Mikiel Anton Vassalli: Differenza bejn il-verżjonijiet
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Linja 1:
{{wikifikazzjoni}}
[[Image:ANTON G.jpg|thumb|Il-Monument ta' Mikiel Anton vassalli li
'''Mikiel Anton Vassalli''' twieled [[Ħaż-Żebbuġ]] fil-ħamsa ta' [[Marzu]] [[1764]]. Ingħata l-isem ta' Mikiel għal missier missieru u Anton għal missier ommu. Vassalli huwa l-aktar magħruf bħala Missier l-ilsien [[Lingwa Maltija|Malti]] minħabba l-kontribuzzjoni kbira għall-promozzjoni tal-lingwa nazzjonali ta' [[Malta]]. Fuq tfulitu nafu li meta kien għad kellu sentejn, missieru miet fl-għomor ta' 32 sena, u li erba' snin wara, ommu reġgħat iżżewġet lil Gejtan Mifsud, bin Ġużeppi, [[gabilott]] min Ħaż-Żebbuġ ukoll.
▲'''Mikiel Anton Vassalli''' twieled [[Ħaż-Żebbuġ]] fil-ħamsa ta' [[Marzu]] [[1764]]. Ingħata l-isem ta' Mikiel għal missier missieru u Anton għal missier ommu. Vassalli huwa l-aktar magħruf bħala Missier l-ilsien [[Lingwa Maltija|Malti]] minħabba l-kontribuzzjoni kbira għall-promozzjoni tal-lingwa nazzjonali ta' [[Malta]]. Fuq tfulitu nafu li meta kien għad kellu sentejn, missieru miet fl-għomor ta' 32 sena, u li erba' snin wara, ommu reġgħat iżżewġet lil Gejtan Mifsud, bin Ġużeppi, [[gabilott]] min Ħaż-Żebbuġ ukoll. Fit-tmienja ta' Mejju [[1774]] Mikiel Anton għamel il-Griżma tal-Isqof waqt żjara pastorali ta' l-Isqof Pellerano. Parrinuh kien il-Markiż Mikiel Apap.
Vassalli kien mgħallem f'diversi lingwi fosthom it-[[Lingwa Taljana|Taljan]], il-[[Lingwa Griega|Grieg]], il-[[Lingwa Latina|Latin]] u l-[[Lingwa Għarbija|Għarbi]]. Nafu wkoll li kien professur ta' din l-aħħar lingwa, u fl-[[1785]] ġie mogħti premju mill-iskola ta’ l-Għarbi. Huwa studja ukoll [[Ruma]], fl-Universita' ta' ''La Sapienza'', dan għaliex barra milli jitgħallem huwa ried ukoll jgħallem l-ilsien [[Siro-Kaldajk]] sabiex ikun jista' jlaħħaq man-nefqiet li kellu. Kemm dam Ruma kien jgħix fil-kuleġġ tan-Neofiti qrib San Pantaleo Mantes. Fl-[[1790]] Vassalli, issa magħruf bħala għalliem tas-Sirjakk, joħroġ l- ''Alfabet Malti Mfysser byl Malti u bit-Taljan, Alfabeto Maltese spiegato in lingua maltese e italiana'', fuq ktejjeb ta' 24 faċċata li kien mitbugħ fl-istamperija ta' [[Antonio Fulgoni]].
Vassalli kiteb ukoll l-ewwel dizzjunarju Malti, dan kien magħruf bħala "Lexicon", kien ippublikat fl-[[1796]]. Dan id-dizzjunarju kien fih madwar 18,000 kelma; kull kelma kienet spjegata bil-Latin imbagħad bit-Taljan. Dan l-aħħar il-Lexicon reġa ġie ippublikat minn [[Frans Sammut]] u mitbugħ fil-Marsa Press. Fl-1994 ħareġ ir-rumanz ''Il-Ħolma Maltija'', dwar il-ħajja ta' Vassalli, rumanz li t-[http://www.timesofmalta.com/core/index.php|''Times of Malta''] qalet li m'hawnx kitba oħra tal-livell tiegħu bil-Malti.
Minħabba f'hekk, Vassalli ssieħeb mal-grupp li kien favur il-wasla tal-[[Franza|Franċiżi]], u ħa sehem fir-rivoluzzjoni kontra l-Ordni ta' San Ġwann li saret fil-[[11 ta' Mejju]], [[1797]]. Dan il-pjan falla u għalhekk kellu jidher quddiem it-tribunal għal għemilu. Fit-[[12 ta' Ġunju]] kull min ħa sehem fir-rivoluzjoni kien misjub ħati, f'dan l-episodju Vassalli weħel il-ħabs. Min hemm, huwa ħarab fl-[[1798]], fejn hu maħsub li mar [[Salerno]] u mbagħad għex għal xi żmien fi [[Franza]].
Line 18 ⟶ 15:
Fis-[[16 ta' Settembru]] ġie mogħti l-eżilju. Erba' xhur wara, huwa ttieħed [[Tuneż]] u mbagħad baqa' sejjer Franza fejn qatta' l-kumplament ta’ l-eżilju. Hawn [[Napuljun I ta' Franza|Napuljun Bonaparti]] laħħqu l-''fundatur tal-qoton fi Franza'' u fi Franza stess kellu tlett itfal subien mingħand [[Katerina Formosa de Fremaux]]. Din ta' l-aħħar kienet fost dawk il-Maltin li tkeċċew mal-waqgħa tal-Franċiżi u marru [[Marsilja]].[[Image:Granmastru Emmanuel De Rohan.jpg|thumb|right|250pxls|Il-Gran Mastru [[Emmanuel De Rohan|De Rohan]] li lilu Vassalli talab il-permess biex jiftaħ skola għat-tagħlim tal-[[Malti]]]]
Vassalli ġie lura Malta fid-[[19 ta' Ġunju]], [[1820]] u ħames snin wara ġie appuntat professur tal-Malti bl-għajnuna ta' [[John Hookman]], li wkoll għenu sabiex jippublikka xi xogħlijiet minn tiegħu u jaqleb l-[[
Fl-[[1828]] Vassalli marad serjament u miet fl-għodwa tat-[[12 ta' Jannar]], [[1829]]
Line 26 ⟶ 23:
Il-figura ta' Vassalli saret l-oġġett ta’ attenzjoni mhux biss akkademika iżda wkoll letterarja u politika. Numru ta’ storiċi fittxew t-tagħrif dwaru bħala bniedem, oħrajn l-aspetti ta' ħidmitu fil-politika u l-kultura u oħrajn xeħtu dawl fuq il-qofol ta’ ħsiebu fejn tixref il-viżjoni ta’ nazzjon modern u ħieles.
▲== Ħoloq Oħra ==
http://www.haz-zebbug.com/mikielantonvassalli.htm
http://filippu.tripod.com/kitbiet_specjali.html
http://www.akkademjatalmalti.com/
| |||