Ottorino Respighi

Ottorino Respighi (Bolonja, 9 ta' Lulju 1879 – Ruma, 18 ta' April 1936) kien kompożitur, mużikologu u direttur mużikali Taljan. Hu l-iktar magħruf għat-Triloġija Orkestrali Rumana tiegħu: Fontane di Roma, Pini di Roma u Feste Romane. L-interess qawwi li kellu fil-mużika tas-sekli 16, 17 u 18 wassluh sabiex jikkomponi bċejjeċ mużikali bbażati fuq dawn il-perjodi.

Studja l-kompożizzjoni ma' Giuseppe Martucci u Nikolai Rimsky-Korsakov. Diversi sorsi jindikaw li għal perjodu qasir studja wkoll ma' Max Bruch, però fil-bijografija tal-kompożitur, mart Respighi tgħid li dan mhuwiex minnu. Waqt li sal-1908 kien primarjament vjolinista, wara sar primarjament kompożitur.

Bijografija

Ottorino Respighi twieled Bolonja, l-Italja. Missieru, li kien l-għalliem lokali tal-pjanu, għallmu l-pjanu u l-vjolin. Hu kompla jistudja l-vjolin u l-vjola ma' Federico Sarti fil-Liceo Musicale ta' Bolonja, il-kompożizzjoni ma' Giuseppe Martucci u studji storiċi ma' Luigi Torchi, studjuż ta' mużika antika. Sena wara li ġab diploma fil-vjolin fl-1899, Respighi mar ir-Russja biex idoqq bħala l-vjolinista prinċipali mal-orkestra tat-Teatru Imperjali Russu f'San Pietruburgu matul l-istaġun tagħha tal-opra Taljana. Waqt li kien hemm studja għal ħames xhur ma' Rimsky-Korsakov. Wara dan, Respighi reġa' lura lejn Bolonja fejn ġab it-tieni diploma tiegħu fil-kompożizzjoni. Sal-1908, l-attività prinċipali tiegħu kienet bħala l-prim vjolinista tal-Kwintett Mugellini. Bejn l-1908 u l-1909 qatta' xi żmien idoqq il-Ġermanja qabel irritorna lejn l-Italja u beda jikkonċentra b'mod esklussiv fuq il-kompożizzjoni.

Meta laħaq professur tal-kompożizzjoni fil-Conservatorio di Santa Cecilia fl-1913, Respighi mar joqgħod Ruma u għex hemm għal bqija ta' ħajtu. Fl-1917, il-fama tiegħu bdiet tinfirex minħabba diversi eżekuzzjonijiet internazzjonali tal-ewwel fost il-poeżiji toniċi Rumani tiegħu, Le fontane di Roma. Fl-1919, hu żżewweġ studenta tal-passat tiegħu, il-kantanta Elsa Olivieri-Sangiacomo. Bejn is-snin 1923 u 1926 kien id-direttur tal-Conservatorio. Fl-1925, ikkollabora ma' Sebastiano Arturo Luciani fuq ktieb elementari bl-isem ta' Orpheus. Kien elett għall-Akkademja Rjali tal-Italja fl-1932.

Il-mawra sal-Brażil irriżultat fil-kompożizzjoni Impressione Brasiliane. L-intenzjoni primarja tiegħu kienet li din tkun sensiela ta' ħames bċejjeċ, però sal-1928 tlieta biss minnhom kienu għadhom tlestew, u għalhekk iddeċieda li jippreżentahom kif kienu. L-ewwel eżekuzzjoni kienet fl-1928 f'Rio de Janeiro. L-ewwel biċċa hija notturn Notte Tropicale, bi frammenti ta' ritmi ta' żfin, issuġġeriti minn tat-timbri senswali. It-tieni biċċa hija rappreżentazzjoni sinistra ta' institut tar-riċerka fuq is-sriep, Instituto Butantan, li Respighi kien żar f'São Paulo, bi ħjiel ta' kant tal-għasafar (bħal f'Pini di Roma). L-aħħar moviment huwa żifna Brażiljana ħajja u kulurita.

Fuq il-vapur lura minn Rio de Janeiro, Respighi ltaqa' b'kumbinazzjoni mal-fiżiku Taljan Enrico Fermi. Waqt id-diskursata twila tagħhom, Fermi pprova jieħu spjegazzjoni tal-mużika permezz tal-fiżika, però Respighi ma kienx kapaċi jagħmel dan. Minkejja dan, huma baqgħu ħbieb kbar sal-mewt ta' Respighi fl-1936.

