Wikipedija

Difiża ta' Malta fi Żmien l-Ingliżi: Differenza bejn il-verżjonijiet

Esplora l-kronoloġija b'mod interattiv
← Differenza preċedentiDifferenza suċċessiva →
Content deleted Content added
VisualWikitext
No edit summary
No edit summary
Linja 1:
{{wikifikazzjoni}}
Fl-ewwel nofs tas-seklu dsatax il-gvernmilitar Ingliż utilizzawf'Malta utilizza l-istess fortifikazzjonijiet li ħalla warajh l-Ordni ta' San Ġwann, biss b'xi tibdiliet, l-aktar fil-Belt Valletta u fis-swar tal-Kottonera. Fit-tieni nofs tas-seklu dsatax l-Ingliżi bdew jibnu fortizzi ġodda, l-aktar wara l-1880. Hu x'inhu, il-militar Ingliż ħadem bis-sħiħ biex itejjeb id-difiża tal-gżejjer Maltin, l-aktar fin-naħa tal-Port il-Kbir fejn kienu jirmiġġjaw il-bastimenti tagħhom kienu ħerġin u deħlin. Fl-1828 il-Kaptan Jones ippreżenta lill-gvern kolonjali rapport ta’ kif kellhom jittejbu s-swar ta’ Malta. Fost affarijiet oħra huwa kien tal-fehma li s-swar tal-[[Kottonera]] għandhomkellhom jinqasmuikunu f’partijietaddatatti separatigħal permezzmod ta’kif ħitanriedu ġoddahuma biexl-aktar ikunf'dak hemmli iktargħandu kontrollx'jaqsam militari f’każ ta’ xi invażjoni. Filmal-Kottonera bosta daħliet. liDawn kienuħafna nbnewminnhom b'modġew ankimagħluqa, dekorattivbħal madwarpereżempju isid-swardaħla ta' barraSan ingħalquĠakbu, biexta' ikunSan hemmLwiġiu aktardik sigurtata' San Ġwann Tgħuxa.
 
IxFuq in-xogħolnaħa lita' għamluġewwa ltas-Ingliżiswar f’daktal-Kottonera, liis-swar għandu x’jaqsamttaqbu mab'casemates biniminn jinqasamfejn f’żewġis-suldati setturisetgħu differentijisparaw bl-ixkubetti. IlDonnu hawn kellhom il-biniħsieb ta’li fortizzis-swar usetgħu linjianki ta’jservu ta' difiża għal kontra xil-għadu attakkima kemmjkunx qed jattakka minn barra s-swar kifiżda ukolljkun minn ġewwa. Fuqfuq in-naħa ta' ġewwa tas-swar tal-Kottonera, is-swar ttaqbu b'casemates minn fejn is-suldati setgħu jisparaw bl-ixkubetti.<ref>{{Ċita ktieb|kunjom=Wismayer|isem=J.M. Captain|sena=2003|titlu=A Miscellanea of Historical Records|lingwa=Ingliż|pubblikatur=Printwell Ltd|isbn=99932-0-209-6}}</ref>
 
==Fortizzi==
Waħda mill-eqdem fortizzi li bnew l-Ingliżi kienet appuntu bejn is-swar ta' barra u dawk ta' ġewwa mal-linji tal-Kottonera, kienet mbniet mhux wisq il-bogħod mill-inħawi ta' Santa Margarita. Din kienet il-Fortizza Verdala (1852) . Barra din il-fortizza fuq in-naħa ta' Notre Dame Gate inbniet tit-trunċiera ta’ San Klement, bl-iskop li jekk l-għadu jirnexxielu jidħoljirbaħ miss-swar ta' barra u jidħol ġewwa dan isib swar oħra b'difiża qawwija mis-suldati li setgħu jisparaw għal fuqhom mill-casements.<ref>{{Ċita ktieb|kunjom=Wismayer|isem=J.M. Captain|titlu=A Miscellanea of Historical Records}}</ref>
 
 
Hekk kif fil-Mediterran kien hemm xi periklu ta' gwerra l-Ingliżi kienu jduru madwarhom biex jaraw x'jistgħu iżidu b'mod ta' difiża ma dak li diġa hemm. Naturalment l-esiġenza tat-tibidl fil-kwalita ta' fortifikazzjoni kienet relatata mal-invenzjoni u l-użu ta' armamenti ġodda. Fost l-ewwel kostruzzjonijiet ta’ difiża kienu dawk ta’ San Leonardu, San Rokku, u l-batterija tal-ponta ta’ tas-Sliema. Fortizzi oħra nbnew f'bajjiet madwar Malta, fost dawn disa’ batteriji biex iħarsu l-port ta’ Marsamxett (u l-Port il-Kbir fl-istess ħin) fosthom Ta’ Spinola u ta' Sant’ Iermu.▼
 
▲Hekk kif fil-Mediterran kien hemmjrewwaħ xi periklu ta' gwerra l-Ingliżi kienu jduru madwarhom biex jaraw x'jistgħu iżidu b'mod ta' difiża ma dak li diġa kien hemm. Naturalment, l-esiġenza tat-tibidl fil-kwalitakwalità ta' fortifikazzjoni kienet relatata mal-invenzjoni u l-użu ta' armamenti ġodda. Fost l-ewwel kostruzzjonijiet ta’ difiża kienukien dawkhemm il-fortizzi ta’ San Leonardu, SanSantu Rokku, u l-batterija tal-ponta ta’ tas-Sliema. Fortizzi oħra nbnewntużaw fortizzi u batteriji ta' żmien l-Ordni l-aktar f'bajjiet madwarma' kull naħa ta' Malta, fost dawn disa’ batteriji biexqrib iħarsu lil-port ta’ Marsamxett (u l-Port il-Kbir fl-istess ħin) fosthom Ta’ Spinola u ta' Sant’ Iermu.
Fost l-iktar fortizzi importanti li nbnew kienu dawk ta’ Cambridge, ta’ Pembroke u ta’ Tas-Sliema u ta’ Santu Rokku, San Anard u tar-Rinella (fuq il-lemin tal-Port il-Kbir), li xogħolhom kien li jħarsu d-daħla tal-port. F'dawn iż-żewġ fortizzi kienu tqiegħdu żewġ kanuni Armstrong tal-100 tunnellata l-wieħed. Illum għadu jeżisti biss dak ta’ Forti Rinella biss.▼
 
