Wikipedija

Difiża ta' Malta fi Żmien l-Ingliżi: Differenza bejn il-verżjonijiet

Esplora l-kronoloġija b'mod interattiv
← Differenza preċedentiDifferenza suċċessiva →
Content deleted Content added
VisualWikitext
m Modifiki annullati ta' 46.11.171.74 (diskussjoni) għall-aħħar verżjoni ta' Xwejnusgozo
Tag: Rollback
No edit summary
Linja 1:
{{wikifikazzjoni}}
Fl-ewwel nofs tas-seklu dsatax il-gvern Ingliż utilizzaw l-istess fortifikazzjonijiet li ħalla warajh l-Ordni ta' San Ġwann, biss b'xi tibdiliet. Fit-tieni nofs tas-seklu dsatax l-Ingliżi bdew jibnu fortizzi ġodda, l-aktar wara l-1880. Hu x'inhu, il-militar Ingliż ħadem bis-sħiħ biex itejjeb id-difiża tal-gżejjer Maltin, l-aktar fin-naħa tal-Port il-Kbir fejn kienu jirmiġġjaw il-bastimenti tagħhom. Fl-1828 il-Kaptan Jones ippreżenta lill-gvern kolonjali rapport ta’ kif kellhom jittejbu s-swar ta’ Malta. Fost affarijiet oħra huwa kien tal-fehma li s-swar tal-[[Kottonera]] għandhom jinqasmu f’partijiet separati permezz ta’ ħitan ġodda biex ikun hemm iktar kontroll militari f’każ ta’ xi invażjoni. Fil-Kottonera bosta daħliet li kienu nbnew b'mod anki dekorattiv madwar is-swar ta' barra ingħalqu biex ikun hemm aktar sigurta.
 
Ix-xogħol li għamlu l-Ingliżi f’dak li għandu x’jaqsam ma' bini jinqasam f’żewġ setturi differenti. Il-bini ta’ fortizzi u linji ta’ difiża għal kontra xi attakki mill-barrainkemm minn ubarra ls-immodernizzarswar ukif żviluppiukoll arkitettoniċiminn ta’ġewwa. fortijietFuq diġa’in-naħa esistenti.ta' Infattiġewwa bostatas-swar binital-Kottonera, għaddais-swar minnttaqbu xogħlijietb'casemates arkitettoniċiminn qawwijafejn biexis-suldati jiġisetgħu armatjisparaw bl-aħħarixkubetti.<ref>{{Ċita armiktieb|kunjom=Wismayer|isem=J.M. uCaptain|sena=2003|titlu=A Miscellanea of Historical Records|lingwa=Ingliż|pubblikatur=Printwell Ltd|isbn=99932-0-209-6}}</ref> kanuni.
 
==Fortizzi==
Waħda mill-eqdem fortizzi li bnew l-Ingliżi kienet appuntu bejn is-swar ta' barra u dawk ta' ġewwa mal-linji tal-Kottonera, mhux wisq il-bogħod mill-inħawi ta' Santa Margarita. Din kienet il-Fortizza Verdala (1852) . Barra din il-fortizza fuq in-naħa ta' Notre Dame Gate inbniet t-trunċiera ta’ San Klement, bl-iskop li jekk l-għadu jirnexxielu jidħol mis-swar ta'barra dan isib swar oħra b'difiża qawwija mis-suldati li setgħu jisparaw għal fuqhom mill-casements.<ref>{{Ċita ktieb|kunjom=Wismayer|isem=J.M. Captain|titlu=A Miscellanea of Historical Records}}</ref>
Fi żmien l-Ingliżi sar il-bini tal-Forti Verdala u t-trunċiera ta’ San Klement, biex jekk l-għadu jaqbeż il-linji tal-Kottonera ma jkollux fejn jimraħ u jkun jista’ jiġi mwaqqaf u attakkat. Żdiedu n-numru ta’ fortizzi qrib il-baħar, minħabba li l-Franċiżi setgħu jerġgħu jiġu bil-flotta kbira tagħhom u jattakkaw il-flotta Ngliża. Din il-biża’ kompliet żdiedet meta nfetaħ il-[[kanal tas-Swejs]] u allura Malta saret pajjiż strateġiku iktar minn qatt qabel. Eżempju ta’ dan huwa Forti Laskri li nbena biex iħares it-tarzna u l-parti ta’ ġewwa tal-Port il-Kbir. Fost l-ewwel kostruzzjonijiet ta’ difiża kienu dawk ta’ San Leonardu, San Rokku, u l-batterija tal-ponta ta’ tas-Sliema. Fortijiet fuq bajjiet oħra kienu id-disa’ batteriji biex iħarsu l-port ta’ Marsamxett (u l-Port il-Kbir fl-istess ħin) fosthom Ta’ Spinola u ta' Sant’ Iermu.
 
