Riżerva Naturali Stretta tal-Muntanja ta' Nimba
Ir-Riżerva Naturali Stretta tal-Muntanja ta' Nimba (bil-Franċiż: Réserve naturelle intégrale du Mont Nimba) hija żona protetta u Sit ta' Wirt Dinji transnazzjonali tal-UNESCO fil-Guinea u fil-Kosta tal-Avorju, estiża fuq erja totali ta' 175.4 km2 (43,300 akru), b'125.4 km2 (31,000 akru) fil-Guinea, u 50 km2 (12,000 akru) fil-Kosta tal-Avorju. Ir-riżerva tkopri partijiet sinifikanti mill-Katina Muntanjuża ta' Nimba, żona ġeografika unika b'rikkezza mhux tas-soltu ta' flora u ta' fawna, inkluż għadd eċċezzjonali ta' speċijiet endemiċi f'sit wieħed, bħan-Nimbafrinojdi (ġeneru ta' rospi vivipari), il-bugeddum lontra ta' Nimba, u diversi speċijiet ta' friefet il-lejl. L-ogħla quċċata tar-riżerva hi l-Muntanja ta' Richard-Molard b'għoli ta' 1,752 metru (5,750 pied), li hija l-ogħla quċċata taż-żewġ pajjiżi.[1]
Storja immodifika
Ir-riżerva naturali stretta ġiet stabbilita fl-1943 bl-Ordni Nru 4190 SE/F fil-Kosta tal-Avorju u fl-1944 b'digriet fil-Guinea. Il-parti fil-Guinea ġiet aċċettata bħala riżerva ta' bijosfera fl-1980. Iż-żewġ partijiet tar-riżerva fiż-żewġ pajjiżi ġew stabbiliti bħala Sit ta' Wirt Dinji transnazzjonali tal-UNESCO fl-1981 (il-parti tal-Guinea) u fl-1982 (il-parti tal-Kosta tal-Avorju) bis-saħħa tal-bijodiversità straordinarja u l-mużajk uniku ta' ħabitats tropikali tas-sit. Minħabba l-esplorazzjoni tal-minerali tal-ħadid fl-iżjed żona muntanjuża vulnerabbli li bdiet fl-1992, ir-riżerva naturali stretta tniżżlet bħala sit fil-periklu. Sabiex is-sit jingħata protezzjoni aħjar, qed jinbena ċentru ta' ġestjoni tal-konservazzjoni mill-Fondazzjoni tal-Parks tal-Guinea. Il-proġett ġie approvat mill-gvern tal-Guinea u miċ-CEGENS fl-2016.
Sit ta' Wirt Dinji immodifika
Ir-Riżerva Naturali Stretta tal-Muntanja ta' Nimba ġiet iddeżinjata bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1981.[1]
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (ix) "Eżempju straordinarju li jirrappreżenta proċessi ekoloġiċi u bijoloġiċi kontinwi sinifikanti fl-evoluzzjoni u fl-iżvilupp ta' ekosistemi u ta' komunitajiet ta' pjanti u ta' annimali terrestri, tal-ilma ħelu, kostali u tal-baħar"; u l-kriterju (x) "Post fejn hemm l-iktar ħabitats naturali importanti u sinifikanti għall-konservazzjoni fil-post tad-diversità bijoloġika, inkluż fejn hemm speċijiet mhedda ta' valur universali straordinarju mill-perspettiva tax-xjenza jew tal-konservazzjoni".[1]
Ġeografija immodifika
Il-Katina Muntanjuża ta' Nimba hija katina muntanjuża dejqa estiża fuq madwar 40 kilometru, b'orjentazzjoni mill-Grigal għal-Lbiċ. Tifforma parti min-naħa tan-Nofsinhar tal-Artijiet Għoljin tal-Guinea. L-ogħla quċċata hija dik tal-Muntanja ta' Richard-Molard b'għoli ta' 1,752 metru (5,750 pied). Qċaċet oħra jinkludu dik ta' Grand Rochers b'għoli ta' 1694 metru (5558 pied), dik tal-Muntanja ta' Sempéré b'għoli ta' 1,682 metru (5518 pied), dik tal-Muntanja ta' Piérré Richaud b'għoli ta' 1,670 metru (5479 pied), dik tal-Muntanja ta' Tô b'għoli ta' 1,675 metru (5495 pied), u dik tal-Muntanja ta' LeClerc b'għoli ta' 1,577 metru (5174 pied). Il-qċaċet kollha jinsabu fil-parti tal-Guinea tar-riżerva naturali stretta. Hemm ukoll madwar ħamsin fawwara, inkluż l-oriġini tax-xmajjar Cavally, Cestos, u Sassandra. L-estrazzjoni ta' minerali tal-ħadid tal-ogħla kwalità hija theddida ewlenija għall-ġeomorfoloġija u għall-organiżmi selvaġġi uniċi tas-sit.
Klima immodifika
Il-Katina Muntanjuża ta' Nimba għandha klima muntanjuża subekwatorjali. It-temperatura tinbidel b'mod estrem skont l-altitudni, b'temperatura massima binhar li tvarja bejn 24 °C u 33 °C, u b'temperatura minima billejl li taf tinżel taħt l-10 °C. Xi partijiet mir-riżerva jesperjenzaw ferm inqas xita, minħabba l-effett ta' "dell" tax-xita tal-katina muntanjuża għolja. Inġenerali, ix-xaqlibiet tan-Nofsinhar ikollhom iktar indewwa minn dawk tat-Tramuntana u tal-Grigal, li huma affettwati mill-irjieħ nexfin ta' Harmattan mis-Saħara. Il-Katina Muntanjuża ta' Nimba, flimkien mar-riżerva naturali stretta, għandha diversità mikroklimatika eċċezzjonali.
