Kewkba ta' Betlehem

Il-kewkba ta' Betlehem hu l-fenomenu astronomiku li, skont ir-rakkont tal-Evanġelju skont Mattew (Mt:2:1-2.12 u 2:16), mexxa 'l-Maġi biex isibu l-Ġesù ftit wara li twieled.

Il-"kometa ta' Halley" f-'L-Adorazzjoni tal-Maġi ta' Giotto fil-Cappella degli Scrovegni

L-istoriċità tar-rakkont hi s-suġġett ta' ħafna diskussjoni. L-istoriċi mhux Insara u xi biblisti Nsara jqisuh bħala detall ta' rakkont Midraxi ta' karattru Haggadi. Xi biblisti Nsara jaċċettaw il-veraċità storika tagħha. Oħrajn jidentifikaw l-istilla mal-konġunzjoni astronomika tlitija ta' Ġove, Saturnu u Marte li seħħet fil-kostellazzjoni tal-Ħut.

Id-dibattitu antik dwar in-natura tal-kewkba

Stilla fl-Adorazzjoni mill-Maġi fil-lunetta tal-bieb tal-Abbazia di San Mercuriale ta' Forlì (Seklu 13)

Fl-antikità diġà kien hemm nuqqas ta' qbil bejn l-Insara billi anki l-fehmiet tal-filosfi dwar in-natura tal-korpi tas-sema kienu konfużi. Skont il-filosfu Lhudi Filun ta' Lixandra u qablu Platun u l-Stojċi, il-kwiekeb "huma ħlejjaq ħajjin, imma ta' ġeneru għal kollox spiritwali". L-identifikazzjoni tal-kwiekeb mal-anġli tidher f'ħafna testi bibliċi jew tal-letteratura Lhudija. Għalhekk diversi Missirijiet tal-Knisja, fosthom Ġwanni Kriżostmu, ma jaraw l-ebda kontradizzjoni fil-fatt li stilla, jiġifieri anġlu, niżlet fl-art biex tmexxi l-Maġi sal-istalla ta' Ġesù, skont ir-rakkont popolari u b'analoġija mat-tmexxija li kellu il-poplu ta' Iżrael matul l-Eżodu.

F'Oriġene ta' Lixandra insibu linja ta' ħsieb kompletament differenti, li ssostni li għandna nittrattawha bħala ġrajja naturali u mhux mirakuluża. San Ġlormu kkumbatta l-idea li l-istilel jistgħu jkunu anġli u fl-aħħar fil-553 il-Kunċilju ta' Kostantinopli II eskluda darba għal dejjem li l-pjaneti jew il-kwiekeb jista' jkollhom ruħ.

Il-parti l-kbira tal-eżetiċi l-antiki, mela, kienu jinterpretaw l-istilla bħala fenomenu ċelesti inanimat, naturali jew bħala sinjal, imma mingħajr ma identifikawh ma' pjaneta. Fl-ikonografija Nisranija antika, infatti, il-kewba qatt ma tiġi rappreżentata bid-denb. L-eżempju l-iżjed antik hu affresk fil-Katacombi ta' Prixxilla (Seklu 3-4).

Ir-rappreżentazzjoni komuni f'għamla ta' "stilla kometa" ġejja mill-fatt li Giotto, impressjonat mill-mogħdija tal-Kometa ta' Halley fl-1301, pinġieha bħala kometa b'denb twil fil-Cappella degli Scrovegni, Padova. Mill-bidu tas-seklu 15 bdiet tiġi rappreżentata hekk fil-pitturi tat-twelid ta' Ġesù u fil-presepju.

Id-denb jikkorrispondi wkoll max-xewqa li jiġi rappreżentat oġġett ċelesti li jindika direzzjoni, skont l-interpretazzjoni popolari tat-test evanġeliku.

Test tal-Evanġelju

Il-Maġi jilmħu l-istilla, dettall minn 'L-Adorazzjoni tal-Maġi ta' Gentile da Fabriano (1423)

Dan it-test fl-evanġelju ta' Mattew:

