Sette Giugno: Differenza bejn il-verżjonijiet
Content deleted Content added
mNo edit summary |
No edit summary |
||
Linja 1:
[[Stampa:SetteGiugno2009.jpg|thumb|lemin 200px| Il-monument tas-Sette Giugno, Valetta]]
Is-[[7 ta' Ġunju]] hija
Linja 6:
L-[[Ewwel Gwerra Dinjija]] damet għaddejja mill-[[1914]] sa l-[[1918]]. Din il-gwerra kienet miġġielda prinċiparjament mill-[[Ingilterra]], ir-[[Russja]] u [[Franza]] fuq naħa (l-[[Alleati]]) u l-[[Ġermanja]], l-[[Imperu Awstrijak]] u l-[[Imperu Ottoman]] fuq in-naħa l-oħra (l-[[Qawwiet Ċentrali]]). Diversi pajjiżi ngħaqdu ma’ naħa jew m’oħra u għalhekk hija magħrufa bħala [[Gwerra Dinjija]].
F’dan iż-żmien Malta kienet għadha kolonja tal-[[Imperu Ingliż]]. Għalhekk l-effetti tal-Ewwel Gwerra Dinjija nħassu fuq Malta ukoll.
F’din il-gwerra Malta ma ġietx attakkata iżda kienet użata bħala [[Bażi Navali]] u bħala [[sptar]]. Fil-fatt f’din il-gwerra Malta ħadet il-laqam ta’[[''Nurse of the Mediterranean'']]. Madwar 30 sptar ġew imwaqqfa f’Malta biex jilqgħu lill-feruti tal-gwerra. Fost dawn l-isptarijiet kien hemm is-[[Sacra Inferemeria]] ([[Dar il-Mediterran]]), l-isptar ta’ [[Bighi]] u dak ta’ [[St.Andrews]].
Dan kollu ġab ħafna xogħol lill-Maltin. Iżda mhux kollox kien ward u żahar. L-Ewwel Gwerra Dinjija ġabet ħafna skarsezzi fost il-Maltin. Għalhekk f’dak iż-żmien kien hawn ħafna għaks u faqar minkejja l-ħafna xogħol. Il-ħobż għola d-doppju. Il-Gvern Ingliż għamel taxxi ġodda minflok id-dazju, li kien naqas minħabba li naqas il-kummerċ. Minflok daħlu taxxi fuq iċ-ċinema u taxxa fuq is-suċċessjoni.
Din il-qagħda ħażina wasslet għall-moviment fost il-ħaddiema. Fl-[[1916]] waqfet Union fit-[[tarzna]]: [[Malta Government Workers Union]]. Wara l-gwerra l-qagħda ħażina kompliet.
==
Fi [[Frar]] [[1919]], saret l-ewwel laqgħa tal-[[Assemblea Nazzjonali]] mmexxija minn [[Filippo Sciberras]] sabiex ifasslu Kostituzzjoni u jgħadduha lill-Gvern Ingliż biex japprovaha.
Fis-[[7 ta’ Ġunju 1919]] kienet qed issir it-tieni laqgħa tal-Assemblea Nazzjonali fil-belt Valletta meta folla kbira nġabret il-belt Valletta bħala turija ta’ appoġġ. Il-folla tilfet il-kontroll meta rat li xi ħwienet ħallew il-bandiera Ingliża tittajjar fuq il-bjut. Huma waddbu l-ġebel u attakkaw il-Bibljoteka, l-imħażen ta’ negozjanti tal-qamħ u l-istamperija tal-gazzetta ''The [[Daily Malta Chronicle]]'' (gazzetta favur l-Ingliżi). Membri Ingliżi fil-[[''Union Club'']] ipprovokaw lill-Maltin billi waddbu soldi qalb il-folla. Meta l-pulizija Maltija ma setgħetx tikkontrolla l-folla, ssejħu s-suldati Ingliżi li sparaw fuq il-folla. Hawn inqatlu tliet Maltin, [[Wenzu Dyer]], [[Ġużeppi Bajada]] u [[Manwel Attard]]. L-għada l-folla telgħet tpoġġi kuruni fil-post fejn inqatlu l-Maltin. Membri tal-''Union Club'' reġgħu pprovokaw lill-Maltin. Il-folla reġgħet saħnet. Din id-darba ħarġu l-''marines'' u qatlu lil [[Karmenu Abela]]. === Il-Vittmi ===
Manwel Attard kien parrukkier żagħżugħ ta’ 28 sena minn tas-Sliema, intlaqat minn balla ta' azzarin ta' suldat Ingliż f’nofs ġbinu waqt li kien qed jaqsam Strada Forni.
Ġużè Bajada minn Għawdex, imgeżwer fil-bandiera Maltija, laqtitu balla f’ġenbu fi sparatura oħra minn suldat ieħor.
Wenzu Dyer, mill-Birgu, bil-bandiera Maltija mdawra m’għonqu u b’kukkarda bajda u ħamra fuq il-berritta seta’ jintgħaraf bla tbatija mis-suldati li sparawlu u wara rawh iserrep sal-Main Guard fejn waqa’ mejjet, faċċata ta’ fejn ftit snin wara kellu jiltaqa’ l-ewwel Parlament Malti fl-1921.
L-għada, inqatel b’daqqa ta’ bajjunetta ġo żaqqu, Karmenu Abela mill-Belt waqt li kien qed jipprova jsejjaħ lil ibnu lura minn mar-rassa li kienet daħlet fil-Palazz ta’ Francia.
Mietu fl-isptar ukoll Ċikku Darmanin u Toni Caruana: il-kont kien ta’ sitta mejtin u madwar ħamsin feruti – li uħud minnhom sabu ruħhom fil-Giovine Malta fejn kienet għaddejja l-laqgħa tal-Assemblea Nazzjonali.
== Effetti tas-Sette Giugno ==
| |||