Ekoloġija immodifika
Ir-Riżerva Naturali Stretta tal-Muntanja ta' Nimba tinsab fi ħdan il-Hotspot tal-Bijodiversità tal-Foresti tal-Guinea fil-Punent tal-Afrika. Fiha flora u fawna rikki, b'iktar minn 2,000 speċi ta' pjanti vaskulari, 680 speċi ta' vertebrati, 132 minnhom mammiferi, u b'iktar minn 2,500 speċi ta' invertebrati. Ir-riżerva hija fil-mira ta' għadd ta' stħarriġiet bijoloġiċi, minħabba li għad hemm għadd kbir ta' speċijiet mhux magħrufa. Fost l-ispeċijiet endemiċi tar-riżerva naturali stretta hemm ir-rospu viviparu ta' Nimba (Nimbaphrynoides occidentalis), il-farfett il-lejl ta' Lamotte (Hipposideros lamottei), u l-bugeddum lontra ta' Nimba (Micropotamogale lamottei). Annimali rari u mhedda oħra fi ħdan ir-riżerva jinkludu l-iljun tal-Punent tal-Afrika (Panthera leo senegalensis), l-ippopotamu nanu (Choeropsis liberiensis), id-duiker tal-istrixxi (Cephalophus zebra), u popolazzjoni ta' chimpanzees tal-Punent (Pan troglodytes verus) li jużaw il-ġebel bħala għodod.
L-ekoreġjuni terrestri fi ħdan ir-riżerva jinkludu l-foresti tal-artijiet baxxi tal-Punent tal-Guinea, il-foresti muntanjużi tal-Guinea, il-foresti u s-savanna tal-Guinea, u s-savanna tal-Punent tas-Sudan. Il-Katina Muntanjuża ta' Nimba hija parti minn ekoreġjun distint tal-ilma ħelu b'porzjon kbir ta' speċijiet akkwatiċi endemiċi.[2]
Il-veġetazzjoni terrestri tvarja skont l-altitudni u l-orjentazzjoni kardinali.
- Il-muntanja hija iżolata minn irqajja' għoljin oħra ta' foresti tal-Guinea permezz tas-savanna tal-Punent tas-Sudan kif ukoll il-foresti u s-savanna tal-Guinea. Il-ħabitats tas-savanna huma interrotti minn għadd ta' foresti u rqajja' iżolati ta' foresti b'bosta siġar li jimblukkaw għalkollox id-dawl mis-sema.
- L-għoljiet tal-artijiet baxxi qabel il-muntanja huma miksija mill-foresti tal-artijiet baxxi tal-Punent tal-Guinea sa għoli ta' 600 metru. It-tip ta' foresta karatteristika hija l-foresta għolja semiħorfija b'kanopew prinċipali u saff emerġenti. Hemm 40-70 speċi ta' siġar f'ettaru wieħed, u sa 500 speċi ta' siġar tal-foresti li ġew irreġistrati f'din iż-żona.
- Il-foresti muntanjużi tal-Guinea jinsabu f'għoli ta' bejn 600 metru u 1,200–1,400 metru. F'livelli iktar baxxi, foresti semiħorfija għoljin jitilgħu sa 900 metru; ma tantx fihom daqshekk speċijiet meta mqabbla mal-artijiet baxxi. Foresti nexfin qosra jistgħu jinstabu fit-tarf tal-Lvant tal-katina muntanjuża. Minn altitudni ta' 900 metru, fejn il-muntanja hija miksija mis-sħab kważi l-biċċa l-kbira tas-sena, jikbru l-foresti bil-muski, li jistgħu jinqasmu fi tliet tipi: foresti tal-Parinari exclesa, foresti tal-quċċata, u foresti tal-felċi fil-widien fejn hemm abbundanza ta' ilma tal-pjan. 'Il fuq miż-żona tas-siġar, hemm tranżizzjoni ta' arbuxxelli Protea għal bwar tal-ħaxix.
- Il-bwar tal-ħaxix iżolati f'altitudni għolja huma estiżi minn 1,200 metru u 1,400 metru sal-ogħla qċaċet. Hemmhekk, l-iżjed vertebrati endemiċi famużi huma r-rospu viviparu ta' Nimba (Nimbaphrynoides occidentalis), u l-farfett il-lejl ta' Lamotte (Hipposideros lamottei). Dan tal-aħħar ġie rreġistrat biss f'sit wieħed tal-estrazzjoni. Fost id-diversi pjanti endemiċi hemm l-Asplenium schnellii, l-Osbeckia porteresii u l-Blaeria nimbana.
Turiżmu immodifika
Il-Muntanja ta' Nimba tinsab f'reġjun remot tul il-fruntiera ta' tliet pajjiżi: il-Guinea, il-Kosta tal-Avorju u l-Liberja, ferm 'il bogħod mill-bliet kapitali tagħhom. Fil-fatt, it-terz tar-riżerva li jinsab fil-Liberja ġarrab degradazzjoni kbira, minħabba l-estrazzjoni intensiva li kienet issir fl-imgħoddi, filwaqt li l-parti tal-Guinea baqgħet intatta ekoloġikament.
Kurżità immodifika
Waħda mill-erba' kuċċardi ta' Kempen-Broek li huma mgħammra bi traċċaturi bil-GPS għaddiet minn fuq din ir-riżerva naturali fit-13 ta' Novembru 2013.
Gallerija immodifika
Referenzi immodifika
- ^ a b ċ Centre, UNESCO World Heritage. "Mount Nimba Strict Nature Reserve". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2024-02-11.
- ^ "Ekoreġjuni dinjin". www.feow.org. Miġbur 2024-02-11.