’ vokabularju reliġjuż, amministrattiv u xjentifiku. L-aktar kliem komuni fl-Urdu huma بالکل (bil-kul) li tfisser "eżattament" u فی الحال (fil-ħal) tfisser "bħalissa".