Impjant Nukleari ta' Zaporizhzhia

L-Impjant Nukleari ta' Zaporizhzhia (bl-Ukren: Запорізька атомна електростанція, b'ittri Rumani: Zaporizʹka atomna elektrostantsiya) fix-Xlokk tal-Ukrajna huwa l-ikbar impjant nukleari fl-Ewropa u fost l-ikbar 10 fid-dinja. Kien inbena mill-Unjoni Sovjetika ħdejn il-belt ta' Enerhodar, tul ix-xatt tan-Nofsinhar tal-Ġibjun ta' Kakhovka fix-xmara Dnieper. Jitħaddem minn Energoatom, li topera wkoll it-tliet impjanti nukleari l-oħra tal-Ukrajna.

L-Impjant Nukleari ta' Zaporizhzhia

L-impjant għandu sitt reatturi nukleari VVER-1000, li jitħaddmu bl-uranju ²³⁵U (LEU) u li jiġġeneraw 950 MW_e, b'output totali ta' 5,700 MW_e ta' enerġija. L-ewwel ħames reatturi tqabbdu suċċessivament bejn l-1985 u l-1989, u s-sitt reattur żdied fl-1995. L-impjant jiġġenera kważi nofs l-elettriku tal-pajjiż mill-enerġija nukleari, u iżjed minn għoxrin fil-mija tal-elettriku totali ġġenerat fl-Ukrajna. L-impjant termali ta' Zaporizhzhia jinsab fil-qrib.

Fl-4 ta' Marzu 2022, l-impjanti nukleari u termali ġew maħtufa mill-forzi Russi waqt il-Battalja ta' Enerhodar tal-invażjoni Russa tal-Ukrajna fl-2022. Mit-12 ta' Marzu 2022 qed jiġi rrapportat li l-impjant huwa kkontrollat mill-kumpanija Russa Rosatom. L-impjant qed jibqa' jitħaddem minn persunal Ukren taħt il-kontroll Russu.

Stat operattiv

Fl-2017 tlesta xi xogħol ta' mmodernizzar fuq l-unità 3 li ppermetta estensjoni tal-ħajja tal-impjant ta' 10 snin sal-2027. Fl-2021 tlesta x-xogħol ta' mmodernizzar fuq l-unità 5 li wkoll ippermetta estensjoni tal-ħajja tal-impjant ta' 10 snin sal-2031.

Inċidenti

Fl-2014

F'Mejju 2014, 40 membru armat li sostnew li kienu rappreżentanti tas-Settur tal-Lemin allegatament ippruvaw jiksbu aċċess għaż-żona tal-impjant nukleari. L-irġiel twaqqfu mill-pulizija Ukrena qabel ma daħlu f'Enerhodar.

L-impjant nukleari ta' Zaporizhzhia jinsab madwar 200 kilometru 'l bogħod miż-żona tal-kunflitt tal-Gwerra fir-reġjun ta' Donbas, fejn il-ġlied ħrax ħafna fl-2014. Fil-31 ta' Awwissu 2014, membru tal-Greenpeace, Tobias Münchmeyer, esprima t-tħassib tiegħu li l-impjant seta' jintlaqat mill-artillerija minħabba l-ġlied fil-qrib.

Fit-3 ta' Diċembru 2014, il-Prim Ministru ta' dak iż-żmien Arseny Yatseniuk ħabbar li kien seħħ inċident diversi jiem qabel fl-Impjant Nukleari ta' Zaporizhzhia. Il-kawża tal-inċident ġiet irrappurtata bħala ħsara fis-sistema tal-enerġija tal-impjant u ma kinitx marbuta mal-produzzjoni tas-sit. Wieħed mis-sitt reatturi tal-impjant intefa' darbtejn f'Diċembru 2014. Dan, flimkien man-nuqqas ta' faħam għall-impjanti tal-Ukrajna li jaħdmu bil-faħam, wassal għal blackouts kontinwi fil-pajjiż kollu mill-bidu sal-aħħar ta' Diċembru 2014.

Invażjoni Russa tal-Ukrajna fl-2022

Ritratt satellitari tal-impjant bl-annotazzjonijiet; 1-6.: ir-reatturi 1-6; 7: arbli tal-elettriku; 8: binja tat-taħriġ; 9. Ħżin tal-iskart radjuattiv; 10. Għadira tat-tberrid; 11. Torrijiet tat-tberrid; 12. Ġibjun ta' Kakhovka.

Wara l-bidu tal-invażjoni Russa tal-Ukrajna fl-24 ta' Frar 2022, Energoatom tfiet l-Unitajiet 5 u 6 biex tnaqqas ir-riskju, u ħalliet l-Unitajiet 1 sa 4 joperaw fil-25 ta' Frar 2022.

Fil-11:28 ta' filgħaxija, ħin lokali, tat-3 ta' Marzu 2022, serbut ta' 10 vetturi armati Russi u żewġ tankijiet tal-gwerra saqu lejn l-impjant nukleari. Il-ġlied beda f'00:48 billejl fl-4 ta' Marzu meta l-forzi tal-Ukrajna sparaw missili ta' kontra t-tankijiet tal-gwerra. Il-forzi Russi wieġbu b'varjetà ta' armi, inkluż granati bir-rokits. Matul bejn wieħed u ieħor sagħtejn ta' ġlied armat qawwi, kien hemm xi nirien f'faċilità tat-taħriġ ftit 'il barra mill-kumpless prinċipali, li ntefa sas-6:20 ta' filgħodu, għalkemm sezzjonijiet oħra madwar l-impjant ġarrbu ħsarat estensivi. In-nirien ma affettwawx is-sikurezza tar-reatturi jew xi tagħmir essenzjali. L-impjant tilef kapaċità ta' 1.3 GW ta' enerġija.