Respighi ma baqgħax jappoġġa b'mod sħiħ ’il-Partit Nazzjonali Faxxist ta' Benito Mussolini. Beda jaqbeż għal nies li kkritikaw lir-reġim, bħal Arturo Toscanini, li bis-saħħa ta' Respighi żamm xogħlu fi ħdan ir-reġim. It-Tielet parti tat-triloġija Rumana, Feste Romane, indaqqet min-New York Philharmonic Orchestra immexxija minn Toscanini fl-1929. Barra minn hekk, Toscanini irrekordja din il-mużika darbtejn għal RCA Victor, l-ewwel darba fl-1942 mal- Philadelphia Orchestra, u t-tieni darba fl-1949 mal-NBC Symphony Orchestra. Il-mużika ta' Respighi kellha suċċessi kbar fl-Istati Uniti: it-Toccata għal pjanu u orkestra indaqqet għall-ewwel darba f'Novembru tal-1928 fil-Carnegie Hall min-New York Philharmonic immexxija minn Willem Mengelberg, b'Respighi nnifsu bħala solista fuq il-pjanu. Ix-xogħol kbir maħdum fuq tema u varjazzjonijiet bl-isem ta' Metamorphoseon kien ikkummisjonat għal ħamsin anniversarju tal-Boston Symphony Orchestra.

Respighi kien studjuż ukoll tal-mużika Taljana tas-sekli sittax, sbatax u tmintax. Ippublika xi edizzjonijiet tal-mużika ta' Claudio Monteverdi u Antonio Vivaldi, kif ukoll edizzjoni ta' Didone ta' Benedetto Marcello. B'mod ġenerali, Respighi evita milli juża l-idjoma tal-Perjodu Klassiku. Minflok, ipprefera jgħaqqad stili melodiċi u forom mużikali (bħal żfin) ta' qabel il-Perjodu Klassiku mal-armonija u tessatura romantika ta' tmiem is-seklu dsatax.

Respighi baqa jikkomponi u jagħti kunċerti madwar id-dinja sa Jannar tal-1936, sakemm beda jħossu dgħajjef u marid. Miet fit-18 ta' April tal-istess sena wara attakk tal-qalb ikkawżat minn infezzjoni f'qalbu, fl-età ta' 56 sena. Sena wara mewtu, il-fdalijiet tiegħu ġew trasferiti lejn Bologna, raħal twelidu, u reġa ndifen hemmhekk bl-ispejjeż imħallsin mill-istess belt.

Xogħlijiet

Opra

Re Enzo (1905)
Semirâma (1909)
Marie Victoire (li tlestiet fl-1913, iżda ma nħadmitx qabel l-2004)
La bella dormente nel bosco (1922)
Belfagor (1923)
La campana sommersa (1927)
Maria Egiziaca (1932)
La fiamma (1934)
Lucrezia (1937) (li tlestiet wara mewtu minn martu, Elsa, u mill-istudent tiegħu Ennio Porrino)

Ballett

La Boutique fantasque (1918), li tuża temi u melodiji mill-kompożitur Rossini. Indaqqet għall-ewwel darba Londra fil-5 ta' Ġunju 1919.
Sèvres de la vieille France (1920)
La Pentola magica (1920)
Le astuzie de Columbina (1920)
Belkis, Regina di Saba (1930), l-aħħar xogħol għal ballett

Orkestrali

Varjazzjonijiet Simfoniċi (1900)
Preludju, koral u fuga (1901)
Aria għal korda (1901)
Suite għal korda (1902)
Suite fil-Mi maġġuri (Sinfonia) (1901 rev. 1903)
Burlesca (1906)
Overtura: carnevalesca (1913)
Sinfonia Drammatica (1913–14)
It-Triloġija Rumana (tlett poemi simfoniċi li jevokaw postijiet Ruman u avvenimenti)
- Le fontane di Roma (Il-funtani ta' Ruma) (1915–1916)
- I pini di Roma (Il-Pini ta' Ruma) (1923–1924)
- Feste Romane (Festi Rumani) (1928)
Antiche arie e danze per liuto
- Suite No. 1 (1917) għall-orkestra,
- Suite No. 2 (1923) għall-orkestra,
- Suite No. 3 (1932) għall-orkestra tal-korda,
Ballata delle Gnomidi (Żifna tal-Injomi) (1920), ibbażata fuq poeżija ta' Claudio Clausetti
Rossiniana (1925) - traskrizzjonijiet ta' Quelques riens (minn Péchés de vieillesse) taRossini
Vetrate di chiesa (Twieqi ta' Knisja) (1925), erba' movimenti, li tlieta minnhom huma bbażati fuq Tre Preludi sopra melodie gregoriane għal pjanu (1919)
Gli Uccelli (L-għasafar) (1927), bbażata fuq kompożżizzjoni barokki li jimitaw il-ħsejjes tal-għasafar. Dawn huma: Introduzione (Bernardo Pasquini), La Colomba (Jacques de Callot), La Gallina (Rameau), L'Usignolo (kompożitur anonimu Ingliż tas-seklu sbatax) u Il Cucu (Pasquini)
Trittico Botticelliano (1927)
Impressioni brasiliane (Impressjonijiet Brażiljani) (1928)
Metamorphoseon Modi XII: Tema e Variazioni (1930)