▲Fost l-iktar fortizzi importanti li nbnew kienu dawk ta’ Cambridge, ta’ Pembroke u ta’ Tastas-Sliema u ta’ Santu Rokku, San Anard u tar-Rinella, (fuq ilfil-leminkalkara. tal-PortImbniet ilfortizza oħra f'Tas-Kbir),Sliema li xogħolhomllum kiennafuha bħala l-Fortizza li jħarsuhemm dix-daħlaChalet tal/ Għar id-portDud. F'dawn iżFiż-żewġ fortizzi kienuta' Cambridge u tar-Rinella tqiegħdu żewġ kanuni Armstrong tal-100 tunnellata l-wieħed biex dawn iwasslu 'l bogħod u anki jgħarrqu bastimenti li jersqu lejn il-Port il-Kbir. IllumMinn għadudawn iż-żewġ kanuni jeżisti biss wieħed, dak ta’ Forti Rinella biss.
 
==Linji ta' Difiża==
Fit-tmeninijiet tas-seklu tmintax kien deċiż li jinbnew erba' fortizzi fuq l-għoljiet (Ing. ridge) magħrufa bħala idtad-Dwejra Lines li jaqsmujibdew min-naħa għall-oħra tal-gżira, bta'linja kważiFomm dirtta minir-naħaRiħ ta'u Nofsinharjaqsmu ta Maltal-gżira għallsal-kosta ta' Baħartat-Tramunta iċsal-ĊagħaqMadliena u Pembroke. Dawn il-fortizzi huma magħrufa bħala Ta' : i. Binġemma; ii. Mosta; iii. Madliena; iv. Pembroke. Dan ix-xogħol ħa bosta snin biex jitlesta. Parti minn dan il-proġett imbagħad ittella' ħajt, kultant aktar qisu ċint baxx, biex jaqta' linja u jagħmel komunikazzjoni bejn dawn il-fortizzi min-naħa għall-oħra. uDawn flbdew jissejħu l-istessVictoria ħinLines jipprovdiminħabba daqsxejnli ta'nbnew lqugħfi għasżmien suldatimeta lir-Reġina jkunuVictoria qedkienet jaqsmuser minntagħlaq fortizza60 għallsena bħal reġina tal-oħraGran Brittanja. Sal-1900 din is-sistema ta' difiża ma kinetx aktar ta' siwi f'għajnejn l-amministrazzjoni militari Ingliża għaliex meta sar 'attakk simulat' l-'għadu' (jiġifieri suldati Ingliżi stess li għamlu l-attak) irnexxilhom jinfiltraw u jirbħu din isid-sistemadifiża.
 
==Difiża aktar riċenti ==
L-istess fortifikazzjonijijet issaħħu meta wasal iż-żmien tal-Ewwel Gwerra u t-Tieni Gwerra Dinjija. Ħafna mill-fortizzi ta' madwar il-kosta, kif ukoll dawk ta' fuq l-għoljieet kienu anki rinfurzati bil-konkos (reinforced concretet. Eżempju ta' dan jidher fil-fortizza tal' San Luċjan, f'Marsaxlokk, Il-Fortizza tal-Madliena u l-Fortizzi l-oħra tal-Victoria Lines. F'diversi postijiet, l-aktar mal-kosta, ittellgħu torrijiet żgħar tal-konkos rinfurzati l-bosta bħala anti-aircraft. Eżempju ta' dawn huma dawk li għadhom jidhru madwar is-swar tal-Belt, l-aktar qrib Sant'Iermu, dik li hemm T'Għalla u Ommu u oħrajn.
Nsibu ħafna bini li ġie użat fit-[[it-tieni gwerra dinjija|Tieni Gwerra Dinjija]]. Fost l-oħrajn dawn jinkludu l-[[Widna]], l-bosta ''beach-posts'' u ''pill-boxes'' (eżempju ta’ Għajn Tuffieħa), kif ukoll Forti Chambray f’Għawdex. Il-perjodu kolonjali ġie fi tmiemu fl-1964 meta Malta ħadet l-[[Jum l-Indipendenza (Malta)|Indipendenza]] u saret awtonoma mill-Imperu Ngliż. Illum ħafna minn dan il-bini jintuża għal-skopijiet oħra, fosthom ta’ ristoranti.
 
Wara t-Tieni Gwerra Dinjija dawn il-fortifikazzjonijiet malajr spiċċa l-użu tagħhom għaliex ma kinux jifilħu kontra l-armamenti aktar moderni u effikaċi. Issa wieħed ried anki jaħseb għall-possibilita ta' difiża kontra attakki li setgħu ikunu nukleari. Għal dan kien sar xi tentif ta' xogħlijiet mill-Ingliżi sakemm wasal iż-żmien li jagħtu l-Indipendenza lil Malta fl-1964.
 
==Ara wkoll==
Miksub minn "https://mt.wikipedia.org/wiki/Difiża_ta%27_Malta_fi_Żmien_l-Ingliżi"