12 Years a Slave (12-il sena lsir) huwa film storiku epiku Ingliż-Amerikan tal-2013 u huwa adattament ta' bijografija tal-1853 bl-istess isem ta' Solomon Northup, iswed ta' New York State li twieled ħieles iżda nħataf f'Washington fl-1841 u nbigħ bħala lsir. Ħadem fi pjantaġġuni ta' Louisiana għal tnax -il sena qabel ma nħeles. Film mibni fuq storja vera u maħdum b’sengħa kbira, juri l-kefrija li l-ilsiera suwed kellhom jgħaddu minnha sakemm inħelsu tant snin wara.

12 Years a Slave
Lingwa oriġinali Ingliż
Pajjiż tal-produzzjoni L-Istati Uniti
Sena 2013
Tul 134 min
Kulur kulur
Ġeneru bijografija, drammatiku
Suġġett Solomon Northup (ktieb)
Reġista Steve McQueen
Xeneġġjatura John Ridley
Produttur Brad Pitt, Dede Gardner, Jeremy Kleiner, Bill Pohlad, Steve McQueen, Arnon Milchan, Anthony Katagas
Produttur eżekuttiv John Ridley, Tessa Ross
Fotografija Sean Bobbitt
Montaġġ Joe Walker
Effetti speċjali David Nash
Mużika Hans Zimmer
Xenografija Adam Stockhausen
Kostumi Patricia Norris
Atturi
  • Chiwetel Ejiofor: Solomon Northup
  • Michael Fassbender: Edwin Epps
  • Benedict Cumberbatch: William Ford
  • Paul Dano: John Tibeats
  • Paul Giamatti: Theophilus Freeman
  • Brad Pitt: Samuel Bass
  • Lupita Nyong'o: Patsey
  • Alfre Woodard: Harriet Shaw
  • Sarah Paulson: Mary Epps
  • Scoot McNairy: Brown
  • Taran Killam: Hamilton
  • Garret Dillahunt: Armsby
  • Michael Kenneth Williams: Robert
  • Quvenzhané Wallis: Margaret Northup
  • Ruth Negga: Celeste
  • Bill Camp: Ebenezer Radburn

Il-film, li fih sagħtejn u kwart, huwa dirett minn Steve McQueen fuq kitba ta' John Ridley. Chiwetel Ejiofor jagħmel il-parti ewlenija ta' Northup. Michael Fassbender, Benedict Cumberbatch, Paul Dano, Paul Giamatti, Lupita Nyong'o, Sarah Paulson, Brad Pitt u Alfre Woodard jieħdu sehem fil-film. Inġibed l-iktar fi New Orleans, Louisiana, fis-sajf tal-2012, u ġie jiswa madwar 20 miljun dollaru.

12 Years a Slave tfaħħar mill-kritika fl-2013, u ssemma bħala l-aqwa film tas-sena. Fl-2014, il-film rebaħ il-Golden Globe Award għall-Aqwa Film – Drama, u kien innominat għal disa' Oscars (Academy Awards) fosthom l-Aqwa Film, l-Aqwa Direttur għal McQueen, l-Aqwa Attur għal Ejiofor, l-Aqwa Supporting Actor għal Fassbender, u l-Aqwa Supporting Actress għal Nyong'o. Rebaħ tlieta: l-Aqwa Film, l-Aqwa Supporting Actress għal Nyong'o, u l-Aqwa Adapted Screenplay.

Trama immodifika

Il-film jeħodna fis-sena 1841 fejn insibu lil Solomon Northup, bniedem iswed iżda ħieles, tant li kien jaħdem bħala mastrudaxxa u jdoqq ukoll il-vjolin. Kien jgħix kuntent ma' martu u ż-żewġ uliedu ġewwa Saratoga Springs, New York.

Jum wieħed żewg irġiel offrewlu kuntratt ta' gimagħtejn bħala mużiċista. Iżda l-pjan tagħhom kien li jaħtfuh u jbigħuh bħala skjav. Fil-fatt Solomon isib ruħu ġewwa New Orleans u jingħata isem ġdid ta’ “Platt” identità ta’ lsir minn Georgia li kien ħarab.

