Formula 1

Il-Formula Wieħed (magħruf ukoll bħala Formula 1, Formula One jew F1) huwa tip ta’ motorsport. It-timijiet jikkompetu f’serje ta’ tiġrijiet tal-Grand Prix, li jsiru f’pajjiżi differenti madwar id-dinja. Uħud mill-aktar tiġrijiet popolari jsiru f'Monako, il-Ġappun, l-Italja u l-Inglilterra. Il-karozzi jgħaġġlu ħafna, u jilħqu veloċitajiet sa 350 kilometru fis-siegħa (220 mil fis-siegħa). Il-kampjonat intrebaħ bosta drabi minn timijiet differenti bħall-McLaren, Ferrari u Williams. It-timijiet jistgħu jikkonsistu minn 600 persuna, li kollha jingħaqdu flimkien kull tmiem il-ġimgħa tat-tellieqa, u bl-użu ta' kull kompetenza individwali tagħhom jippruvaw jiksbu l-aħjar riżultat - ir-rebħa. Is-sewwieq u t-tim rebbieħ jiksbu ħamsa u għoxrin punt kull wieħed lejn il-Kampjonat tas-Sewwieqa u tal-Kostrutturi. It-timijiet jikkonsistu minn sewwieqa, sewwieqa tal-ittestjar, prinċipal tat-tim, mekkaniċi, inġiniera, u disinjaturi. Ir-rebħ ta’ tellieqa teħtieġ pożizzjoni tajba ta’ kwalifika, strateġija bla difetti, pitstops perfetti u karozza veloċi. Jekk ikollok l-aktar poles (l-ewwel post) fi staġun tirċievi trofew. Din ġiet miżjuda fl-2014.

Il-logo tal-Formula Wieħed

Max Verstappen rebaħ l-ewwel kampjonat tiegħu u sar l-ewwel ċampjin Olandiż fil-Formula Wieħed fl-istaġun li għadda wara li għeleb is-seba' darbiet ċampjin Lewis Hamilton fl-aħħar tellieqa

Is-sewwieqa jitħallsu salarji u flus kbar biex jirriskjaw ħajjithom kull darba li jidħlu fil-karozza bħala pilota tal-F1. Bħal kull tip ta’ tlielaq tal-Motorsport, il-perikli assoċjati mal-Formula Wieħed huma kbar. Għalhekk, hemm ħafna miżuri ta' sikurezza. Is-sewwieqa jilbsu 4 saffi ta' lbies li ma jħallux in-nar jgħaddi. Dawn magħmulin minn materjal reżistenti għan-nar imsejjaħ Nomex. L-Elmu jew Helmet tas-sewwieqa għandu jkun kapaċi jirreżisti fjamma ta' 800 grad Celsius għal mill-inqas 45 sekonda, kif ukoll forzi kbar ta gravita'. L-elmi tant huma b'saħħithom li jistgħu jinstaqu minn fuqhom minn trakkijiet mingħajr ma ssirilhom ebda ħsara. Il-fibra tal-karbonju hija l-materjal ideali għall-karozzi tal-Formula Wieħed, peress li hija ħafifa u b'saħħitha. Mill-2018, ġiet implimentata il-'Halo' li tkun fuq il-kabina tas-sewwieq u tipproteġihom minn kull tip ta' affarijiet jew biċċiet ta' karozza li tista tolqot lis-sewwieq f'rasu. Minħabba dan, il-karozzi huma għaljin ħafna biex jinbnew u jissewwew. Id-disinn tal-karozzi jvarja minn tim għal tim. Kull tim għandu żewġ daħliet fil-kampjonat, li jfisser żewġ karozzi biex jibnu, wieħed għal kull sewwieq. It-tajers provduti huma Pirelli - li jassiguraw li kull karozza jkollha t-tajer it-tajjeb għall-kundizzjonijiet tat-temp differenti. Is-sewqan fix-xita huwa meqjus bħala ħila importanti fil-Formula Wieħed, peress li l-karozzi jkunu aktar diffiċli biex jinstaqu.