	Meta twieled Ġesù f'Betlehem tal-Lhudija, fi żmien is-sultan Erodi, xi maġi mil-lvant ġew Ġerusalemm jistaqsu: "Fejn hu dak li twieled sultan tal-Lhud? Għax rajna l-kewkba tiegħu tielgħa, u ġejna nqimuh." Is-sultan Erodi sama' bihom, u tħawwad hu u Ġerusalemm kollha miegħu. Ġabar flimkien il-qassisin il-kbar u l-kittieba kollha tal-poplu, u ried jaf mingħandhom fejn kellu jitwieled il-Messija. U huma qalulu: "F'Betlehem tal-Lhudija, għax hekk inkiteb mill-profeta: 'U int, Betlehem, art ta' Ġuda, le, m'intix l-iżgħar fost il-bliet il-kbar ta' Ġuda għax minnek joħroġ mexxej li jirgħa l-poplu tiegħi Iżrael.' Erodi mbagħad sejjaħ lill-maġi bil-moħbi, u tkixxef bir-reqqa kollha mingħandhom iż-żmien li fih dehritilhom il-kewkba; bagħathom Betlehem u qalilhom: "Morru, staqsu sewwa għat-tifel, u meta ssibuh ejjew għiduli, ħalli jien ukoll niġi nqimu." Dawk, wara li semgħu lis-sultan, telqu, u ara, il-kewkba li kienu raw tielgħa bdiet miexja quddiemhom sakemm waslet u waqfet fuq il-post fejn kien hemm it-tifel. Kif raw il-kewkba mtlew b'ferħ kbir tassew. Meta mbagħad daħlu d-dar u raw lit-tifel ma' ommu Marija, nxteħtu fl-art iqimuh; fetħu t-teżori tagħhom u offrewlu rigali deheb, inċens u mirra. Mbagħad, billi kienu mwissijin f'ħolma biex ma jerġgħux imorru għand Erodi, telqu lura lejn arthom minn triq oħra. (.....) Erodi mbagħad, meta ra li l-maġi kienu daħku bih, nkorla bis-sħiħ, u bagħat joqtol f'Betlehem u fl-inħawi kollha tagħha lit-tfal subjien kollha ta' minn sentejn 'l isfel, skond iż-żmien li sar jaf mingħand il-maġi.
—Mattew 2.1-2.12 u 2.16

Kif nistgħu naraw, ir-rakkont bibliku ma jikkorrispondix eżattament mat-tradizzjoni popolari Nisranija, għalhekk ta' min jissottolinja xi dettalji:

• It-test ma jispeċifikax kemm għadda mit-twelid ta' Ġesù sakemm il-Maġi waslu Betlehem u lanqas jekk Ġesù u ommu u missieru kinux għadhom joqgħodu fl-istalla fejn sar it-twelid. Mill-evanġelju skont Luqa nafu li Ġużeppi, Marija u Ġesù baqgħu Betlehem mill-inqas għal 40 jum, jiġifieri sal-Preżentazzjoni fit-Tempju. Iż-żjara tal-Maġi u l-ħarba mgħaġġla lejn l-Eġittu bilfors saru wara din il-ġrajja, kontra t-tradizzjoni liturġika li tħalli biss tnax-il ġurnata bejn il-Milied u l-Epifanija. Xi awturi jaqblu ma' dan u pproponew l-armonizzazzjoni tal-ġrajjiet fl-Evanġelji;
• It-test ma jgħidx li l-Maġi kienu rejiet, lanqas kemm kien hemm jew isimhom (ara l-artiklu Slaten Maġi għall-oriġni ta' dawn it-tradizzjonijiet);
• It-terminu "Maġi" jindika li kienu jappartjenu għal xi kasta saċerdotali ta' atroloġi żoroastrijani, li ċ-ċentru l-iżjed importanti tagħhom kien il-Babilonja. Il-kelmiet en têi anatolêi (= "fit-tlugħ tagħha") jistgħu jiġu tradotti bħala "fil-Lvant", li nistgħu niħduha li tfisser li l-Maġi ġew mill-Lvant (Fil-Lvant ta' Ġerusalemm kien hemm il-Babilonja u iżjed 'l hemm il-Persja);
• Alternattivament it-traduzzjoni ta' en têi anatolêi bħala "Fil-Lvant" setgħet tindika li l-istilla kienet tiddi fil-Lvant. Iżjed tard minn Ġerusalemm, l-istilla kienet tiddi min-nofsinhar;
• Mattew, però, uża t-terminu "astér", li iżjed joqgħod għal stilla milli għal kometa;
• It-test ma jgħidx li l-Maġi waslu Ġerusalemm isegwu l-kewkba, imma biss li d-dehra tagħha ħajrithom jistaqsu fil-qorti ta' Erodi dwar it-twelid tar-re tal-Lhud;
• Erodi sar jaf fuq it-twelid ta' Ġesù mingħand il-Maġi. Dan jista' jindika li l-interpretazzjoni tal-ġrajiet astroloġiċi ma kinux ifissru xi ħaġa għall-astroloġi Ellenisti, bħal ma kienu għall-Kaldej.
• Il-Maġi "mtlew b'ferħ kbir tassew" għaliex il-qagħda tal-istilla kienet tikkorrispondi mad-direzzjoni ta' Betlehem, mhux għax reġgħet dehret wara li għebet temporanjament. It-test ma jaffermax, imma ma jeskludix, li l-kewkba baqgħet tidher matul il-vjaġġ kollu (kif kien ikun jekk kienet xi kometa jew nova);
• L-istilla kienet tiddi fin-nofsinhar ta' Ġerusalemm (din, infatti, hi d-direzzjoni ta' Betlehem);
• Lanqas jgħid li l-kewkba waqfet fuq il-grotta (bħal fil-presepji), imma jgħid biss li kienet fl-inħawi ta' Betlehem;
• L-indikazzjoni li l-kewkba kienet fuq il-post fejn kien hemm Ġesù jista' jkollha ħafna sinjifikati. Fit-testi kontemporanji it-terminu estáthe epáno jintuża għal kometi bid-denb 'il fuq. Fl-aħħar, skont Mario Codebò, it-test Grieg hu ambigwu u jista jiġi tradott b'mod kompletament differenti minn dak tas-soltu (mibdi mit-traduzzjoni Latina ta' San Ġlormu). Pereżempju l-evanġelju ta' Mattew jista' jgħid sempliċement li sebaħ meta l-Maġi waslu Betlehem (l-istilla, allura, ma waqfitx imma għebet minħabba d-dawl tax-xemx);
• Il-qtil tat-trabi kollha ta' taħt tliet snin juri l-l-ġrajja jew sensiela ta' ġrajjiet sinjifikattivi bdiet sentejn qabel.

