Difiża ta' Malta fi Żmien l-Ingliżi: Differenza bejn il-verżjonijiet

Content deleted Content added
No edit summary
Linja 1:
{{wikifikazzjoni}}
Fl-ewwel nofs tas-seklu dsatax il-militar Ingliż f'Malta utilizza lbosta mill-istess fortifikazzjonijiet li ħalla warajh l-Ordni ta' San Ġwann, biss b'xi tibdiliet, l-aktar fil-Belt Valletta u fis-swar tal-Kottonera. Fit-tieni nofs tas-seklu dsatax l-Ingliżi bdew jibnu fortizzi ġodda tagħhom, l-aktar wara l-1880. Hu x'inhu, il-militar Ingliż ħadem bis-sħiħ biex itejjeb id-difiża tal-gżejjer Maltin, l-aktar fin-naħa tal-Port il-Kbir fejn il-bastimenti tagħhom kienu ħerġin u deħlin. Fl-1828 il-Kaptan Jones ippreżenta lill-gvern kolonjali rapport ta’ kif kellhom jittejbu s-swar ta’ Malta. Fost affarijiet oħra huwa kien tal-fehma li s-swar tal-[[Kottonera]] kellhom ikunu addatatti għal mod kif riedu huma, l-aktar f'dak li għandu x'jaqsam mal-bosta daħliet. Dawn ħafna minnhom ġew magħluqa, bħal pereżempju id-daħla ta' San Ġakbu, ta' San LwiġiuLwiġi u dik ta' San Ġwann Tgħuxa.
 
Fuq in-naħa ta' ġewwa tas-swar tal-Kottonera, is-swar ttaqbu b'casemates minn fejn is-suldati setgħu jisparaw bl-ixkubetti. Donnu hawn kellhom il-ħsieb li s-swar setgħu anki jservu ta' difiża kontra l-għadu ma jkunx qedli jattakka minn barra smin-swar iżda jkun fuq in-naħa ta' ġewwa tas-swar.<ref>{{Ċita ktieb|kunjom=Wismayer|isem=J.M. Captain|sena=2003|titlu=A Miscellanea of Historical Records|lingwa=Ingliż|pubblikatur=Printwell Ltd|isbn=99932-0-209-6}}</ref>
 
==Fortizzi==
Waħda mill-eqdem fortizzi li bnew l-Ingliżi kienet appuntu bejn is-swar ta' barra u dawk ta' ġewwa malfuq il-linji tal-Kottonera, kienet mbniet mhux wisq il-bogħod mill-inħawi ta' Santa Margarita. Din kienet il-Fortizza Verdala (1852) . Barra din il-fortizza fuq in-naħa ta' Notre Dame Gate inbniet it-trunċiera ta’ San Klement, bl-iskop li jekk l-għadu jirnexxielu jirbaħ s-swar ta' barra u jidħol ġewwa dan isib swar oħra b'difiża qawwijasoda mis-suldati li setgħu jisparaw għal fuqhom mill-casements.<ref>{{Ċita ktieb|kunjom=Wismayer|isem=J.M. Captain|titlu=A Miscellanea of Historical Records}}</ref>
 
Hekk kif fil-Mediterran kien jrewwaħirewwaħ xi periklu ta' gwerra l-Ingliżi kienu jduru dawra madwarhom biex jaraw x'jistgħu iżidu b'mod ta' difiża ma' dak li diġa kien hemm. Naturalment, l-esiġenza tat-tibidl fil-kwalità ta' fortifikazzjoni kienet relatata wkoll mal-invenzjoni u l-użu ta' armamenti ġodda. Fost l-ewwel kostruzzjonijiet ta’ difiża kien hemm il-fortizzi ta’ San Leonardu, Santu Rokku, u l-batterija tal-ponta ta’ tas-Sliema. Fortizzi oħra li ntużaw fortizzi ukienu l-batteriji ta' żmien l-Ordni, l-aktar f'bajjiet ma' kull naħa ta' Malta, fostl-aktar dawndaqs disa’ batteriji qrib il-port ta’ Marsamxett u l-Port il-Kbir.
 
Fost l-iktar fortizzi importanti li nbnew kienukien hemm dawk ta’ Cambridge tasf'Tas-Sliema, u tar-Rinella, fil-kalkaraKalkara. ImbnietInbniet fortizza oħra f'Tas-Sliema li llum nafuha bħala l-Fortizza li hemmfuq ix-Chalet / Għar id-Dud. Fiż-żewġ fortizzi ta' Cambridge u tar-Rinella tqiegħdu żewġ kanuni Armstrong tal-100 tunnellata l-wieħed biex dawn iwasslu 'l bogħod u anki jgħarrqu bastimenti li jazzardaw jersqu lejn il-Port il-Kbir biex jattakkaw il-vapuri fil-port. Minn dawn iż-żewġ kanuni jeżistigħad bissfadal wieħed,biss dak ta’ Forti Rinella.
 
