Mediterran: Differenza bejn il-verżjonijiet
Content deleted Content added
m tindif ħafif |
No edit summary |
||
Linja 1:
[[Stampa:Mediterranean_Relief.jpg|400px|thumb|Il-baċir tal-Baħar Mediterran]]{{Wikifikazzjoni}}
'''L-isem tal-Baħar Mediterran'''
Il-'''Baħar Mediterran''' għandu tul ta' madwar 3.800 km (2.400 mil), filwaqt li erja tiegħu hi ta' 2.5 miljun km². Dan il-baħar illum hu magħqud mal-[[Oċean Atlantiku]] (permezz tal-[[Istrett ta' Ġibiltà]]), u mal-[[Baħar l-Aħmar]] permezz tal-Kanal tas-Swejs li tħaffer fl-1869. Mill-Istrett tad-Dardanelli l-Mediterran jagħqad mal-Baħar l-Iswed. Il-Mediterran hu maqsum f'diversi ibħra reġjonali, li huma l-[[Baħar Adrijatiku]], l-[[Baħar Eġew]], l-[[Baħar Jonju]], u l-[[Baħar Tirren]]. Il-perimetru kostali hu ta' madwar 46.000 km. Dan it-tul jgħaddi matul tnejn u għoxrin pajjiż differenti.▼
Il-Mediterran għandu kellu u għad għandu isem differenti minn popli differenti, kemm dawk li għexu madwaru kif ukoll oħrajn minn pajjiżi 'l bogħod li rriferew għalih matul is-sekli. Jidher li l-isem ''Mare Mediterrāneum'' jissemma l-ewwel darba fi żmien l-Imperu Ruman, fit-tielet seklu W.K. Apparentement, kien Solinus li uża dan it-terminu. Biss, l-eqdem dokument li juri dan l-isem imur lura sas-sitt seklu W.K. minn Isidore ta' Seville.Dan it-terminu jfisser, 'Fin-nofs tal-art' - riferenza għall-baħar li hu bejn l-artijiet, ''medius'' (in-nofs), ''terra'' (art), u ''- āneus'' (għandu l-għamla / jixbah ta'). Il-Mediterran hu magħruf mill-Għarab li jgħixu madwaru kemm fil-Lvant kif ukoll mal-kosta tal-Afrika ta' Fuq, bħala, ''al-Baḥr [al-Abyaḍ] al-Mutawassiṭ'' (البحر [الأبيض] المتوسط) 'il-Baħar {l-Abjad] tan-Nofs.
'''<big>Ġeografija ġenerali</big>'''
▲Il-'''Baħar Mediterran''' għandu tul ta' madwar 3.800 km (2.400 mil), filwaqt li erja tiegħu hi ta' 2.5 miljun km². Dan il-baħar illum hu magħqud mal-[[Oċean Atlantiku]] (permezz tal-[[Istrett ta' Ġibiltà]]), u mal-[[Baħar l-Aħmar]] permezz tal-Kanal tas-
== Formazzjoni ġeografika u ġeoloġika ==
Line 8 ⟶ 12:
Fl-aħħar miljun sena il-baħar naqas mill-fond tiegħu minħabba l-perijodi glaċjali, u l-gżejjer Mediterranji reġgħu saru ħaġa waħda mal-kontinent Ewropew. Dan kien żmien fejn bosta merħliet ta' annimali, bħal ma huma, l-iljunfant u l-ipopotamu kellhom bilfors jinżlu lejn il-Mediterran biex jaħarbu l-kesħa xitwija u jsibu artijiet mhux miksija bis-silġ. Dawn setgħu jaqsmu lejn bosta gżejjer Mediterranji, fosthom Malta. Il-gżejjer Mediterranjji reġgħu ħadu l-forma tagħhom simili jew bxi differenzi bħal ma huma llum hekk kif is-silġ mad-dinja kollha beda jdub.
'''<big>Attivita Vulkanika u Siżmika</big>'''
Matul il-miljuni tas-snin kien hemm u għad hemm bosta attivita vulkanika. Minn dan l-aħħar eluf tas-snin wieħed isemmi, l-isplużjoni / eruzzjoni tal-vulkan Thera, fejn illum hemm Santonirini fil-Baħar Eġew. Din l-isplużjoni seħħet madwar 17 jew 16 qabel Kristu, u kkawżat tsunami kbir li xi esperti jaħsbu li qerdet iċ-ċiviltà Minoa fil-gżira u l-madwar ta' Kreta. Il-Vesuvju huwa vulkan ieħor li jissemma matul l-istorja għall-erruzzjoni vjolenti tal-lava. Fis-sena 79 AD dan il-vulkan żbroffa b'qawwa enormi u qatel popolazzjoni sħiħa li kienet tgħix fil-qrib. L-istess materjal li ħareġ mill-vulkan iddistruġġa u għatta l-bliet Rumani ta ’Pompei u Erkulanu. Il-vulkani Etna u Stromboli, huma vulkani attivi u ta' spiss ikunu prominenti kull meta jkunu qed itellgħu l-lava li teffettwa mhux biss l-ambjent tal-madwar iżda anki tqanqal biża' fin-nies li għixu fil-villaġġi fil-qrib. Il-Mediterran kontinwament jirreġistra attività sismika li xi kultant ta' qawwa b'tali mod li tiddistruġġi u anki tipperikola l-ħajja tal-abitanti fejn iseħħ it-terrimot.. Dan hu l-efffet taċ-ċaqliq tal-blat taħt wiċċ l-art fir-reġjun.
== Kontribut storiku ==
| |||