|
Il-'''Portal tad-Data Miftuħa tal-UE''' hu l-punt ta' aċċess għad-datadejta pubblika ppubblikata mill-istituzzjonijiet, l-aġenziji u l-korpi l-oħrajn tal-[[Unjoni Ewropea]] (UE). L-informazzjoni tista’tista' tintużatiġi u tintuża mill-ġdidwżata għal finijiet kummerċjali u mhux kummerċjali.
Il-portal hu strument ewlieni tal-istrateġija tad-datadejta miftuħa tal-UE. Biex jiġi żgurat aċċess faċli u bla ħlas għad-datadejta, jistgħu jissaħħu l-użu innovattiv u l-potenzjal ekonomiku tagħha. L-għan tal-portal hu wkoll li jagħmel l-istituzzjonijiet u l-korpi tal-UE aktar trasparenti u responsabbli.
== '''Il-bażiBażi legali u t-tnedija tal-portal''' ==
Imniedi f'Diċembru tal-2012, il-portal kien formalment stabbilit bid-Deċiżjoni tal-Kummissjoni tat-12 ta' Diċembru 2011 (2011/833/UE) dwar l-użu mill-ġdid ta' dokumenti tal-[[Kummissjoni Ewropea|Kummissjoni]] biex jiġu promossi l-aċċessibilità u l-użu mill-ġdid.
Abbażi ta’ta' din id-deċiżjoni, l-istituzzjonijiet kollha tal-UE huma mistedninmistiedna sabiex jippubblikaw l-informazzjoni bħad-datadejta miftuħa u sabiex jagħmluha aċċessibbli għall-pubbliku kull meta possibbli.
L-immaniġġjar operazzjonali tal-portal hu l-kompitu tal-Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea. L-implimentazzjoni tal-politika tad-datadejta miftuħa tal-UE hi, madankollu, ir-responsabbiltà tad-Direttorat Ġenerali għan-Netwerks tal-Komunikazzjoni, il-Kontenut u t-Teknoloġija (DĠ CONNECT) tal-Kummissjoni Ewropea.
== Karatteristiċi ==
== '''Il-karatteristiċi''' ==
[[Stampa:EUODP Suggest dataset MT.jpg |xellug|daqsminuri| ''L-utenti jistgħu faċilment jissuġġerixxu datadejta li għandha tkun fuq il-portal '' ]] ▼Il-portal jagħmilha possibbli għall-utenti biex ifittxu, jesploraw, jillinkjaw, jiddawnlowdjawiniżżlu u jużaw mill-ġdid b’modb'mod faċli d-datadejta għal finijiet kummerċjali jew mhux kummerċjali, permezz ta’ta' katalgu ta’ta' metadatametadejta komuni. Mill-portal, l-utenti jistgħu jaċċessaw id-datadejta ppubblikata fuq is-siti web ta’ta' diversi istituzzjonijiet, aġenziji u korpi oħrajn tal-UE.
▲[[Stampa:EUODP Suggest dataset MT.jpg|xellug|daqsminuri|''L-utenti jistgħu faċilment jissuġġerixxu data li għandha tkun fuq il-portal'' ]]
Teknoloġiji semantiċi joffru funzjonalitajiet ġodda. Il-katalgu tal-metadata jista' jsir tiftix fih permezz tal-magna tat-tfittxija ([http://data.europa.eu/euodp/mt/data Tab tad-Data]) u permezz tal-mistoqsijiet [[:en:SPARQL|SPARQL]] ([http://data.europa.eu/euodp/mt/linked-data Tab tad-data llinkljata]).
Teknoloġiji semantiċi joffru funzjonalitajiet ġodda. Il-katalgu tal-metadejta jista' jsir tiftix fih permezz tal-magna tat-tfittxija u permezz tal-mistoqsijiet bil-lingwa programmatika [[:en:SPARQL|SPARQL]]. L-utenti jistgħu jissuġġerixxu datadejta li jaħsbu li hi nieqsa fil-portal u jagħtu feedbackrispons dwar il-kwalità tad-datadejta li tista’tista' tinkiseb.