Hekk kif fil-Mediterran kien jrewwaħ xi periklu ta' gwerra l-Ingliżi kienu jduru madwarhom biex jaraw x'jistgħu iżidu b'mod ta' difiża ma dak li diġa kien hemm. Naturalment, l-esiġenza tat-tibidl fil-kwalità ta' fortifikazzjoni kienet relatata mal-invenzjoni u l-użu ta' armamenti ġodda. Fost l-ewwel kostruzzjonijiet ta’ difiża kien hemm il-fortizzi ta’ San Leonardu, Santu Rokku, u l-batterija tal-ponta ta’ tas-Sliema. Fortizzi oħra ntużaw fortizzi u batteriji ta' żmien l-Ordni l-aktar f'bajjiet ma' kull naħa ta' Malta, fost dawn disa’ batteriji qrib il-port ta’ Marsamxett u l-Port il-Kbir.
 
Fost l-iktar fortizzi importanti li nbnew kienu dawk ta’ Cambridge tas-Sliema, u tar-Rinella, fil-kalkara. Imbniet fortizza oħra f'Tas-Sliema li llum nafuha bħala l-Fortizza li hemm ix-Chalet / Għar id-Dud. Fiż-żewġ fortizzi ta' Cambridge u tar-Rinella tqiegħdu żewġ kanuni Armstrong tal-100 tunnellata l-wieħed biex dawn iwasslu 'l bogħod u anki jgħarrqu bastimenti li jersqu lejn il-Port il-Kbir. Minn dawn iż-żewġ kanuni jeżisti biss wieħed, dak ta’ Forti Rinella.
 
==Linji ta' Difiża==
Fit-tmeninijiet tas-seklu tmintax kien ġie deċiż li jinbnew erba' fortizzi fuq l-għoljiet (Ing. ridge) magħrufa bħala tad-Dwejra li jibdew min-naħa ta' Fomm ir-Riħ u jaqsmu l-gżira sal-kosta tat-Tramunta sal-Madliena u Pembroke. Dawn il-fortizzi huma magħrufa bħala Tata' : i. Binġemma; ii. Mosta; iii. Madliena; iv. Pembroke. Dan ix-xogħol ħa bosta snin biex jitlesta. PartiBħala parti minn dan il-proġett imbagħad ittella' ħajt, kultant aktar qisu ċint baxx, biex jaqta' linja u jagħmeljgħin fil-komunikazzjoni bejn dawn il-fortizzi min-naħa għall-oħra ta' Malta. Dawn bdew jissejħu l-Victoria Lines minħabba li nbnew fi żmien meta r-Reġina Victoria kienet ser tagħlaq 60 sena bħal reġina tal-GranImperu BrittanjaIngliż. Biss, din is-sistema wara ftit uriet li ma kinetx effikaċi kif kien mistenni. Sal-1900 din is-sistema ta' difiża ma kinetx aktar ta' siwi f'għajnejn l-amministrazzjoniamministraturi militari IngliżaIngliż. Mhux talli hekk, għaliextalli meta sar 'attakk simulat' l-'għadu' (jiġifieri suldati Ingliżi stess li għamlu l-attakattakk) irnexxilhom jinfiltraw u jirbħu din id-difiża.
 
==Difiża aktar riċenti ==
L-istess fortifikazzjonijijet issaħħu meta wasal iż-żmien tal-Ewwel Gwerra u t-Tieni Gwerra Dinjija riispettivament. Ħafna mill-fortizzi ta' madwar il-kosta, kif ukoll dawk ta' fuq l-għoljieetgħoljiet kienu anki rinfurzati bil-konkos (reinforced concretetconcrete). Eżempju ta' dan jidher fil-fortizza talta' San Luċjan, f'Marsaxlokk, Il-Fortizza tal-Madliena u l-Fortizzi l-oħra tal-Victoria Lines. F'diversi postijiet, l-aktar mal-kosta, ittellgħu torrijiet żgħar tal-konkos rinfurzati l-bosta bħala anti-aircraft. Eżempju ta' dawn huma dawk li għadhom jidhru madwar is-swar tal-Belt, l-aktar qrib Sant'Iermu, dik li hemm T'GħallaAlla u Ommu u oħrajn.
 
Wara t-Tieni Gwerra Dinjija dawn il-fortifikazzjonijiet malajr spiċċa l-użu tagħhom għaliex ma kinux jifilħu kontra l-armamenti aktar moderni u effikaċi li dejjem kienu qed ikunu introdotti. Issa wieħed ried anki jaħseb għall-possibilitapossibilità ta' difiża kontra attakki li setgħu ikunu nukleari. Għal dan kien sar xi tentiftentattif ta' xogħlijiet mill-Ingliżi sakemm wasal iż-żmien li jagħtul-Ingliżi bdew jabbandunaw l-Indipendenzaideat liltagħhom dwar l-użu ta' Malta flbħala kolonja u fortizza, lejn l-1964aħħar tas-snin ħamsin.
 
==Ara wkoll==