 
Fost l-iktar fortijiet importanti li nbnew kienu dawk ta’ Cambridge, ta’ Pembroke u ta’ tas-Sliema (fuq ix-xellug tal-Port il-Kbir) u ta’ Santu Rokku, San Anard u tar-Rinella (fuq il-lemin tal-Port il-Kbir), li xogħolhom kien li jħarsu d-daħla tal-port. Inġiebu żewġ kanuni Armstrong tal-100 tunnellata l-wieħed, li ġew armati f’Forti Cambridge u l-ieħor f’Forti Rinella. Illum ta’ Forti Rinella biss għadu jeżisti.▼
Hekk kif fil-Mediterran kien hemm xi periklu ta' gwerra l-Ingliżi kienu jduru madwarhom biex jaraw x'jistgħu iżidu b'mod ta' difiża ma dak li diġa hemm. Naturalment l-esiġenza tat-tibidl fil-kwalita ta' fortifikazzjoni kienet relatata mal-invenzjoni u l-użu ta' armamenti ġodda. Fost l-ewwel kostruzzjonijiet ta’ difiża kienu dawk ta’ San Leonardu, San Rokku, u l-batterija tal-ponta ta’ tas-Sliema. Fortizzi oħra nbnew f'bajjiet madwar Malta, fost dawn disa’ batteriji biex iħarsu l-port ta’ Marsamxett (u l-Port il-Kbir fl-istess ħin) fosthom Ta’ Spinola u ta' Sant’ Iermu.
 
▲Fost l-iktar fortijietfortizzi importanti li nbnew kienu dawk ta’ Cambridge, ta’ Pembroke u ta’ tasTas-Sliema (fuq ix-xellug tal-Port il-Kbir) u ta’ Santu Rokku, San Anard u tar-Rinella (fuq il-lemin tal-Port il-Kbir), li xogħolhom kien li jħarsu d-daħla tal-port. InġiebuF'dawn iż-żewġ fortizzi kienu tqiegħdu żewġ kanuni Armstrong tal-100 tunnellata l-wieħed,. liIllum ġewgħadu armatijeżisti f’Fortibiss Cambridge u l-ieħor f’Forti Rinella. Illumdak ta’ Forti Rinella biss għadu jeżisti.
 
==Linji ta' Difiża==
Fit-tmeninijiet tas-seklu tmintax kien deċiż li jinbnew erba' fortizzi fuq l-għoljiet (Ing. ridge) magħrufa bħala id-Dwejra Lines li jaqsmu min-naħa għall-oħra tal-gżira, b'linja kważi dirtta min-naħa ta' Nofsinhar ta Malta għall-kosta ta' Baħar iċ-Ċagħaq. Dawn il-fortizzi huma: i. Binġemma; ii. Mosta; iii. Madliena; iv. Pembroke. Dan ix-xogħol ħa bosta snin biex jitlesta. Parti minn dan il-proġett imbagħad ittella' ħajt, kultant aktar qisu ċint baxx, biex jaqta' linja min-naħa għall-oħra u fl-istess ħin jipprovdi daqsxejn ta' lqugħ għas suldati li jkunu qed jaqsmu minn fortizza għall-oħra. Sal-1900 din is-sistema ta' difiża ma kinetx aktar ta' siwi f'għajnejn l-amministrazzjoni militari Ingliża għaliex meta sar 'attakk simulat' l'għadu' (jiġifieri suldati Ingliżi stess) irnexxilhom jinfiltraw u jirbħu din is-sistema.
Biss ma nbnewx fortizzi u batteriji biss. L-Ingliżi ħasbu wkoll għal-linji ta’ difiża. Tkompla l-bini tal-linji ta’ Santa Margerita u l-[[Kottonera]], filwaqt li nbnew is-swar ta’ [[Kordin]] biex iħarsu l-[[Isla]] u t-[[tarzna]]. L-akbar biċċa xogħol li saret kien il-bini tal-[[Victoria lines]] u l-erba' fortizzi ta’ magħhom. Dawn huma ta’ [[Binġemma]] u l-[[Mosta]], flimkien ma’ tal- [[Madliena]] u [[Pembroke]].
 
==Difiża aktar riċenti ==
==Bini ieħor==
Nsibu ħafna bini li ġie użat fit-[[it-tieni gwerra dinjija|tieniTieni gwerraGwerra dinjijaDinjija]]. Fost l-oħrajn dawn jinkludu l-[[Widna]], l-bosta ''beach-posts'' u ''pill-boxes'' (eżempju ta’ Għajn Tuffieħa), kif ukoll Forti Chambray f’Għawdex. Il-perjodu kolonjali ġie fi tmiemu fl-1964 meta Malta ħadet l-[[Jum l-Indipendenza (Malta)|Indipendenza]] u saret awtonoma mill-Imperu Ngliż. Illum ħafna minn dan il-bini jintuża għal-skopijiet oħra, fosthom ta’ ristoranti.
 
==Ara wkoll==
Miksub minn "https://mt.wikipedia.org/wiki/Difiża_ta%27_Malta_fi_Żmien_l-Ingliżi"