Egon Schiele: Differenza bejn il-verżjonijiet

[[ImageStampa: Egon-Schiele-1.jpg |thumb|right|210px| Egon Schiele]]

'''Egon Schiele''' (12 ta’ Ġunju 1890 –– 31 ta’ Ottubru 1918) kien pittur figurativ importanti [[Awstrija|Awstrijak]]k tas-seklu 20. Il-pitturi u d-disinji tiegħu magħrufa għall-intensità, mimlija forom u figuri mibrumin u mgħawġin, jagħmluh wieħed mill-ikbar esponenti ta’ l-Espressjoniżmu. Minħabba din l-intensità f'xogħlu u l-mewt kmieni tiegħu, fl-immaġinazzjoni tal-poplu, sar jissimbolizza ‘l-artista ittormentat’ . Schiele pinġa xi mitt ritratt tiegħu nnifsu.

=== Edukazzjoni ===

Fl-ewwel sena hemm, Schiele ntbagħat l-’Akademie der Bildenden Künste’, Vjenna, akkademja iżjed tradizzjonali, fuq l-insistenza ta’ xi membri tal-fakultà. Hemm studja il-pittura u d-disin, imma l-konservatoriżmu ta’ l-iskola xebbgħu u telaq fl-1909.

[[ImageStampa: Egon-Schiele-2.jpg |thumb|right|210px| Awtoritratt ta' Egon Schiele]]

=== L-ewwel wirjiet ===

Fl-1907, Schiele sar jaf ‘l Gustav Klimt. Klimt kien jgħin l-artisti żagħżagħ b’ġenerożità kbira u ħa interess speċjali f’ Schiele minħabba t-talent li ra fih u kien jixtri d-disinji tiegħu, ipartat x’uhud ma’ tiegħu stess, isiblu l-mudelli u jintroduċih ma' nies li kienu interessati jixtru x-xogħol tiegħu. Introduċa ‘l Schiele wkoll mal-"Wiener Werkstätte", il-grupp ta’ l-arti u l-artiġġjanat li kellu x’jaqsam mas-Seċessjoni Vjenniża. Fl-1908 Schiele kellu l-ewwel wirja f’ Klosterneuburg. Is-sena ta’ wara ħalla l-Akkademja, meta spiċċa t-tielet sena u ma studenti dissodisfatti oħra, waqqaf il- "Neukunstgruppe" (Grupp ta’ L-Arti Ġdida). Fl-istess sena, 1909, Klimt stieden 'l Schiele biex juri xi xogħol tiegħu fil-''Kunstschau'' ta’ Vjenna, fejn kien hemm pitturi ta’ [[Edvard Munch]], [[Jan Toorop]] u [[Vincent van Gogh]] fost oħrajn. F’dawn ix-xogħlijiet l-istil tiegħu, ħieles mill-irbit tar-regoli riġidi u l-konvenzjonijiet ta’ l-akkademja, kien diġa sar espressjonista. Ma’ ġenb ritratti ta’ ħbiebu u tiegħu stess, wera pitturi fejn l-fiżiċità tal-ġisem hi rappreżentata permezz ta’ tgħawwiġ aggressiv tal-figuri. Schiele beda jesplora mhux biss il-forma umana imma wkoll is-sesswalità umana li b’din id-distorsjoni tal-forom għamilha ossessjoni erotika u mat-tema ta’ solitudni ittormentata, taha tensjoni mimlija emozzjoni qawwija. Schiele uża linja taqta’ u inċisiva biex jesprimi t-turmenti tiegħu. Il-kulur f’idejh kiseb valur awtonomu, mhux naturalistiku u aktarx fl-aħdar, b’riżultati partikularment effikaċi fin-numru kbir ta’ akwarelli u disinji ta’ tensjoni alluċinata.

=== Kontroversja ===

Fl-1911, Schiele ltaqa’ ma’ tfajla ta’ sbatax-il sena, Valerie (Wally) Neuzil. Din marret toqgħod miegħu Vjenna u qagħditlu mudella għall-iżjed pitturi impressjonanti. Ma tantx nafu fuqha ħlief li qabel kienet timmudella għal Gustav Klimt u setgħet kienet waħda minn namrati tiegħu. Schiele u Wally riedu jaħarbu minn dak li kienu jqisuh l-ambjent magħluq ta’ Vjenna u marru joqgħodu fil-belt żgħira ta’ Český Krumlov (Krumau) fil-Boemja t’isfel (fejn illum hemm mużew dedikat lil Schiele). Minkejja li Schiele kien jaf xi nies, għax ommu kienet twieldet hemm, il-mod kif kienu jgħixu qajjem ħafna għagħa fost ir-reżidenti u dawn ġegħluhom iħallu l-belt.

Schiele fittex studju rħis u ambjent li jispirah u dawn sabhom Neulengbach, 35-il km lejn il-punent ta’ Vjenna u mar joqgħod hemm ma’ Wally. Il-mod kif kienu jgħixu Schiele u Wally qajjem ħafna storbju fil-belt u f’April ta’ l-1912 arrestawh għall-korruzzjoni ta’ minorenni. Meta l-pulizija ġew l-istudju biex jarrestawh, ikkonfiskaw iżjed minn mitt disin li kkonsidraw pornografiċi u tefgħuh il-ħabs sakemm tela’ l-qorti. Meta deher quddiem l-imħallef l-akkużi ta’ seduzzjoni u rapiment waqqagħhom imma sabu ħati li wera disinji erotiċi fejn jistgħu jarwahom it-tfal. L-imħallef ħaraq waħda mid-disinji fuq xema fil-qorti stess, imma billi Schiele diġà kien għamel wieħed u għoxrin ġurnata maqful, tah sentenza ta’ tlett ijiem il-ħabs biss. Waqt li kien il-ħabs Schiele pinġa serje ta’ 12-il pittura li juru l-ħruxija taċ-ċelel tal-ħabs.

=== Il-Gwerra ===

Schiele ħa parti f’bosta wirjiet ta’ gruppi, inklużi dawk tal-Neukunstgruppe f’Praga fl-1910, Budapest, is-Sonderbund u Kolonja fl-1912 u bosta esibizzjonijiet Seċessjonisti f’Munich mill-1911 ‘l hemm. Fl-1913, il-Galerie Hans Goltz, Munich, tellgħet l-ewwel wirja ta’ Schiele waħdu. Esibizzjoni oħra ta’ Schiele waħdu saret Pariġi fl-1914.

== Ix-xogħol ==

Schiele pinġa xi mitt awtoritratt, xi mdaqqiet juri ruħu għarwien, wiċċu mixrub u tturmentat, jew imwerreċ ikrah, allużjoni umoristika għal kunjomu "schielen" li bil-[[Ġermanja|Ġermaniz]] tfisser "twerriċa", u xi kritiċi ostili ipprofitaw ruħhom minn din il-logħba fuq il-kliem.

== Gallerija ==

== Ħoloq esterni ==

[[CategoryKategorija:Pitturi|Schiele, Egon]]

[[CategoryKategorija:Pittura|Schiele, Egon]]

[[CategoryKategorija:Bijografija]]