Imsawwat kontinwament, fl-aħħar jinxtara minn William Ford li kien proprjetarju ta’ pjantaġġun. Ford ma kienx raġel ħażin u Platt kellu relazzjoni tajba ħafna miegħu. Platt jaħdem kanal biex jittrasporta z-zkuk malajr u b'inqas spejjeż, u Ford jirregalalu vjolin. Mastrudaxxa razzist, John Tibeats, li kien jieħu ħsieb ix-xogħlijiet, ma jaħmilx lil Platt, u jibda jgħajru.

Tibeats jattakka lil Platt, u Platt jiqaflu u jsawtu hu. Tibeats u sħabu jpattuhielu, u Platt jagħmel diversi sigħat imdendel mal-forka. Ford jgħidlu li biex isalvalu ħajtu jkollu jbigħu lil Edwin Epps. Platt jipprova jispjega lil Ford li huwa bniedem ħieles iżda Ford jgħidlu li dan ma setax jisimgħu u li hu kellu dejn li ried iħallas.

Edwin Epps kien jemmen li hu kellu kull setgħa fuq l-ilsiera għax kien jinterpreta l-Bibbja li kienet tgħid hekk. Epps kien ukoll jabbuża sesswalment minn ilsiera żagħżugħa bl-isem ta’ Patsey li ġibdet l-għira fuqha ta’ mart Epps, li kienet issawwatha bla ħniena. Ilsir ried jiġbor mill-inqas 200 libbra qoton (90 kilogramma) kuljum, inkella jiġi msawwat.

Meta fuq il-pjantaġġun waqgħet marda fuq il-pjanta tal-qotton, Epps konvint li dan kien kastig minn Alla li ġabuhulu l-ilsiera, għal staġun jikri l-ilsiera li kellu lil proprjetarju ieħor. Platt hawn sab appoġġ mill-proprjetarju li għalih idoqq il-vjolin waqt festini u l-flus li jdaħħal seta' jżommhom għalih. Meta Platt reġa' sab ruħu għand Epps, bil-flus li kien qala’ mid-daqq tal-vjolin, talab il-għajnuna ta’ wieħed li darba kien solveljant fuq ix-xogħol biex jimpustalu ittra għall-ħbieb tiegħu ġewwa New York iżda dan jikxfu ma' Epps. Platt jikkonvinċi lil Epps li din kienet gidba, u wara bid-dmugħ f’għajnejh jaħraq l-ittra.

L-abbuż fuq Patsey tant jiżdied, li din tkun tixtieq tmut u titlob lil Platt joqtolha iżda hu ma jkunx irid. Darba Epps ma jsibx lil Patsey u jinfexx f’rabja kbira. Meta tiġi lura, tgħidlu li marret iġġib sapuna mingħand Mistress Shaw, għax bdiet timrad mill-intiena tagħha nnifisha billi mart Epps ma riditx ittiha sapuna. Epps jordna li jneżżgħuha u jsawtuha. Epps iġiegħel lil Platt isawwat lil Patsey. Platt kontra qalbu jobdieh iżda mbagħad Epps joħodlu l-frosta minn idu u jibda jsawwatha bla ħniena.

Platt jibda jgħin fil-bini ta’ gażebo ma’ ħaddiem abjad Kanadiż jismu Bass. Bass jargumenta ma’ Epps kontra l-jasar, u dan iġiegħel lil Platt jirrakkonta lil Bass fuq il-ħtif tiegħu. Platt jitolbu joħodlu ittra f’Saratoga Springs. Bass, b’riskju għal ħajtu, iwiegħdu li jeħodha.

Darba Platt waqt li jkun qed jagħżaq fl-għelieqi, isejjaħlu x-sheriff tal-post, li jkun wasal f’karozella ma’ raġel ieħor. Ix-sheriff jistaqsih numru ta’ mistoqsijiet biex jara jekk huwiex Solomon Northup. Northup jagħraf lir-raġel li kien mas-sheriff bħala sid ta’ ħanut li kien jaf f’Saratoga. Ir-raġel kien ġie jeħilsu, u ż-żewġ irġiel jitgħannqu flimkien. Epps jipprova jirreżisti u Patsey tiġġennen, iżda Northup wara li jgħannaqha miegħu jitlaq minnufih.

Wara tnax-il sena lsir, Northup jerġa’ jingħata l-ħelsien u jingħaqad mal-familja. Northup jipprova jipproċedi kontra dawk li bigħuh ilsir iżda bla suċċess. Mhux magħruf fejn u meta miet Northrup.