It-tifsira simbolika

Kometa "turi" 'il Kristu f' L-Adorazzjoni tal-Maġi ta' Perugino

Il-preżenza tal-istilla fit-twelid ta' Ġesù hu simbolu messijaniku. Dan hu riferiment Bibliku għall-profezija ta' Balgħam fuq kewkba, li "għad titla' kewkba minn Ġakobb" . Minkejja li l-istilla kienet identifikata mar-Re David, qabel it-twelid ta' Kristu xi Lhud diġà kienu identifikawha mal-Messija. Fit-tieni seklu Oriġene u Irenew ta' Lione jirreferu għal din il- profezija eżattament f'relazzjoni mal-Kewkba ta' Betlehem. L-identifikazzjoni messijanika hi iżjed u iżjed ċara fil-verżjoni tas-Septwaġinta (li s-soltu jużaw l-evanġelisti), li fiha x-"xettru", li jqum minn Iżrael, hi tradotta għal-Grieg bħala "bniedem".

Bi qbil mal-profezija ta' Balgħam, it-tema tad-"dawl" titfaċċa f'ħafna profeziji oħra tradizzjonalment applikati għall-Messija, fosthom Is:60:1-6.

Il-karattru "nazzjonalistiku" tal-profezija ta' Balgħam jista' jkun għaliex l-istilla ma tissemiex fl-evanġelju ta' Luqa, billi dan kienet dirett lejn il-"ġentili" u l-Lhud ellenizzati.

Interpretazzjoni midraxija

Xi biblisti moderni għadhom isegwu s'issa l-ideat ta' Ġwanni Kriżostmu spjegati hawn fuq, u jintegranwahom mal-metodu storiku-kritiku tal-qari tat-testi bibliċi: L-istilla ta' Betlehem, allura, tista' tkun invenzjoni narrativa li tappartjeni għall-ġeneru letterarju Lhudi tal-midrax. In-narratur sempliċement ried jafferma b'mod indirett li Ġesù kien il-Messija mħabbar fit-Testament il-Qadim u uża għal dan l-għan l-istess elementi simboliċi użati mill-profeti, x'aktarx mingħajr ma induna jew kellu l-intenzjoni li jdaħħal elementi sopranaturali, li sekli wara (imma mhux fi żmienu, kif ġie diskuss hawn fuq) ħafna qarrejja sabuhom mhux plawżibbli.

Tentattivi għall-identifikazzjoni astronomika

Is-sema ta' Ġerusalemm fit-2 ta' Novembru 7 QK

L-indikazzjonijiet astronomiċi użati fl-ispjegazzjoni tan-narrazzjoni tal-Evanġelju ta' Mattew huma ta' żewġ tipi: ġrajjiet astronomiċi eċċezzjonali ta' effett viżibbli kbir bħala l-mogħdija ta' kometa jew il-formazzjoni ta' xi supernova inkella xi konġunzjonijiet planetarji ta' sinjifikat astroloġiku speċjali.

