Ombra mai fu
"Ombra mai fu" ("Qatt ma kien hemm del"), magħrufa wkoll bħala "Largo minn Xerxes " jew il-"Largo ta' Handel ", hija l- aria tal-ftuħ mill-opra Serse tal-1738 ta' George Frideric Handel.
Kuntest immodifika
|
||||
| Problemi fis-smigħ ta' dan il-fajl? Ara l-għajnuna fuq il-medja. | ||||
L-opra kienet falliment kummerċjali, u dehret biss ħames darbiet f’Londra wara l-premiere tagħha. Fis-seklu 19, madankollu, l-aria ġiet skoperta mill-ġdid u saret waħda mill-aktar xogħolijiet magħrufa ta’ Handel. Handel adatta l-aria minn xogħol ta' Giovanni Bononcini, li, min-naħa tiegħu, addattaha minn xogħol ta' Francesco Cavalli. It-tliet kompożituri kienu pproduċew xogħol bl-istess librett tal-opra ta' Nicolò Minato.
Mużika immodifika
Oriġinarjament komposta biex tiġi kantata minn sopran kastrato (u tipikament kantata f'wirjiet moderni ta' Serse minn kontrotenur, contralto jew mezzo-soprano; kultant anke minn tenur jew baritonu fil-għoli interpretata ottava taħt),[1] ġie rranġat għal tipi ta' vuċi u strumenti, inklużi l-orgni, pjanu, vjolin jew cello u pjanu, u ensembles tal-kordi, ħafna drabi taħt it-titlu "Largo minn Xerxes " jew (bħal f'Our Town ta' Thornton Wilder) sempliċement il--"Largp ta' Handel", anke jekk it-tempo oriġinali tempo huwa mmarkat larghetto.
Fl-opra, l-aria hija preċeduta minn recitativo accompagnato qasir ta' 9 miżuri, li jipprepara l-xena ("Frondi tenere e belle"). L-aria nnifisha hija qasira wkoll; tikkonsisti f'52 miżura u tipikament idum minn tlieta sa erba' minuti.Mudell:Image frameL-istrumentazzjoni hija għal taqsima tal-korda: l-ewwel u t-tieni vjolini, vjola, u kuntrabaxx. L-armatura ewlenija hija Fa maġġore, u t-tqassim tat-temp huwa 3/4. Il-firxa vokali tkopri minn Do4 sa Fa5 b'tessitura minn Fa4 sa Fa5.
Librett immodifika
It-titlu jittraduċi mit-Taljan bħala "Qatt ma kien hemm dell". Hija kantata mill-karattru prinċipali, Xerxes I tal-Persja, waqt li jammira d-dell ta’ siġra tad-dolf.
Frondi tenere e belle
del mio platano amato
per voi risplenda il fato.
Tuoni, lampi, e procelle
non v'oltraggino mai la cara pace,
né giunga a profanarvi austro rapace.
Ombra mai fu
di vegetabile,
cara ed amabile,
soave più.
Frondi teneri u sbieħ
tal-maħbuba tiegħi siġra tad-dolf,
ħalli d-destin jitbissimlek.
J'alla r-ragħad, sajjetti, u maltempati
ma jtellfulek qatt il-paċi għażiża,
u anqas l-irwiefen ma ipprofanawk.
Qatt ma kien hemm dell
ta' ebda pjanta,
għażiż u maħbub,
jew aktar ħelu.
Minħabba li din l-aria spiss titkanta barra mill-kuntest tal-opra, jeżistu bosta kontrafatti sew sekulari u sew sagri[2] kif ukoll parafrażijiet u traduzzjonijiet. Eżempju ta’ dan tal-aħħar huwa "Beneath these leafy trees sweet peace receives me" minn kapitlu "The EE vowel" f'Functional Lessons in Singing.[3]
Media u film immodifika
Fl-24 ta’ Diċembru 1906, Reginald Fessenden, inventur Kanadiż u pijunier tar-radju, xandar l-ewwel programm tar-radju fuq l-AM, li beda b’reġistrazzjoni fonografika ta’ "Ombra mai fu".[4][5]
Verżjoni strumentali ta' mix elettronika tal-aria tista' tinstema' fix-xena tal-ftuħ u tifforma parti ċentrali fil-filmThe Makioka Sisters ta' Kon Ichikawa tal-1983.[6]
Il-aria tintuża wkoll fil-film Dangerous Liaisons ta’ Stephen Frears tal-1988 waqt prestazzjoni privata f’salon aristokratiku. Hija interpretata minn Paulo Abel Do Nascimento.
Fl-adattament tal-BBC tal-1995 ta' Pride and Prejudice ta' Jane Austen il-karattru ta' Mary Bennet (interpretat minn Lucy Briers) tkanta din il-kanzunetta (għalkemm bl-Ingliż bħala "Slumber, dear maid") waqt xena kritika fin-Netherfield Ball.
Il-kanzunetta għandha rwol prominenti fil-film tal-2017 ta’ Sebastián Lelio A Fantastic Woman li fih Marina, mara trans tkanta l-aria quddiem udjenza lejn tmiem il-film.[7][8]
Il-kanzunetta tindaqq waqt il-krediti tal-aħħar tal-film, <i>The Tutor</i>, maħruġ fl-24 ta' Marzu 2023, interpretata minn Alexander Bornstein u Edward Underhill (ref: HWV 40)
Referenzi immodifika
- ^ Xerse oder der verliebte König ed. O Hagen (Peters 1924) jagħti r-rwol bħala "Tenur".
- ^ "Father in heav'n, Thy children hear...."(The Sunday Album of Sacred Songs (pp.46-47) (London: Bayley & Ferguson, ca.1911); "Holy art Thou" (The Ambrose Edition of Church Music, No.57, arr. for chorus by 'Leigh Kingsmill' pseudonym of Alfred William Phillips, 1844-1936, London: Ambrose Abbott & Co., n.d.); &c
- ^ Ivan Trusler and Walter Ehret: Functional Lessons in Singing (1960, 2nd ed. 1972, Prentice-hall New Jersey)
- ^ Collins, Ace (2010). Stories Behind the Best-loved Songs of Christmas. Grand Rapids, Michigan: Zondervan. pp. 137–138. ISBN 978-0-310-87387-7.
- ^ Fessenden, Helen (1940). Builder of Tomorrows. New York: Coward-McCann. pp. 153–154. Miġbur 25 January 2020.
- ^ Salazar, David (18 June 2020). "Opera Meets Film: How Kon Ichikawa's Use of 'Ombra Mai Fu' Explores Theme in 'The Makioka Sisters'". OperaWire. Miġbur 19 September 2020.
- ^ "Opera Meets Film: 'Ombra Mai Fu' as a Call for Respect in 'A Fantastic Woman'". 15 March 2018.
- ^ "A Fantastic Woman".