Melchiorre Gafà: Differenza bejn il-verżjonijiet

Ma nafux żgur kif Gafà ħalla Malta għal Ruma u min għenu biex jitlaq. Nistgħu nissusspettaw xi patrunaġġ mill-[[Ordni Militari Sovran ta' Malta|Kavalieri]], ekkleżjatiċi jew nobbli Taljani li kienu Malta. L-iskultur żagħżugħ kien ingħata parir għaqli għax daħal fil ''bottega'' tal-iskultur stabbilit, Ercole Ferrata (Pellio Intelvi, 1610 – Ruma, 1686) mill-ewwel meta wasal Ruma. Però, kif jgħid Sciberras, x’aktarx ma’ kienx hemm appoġġ uffiċjali mill-Kavalieri għax meta ġie kkunsidrat għall-ewwel darba għax-xogħol f’[[Kon-Katidral ta' San Ġwann|San Ġwann]], l-ambaxxatur tagħhom f’Ruma sejjaħlu ‚"un certo Maltese" u żgur li ma kienx jgħid hekk kieku kienu jafuh sewwa. Hemm suġġeriment li kellu l-għajnuna ta’ Fabio Chigi, li sar Papa Alessandru VII, li kien delegat Apostoliku bejn l-1634 u l-1639 u kien joqgħod il-Birgu. Suġġeriment ieħor hu li kien megħjun mill-kavalier Fra Giovanni Bichi, li kien dam joqgħod Malta imma dak iż-żmien kien ilu ftit joqgħod Ruma. M’hemm l-ebda konferma għal dawn is-suġġerimenti.

 

 

 

Sadattant l-istil ta’ Gafà żviluppa u tbiegħed minn Algardi u resaq iżjed lejn [[Gian Lorenzo Bernini|Bernini]] mingħajr ma waqa’ taħt il-ħakma tiegħu. Minkejja s-suċċess tiegħu, Gafà baqa’ jaħdem fl-istudju ta’ Ferrata u bejn l-1663 u l-1667, hu u Ferrata kienu joqgħodu fl-istess dar. Però jidher li Gafà kellu grupp jaħdem miegħu. Per eżempju, fl-1664 l-iskultur Sqalli Pietro Papaleo kien student tiegħu u l-pittur Michelangelo Mamilla kien jogħqod miegħu.

Il-fama ta’ Gafà baqgħet tikber u allavolja kien għadu ma lesta xejn biex jidher fil-publiku, fl-1662 daħħluh fl-Akademja ta’ San Luqa u fis-Sodalizio dei Virtuosi al Pantheon. Fl-istess sena kellu ordni għal titular skolpit jirrapreżenta l-Apoteożi ta’ Santa Katerina ta’ Siena għall-knisja tad-Dumnikani ta’ Santa Caterina a Magnapoli.

 

 

Dik is-sena, waqt li Gafà kien qiegħed jaħdem fuq erba’ kummissjonijiet monumentali, ikkuntattjawh il-Kavalieri ta’ Malta. Sa dak iż-żmien kellu xogħol biż-żejjed u pożizzjoni stabilita biż-żejjed li seta’ jgħid ‘l Gran Mastru [[Cottoner]] biex jistenna sa meta jmissu. Wara xi tħassib Gafà accetta x-xogħol u mar Malta biex jiftiehem fuq il-grupp tal-Magħmudija ta’ [[San Ġwann Battista| San Ġwann]] għall-knisja konventwali fil-belt Valletta.

 

 

Sa nofs l-1667 Santa Roża kienet lesta. Jidher li Ġafà kellu xi interess fil-proġett għall-kolonata tal-Vatikan. Ħadem ukoll fuq bust tal-papa Alessandru VII u kellu kummissjoni għal statwa kbira ta’ Alessandru III għad-Duomo ta’ Siena. Kien wieħed mill-iżjed skulturi mfittxa f’Ruma, imma miet f’daqqa fl-4 ta’ Settembu 1667. Indiefen fil-knisja ta’ San Biagio della Pagnotta f’Ruma.

*Statwa ta’ ''San Pawl'' fil-knisja tan-Nawfraġju ta’ San Pawl fil-belt [[Valletta]] (ċa. 1659).

*Statwa tal-''Madonna tar-Rużarju'' fil-Knisja tad-Dumnikani, ir-[[Rabat (Malta)|Rabat]], Malta (1660-61).

*Bust tal-papa Alessandru VII: Hemm verżjoni tat-terracotta f’Palazzo Chigi f’Ariccia. Fil-[[Metropolitan Museum]], [[New York]] hemm verżjoni tal-bronż iffirmata (bid-data 1667) [http://www.metmuseum.org/toah/hd/baro/hob_57.20.htm (ritratt hawn)] u hemm bronż ieħor fid-Duomo ta’ [[Siena]].

 

Hemm numru ta’ statwi tat-terracotta fil-Mużew Èrmitaž f’San Pietruburgu

 

Xogħlijiet mhux spiċċati li komplihom Ercole Ferrata, p. eż.:

 

*''Il-Martirju ta’ Sant’Ewstakju'' fil-knisja ta’ Sant'Agnese in Agone, [[Ruma]] (1660-69).

 

==Noti==