Dawn tal-aħħar jispjegaw aħjar kif il-Maġi setgħu jifhmu li kellhom imorru Ġerusalemm, billi l-orjentament ta' kull stilla jew ġrajja astronomika b'rispett il-punti kardinali tinbidel kontinwament minħabba t-tidwir tad-dinja; l-istilla polari biss tibqa' fissa. Allura ġrajja astronomika naturali ma setgħetx tindika d-direzzjoni mill-Babilonja sa Ġerusalemm u infatti għad-distanza qasira ħafna bejn Ġerusalemm u Betlehem (8 km) biss Mattew jgħid li l-istilla "imxiet quddiem" il-Maġi, li juri li kienet fid-direzzjoni ta' nofsinhar bejn wieħed u ieħor matul l-aħħar parti tal-vjaġġ.

Iż-żewġ tipi ta' ġrajjiet jistgħu jiġu kkombinati flimkien, il-konġunzjoni planetarja tiġi assenjata ir-rwol "informattiv" u supernova jew kometa ir-rwol "direzzjonali". Din l-ipoteżi ġiet proposta għall-ewwel darba minn Kepler u wara adottata minn diversi awturi, anki reċenti.

Billi l-mewt ta' Erodi ma kinetx iżjed tard minn 4 QK, il-parti l-kbira tal-istudjużi eżaminaw il-perjodu 8-4 QK; xi xogħlijiet, però, sabu ġrajjiet astronomiċi interessanti anki fil-perjodu ta' wara 3-1 QK, is-sentejn immedjatament qabel id-data tradizzjonali tat-twelid ta' Ġesù.

Grajjiet astronomiċi spettakolari

L-ipoteżi ta' ġrajja eċċezzjonali taqbel mad-deskrizzjoni li nsibu fil-Protoevanġelju ta' Ġakmu, kitba apokrifa tat-tieni seklu, li skontha "l-kewkba kienet tiddi tant bil-qawwa li l-istilel l-oħra ma baqgħux jidhru”. Dan is-sors, però, mhux ta' min joqgħod fuqu biżżejjed biex dan id-dettall inqisuh sod. Barra minn hekk xi ġrajja eċċezzjonali kien jinduna biha kulħadd u Erodi ma kienx ikollu bżonn jitlob lill-Maġi id-data preċiża tal-bidu tal-ġrajja. Il-ġrajja eċċezzjonali, jekk veru ġrat, kienet preċeduta minn ġrajjiet astronomiċi oħra li t-tifsira tagħhom kienu jifhmuha l-astroloġi biss.

Kometa

L-ipoteżi li l-istilla ta' Betlehem kienet kometa, jew xi ħaġa simili, ġejja minn Oriġene ta' Lixandra, li ma bbażax ruħu fuq it-tradizzjonijiet preċedenti, imma propona li kien hemm "stilla" ġdida, jiġifieri ġrajja eċċezzjonali, x'aktar bl-iskop li ma jmurx kontra d-drawwa tal-Insara li ma jipprattikawx l-astroloġija. Oriġene ikkwota t-trattat mitluf "Dwar il-kometi", miktub mill-preċettur ta' Neruni, Kajremon, li skontu d-dehra tal-kometi jew kwiekeb ġodda kien sinjal li twieled bniedem importanti u allura kien plawżibbli li l-Maġi bdew il-vjaġġ tagħhom meta dehret xi kometa jew stilla ġdida.

Hemm min ippropona li l-istilla setgħet kienet il-kometa ta' Halley, li dehret fit-12 QK, imma din ma taqbilx mal-opinjoni tal-parti l-kbira tal-istoriċi moderni li jaħsbu Ġesù twieled bejn is-7 Qk u l-4 QK. Ma nafux bil-mogħdija ta' kometi oħra fil-perjodu ta' interess, barra waħda fil-5 QK deskritta mill-astronomi Ċiniżi bħala kometa, imma llum spiss reinterpretata bħala supernova. L-identifikazzjoni tal-Kewkba bħala din il-kometa jaqbel magħha pereżempju Colin Humphreys, li jużaha biex jagħti madwar l-Għid tal-5 QK bħala d-data ta' meta twieled Kristu.

Kif għedna hawn fuq, l-identifikazzjoni tal-"Kewkba" bħala kometa saret opinjoni komuni fis-seklu 16, wara l-pittura ta' Giotto.

