Arġentier

Arġentier huwa ħaddiem tal-metall li jaħdem l-oġġetti mill-fidda. It-terminu “arġentier” jintuża spiss bħala sinonimu għall-ħaddiema li jaħdmu l-oġġetti mid-deheb peress li t-tekniki, it-taħriġ, l-istorja u x-xirkiet tagħhom huma simili għal dawk tal-arġentier (tal-fidda), għalkemm il-prodott aħħari mhuwiex l-istess, tant li spiss dan jiġi speċifikat, eż. arġentier (tad-deheb).

Paul Revere b'kitla tal-fidda u wħud mill-għodod tal-inċiżjoni tiegħu

Storja

Fil-Lvant Qarib tal-qedem, peress li l-valur tal-fidda meta mqabbel mad-deheb kien inferjuri, l-arġentiera setgħu jipproduċu l-oġġetti u jaħżnuhom bħala stokk. Ogden jiddikjara li skont editt miktub minn Djoklezjanu fit-301 W.K., arġentier seta' jimponi miżata ta' 75, 100, 150, 200, 250, jew 300 denari għall-materjal (għal kull libbra Rumana). Dak iż-żmien, ix-xirkiet tal-arġentiera kienu jinġabru għall-arbitraġġ tat-tilwim, jipproteġu l-benesseri tal-membri u jedukaw lill-pubbliku tas-sengħa.

Sarkofagu tal-fidda mbuzzat tal-Qaddis Stanislaus fil-Katidral ta' Wawel li nħadem miċ-ċentri ewlenin tal-arġentiera Ewropej tas-seklu 17 jiġifieri Augsburg u Gdańsk

L-arġentiera fl-Ewropa u fl-Ingilterra Medjevali kienu jiffurmaw xirkiet u kienu jgħaddu l-għodod u t-tekniki tagħhom lil ġenerazzjonijiet ġodda permezz tat-tradizzjoni tal-apprendistati. Ix-xirkiet tax-xogħol fil-fidda spiss kienu jżommu mal-konsistenza u mal-istandards għas-skapitu tal-innovazzjoni. Mill-bidu tas-seklu 17, l-artiġjani emigraw lejn l-Amerka u esperjenzaw inqas restrizzjonijiet. B'riżultat ta' dan, ix-xogħol fil-fidda kien wieħed mis-snajja' li għenu biex jinawguraw l-istorja teknoloġika u industrijali tal-bidla fl-Istati Uniti mix-xogħol fil-fidda għall-industrijalizzazzjoni.

Diversi oġġetti tal-fidda mill-ifjen u b'disinn mill-isbaħ, magħrufa bħala l-Fidda ta' Swami, ġew prodotti mill-istalla tal-arloġġara li saru arġentiera P Orr and Sons fil-belt ta' Madras (issa Chennai) fin-Nofsinhar tal-Indja matul it-tmexxija Brittanika fl-1875.

Il-Beta Israel, magħrufa iktar bħala l-Falasha tal-Etjopja, kienu magħrufa għall-ħiliet tagħhom fix-xogħol bil-fidda.

Għodod, materjali u tekniki

• sega (sega tal-ġojjelliera)
• imqass
• lima ċatta
• lima tal-ġojjelliera
• martell li jintuża bħala varloppa
• martell għall-olzar
• martell b'għamla ta' salib
• martell b'ras b'għamla ta' boċċa
• inkwina
• lasti
• blokok bil-forom
• imsiemer irbattuti (bl-Ingliż: rivets)
• stann tal-fidda
• fluss; sustanza li sservi biex il-metalli jagħqdu flimkien
  • borat
  • aċidu boriku
• torċa
• aċidu tal-kubrit dilwit jew aċidi organiċi li jintużaw għat-tneħħija tat-tebgħat mill-fidda
• roti tal-ibbuffjar
• komposti għall-illostrar
• ċiżellatur
• inċiżur
• intaljatur

Platt tal-fidda msammar bl-idejn

L-arġentiera jissegaw jew jaqtgħu għamliet speċifiċi minn folji jew minn vireg tal-fidda pura u fina. Imbagħad jużaw l-imrietel biex jagħtu forma lill-metall fuq l-inkwina u fuq lasti. Il-fidda tingħata l-forma bl-imrietel meta tkun kiesħa (temperatura ambjentali). Meta l-metall jingħata l-forma bl-imrietel, jiġi mgħawweġ, u jinħadem, imbagħad jitħalla jibbies. Ir-rikottura hija t-trattament bis-sħana li jintuża biex il-metall jerġa' jirtab. Jekk il-metall jitħalla jibbies, u ma jsirlux trattament tar-rikottura minn żmien għal żmien, il-metall jibda jipproduċi x-xquq u x-xogħol jiddgħajjef.

