Furjana

Furjana
	Malta
Amministrazzjoni
Stat sovran	Malta
Reġjuni ta’ Malta	Port Region (Port) (en)
Ismijiet oriġinali	Il-Furjana
Kodiċi postali	FRN
Ġeografija
Koordinati	35°53′36″N 14°30′21″E / 35.8933°N 14.5058°EKoordinati: 35°53′36″N 14°30′21″E / 35.8933°N 14.5058°E
	Furjana Furjana (Malta)
Superfiċjenti	0.94±0 kilometru kwadru
Għoli	38 m
Fruntieri ma'	Valletta
Demografija
Popolazzjoni	2,205 abitanti (31 Marzu 2014)
Informazzjoni oħra
Fondazzjoni	1724
bliet ġemellati	Macerata (en)
	florianalocalcouncil.com

Il-Furjana (bl-Ingliż "Floriana") hija msemmija għall-inġinier militari Taljan Pietro Paolo Floriani, mill-belt ta' Maċerata, l-inġinier responsabbli għall-bini tas-swar tal-Furjana. Il-bini tal-Furjana, kien ġie proġettat mill-Gran Mastru Antoine Manoel De Vilhena, fil-fatt din il-belt hi magħrufa wkoll bħala 'Borgo Vilhena' jew 'Città Vilhena'.

Etimoloġija

Il-Furjana għandha l-isem ta’ Pietro Paolo Floriani, inġinier militari Taljan li ddisinja l-Linji tal-Floriana, il-linja ta’ fortifikazzjonijiet madwar il-belt. Bil-Malti, il-belt tissejjaħ Il-Floriana mill-kunsill lokali. Madankollu, hija magħrufa popolarment bħala Il-Furjana, u dan tal-aħħar huwa meqjus bħala l-isem uffiċjali mill-Kunsill Nazzjonali tal-Ilsien Malti. Sorsi tal-gvern jużaw iż-żewġ varjanti^[1]^[2].

L-isem uffiċjali oriġinali tal-belt kien Borgo Vilhena (jew Subborgo Vilhena) wara l-Gran Mastru António Manoel de Vilhena, iżda l-isem ma baqax jintuża favur Floriana jew Furjana. L-isem Borgo Vilhena issa jintuża bħala titlu, bħalma l-Belt Valletta għandha t-titlu Città Umilissima^[3].

Storja

Pjazza Sant'Anna fil-Furjana, ca. 1870

L-oriġini tal-Furjana tmur lura għall-1636, meta bdiet il-bini tal-Linji tal-Furjana. Il-linja ta’ fortifikazzjonijiet inbniet barra s-swar tal-Belt Valletta bħala linja difensiva ta’ barra għall-belt kapitali. Il-linji ingħataw l-isem għal Pietro Paolo Floriani, l-inġinier militari Taljan li kien iddisinjahom. Il-fortifikazzjonijiet kienu parzjalment difiżibbli sal-1640, iżda l-kostruzzjoni u l-modifiki komplew matul is-seklu 17 u 18, u tlestew għal kollox fl-1720.

Iż-żona bejn il-Linji tal-Furjana u l-Front tal-Art tal-Belt Valletta bdiet tinbena fl-1724, meta l-Gran Mastru António Manoel de Vilhena waqqaf is-subborg Borgo Vilhena^[4].

Is-Subborg il-Ġdid 1700-1800

Is-subborg il-ġdid, fl-1746, kien jikkonsisti f’għoxrin blokka residenzjali, li kienu rranġati fuq iż-żewġ naħat ta’ Triq Sant’Anna u wkoll mill-knisja ta’ San Publju li kienet fit-tramuntana taż-żona residenzjali. Sa nofs is-seklu tmintax is-subborg kien għadda minn xi espansjoni, b’Montgomery House mibnija fl-1730 bħala dar tal-kampanja għall-Granmastru ta’ dak iż-żmien. F’dan iż-żmien ukoll, taħt l-ordnijiet tal-Granmastru, inbnew żewġ Istituzzjonijiet Welfare: wieħed kien l-Ospizio (1732) u l-ieħor kien il-Konservatorju (1734). Ġew imqiegħda wkoll il-ġonna tal-Argotti (1741) u kompliet ix-xejra ta’ bini Reliġjuż li jinsab fil-Furjana bil-bini tal-Kappella ta’ San Kalċedonju, iddedikata fl-1743, li saret parti mis-Seminarju l-ġdid fl-1751, (Tonna, 1979) . Ftit wara tpoġġew ukoll erba’ blokki residenzjali ġodda madwar is-Seminarju.

F’dan iż-żmien, il-Kavallieri kienu għadhom fil-kontroll ta’ Malta u kien taħt is-superviżjoni tagħhom li żviluppat il-Floriana. Il-ġonna u l-bini l-ġodda għamlu lill-Furjana subborg spazjuż u attraenti u kuntrast milqugħ mal-bini dens u l-popolazzjoni tal-Belt Valletta.

Fl-1806, 25 suldat li kienu pparteċipaw fl-ammutinament ta’ Froberg ġew eżegwiti fl-art tal-parati tal-Furjana.

Floriana fi żmien l-Ingliżi

Parata tal-Furjana, Ġunju 1878

L-Ingliżi żviluppaw il-Furjana bħala belt ta’ gwarniżjon u matul is-seklu dsatax bnew diversi kwartieri fi ħdanha u ħadu bini kbir għall-użu militari. Kien f’dan il-perjodu li nbnew il-Barrakka ta’ Lintorn, Barracks Casemate u Barracks San Franġisk. F’dan il-perjodu, jiġifieri għall-ħabta tal-1857, inbniet skola u kien hemm ukoll l-iżvilupp ta’ faċilitajiet tal-port tul il-mollijiet fuq iż-żewġ naħat tal-peniżola.

