Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji f'Iżrael
Is-Siti ta' Wirt Dinji tal-Organizzazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Edukazzjoni, ix-Xjenza u l-Kultura (UNESCO) huma postijiet b'importanza kulturali jew naturali, kif deskritt fil-Konvenzjoni tal-Wirt Dinji tal-UNESCO, li ġiet stabbilita fl-1972.[1] Il-wirt kulturali jikkonsisti minn monumenti (bħal xogħlijiet arkitettoniċi, skulturi monumentali, jew inċiżjonijiet), gruppi ta' binjiet, u siti (fosthom siti arkeoloġiċi). Il-wirt naturali jinkludi karatteristiċi naturali (li jikkonsistu minn formazzjonijiet fiżiċi u bijoloġiċi), ġeoloġiċi u fiżjografiċi (inkluż il-ħabitats ta' speċijiet mhedda ta' annimali u pjanti), u siti naturali li huma importanti mill-puntdivista tax-xjenza, tal-konservazzjoni jew tas-sbuħija naturali.[2] Iżrael irratifika l-Konvenzjoni fis-6 ta' Ottubru 1999, u b'hekk is-siti indikattivi tiegħu setgħu jitqiesu biex jiżdiedu mal-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO.
B'kollox Iżrael għandu disa' Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO u kollha huma siti kulturali. L-ewwel żewġ Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO li tniżżlu minn Iżrael kienu Masada u l-Belt Antika ta' Acre, fl-2001, filwaqt li l-iżjed sit li tniżżel reċentement huwa n-Nekropoli ta' Bet She'arim, fl-2015. Il-Belt Antika ta' Ġerusalemm u l-Ħitan tagħha tniżżlet fl-1981 fuq proposta tal-Ġordan sabiex is-sit jitqies għalih mingħajr assenjazzjoni lill-Palestina jew lil Iżrael.[3]
Sit ta' Wirt Dinji
immodifikaL-UNESCO tiddeżinja s-siti abbażi ta' għaxar kriterji tal-għażla; kull sit irid jissodisfa mill-inqas wieħed mill-għaxar kriterji. Il-kriterji (i) sa (vi) huma kulturali, filwaqt li l-kriterji (vii) sa (x) huma naturali.[4]
NB: * Siti transnazzjonali (bl-ikħal)
| Sit | Ritratt | Post | Kriterji tal-Għażla | Erja
f'ettari (akri) |
Sena tad-deżinjazzjoni | Referenza |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Postijiet Sagri tal-Bahá'i f'Haifa u l-Punent tal-Galilea | 
|
Distrett ta' Haifa u Distrett tat-Tramuntana | kulturali:
(iii)(vi) |
63 (160) | 2008 | [5] |
| Tumbati Bibbliċi: Megiddo, Hazor, Be'er Sheva | 
|
Distrett tat-Tramuntana u Negev | kulturali:
(ii)(iii)(iv)(vi) |
96 (240) | 2005 | [6] |
| Rotta tal-Inċens – Bliet tad-Deżert f'Negev | 
|
Negev | kulturali:
(iii)(v) |
— | 2005 | [7] |
| Masada | 
|
Distrett tan-Nofsinhar | kulturali:
(iii)(iv)(vi) |
276 (680) | 2001 | [8] |
| Belt Antika ta' Acre | 
|
Punent tal-Galilea | kulturali:
(ii)(iii)(v) |
63 (160) | 2001 | [9] |
| Belt Bajda ta' Tel Aviv – il-Moviment Modern | 
|
Tel Aviv | kulturali:
(ii)(iv) |
140 (350) | 2003 | [10] |
| Siti tal-Evoluzzjoni Umana fl-Għolja tal-Karmnu: L-Għerien ta' Nahal Me'arot / Wadi el-Mughara | 
|
Għolja tal-Karmnu | kulturali:
(iii)(v) |
54 (130) | 2012 | [11] |
| Għerien ta' Maresha u Beit Guvrin fl-Artijiet Baxxi tal-Ġudea bħala Mikrokożmu tal-Art tal-Għerien | 
|
Distrett tan-Nofsinhar
31°36′0″N 34°53′44″E |
kulturali:
(v) |
259 (640) | 2014 | [12] |
| Nekropoli ta' Beit She'arim: Għeliem tar-Rinaxximent Lhudi | 
|
Distrett ta' Haifa
32°42′8″N 35°7′37″E |
kulturali:
(ii)(iii) |
12 (30) | 2015 | [13] |
Referenzi
immodifika- ^ "UNESCO World Heritage Centre - The World Heritage Convention". web.archive.org. 2016-08-27. Arkivjat mill-oriġinal fl-2016-08-27. Miġbur 2022-03-17.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "UNESCO World Heritage Centre - Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage". web.archive.org. 2021-02-01. Arkivjat mill-oriġinal fl-2021-02-01. Miġbur 2022-03-17.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Old City of Jerusalem and its Walls". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-05.
- ^ "UNESCO World Heritage Centre - The Criteria for Selection". web.archive.org. 2016-06-12. Arkivjat mill-oriġinal fl-2016-06-12. Miġbur 2023-08-14.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Bahá’i Holy Places in Haifa and the Western Galilee". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-07.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Biblical Tels - Megiddo, Hazor, Beer Sheba". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-07.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Incense Route - Desert Cities in the Negev". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-07.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Masada". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-07.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Old City of Acre". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-07.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "White City of Tel-Aviv – the Modern Movement". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-07.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Sites of Human Evolution at Mount Carmel: The Nahal Me’arot / Wadi el-Mughara Caves". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-07.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Caves of Maresha and Bet-Guvrin in the Judean Lowlands as a Microcosm of the Land of the Caves". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-07.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Necropolis of Bet She’arim: A Landmark of Jewish Renewal". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-07.