Nova

Mill-banda l-oħra, xi studji sabu traċċi ta' splużjoni ta' supernovi:

• Fl-1977 grupp ta' riċerkaturi Ingliżi (Clark, Parkinson u Stephenson) sabu li xi annali astronomiċi Ċiniżi f'Marzu tal-5 QK irreġistraw id-dehra ta' oġġett brillanti, x'aktarx nova, li baqa' jidher għal xi 70 jum bejn il-kostellazzjoni ta' Aquila u ta' Capricornus. Dan l-oġġett kważi żgur sabuh ukoll l-astronomi Koreani, però ir-reġstrazzjonijiet tagħhom fihom xi impreċiżjonijet, dovuti x'aktard għal żbalji fit-traskrizzjoni. Jekk il-Maġi telqu mill-Mesopotamja meta dehret, setgħu jaslu fil-Ġudea f'April/Mejju: f'daq il-perjodu mas-sbiħ kienet tidher minn Ġerusalemm fid-direzzjoni ta' nofsinhar, jiġifieri lejn Betlehem, bi qbil perfett tar-rakkont tal-evanġelju.
• Ipoteżi reċenti ssuġġerit li l-istilla ta' Betlehem kienet supernova jew ipernova, li t-traċċi tagħha instabu fil-qrib ta' tal-Galassija ta' Andromeda. Id-datazzjoni ta' din il-ġrajja mhux possibbli bħalissa, imma tista' issir possibbli bil-progress fit-teknoloġija. Frank Tipler, però, osserva li supernova f'Andromeda kieku tispjega b'mod letterali aspett misterjuż tal-evanġelju ta' Mattew: il-waqfa tal-kewkba eżatt fuq Betlehem. Il-"waqfa" tindika li l-istilla laħqet iż-żenit, mument li fih ma tibqax tagħti indikazzjoni direzzjonali.

Konġunzjonijiet planetarji

Xi studjużi issuġġerew li l-istilla ta' Betlehem ma kinitx stilla jew kometa, imma dija ġejja mill-pjaneta Ġove f'konġunzjoni ma' pjaneti oħra li jiddu inqas. Johan Kepler (De anno natali Christi, 1614) kien l-ewwel li ġibed l-attenzjoni għall-fatt li fis-7 QK kien hemm konġunzjoni trippla ta' Ġove ma' Saturnu u Marte fil-Kostellazzjoni tal-Ħut. Il-fenomenu ġibed ukoll l-attenzjoni tal-astronomi Kaldej, li kienu pprevedewh mis-sena ta' qabel. It-tavletta bit-tbassir tal-fenomenu, iddatata it-8 QK, instabu xi erba' kopji tagħha f'siti diversi (fatt rari ħafna); dan juri l-interess tal-astroloġi antiki fil-fenomenu.
Konġunzjoni Ġove-Saturnu fl-istess kostellazzjoni, jekk neskludu il-preċessjoni tal-ekwinozji, skont Kepler tiġri kull xi 800 mitt sena solari.
Ġenerikament, il-pjaneti Ġove u Saturnu, li jiddu ħafna fis-sema, jallinjaw ruħhom max-Xemx kull 19-il sena u 314 jum, u dawn il-konġunzjonijiet huma qsar ħafna u jidhru biss għal xi ftit sigħat mas-sebħ jew ma' nżul ix-xemx, jew anki ma jidhru xejn, meta, pereżempju il-pjaneta tagħna tkun fin-naħa opposta. Però, billi l-perjodu tad-tidwir tad-dinja hu ħafna iqsar minn dak tal-pjaneti l-oħra, l-Art jirnexxilha tallinja ruħha kwalitativament max-Xemx, Ġove u Saturnu qabel ma jitbiegħdu sinjifikament minn xulxin. Għalhekk jiġri li l-allinjament ġeoċentriku taż-żewġ pjaneti għandu l-istess perjodu medju bħall-allinjament eljoċentriku tagħhom, imma b'mod iżjed irregolari (jiġifieri tantiċipa u tippostiċipa b'xi xhur) minħabba it-tidwir tad-dinja. Meta l-Art tkun eżattament allinjata maż-żewġ pjaneti meta jkunu allinjati max-Xemx, ngħidu li l-konġunzjoni saret b'allinjament tat-tip eljoċentriku; f'dan il-każ, ikun hemm żewġ konġunzjonijiet oħra, xi mitt jum qabel u wara dak il-jum u dawn huma kkawżati minn allinjament wieħed tat-tip ġeoċentriku (jiġifieri li jġri biss mal-pjaneta Art). Dan it-tip ta' konġunzjonijiet jissejħu trippli jew tlitija, għaliex jiġru tliet darbiet f'perjodu ristrett taż-żmien (6-7 xhur). Dawn huma effett dovut għall-fatt li l-veloċità angolari tal-Art hi akbar, u għalhekk Ġove u Saturnu, jidhru jimxu lura fil-perjodu bejn l-ewwel u t-tielet konġunzjoni. L-effett jidher l-iżjed għall-pjaneta li hi l-eqreb lejna jiġifieri Ġove; din tidher timxi lura b'iżjed għaġla u ma ddumx ma tiltaqa' it-trajettorja ta' Saturnu. Meta ma tibqax timxi lura il-veloċità apparenti taċċelera fid-direzzjoni normali u fl-aħħar isseħħ it-tielet konġunzjoni.