L-assoċjazzjoni li tmexxi l-Formula Wieħed, l-FIA, hija bbażata fi Franza. Għalkemm il-Formula Wieħed huwa ‘negozju ta’ biljun dollaru’, tnaqqis fil-figuri ta’ telespettaturi u attendenza fit-tiġrijiet wassal lill-FIA biex tagħmel numru ta’ bidliet fir-regoli f’dawn l-aħħar snin. Dawn il-bidliet huma maħsuba biex jagħmlu t-tiġrijiet aktar interessanti, sabiex aktar nies jaraw l-F1 fuq it-televiżjoni.

Tiġrijiet tal-Formula Wieħed

Grand Prix tal-Formula Wieħed huwa avveniment tal-karozzi. Il-Grand Prix isir fi tmiem il-ġimgħa. Hemm żewġ sessjonijiet ta’ prattika nhar il-Ġimgħa. Nhar is-Sibt, ikun hemm sessjoni oħra ta’ prattika, u mbagħad is-sessjoni ta’ kwalifikazzjoni warajha. It-tellieqa ssir nhar il-Ħadd. Il-Grand Prix tal-Formula Wieħed jitmexxew taħt ir-regoli u l-kontroll tal-Fédération Internationale de l'Automobile (FIA). Tipikament, serje ta’ kategroiji inqas tal-FIA, bħall-Formula Tnejn, jiġru wkoll matul il-weekend.

It-tiġrija nnifisha ssir il-Ħadd wara nofsinhar (il-Ħadd bil-lejl f'Singapor, il-Baħrejn u Abu Dhabi). Tletin minuta qabel il-ħin tat-tellieqa, il-karozzi jitlestu fuq it-trakka. Jistgħu jagħmlu bosta dawriet ta' tisħin jekk jixtiequ. Meta jkunu lesti, huma jingħaqdu fuq il-grid tal-bidu fl-ordni li kkwalifikaw. Fil-ħin tat-tellieqa, aħdar jixgħel biex jibda d-dawra tal-formazzjoni. Id-dawra tal-formazzjoni hija dawra bil-mod madwar iċ-ċirkwit. Il-karozzi jsaħħnu l-magni u t-tajers, u s-sistemi kollha jiġu kkontrollati. Il-karozzi jirritornaw lejn il-post tal-grid assenjat tagħhom u jieqfu. Il-bidu jissejjaħ bidu wieqaf (standing start).

Is-sistema tad-dawl tal-bidu hija sett ta' ħames dwal ħomor immuntati fuq il-linja tal-bidu/finitura. Id-dwal ħomor jixegħlu wieħed kull darba, sakemm il-ħames dwal ħomor ikunu mixgħula. Imbagħad hemm dewmien qasir ta' ftit sekondi. Imbagħad id-dwal ħomor jintfew u tibda t-tellieqa. Id-dewmien huwa differenti kull darba biex iżomm lis-sewwieqa milli jobsru meta se tibda t-tellieqa.

Bidu ta’ tiġrija tal-F1

It-tul tat-tiġrija huwa mill-inqas 305 kilometru. L-inqas dawriet meħtieġa biex tiġri mill-inqas 305 km hija determinata għal kull ċirkwit. L-unika tiġrija li hija differenti hija ta' Monako. Hemmhekk, it-tellieqa hija stabbilita għal 78 dawra għal 206.5 km.

Il-ħin tat-tiġrija ma jistax jaqbeż is-sagħtejn. Wara sagħtejn, it-tellieqa tintemm meta l-karozza fl-ewwel post tgħaddi l-linja finali. It-tiġrija tista' wkoll titwaqqaf fil-qosor tad-distanza sħiħa għal raġunijiet ta' sigurtà jekk il-kundizzjonijiet ikunu ħżiena.

It-timijiet m'għadhomx jitħallew jagħtu l-fjuwil lill-karozzi tagħhom waqt it-tiġrija. Il-karozzi jridu jibdew it-tellieqa b’biżżejjed fjuwil biex itemmu d-distanza sħiħa tat-tellieqa.