[[Stampa:EUODP video MT.jpg|daqsminuri|''[http://data.europa.eu/euodp/mt/about Il-Portal tad-Data Miftuħa f’60 sekonda]'']] ▼L-interface hu b'24 lingwa uffiċjali tal-UE, iżda l-biċċa l-kbira tal-metadata attwalment hi disponibbli b'numru limitat ta' lingwi (l-Ingliż, il-Franċiż u l-Ġermaniż). Xi metadata (eż. ismijiet ta’ provvedituri tad-data u kopertura ġeografika) hi b’24 lingwa. ▼
== '''It-termini ta' użu''' == ▼Il-parti l-kbira tad-data aċċessibbli permezz tal-Portal tad-Data Miftuħa tal-UE hi koperta mill-avviż legali tas-sit web Europa. B’mod ġenerali, id-data tista’ tintuża bla ħlas għall-finijiet kummerċjali u mhux kummerċjali, bil-kundizzjoni li jiġi rikonoxxut is-sors. Kundizzjonijiet speċifiċi għall-użu mill-ġdid, relatati l-aktar mal-protezzjoni tal-privatezza tad-data u mal-proprjetà intellettwali, japplikaw għal ammont żgħir ta’ data. Hemm link għal dawn il-kundizzjonijiet għal kull sett tad-data. ▼
▲[[Stampa:EUODP video MT.jpg|daqsminuri| ''[http://data.europa.eu/euodp/mt/about Il-Portal tad-Data Miftuħa f’60f'60 sekonda ]'']]
== '''Id-data disponibbli''' == ▼▲L- interfaceinterfaċċa huhi b'disponibbli bl-24 lingwa uffiċjali tal-UE, iżda l-biċċa l-kbira tal- metadatametadejta attwalment hi disponibbli b'numru limitat ta' lingwi ( prinċiparjament l- [[Lingwa Ingliża|Ingliż ]], il- [[Lingwa Franċiża|Franċiż ]] u l- [[Lingwa Ġermaniża|Ġermaniż ]]). Xi metadatametadejta (eż.bħal ismijiet ta’ta' provvediturifornituri tad- datadejta u kopertura ġeografika ) hi b’24bl-24 lingwa.
[[Stampa:EUODP APPS MT.jpg|xellug|daqsminuri|''Applikazzjonijiet maħluqin li jużaw data miftuħa tal-UE jistgħu jiġu xxerjati fil-Portal tad-Data Miftuħa tal-UE, li jżidilhom il-viżibbiltà tagħhom.'']] ▼Il-portal fih varjetà tassew wiesgħa ta’ data miftuħa ta’ valur għoli fid-dominji kollha tal-politika tal-UE, inklużi l-ekonomija, l-impjiegi, ix-xjenza, l-ambjent u l-edukazzjoni. L-importanza ta’ dawn kienet ikkonfermata mill-Karta dwar id-Data Miftuħa tal-G8. ▼
▲== '''It-terminiTermini ta' użu ''' ==
S’issa, madwar 70 istituzzjoni, korp jew dipartiment tal-UE (eż. il-Eurostat, l-Aġenzija Ewropea għall-Ambjent, iċ-Ċentru Konġunt tar-Riċerka, id-Direttorati Ġenerali tal-Kummissjoni Ewropea u l-Aġenżiji oħrajn tal-UE) poġġew għad-dispożizzjoni settijiet ta' data, li jammontaw għal aktar minn 11,700. ▼▲Il-parti l-kbira tad- datadejta aċċessibbli permezz tal-Portal tad-Data Miftuħa tal-UE hi koperta mill-avviż legali tas-sit web Europa. B’modB'mod ġenerali, id- datadejta tista’tista' tintuża bla ħlas għall-finijiet kummerċjali u mhux kummerċjali, bil-kundizzjoni li jiġi rikonoxxut is-sors. Kundizzjonijiet speċifiċi għall-użu mill-ġdid, relatati l-aktar mal-protezzjoni tal-privatezza tad- datadejta u mal-proprjetà intellettwali, japplikaw għal ammont żgħir ta’ta' datadejta. HemmKull linksett għaltad-dejta tipprovdi dawn il-kundizzjonijiet għal kull sett tad-data.