Fil-bidu tas-seklu għoxrin, ġew stabbiliti diversi ġonna. Dawn kienu r-Rundle (1915), il-Ġonna tal-Kalkara (1927), Luigi Preziosi (1930) u r-Re Ġorġ il-Ħames. Inbnew ukoll il-playing fields u l-isptar.

Sport

Il-Vikings Sailing Club jinsab ukoll fil-Furjana, għalkemm mhux assoċjat mal-Għaqda Sportiva.

Knisja

Il-Knisja tal-Furjana hija ddedikata lil San Publju, qaddis Malti, l-ewwel isqof Malti u patrun mhux biss tal-Furjana iżda protettur ta' Malta; dan hu l-istess Publju msemmi fl-istorja tan-nawfraġju ta' San Pawl.

Il-Banda tal-Furjana hi msemmija Socjeta' Filarmonika Vilhena, ad unur tal-fundatur tal-belt, Vilhena.

Qaddis Patrun

Għal dawn l-aħħar snin, Pjazza San Publju fil-Furjana, magħrufa aħjar bħala l-Fosos, kien il-post fejn seħħu ħafna avvenimenti storiċi għal Malta, bħal funzjoni ċċelebrata mill-Papa Ġwanni Pawlu II, fejn ġew ibbeatifikati San Ġorġ Preca, Injazju Falzon u Swor Maria Adeodata Pisani.

Gvern

Ex-arma tal-Furjana, intużat 1993–2006

Il-Furjana hija ċentru amministrattiv ewlieni, li jospita l-Ministeru u d-Dipartiment tal-Edukazzjoni, il-Ministeru għar-Riżorsi u l-Affarijiet Rurali, il-Kwartieri Ġenerali tal-Pulizija u d-Dipartiment tax-Xogħlijiet Pubbliċi, l-Uffiċċju tal-Liċenzji u l-Ittestjar, u d-Direttorat tat-Trasport bl-Art ta’ Transport Malta, kif ukoll servizzi finanzjarji oħra. u kumpaniji kummerċjali mifruxa madwar iż-Żona Amministrattiva Kolonjali ta’ Belt-is-Sebħ. L-Uffiċċju Nazzjonali tal-Verifika flimkien mad-Dipartiment tal-Kuntratti u l-Awtorità Maltija għall-Ambjent u l-Ippjanar, jinsabu f’żewġ ravelins, Notre Dame u San Franġisk, rispettivament.

Il-Kunsill Lokali tal-Furjana twaqqaf fl-1993 flimkien mal-kunsilli lokali l-oħra ta' Malta biex jamministraw il-belt. Hija tinsab fi Pjazza Emmanuel S. Tonna.

Festival

Il-festival annwali tal-mużika Isle of MTV ilu jsir fil-Furjana mill-2007^[5].

Il-Floriana hija d-dar tal-Hotel Phoenicia kif ukoll postijiet oħra fejn toqgħod, inklużi boutique hotels.

Karnival Malti

Il-Furjana hija x-xena tal-Karnival Malti, li jsir fi Triq Sant’Anna fi Frar li jwassal għar-Randan.

Popli notevoli

Edwin Busuttil, politiku u figura pubblika.
Oliver Friggieri, awtur, lecturer.
Henry Frendo, storiku, lecturer.
Peppi Azzopardi, produttur, Preżentatur tat-TV.
Michael Frendo, politiku.
Maria Grech Ganado, kittieb, lecturer.
Robert Samut, kittieb tal-mużika, tabib.
Kevin Borg, kantanta.
Mauro Caruana, isqof.
John Holland, futboler.

Ġemellaġġ

Kerċem (Malta) ;
Macerata (Italja).

Referenzi

^ "Kumitat għar-Rijabilitazzjoni tal-Belt Valletta u l-Floriana". web.archive.org. 2016-07-16. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2016-07-16. Miġbur 2024-12-17.
^ https://web.archive.org/web/20150621211549/https://secure2.gov.mt/localgovernment/file.aspx?f=7810. Arkivjat mill-oriġinal fl-2015-06-21. Miġbur 2024-12-17. |title= nieqes jew vojt (għajnuna)Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
^ https://books.google.fr/books?id=zliK30npLlsC&q=false&pg=PA44&redir_esc=y#v=snippet&q=false&f=false. |title= nieqes jew vojt (għajnuna)
^ Rix, Juliet (2013). Malta and Gozo (bl-Ingliż). Bradt Travel Guides. Parametru mhux magħruf |iktar= injorat (għajnuna)
^ "VisitMalta". Visit Malta (bl-Ingliż). Miġbur 2024-12-17.

[1] "Kumitat għar-Rijabilitazzjoni tal-Belt Valletta u l-Floriana". web.archive.org. 2016-07-16. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2016-07-16. Miġbur 2024-12-17.

[2] ttps://web.archive.org/web/20150621211549/https://secure2.gov.mt/localgovernment/file.aspx?f=7810. Arkivjat mill-oriġinal fl-2015-06-21. Miġbur 2024-12-17. |title= nieqes jew vojt (għajnuna)Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)

[3] ttps://books.google.fr/books?id=zliK30npLlsC&q=false&pg=PA44&redir_esc=y#v=snippet&q=false&f=false. |title= nieqes jew vojt (għajnuna)

[4] Rix, Juliet (2013). Malta and Gozo (bl-Ingliż). Bradt Travel Guides. Parametru mhux magħruf |iktar= injorat (għajnuna)

[5] "VisitMalta". Visit Malta (bl-Ingliż). Miġbur 2024-12-17.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]