Fil-passat, iż-żieda tal-fjuwil fil-karozza waqt il-pitstops kienet permessa. L-ammont ta’ fjuwil li tim kien iżid fil-karozza kien parti mill-istrateġija tat-tiġrija. Inqas fjuwil jagħmel il-karozza eħfef u għalhekk tkun aktar mgħaġġla. Iżda aktar pit stops ikunu meħtieġa biex jiżdied il-fjuwil.

Sistema tal-Punti

Il-punti jingħataw lis-sewwieqa u t-timijiet skont fejn jispiċċaw it-tellieqa. Ir-rebbieħ jirċievi 25 punt, it-tieni post 18-il punt, bi 15, 12, 10, 8, 6, 4, 2 u 1 punt għall-pożizzjonijiet 3 sa 10 u punt bonus għal min jagħmel l-iktar dawra veloċi għal kull sewwieq li jispiċċa. f’pożizzjoni ta’ punti (L-ewwel sal-għaxar). Jekk tiġrija titwaqqaf qabel ma tkun tlestiet 75% tad-distanza tat-tiġrija skedata, il-punti mogħtija jinqatgħu bin-nofs. Jekk żewġ sewwieqa jew aktar jispiċċaw fl-istess pożizzjoni, il-premjijiet u l-punti jingħaddu flimkien u jinqasmu b’mod ugwali għal dawk is-sewwieqa kollha li jkunu ndaqs. Il-kostrutturi jirċievu punti kif ukoll is-sewwieqa. Kull kostruttur jirċievi l-istess ammont ta 'punti li ż-żewġ sewwieqa tagħhom qalgħu.

Ir-rebbieħ tal-Kampjonat tas-Sewwieq annwali huwa s-sewwieq bl-aktar punti. L-istess jgħodd għall-Kampjonat tal-Kostrutturi. Jekk żewġ sewwieqa jew aktar (jew kostrutturi) għandhom l-istess numru ta' punti, tintuża sistema tie breaker. Dak li għandu l-aktar rebħ huwa kklassifikat ogħla. Jekk in-numru ta’ rebħiet ikun l-istess, imur għal dak li spiċċa l-aktar fit-tieni post, it-tielet, eċċ.

Fil-passat, intużaw sistemi oħra ta' punti. Barra minn hekk, ma kienx hemm tiġrijiet matul l-istaġun daqs illum. Fis-snin bikrija, kien hemm staġuni b'seba' tiġrijiet biss. Meta l-F1 bdiet fl-1950, ingħataw biss tmien punti lir-rebbieħ. Għall-ewwel għaxar snin tal-F1, ingħata punt addizzjonali għall-iktar dawra mgħaġġla, li reġgħet ġiet miżjuda mill-ġdid fl-2019.

Sewwieqa tal-Formula Wieħed

B'kollox kien hemm 770 sewwieq tal-Formula Wieħed minn 40 nazzjonalità differenti li pparteċipaw f’mill-inqas waħda mill-1,054 tiġrija tal-Kampjonat tad-Dinja tal-FIA mill-ewwel avveniment, il-Grand Prix Brittaniku tal-1950. (Sa Abu Dhabi 2021)

Is-seba’ darbiet champions Michael Schumacher u Lewis Hamilton għandhom ir-rekord tal-aktar kampjonati. Hamilton għandu wkoll ir-rekord tal-aktar rebħiet b’101, l-aktar pole positions b’101, l-aktar punti b’4096.5, u l-aktar podju b’179. Kimi Räikkönen ipparteċipa f’aktar Grands Prix minn ħaddieħor (350) u għandu wkoll rekord tal-aktar Grand Prix li beda (346). Ir-Renju Unit huwa l-aktar pajjiż rappreżentat, li pproduċa 163 sewwieq.

Ħafna minn dawn is-sewwieqa jekk mhux kollha jibdew minn kategoriji baxxi, bħall-karting, meta jkunu għadhom tfal, sakemm jilħqu kategoriji għoljin u eventwalment jiġu promossi għall-F1. Mill-2015, is-sewwieqa jridu jkollhom mill-inqas 18-il sena biex ikunu jistgħu jikkompetu fil-Formula Wieħed, skont is-Super License. Dan sar wara li Max Verstappen ingħaqad mal-F1 fl-età ta’ 16-il sena biss, li wassal lill-FIA biex tibdel ir-regoli.