L-astronomi, matul is-sekli, ikkonfermaw l-eżistenza ta' waħda minn dawn il-konġunzjonijiet trippli proprju bejn is-6 u s-7 Qk, jew matul is-sena 7 QK biss. Pereżempju skont Kepler, din il-konġunzjoni trippla seħħet fid-dati tal-kalendarju Gregorjan tad-29 ta' Mejju, id-29 ta' Awwissu ul-5 ta' Diċembru tas-sena 7 QK, imma l-kalkoli ta' awturi oħra imexxuha bi ftit jiem, qabel jew wara.

Ġove u Saturnu daħlu fil-kostellazzjoni tal-Ħut mal-ekwinozju tar-rebbiegħa, u kienu jidhru fil-Lvant ftit wara s-sebħ, u baqgħu hemm għal xi sena u qorbu lejn xulxin tliet darbiet. Qabel ma ħarġu ingħaqdet magħhom Marte wkoll. Fi Frara tas-6 QK kienu hemm simultanjament il-konġunzjonijiet ta' Ġove mal-Qamar u ta' Marte ma' Saturnu, it-tnejn fil-kostellazzjoni tal-Ħut. Ftit wara Ġove daħlet fil-kostellazzjoni tal-Muntun, fejn skont l-astronomu Michael Molnar kellha żewġ konġunzjonijiet mal-qamar, tant qrib li kien hemm okkultamnent, jiġifieri setgħet tinħeba (ġrajja li tista' tiġi kkalkulata fuq il-kompjuters ta' daż-żmien, imma mhux prevedibbli fil-qedem). Skont Molnar l-okkultament tas-17 ta' April u l-waqfien ta' Ġove fid-19 ta' Diċembru tas-6 QK kienu partikularment sinjifikattivi.

Kien x'kien fis-snin 7-6 QK kien hemm sensiela ta' ġrajjiet astrali li damet madwar tmintax-il xhar li kellha interpretazzjonijiet varji mill-istudjużi bl-użu ta' testi Ebrajċi, Ellenistiċi u Babiloniżi. Is-sensiela kellha bħala ċentru il-pjaneta Ġove, l-iżjed li tiddi wara Venere u li fil-mitologija antika kienet l-alla maskili li ħallaq il-bnedmin (Marduk għall-Babiloniżi]], Żews għall-Griegi).

Imma kif setgħu dawn il-konġunzjonijiet planetarji jħajru l-Maġi jmorru għand Erodi? Jidher li l-ġrajja kienet meqjusa eċċezzjonali u li kellha tifsira astroloġika sinjifikanti. Fis-seklu 8 WK, l-astrologu Persjan Maxagħalla ibn Atari, diġà kien isostni bl-użu ta' dati u teoriji astroloġiċi ta' nisel Iranjan u Babiloniż, li kull bidla reliġjuża jew politika bejn it-twelid ta' Kristu u ta' Muħammed, kienet marbuta mal-konġunzjoni bejn Ġove u Saturnu. F'Rosenberg insibu interpretazzjonu iżjed dettaljata, ibbażata fuq aħbarijiet forniti minn Iżakk Abrabanel, kittieb medjevali Lhudi. Il-pjaneta Saturnu setgħet kienet il-Missier Etern, Ġove l-iben u l-kostellazzjoni tal-Ħut setgħet kellha rabta mal-poplu ta' Iżrael. Anki skont l-assirjologu Simo Parpola il-ġrajja tas-7 QK kellha importanza kbira għall-astroloġi Kaldej u ħabbret "it-tmiem tal-ordni l-qadim tad-dinja u t-twelid ta' re ġdid mibgħut minn Alla". Fl-aħħar Ettore Bianchi, Mario Codebò u Giuseppe Veneziano issottolinjaw li proprju f'din l-epoka tat-twelid ta' Kristu kien hemm il-mgħodija mill-Era tal-Muntun għall-Era tal-Ħut, li matul l-ekwinozji tagħha ix-Xemx daħlet fil-kostellazzjoni tal-Ħut u tal-Verġni u kienet ġejja lura l-Età tad-Deheb. Kwalinkwe ġrajja astrali fil-kostellazzjoni tal-Ħut bilfors kellha riżonanza qawwija fost l-astroloġi ta' kull kultura tkun liema tkun, kif turi wkoll il-kitba fl-Eclogæ IV ta' Virġilju, dwar jil-ġrajja tas-Saturnia Regna. Skont l-astroloġija Iranjana u Indjana l-età tad-deheb tiġi kull tnax-il elf sena.