Kunċerti

Piano

Kunċert għal pjanu in La minore (1902)
Fantasia Slava (1903)
Concerto in modo misolidio (Kunċert mibni fuq il-Mod Misolidju) (1925)
Toccata għal Pjanu u Orkestra (1928)

Vjolin

Leggenda għal Vjolin u Orkestra (1902)
Humoreske għal Vjolin u Orkestra (1903)
Concerto in la maggiore għal Vjolin u Orkestra (1903), li tlesta minn Salvatore Di Vittorio (2009)
Concerto all'antica għal Vjolin u Orkestra (1908)
Poema autunnale (Poema tal-Ħarifa) għal Vjolin u Orkestra (1920-5)
Concerto gregoriano għal Vjolin u Orkestra (1921)

Oħrajn

Suite in Sol Maġġore għal Orgni u Korda (1905)
Adagio con variazioni (1920), għal Vjolonċell u Orkestra
Concerto a cinque (Kunċert għal Ħamsa) (1933), għal Obwe, Kurunetta, Pjanu, Viola d'amore, Kuntrabaxx u Korda

Vokali/Korali

Christus (kliem ta' Respighi) (1898–99), kantata Biblika għal solisti, kor u orkestra
Nebbie (1906), vuċi u pjanu
Stornellatrice (1906?), vuċi u pjanu
Cinque canti all'antica (1906), vuċi u pjanu
Aretusa (kliem ta' Shelley) (1910–11), kantata għal mezzo-sopran u orkestra
La Sensitiva (Il-Pjanta Sensittiva, kliem ta' Shelley) (1914), għal mezzo-sopran u orkestra
Il Tramonto (L-Għabex, kliem by Shelley) (1914), għal mezzo-sopran u kwartett tal-korda (jew orkestra tal-Korda)
Deità silvane (Allat tal-Foresti, kliem ta' Antonio Rubino) (1917), ċiklu ta' kanzunetti għal sopran u orkestra żgħira
Cinque liriche (1917), vuċi u pjanu
Quattro liriche (Gabriele d'Annunzio) (1920), vuċi u pjanu
La Primavera (Ir-Rebbiegħa, kliem ta' Constant Zarian) (1922) poema lirika għal solisti, kor u orkestra
Lauda per la Natività del Signore (Tifħira għat-Twelid tal-Mulej, kliem attribwit lil Jacopone da Todi) (1930), kantata għal 3 solisti (sopran, mezzo-sopran u tenur), kor (b'ħafna sezzjonijiet għal kor bi 8 vuċijiet u kor maskili TTBB), u ensemble da camera (lenji u pjanu quattro mani)

Mużika da Kamera/Strumentali

Kwartett tal-Korda fir-Re maġġuri f'moviment wieħed (bla data)
Kwartett tal-Korda No. 1 fir-Re maġġuri (1892–98)
Kwartett tal-Korda No. 2 fis-Si bimoll maġġuri (1898)
Kwartett tal-Korda fir-Re maġġuri (1907)
Kwartett tal-Korda fir-Re minuri (1909) sottotitulat mill-kompożitur "Ernst is das Leben, heiter ist die Kunst"
Quartetto Dorico jew Kwartett tal-Korda doriku (1924)
Tre Preludi sopra melodie gregoriane, għal pjanu (1921)
Sonata għal Vjolin fis-Si minuri
Sonata għal Pjanu fis-Fa minuri
Variazioni, għal kitarra
Kwartett Doppju fir-Re minuri (1901)
Kwintett tal-Pjanu fil-Fa minuri (1902)
Sitt Biċċiet għal Vjolin u Pjanu (1901–06)
Kwarteet in Re maġġiore għal 4 Violi da gamba (1906)
Huntingtower: Ballata għal banda (1932)
Kwintett tal-Korda għal 2 Vjolini, Vjola u 2 Vjolinċelli fis-Sol minuri (1901, mhux komplut)

Nota: Ħafna minn dawn ix-xogħolijiet da kamera mhumiex ppublikati u jinsabu miktuba fuq manuskritti fil-konservatorji ta' Bologna u ta' Ruma. Tlett Kwartetti tal-Korda (1907, 1909 u 1924), il-Ballata Huntingtower, u l-Kwintett tal-Pjanu huma ppublikati.