▲== '''Id-dataDejta disponibbli ''' ==
Il-portal fih ukoll [http://data.europa.eu/euodp/mt/apps gallarija ta’ applikazzjonijiet] u katalgu ta’ viżwalizzazzjonijiet (imnedijin f’Marzu 2018). ▼▲[[Stampa:EUODP APPS MT.jpg |xellug|daqsminuri| ''Applikazzjonijiet maħluqin li jużaw datadejta miftuħa tal-UE jistgħu jiġu xxerjatimaqsuma fil-Portal tad-Data Miftuħa tal-UE, li jżidilhom il-viżibbiltà tagħhom. '']]
Il-katalgu tal-viżwalizzazzjonijiet joffri kollezzjoni ta’ għodod ta’ viżwalizzazzjoni, ta’ taħriġ u ta’ viżwalizzazzjonijiet użabbli mill-ġdid għal-livelli kollha tal-għarfien espert tal-viżwalizzazzjoni tad-data, mill-prinċipjant sal-espert.[[Stampa:EFDAC-Map-Viewer-thumbnail.jpg|daqsminuri |lemin|Il- ''Map Viewer EFDAC '' huhija web map client għal tal-appostamappa li jippermettitippermetti lill-utenti jivviżwalizzaw, jinnavigaw u jikkonsultaw il-mapep u s-settijiet tal-ġeodejta derivati disponibbli fl-EFDAC , prodott miċ-Ċentru Konġunt tar-Riċerka.]] ▼▲Il-portal fih varjetà tassew wiesgħa ta’ta' datadejta miftuħa ta’ta' valur għoli fid-dominji kollha tal-politika tal-UE, inklużi l-ekonomija, l-impjiegi, ix-xjenza, l-ambjent u l-edukazzjoni. L-importanza ta’ta' dawn kienet ikkonfermata mill-Karta dwar id-Data Miftuħa tal-G8.
▲S’issaS'issa, madwar 70 istituzzjoni, korp jew dipartiment tal-UE (eż. il- [[Eurostat ]], l- [[Aġenzija Ewropea għall-Ambjent ]], iċ- [[Ċentru Konġunt tar-Riċerka ]], id-Direttorati Ġenerali tal-Kummissjoni Ewropea u l-Aġenżiji oħrajn tal-UE) poġġew għad-dispożizzjoni settijiet ta' data,dejta li jammontaw għal aktar minn 11,700.
Fil-gallarija tal-apps l-utenti jistgħu jsibu applikazzjonijiet li jużaw data tal-UE u żviluppati mill-istituzzjonijiet, l-aġenziji u korpi oħrajn tal-UE jew minn partijiet terzi. L-applikazzjonijiet jintwerew kemm għall-valur informattiv tagħhom kif ukoll biex jagħtu eżempji ta' x'applikazzjonijiet jistgħu jintużaw bl-użu tad-data. ▼
▲Il-portal fih ukoll [http://data.europa.eu/euodp/mt/apps gallarijagallerija ta’ta' applikazzjonijiet ] u katalgu ta’ta' viżwalizzazzjonijiet (li ġew imnedijin f’Marzuf'Marzu tal-2018 ).
▲Il-katalgu tal-viżwalizzazzjonijiet joffri kollezzjoni ta’ għodod ta’ viżwalizzazzjoni, ta’ taħriġ u ta’ viżwalizzazzjonijiet użabbli mill-ġdid għal-livelli kollha tal-għarfien espert tal-viżwalizzazzjoni tad-data, mill-prinċipjant sal-espert.[[Stampa:EFDAC-Map-Viewer-thumbnail.jpg|daqsminuri|lemin|Il-Map Viewer EFDAC hu web map client għal tal-apposta li jippermetti lill-utenti jivviżwalizzaw, jinnavigaw u jikkonsultaw il-mapep u s-settijiet tal-ġeodejta derivati disponibbli fl-EFDAC prodott miċ-Ċentru Konġunt tar-Riċerka.]]
▲Fil- gallarijagallerija tal- appsapplikazzjonijiet, l-utenti jistgħu jsibu applikazzjonijiet li jużaw datadejta tal-UE u żviluppati mill-istituzzjonijiet, l-aġenziji u korpi oħrajn tal-UE jew minn partijiet terzi. L-applikazzjonijiet jintwerew kemm għall-għal valur informattiv tagħhom kif ukoll biex jagħtu eżempji ta' x'applikazzjonijiet jistgħu jintużaw bl-użu tad- datadejta.