Xi eżempji illustrattivi

Id-dati astronomiċi msemmija hawn fuq huma numerużi u l-inċertezzi tad-datazzjoni tat-twelid ta' Ġesù hi tant wisgħa, li m'hemmx diffikultà li nsibu bosta posibilitajiet li jaqblu. Il-possibilitajiet jiżdiedu wkoll bl-għadd tal-ġrajjiet Bibliċi: L-ewwel sinjal astroloġiku seta' jikkorrispondi mhux mat-twelid imma mal-konċepiment ta' Ġesù jew jista' jkun ukoll mal-aħbar li ngħata Żakkarija, li tat bidu għas-sensiela ta' ġrajjiet. Għalhekk kemm hi sinjifikanti kull koinċidenza hu limitat.

Ejja nagħmlu riassunt ta' xi possibilitajiet:

• David Hughes u iżjed reċentement Simo Parpola jipproponu żmien għall-ġrajjiet kollha tar-rebbiegħa tas-7 QK; it-twelid ta' Ġesù iqegħduh mal-konġunzjoni ekwinozjali (6 ta' Ottubru), waqt li l-wasla tal-Maġi iqegħduha fl-aħħar konġunzjoni fl-ewwel jiem ta' Diċembru. Is-sbuħija ta' din il-proposta hi li meta waslu Ġerusalemm setgħu jivverifikaw dak li raw f'pajjiżhom kif intqal f'Mt:2:10. Billi l-ewwel konġunzjoni seħħet sitt xhur biss qabel, ma nistgħux nispjegaw għaliex Erodi ried joqtol it-trabi kollha ta' Betlehem ta' taħt sentejn
• Michael Molnar jenfasizza biss il-ġrajjiet tas-6 QK u r-rwol ta' Ġove u jqiegħed iż-żjara tal-Maġi f'Diċembru ta' dik is-sena;
• Għal diversi awturi, fosthom reċentement Colin Humphreys, il-ġrajjiet tas-7 u s-6 QK iservu biss bħala "allert astrologiku", waqt li t-twelid ta' Kristu seħħ meta dehret il-kometa/supernova ta' Marzu tal-5 Qk, jew ftit wara. Billi l-"kometa" kienet osservata mill-astronomi Ċiniżi għal 70 jum, il-Maġi kellhom żmien kemm riedu bix josservaw l-ewwel dehra u jiddeċiedu li jitilqu għal Ġerusalemm matul ix-xahrejn ta' wara. Din is-soluzzjoni tispjega l-imġiba ta' Erodi, bl-iżvantaġġ li ddaħħal żewġ ġrajjiet, waqt li l-evanġelju jsemmi wiaħda biss..

