Akkwedott ta' Wignacourt: Differenza bejn il-verżjonijiet

L-'''Akkwedott ta' Wignacourt''' hu proġett ta' kanalizzazzjoni mibni mill-Ordni ta' San Ġwann biex iwassal l-ilma min-naħa tal-widien ta' taħt ir-[[Rabat (Malta)|Rabat]] u Ħad-[[Dingli]] u sal-Belt [[Valletta]]. Inbena bejn l-1610 u l-1615 u baqa' jintuża sal-1912. Hu proġett apprezzat għall-inġinerija li ntużat fis-[[Seklu XVII|seklu sbatax]].

Meta nbniet il-Belt Valletta, l-ilma għax-xorb kien jikkonsisti minn dak li jinġabar fi fil-bjar privati minn fuq ilmill-bjut tad-djar u dak li kien maħżun f'mill-ġibjuni kbar tal-komunità li l-[[Ordni Militari Sovran ta' Malta|Ordni ta' San Ġwann]] kien ħaffer f'diversi nħawi tal-Belt Valletta. Sal-1600, il-popolazzjoni tal-Belt kienet kibret u saret tlaħħaq mal-10,000 ruħ. u lL-ilma li kien maħżun fil-Belt ma baqax iservi biżżejjed.

Ġie kkommissjonat ċertu Patri [[Natale Tomasucci]], [[Ġiżwiti|Ġiżwita]] u inġinier biex ifassal proġett li bih l-ilma jinġabjinġarr min-naħa tar-Rabat u l-[[Mdina|Imdina]] biex jaqdi l-bżonnijiet tan-nies tal-Belt. Il-proġett bedakien mexa ġmielu biss sab l-intoppi meta x-xogħol kien wasal [[Ħ'Attard]] għax hemm l-art titbaxxa konsiderevolment u wara terġa' togħla, u l-ilma ma setax ikompli fir-rottajaqleb tiegħuu jimxi lejn il-Belt. Problema oħra kienet illi l-knaten u t-tikħil li kien jorbot il-kanal tal-ilma flimkien bdew jinfaqgħu bil-pressa. Fl-1612, dan l-inġinier qata' qalbu u waqaf mix-xogħol. Minfloku ġie msejjaħ biex jaħdem fuq dan il-proġett [[Bontadino Bontadini]], inġinier minn [[Bolonja|Bologna]].

Bontadini uża tip ta’ siment li jissejjaħ ''pozzolana'' (għax inġab minn [[Pozzuoli]], li huwa post viċin [[Napli]]) u dan il-materjal seta' jgħaqqad il-ġonot bejn il-ġebel aħjar. LIl-kanal tal-akkwedott inbena kemm taħt l-art kif ukoll fuq arkati biex iżomm il-livell u l-qawwa tal-ilma stabbliġiri . Illum filMill-fattakkwedott narawjintgħarfu biss is-serje ta’ arkati viċin Ħ’Attard li mbagħad jerġgħu jfiġġu f’Santa Venera. Fi Fleur De Lys, fejn hemm ir-roundaboutrawndebawt illum, kien hemm arkata taqsam it-triq, u l-arkati tal-akkwedott ikomplu minn hemm biex jagħtu 'l isfel lejn il-[[Ħamrun]]. Fuq l-arkata ta’ Santa Venera twaħħlet l-arma tal-Gran Mastru Wignacourt. Din l-arkata twaqqgħet matul [[it-Tieni Gwerra Dinjija]] u qatt ma reġgħet inbniet biexgħall-iskop ittagħha. Illum naraw kopja li ġieet mibnija mill-triqKunsill takkommodata' vetturiSanta kbarVenera biex din tfakkar l-arkata oriġinali.

Mill-Ħamrun imbagħad l-ilma kien kkanalizzat sal-[[Furjana]], sa fejn ħdejn il-knisja ta' Sarria. Hemm naraw torri lib'ħawt kientax-xorb jikkontrollagħall-bhejjem, danminn fejn l-ilma likien mbagħadikompli jiġi kkanalizzat fejn il-Belt. Hemm imbagħad kellu jkompli jinfirex għal ġo ċisterni u funtani ġewwa l-Belt Valletta. Ġol-Belt l-ewwel ma kien joħroġ kien l-ilma għall-użu tal-pubbliku minn ġo funtana li kienet qrib id-[[Bieb il-Belt|daħla tal-Belt]]. Din illum tinsab mal-ħajt tal-[[Kavallier ta’ San Ġakbu]]. L-ilma mbagħad kien ifiġġ ukoll minn funtana majjestuża ġewwa Pjazza San Ġorg, quddiem il-Palazz. Din il-funtana llum qiegħda fil-Ġnien San FilepFilippu, taħt l-Argotti, il-Furjana. Funtana oħra li kienet isservi tajjeb ħafna lill-bejjiegħa kienet dik ta’ ħdejn il-knisja ta’ Liesse. F’nofs din il-funtana wara tqiegħdet [[statwa]] ta’ Nettunu (magħrufa bħala tal-Ġgant) li llum tinsab ġewwa l-[[Palazz tal-Gran Mastru]]. L-akkwedott kien dam jinbena ħames snin u sewa aktar minn 400,000 skud. L-akkwedott kien dam jinbena mal-ħames snin. Fuq dan il-proġett kienu ħadmu mas-600 ruħ. ĠieL-akwedott ġie inawgurat fil-21 ta’ April 1615 u baqa' jintuża sal-19111912 meta mbagħad l-ilma beda jiġi kkanalizzat minn katusi tal-[[ħadid]] imqiegħda taħt l-art fit-toroq apposta.

"A Tour of the aqueduct". ''[[The Malta Independent]],'' id-9 ta' April 2006.

"Wignacourt fountain 'going to ruin'". ''[[Times of Malta]],'' is-6 ta' Diċembru 2011.