== '''L-arkitettura tal-portal''' == ▼Il-portal hu mibni b'użu ta' soluzzjonijiet ta' sorsi miftuħin bħas-sistema tal-immaniġġjar tal-kontenut Drupal u CKAN, is-softwer tal-katalgu tad-data żviluppat mill-Open Knowledge Foundation. Hu juża Virtuoso bħala bażi tad-data RDF u għandu punt ta' tmiem SPARQL. ▼
Il-katalgu tal-viżwalizzazzjonijiet joffri kollezzjoni ta' għodod ta' viżwalizzazzjoni, ta' taħriġ u ta' viżwalizzazzjonijiet użabbli mill-ġdid għal-livelli kollha tal-għarfien espert tal-viżwalizzazzjoni tad-dejta, mill-prinċipjant sal-espert.
Il-katalgu tal-metadata tiegħu japplika għall-istandards internazzjonali bħal: Dublin Core, il-vokabularju tal-katalgu tad-data [https://joinup.ec.europa.eu/solution/dcat-application-profile-data-portals-europe DCAT-AP] u l-Asset Description Metadata Schema (ADMS). ▼
▲== '''L-arkitettura tal-portal ''' ==
▲Il-portal hu mibni b'użu ta' soluzzjonijiet ta' sorsi miftuħin bħas-sistema tal-immaniġġjar tal-kontenut [[Drupal ]] u CKAN, is-softwer tal-katalgu tad- datadejta żviluppat mill-Open Knowledge Foundation. Hu juża Virtuoso bħala bażi tad- datadejta RDF u għandu punt ta' tmiem SPARQL.
▲Il-katalgu tal- metadatametadejta tiegħu japplika għall-istandards internazzjonali bħal : Dublin Core, il-vokabularju tal-katalgu tad- data [https://joinup.ec.europa.eu/solution/dcat-application-profile-data-portals-europedejta DCAT-AP ] u l- ''Asset Description Metadata Schema '' (ADMS).
*[[Istituzzjonijiet tal-Unjoni Ewropea]] ▼*[[Aġenziji tal-Unjoni Ewropea]] ▼*[[Korpi tal-Unjoni Ewropea]] ▼
=='''References'''==
* [http://data.europa.eu/euodp/mt/providers? Minn fejn tiġi d-data tal-Portal tad-Data Miftuħa tal-UE?]
▲* [[Istituzzjonijiet tal-Unjoni Ewropea]]
* [http://eur-lex.europa.eu/legal-content/mt/TXT/?uri=CELEX:32011D0833 Deċiżjoni tal-Kummissjoni tat-12 ta’ Diċembru 2011 (2011/833/UE)] ▼▲* [[Aġenziji tal-Unjoni Ewropea]]
* [http://data.europa.eu/euodp/mt/about#searchHelp Tim tal-Portal tad-Data Miftuħa tal-UE]
▲* [[Korpi tal-Unjoni Ewropea]]
* [http://data.europa.eu/euodp/mt/search Kif issib id-data dwar il-katalogu tal-Portal tad-Data Miftuħa tal-UE]
* [http://ec.europa.eu/geninfo/legal_notices_mt.htm Avviż legali]
* [https://opendatacharter.net/resource/g8-open-data-charter/ Karta dwar id-Data Miftuħa tal-G8]
* [http://data.europa.eu/euodp/mt/apps Gallarija ta’ applikazzjonijiet li jużaw mill-ġdid id-data tal-Unjoni Ewropea]
* [http://data.europa.eu/euodp/mt/visualisation-home? Katalgu ta’ viżwalizzazzjonijiet UE-ODP]
== Ħoloq esterni ==
[[Category:European Commission]]
[[Category:Open data]]
* [https://data.europa.eu/mt Sit uffiċjali]
[[Category:Transparency (behavior)]]
▲* [ httphttps://eur-lex.europa.eu/legal-content/mt/TXT/?uri=CELEX:32011D0833 Deċiżjoni tal-Kummissjoni tat-12 ta’ta' Diċembru 2011 (2011/833/UE)]
[[Category:Open government]]
[[Category:Semantic Web]]
[[Kategorija:Kummissjoni Ewropea]]
[[Category:Data management]]
[[Kategorija:Dejta miftuħa]]
[[Category:Linked data]]
[[Category:Public data]]
[[Category:Creative commons]]
| 