L-arġentiera jistgħu jużaw tekniki tal-ikkastjar (u tal-għoti tal-forma) biex joħolqu pumijiet, manki u saqajn għall-oġġetti li jkunu qed jipproduċu.

Wara l-għoti tal-forma u l-ikkastjar, id-diversi biċċiet jistgħu jiġu assemblati bl-imsiemer irbattuti jew bl-issaldjar.

Matul il-biċċa l-kbira tal-istorja tagħhom, l-arġentiera użaw forġa li kienet taħdem bil-karbonju jew bil-kokk, u pajpijiet tal-infiħ għall-issaldjar u għar-rikottura. L-arġentiera moderni s-soltu jużaw torċa bil-gass bħala sorsi tas-sħana. Metodu iktar ġdid huwa l-iwweldjar bir-raġġi tal-laser.

L-arġentiera jistgħu jaħdmu ukoll bir-ram u bir-ram isfar, speċjalment meta jipproduċu biċċiet biex jipprattikaw, ladarba dawk il-materjali għandhom proprjetajiet simili biex jinħadmu u jiswew ferm inqas mill-fidda.

Kummerċ simili u relatat

Plattin tal-fidda mżejjen bil-filugranu

Għalkemm il-ġojjelliera jaħdmu wkoll il-fidda u d-deheb, u bosta tekniki li jintużaw biex jinħadmu l-metalli prezzjużi huma simili, is-snajja' tal-ġojjelliera u tal-arġentiera għandhom storja distinta. Il-produzzjoni ta' ktajjeb u l-ingastar tal-ħaġar prezzjuż huma prattiki komuni tal-ġojjelliera li s-soltu ma jiġux ikkunsidrati bħala parti mix-xogħol tal-arġentiera.

It-tradizzjoni tal-produzzjoni tal-armaturi (tal-ħadid/tal-pjanċi) ġiet interrotta għal xi żmioen wara s-seklu 17. Ix-xogħol tal-arġentiera tal-fidda u tal-arġentiera tad-deheb, b'kuntrast ma' dan, għandhom tradizzjoni kostanti li tmur lura millenji sħaħ. It-tekniki li jintużaw għall-produzzjoni tal-armaturi llum (kemm jekk għall-films jew għal gruppi li jwettqu rikostruzzjonijiet storiċi) huma amalgamazzjoni tat-tekniki tal-għoti tal-forom tal-arġentiera u tat-tekniki tal-għoti tal-forom u taż-żamma tal-ħadid mill-ħaddieda.

Arġentiera notevoli u storiċi

Kumpaniji

• Garrard & Co*
• Reid & Sons**

Nies

• Agostino Matrenza, arġentier Malti u wieħed mill-fundaturi tal-Partit Laburista
• Acragas
• Kurt Aepli
• Hester Bateman
• Jocelyn Burton
• Benvenuto Cellini
• Stephen Emery, arġentier Amerikan bikri
• Thomas Germain
• François-Thomas Germain
• John Hull - it-Teżorier tal-Massachusetts Bay Colony
• Isaac Hutton
• Georg Jensen
• Sampson Mordan
• Jean-Valentin Morel, ġojjellier u ħaddiem tas-sengħa Franċiż
• Henry Petzal
• Paul Revere, arġentier, manifattur u patrijott Amerikan
• Atsidi Sani, l-ewwel arġentier magħruf ta' Navajo
• Alfredo Sciarrotta
• Sequoyah, arġentier ta' Cherokee, inventur tas-sillabarju ta' Cherokee
• Alice Sheene
• Robert Welch
• Edward Winlsow, arġentier Amerikan bikri

* Garrad & Co. ġiet stabbilita minn George Wickes f'Londra fl-1722 u għadha qed topera.

** Reid & Sons ġiet stabbilita fl-1788 f'Newcastle u għadha qed topera.

Ara ukoll

• Arġentier (tad-deheb)