Biblijografija

• Giovanni Keplero, De vero anno, quo aeternus Dei filius humanum naturam in utero benedictae Virginis Mariae assumsit, Frankfurt 1614 (rist. in Kepler. Gesammelte Werke, München 1953, vol. V, pp. 5–125);
• U. Holzmeister, La stella dei Magi, “Civiltà Cattolica” XCIII (1942), pp. 9–22;
• R.W. Sinnott, Thoughts on the Star of Bethlehem, "Sky & Telescope" XXXVI (1968), pp. 384–386;
• R.A. Rosenberg, The star of the Messiah reconsidered, "Biblica" LIII (1972), pp. 105–109;
• D. Hughes, The Star of Bethlehem, “Nature” CCLXIV (1976), pp. 513–517;
• D. Clark, J. Parkinson, F. Stephenson, An Astronomomical Re-appraisal of the Star of Bethlehem. A Nova in 5 B.C., "Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society" XVIII (1977), pp. 443–449;
• K. Ferrari d'Occhieppo, The Star of Bethlehem, "Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society" XIX (1978), pp. 517–520;
• C. Cullen, Can we Find the Star of Bethlehem in Far Eastern records?, "Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society" XX (1979), pp. 153–159;
• D. Hughes, The Star of Bethlehem. An Astronomer's Confirmation, New York 1979;
• J. Mosley, Common errors in “Star of Bethlehem” planetarium shows, "The Planetarian" X (1981), n. 3;
• E. Martin, The Star that Astonished the World, Portland 1982;
• M. Crudele, Betlemme, Stella di, "Dizionario Interdisciplinare di Scienza e Fede", a cura di Giuseppe Tanzella-Nitti e Alberto Strumia, Città Nuova e Urbaniana University Press, 2002
• A. Reznikov, La comète de Halley: une démystification de la légende de Noël?, "Recherches d'astronomie historique", XVIII (1986), pp. 65–80;
• C. Lamberti, La stella dei Magi: realtà o fantasia?, "L’Astronomia", LXXXIII (dicembre 1988);
• L. Zusi, La stella dei Magi: fede e astrologia, "L’Astronomia", LXXXIII (dicembre 1988);
• Jerry Vardaman, Jesus’ Life: A New Chronology, in Chronos, Kairos, Christos: Nativity and Chronological Studies Presented to Jack Finegan eds J. Vardaman and E.M. Yamauchi, Winona Lake 1989, pp. 55–82;
• Nikos Kokkinos, Crucifixion in A.D. 36: The Keystone for Dating the Birth of Jesus, in Chronos, Kairos, Christos: Nativity and Chronological Studies Presented to Jack Finegan eds J. Vardaman and E.M. Yamauchi, Winona Lake 1989, pp. 133–163;
• Colin J. Humphreys, The Star of Bethlehem: A Comet in 5 BC and the Date of the Birth of Christ, "Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society", XXXII (1991), pp. 389–407;
• Dale C. Allison jr., What Was the Star that Guided the Magi?, "Bible Review", December 1993 (= cap. III di The First Christmas. The Story of Jesus' Birth in History and Tradition Bringing the Ancient World to Life - Biblical Archaeology Society;
• Colin J. Humphreys, The Star of Bethlehem, "Science and Christian Belief" V (October 1995), pp. 83–101 'The Star of Bethlehem';
• F. Quéré, I magi alla luce della stella, “Il mondo della Bibbia” VII (1996), n. 35, pp. 12–15;
• P. Léna, Un fenomeno celeste?, “Il mondo della Bibbia” VII (1996), n. 35,, pp. 16–17;
• M. Centini, La vera storia dei Re Magi, Piemme, Casale Monferrato (1997);
• Michael Kidger, The Star of Bethlehem, Princeton 1999;
• Michael R. Molnar, The Star of Bethlehem: The Legacy of the Magi, London 1999. ISBN 0-8135-2701-5 The Star of Bethlehem: The Legacy of the Magi (ed. it. La stella di Betlemme, Armenia, Milano 2000);
• G. Teres, The Bible and Astronomy. The Magi and the Star in the Gospel, Budapest 2000;
• Robert C. Newman, "The Star of Bethlehem: A Natural-Supernatural Hybrid?", Interdisciplinary Biblical Research Institute, 2001. A visual presentation is given here.
• G. De Cesaris, Congiunzioni Giove-Saturno e Storia Giudaico-Cristiana, Keybooks, Guidonia Montecelio 2001;
• Simo Parpola, The Magi and the Star. Babylonian Astronomy Dates Jesus' Birth, Bible Review, December 2001, pp. 16–23 e pp. 52–54 (= cap. II di The First Christmas. The Story of Jesus' Birth in History and Tradition Bringing the Ancient World to Life - Biblical Archaeology Society;
• Ettore Bianchi - Mario Codebò - Giuseppe Veneziano, Ipotesi astronomica sulla stella di Betlemme e sulle aspettative escatologiche coeve nel mondo mediterraneo, in Atti del V Convegno Nazionale S.I.A. di Archeoastronomia, Astronomia antica e culturale e Astronomia storica, Milano 23-24/09/2005;
• Ettore Bianchi - Mario Codebò, Considerazioni astronomiche sulle aspettative messianiche giudaico-cristiane, in Atti dell’VIII Seminario A.L.S.S.A. di Archeoastronomia, Genova 2005;
• Frank J. Tipler, The Star of Bethlehem: A Type-Ia/Ic Supernova in the Andromeda Galaxy, "The Observatory", CXXV (2005), pp. 168–174 [3];
• M.T. Bregant - R. Lena, La stella che guidò i Magi, "L’Astronomia" 269, dicembre (2005);
• Ettore Bianchi - Mario Codebò - Giuseppe Veneziano, Dalla stella di Betlemme alla creazione del mondo, in Atti del IX Seminario A.L.S.S.A, Genova 2007 Dalla “Stella di Betlemme” alla creazione del mondo.

Artikli li għandhom x'jaqsmu

• Milied
• Slaten Maġi

Ħoloq esterni

• La Stella di Betlemme, Dizionario Interdisciplinare di Scienza e Fede
• La stella di Natale
• Ettore Bianchi,Mario Codebò, Giuseppe Veneziano, Dalla “Stella di Betlemme” alla creazione del mondo
• Colin Humphreys, The Star of Bethlehem