L-Ukrayinska Pravda rrapportat fit-12 ta' Marzu li ġiet infurmata mill-awtoritajiet Russi li l-ġestjoni tal-impjant issa għaddiet f'idejn Rosatom, il-kumpanija statali Russa tal-enerġija nukleari. Kompliet topera u tforni d-data, inkluż minn sistema ta' monitoraġġ mill-bogħod, lill-Aġenzija Internazzjonali tal-Enerġika Atomika (IAEA). L-impjant baqa' jopera b'persuna Ukren taħt il-kontroll Russu.

Fil-5 ta' Lulju 2022, The Wall Street Journal irrapporta li l-forzi Russi ħejjew bażi militari fil-kumpless billi skjeraw lanċjatur awtomatiku li kapaċi jispara diversi rokits, il-BM-30 Smerch. Fid-19 ta' Lulju 2022, tliet droni Ukreni attakkaw it-tagħmir u t-tined Russi fis-sit. Il-Ministru għad-Difiża tal-Ukrajna stqarr li tliet okkupanti Russi nqatlu u tnax indarbu. Ġie rrapportat li l-amministrazzjoni tal-okkupazzjoni sostniet li mill-inqas ħdax-il impjegat indarbu. Uffiċjal tal-okkupazzjoni qal li r-reatturi ma ġarrbu l-ebda ħsara u li wisq probabbli ma kinux fil-mira tal-attakk.

Fit-3 ta' Awwissu 2022, Rafael Grossi, il-kap tal-IAEA, esprima t-tħassib serju tiegħu dwar l-integrità fiżika tal-impjant, dwar jekk it-tiswijiet u l-manutenzjoni meħtieġa kinux qed isiru, u dwar is-sigurtà tal-materjal nukleari. Missjoni ta' spezzjoni tal-impjant ġiet ippjanata mill-IAEA, u qed tistenna l-approvazzjoni mill-Ukrajna u mir-Russja, kif ukoll l-awtorizzazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti (NU). Il-kumpanija statali Ukrena Energoatom opponiet żjara tal-IAEA minħabba li "kwalunkwe żjara tkun qed tilleġittima l-preżenza tar-Russja hemmhekk". Uffiċjal tal-okkupazzjoni Yevhen Balytskyi stieden lill-IAEA żżur l-impjant biex tara kif ir-Russi kienu qed jissalvagwardjaw il-faċilità filwaqt li l-Ukreni qed jattakkawha. Sas-6 ta' Awwissu 2022, l-IAEA irrapportat li wieħed mit-tliet reatturi li kienu għadhom qed jitħaddmu, ma baqax ikkollegat mal-grilja, u skatta s-sistema ta' protezzjoni ta' emerġenza tiegħu minħabba xi sparar li seħħ il-jum ta' qabel.

Fit-8 ta' Awwissu 2022 ġew irrapportati ħsarat fl-impjant. L-awtoritajiet Ukreni qalu li l-isparar tar-Russi kkawżaw ħsarat lil tliet sensuri tar-radjazzjoni u darbu lil ħaddiem li spiċċa l-isptar; il-President Ukren Volodymyr Zelenskyy akkuża lir-Russja li kienet qed toħloq "terrur nukleari". Awtoritajiet lokali appoġġati mir-Russi qalu li l-forzi Ukreni kienu laqtu s-sit b'lanċjatur li jispara diversi rokit f'daqqa, u kkawżaw ħsarat lil xi binjiet amministrattivi u f'żona qrib faċilità tal-ħżin nukleari. Is-Segretarju Ġenerali tan-NU António Guterres qal li "kwalunkwe attakk fuq impjant nukleari huwa att ta' suwiċidju", u appella biex l-ispetturi tal-IAEA jingħataw aċċess għas-sit. Il-kumpanija statali Ukrena Energoatom appellat għal żona demilitarizzata madwar l-impjant bl-istazzjonar ta' uffiċjali internazzjonali għaż-żamma tal-paċi.

Fid-9 ta' Awwissu 2022, il-kap ta' Energoatom qal li r-Russja qed tippjana li tneħħi l-kollegament tal-impjant minn mal-grilja Ukrena u minflok tikkollegah mal-grilja Russa.

Fil-11 ta' Awwissu 2022, il-kumpless ġarrab attakki bl-isparar diversi drabi, inkluż qrib il-post fejn jinħażnu materjali radjoattivi. L-Ukrajna sostniet li r-Russja wettqet dawk l-attakki, filwaqt li uffiċjali Russi sostnew li l-Ukrajna wettqithom.

Fl-14 ta' Awwissu 2022, Zelenskyy akkuża lir-Russja li stazzjonat truppi fl-impjant biex jattakkaw il-bliet ta' Nikopol u ta' Marhanets fuq in-naħa l-oħra tal-Ġibjun ta' Kakhovka.