Errare humanum est, perseverare autem diabolicum
Il-frażi Latina errare humanum est, perseverare autem diabolicum tradotta litteralment tfisser "li tiżbalja huwa uman, imma li tipperseveri (bi żball) huwa diaboliku".
Tifsira
immodifikaIl-frażi daħlet fil-lingwa komuni, bħala aforiżmu, li biha wieħed jipprova jtaffi ħtija jew żball, sakemm ikun sporadiku u mhux ripetut jew regolari.
It-tifsira hija ċara: li tagħmel żbalji hija parti min-natura tal-bniedem . Dan, madankollu, ma jistax jinftiehem bħala mitigazzjoni tar-responsabbiltà għal ripetizzjoni tal-iżball, iżda pjuttost mezz ta’ tagħlim mill-esperjenza .
Attribuzzjoni
immodifikaSostanzjalment, tirreferi (anke jekk mhux litteralment) għal espressjoni ta’ Santu Wistin, anke jekk hemm diversi anteċedenti fil-Latin pre-Kristjan.
L-eqreb wieħed imur lura għal Ċiċerun (Filippiche, XII. 5): Cuiusvis hominis est errare: nullius nisi insipientis, in error perseverare ("li tiżbalja huwa komuni; huwa biss għall-injorant li jipperseveraw fl-iżball"). Livio (Storie, VIII.35) joffri użu aktar sfumat: Venia dignus est humanus error ("kull żball uman jixraqlu maħfra").
L-attribuzzjoni magħmula minn ħafna[1] ta’ frażi simili lil Seneca l-Anzjan (ca. 55 QK - 40 AD ) tidher li hija bbażata fuq qari mhux preċiż tat-test ("Humanum est errare" minflok "per humanos errores").[2]
L-ewwel sors Nisrani li fih frażi simili huwa San Ġlormu ("errasse humanum est", Epist. 57.12)[2]. Sussegwentement, Santu Wistin ta’ Ippona fil-Priedki tiegħu (164, 14) jgħid: Humanum fuit errare, diabolicum est per animositatem in error manere [3] (“il-waqgħa fl-iżball kienet tal-bniedem, imma huwa diaboliku li tippersisti fl-iżball b'suppervja ta' kburija).").
Referenzi
immodifika- ^ Ad esempio: Giuseppe Fumagalli, Chi l'ha detto?: tesoro di citazioni italiane e straniere, di origine letteraria e storica, ordinate e annotate, Hoepli, 1980 p. 326 (locuzione n. 1100) ISBN 978-88-203-0092-0.
- ^ a b http://books.google.it/books?id=JqDXq3voR_gC&pg=PA512&dq=%2B%22errare+humanum%22+%2Bseneca&hl=it&ei=C7LJTPr4HY7rOeHDnKgB&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CDEQ6AEwAg#v=onepage&q=%2B%22errare%20humanum%22%20%2Bseneca&f=false
- ^ Augustinus Hipponensis, Sermo 164
Aqra aktar
immodifika- Meinolf Schumacher: ' ...ist menschlich'. Mittelalterliche Variationen einer antiken Sentenz : Zeitschrift für deutsches Altertum und deutsche Literatur 119 (1990): 163-170 ( PDF ).