Fede Galizia: Differenza bejn il-verżjonijiet

'''Fede Galizia''' ([[Milan]], [[1578]] – [[Milan]], [[1630]]) kienet pittriċi [[Italja|Taljana]] tar-[[Rinaxximent]], li kienet tpitter ritratti u stampi reliġjużi, u kienet pijuniera tal-ġeneru tan-[[natura mewtamejta]].

[[Stampa:Judith with the head of Holofernes.jpg|thumb|right|200px|''Ġuditta bir-ras ta' Oloferne'' (1596). Il-figura ta' Ġuditta hi x'aktarx awtoritratt.]] Fede GalliziGalizia, iżjed magħrufa bħala '''Galizia''', twieldet [[Milan]] fl-1578. Missierha, [[Nunzio Galizia]], li kien pittur tal-minjaturi kien ġie Milan minn [[Trento]]. Fede (li isimha jfisser "fidi") tgħallmet tpinġi mingħandu. Meta kellha tnax-il sena kienet diġà tajba biżżejjed bħala artista biex tissemma minn [[Gian Paolo Lomazzo]], pittur u teoriku talta[[L-Arti|l-arti]], ħabib ta' missierha, li kiteb, "(Din it-tifla) tiddedika ruħha għall-imitazzjoni tal-aħjar tal-arti tagħna.".<ref>Gian Paolo Lomazzo, ''Idea del tempio della pittura'', Milan 1590, p. 163, "dandosi all'imitation de i più eccellenti dell'arte nostra."</ref>

Fede kienet stabbilita kmieni bħala ritrattista u kellha ħafna ordnijiet għar-ritratti. Forsi kienet l-influwenza ta' missierha li ħajjar 'llil Fede li tieħu ħsieb ħafna d-dettalji fir-ritratti tagħha. Minħabba kif kienet toħroġ il-ġojjelli u l-ilbies saret imfittxarikjesta ħafna bħala ritrattista. Kellha sikwit ukoll ordnijiet għal suġġetti reliġjużi u sekulari. Bosta mill-pitturi tagħha bbażati fuq l-istorja ta' Ġuditta u Oloferne, suġġett popolari fl-arti ta' dak iż-żmien għadhom jeżistu f'kollezzjonijiet privati. Forsi l-ewwel waħda kienet ''Ġuditta bir-ras ta' Oloferne'' li pinġiet fl-1596 u li issa qiegħda Sarasota Florida fir-'' Ringling Museum of Art''. Pinġiet ukoll xi minjaturi u titulari għal xi kunventi.

L-istil tagħha tar-ritratti, li juża approċċ realistiku qawwi, ġej mit-tradizzjoni naturalistika tar-[[Rinaxximent]] fl-[[Italja]]. Is-[[sengħa]] artistika ta' Fede fid-disinn u l-pittura jidhru ċari fir-''Ritratt ta' Paolo Morigia'', Ġiżwita studjuż, li kien wieħed mill-ewwel li taha appoġġ. Morigia, li kien ukoll [[kittieb]] u storiku, kien jogħġbu ħafna x-xogħol ta' Fede u f’dan ir-ritratt, li għamlet fl-1596, pinġietu jikteb [[poeżija]] fuq il-[[pittura]] li kienet qiegħda tpinġi. Kisbet bosta ordnijiet publiċipubbliċi għal titulari fil-knejjes ta' Milan; fost dawn kien hemm ''Noli me tangere'' (1616; Milan, SSan StefanoStiefnu) li pinġiet għall-artal tal-knisja ta' Santa Marija Maddalena.

Barra l-pittura tar-ritratti, Fede kienet tinteressa ruħha ħafna fil-pittura tan-[[natura mejta]], ġeneru li fih kienet pijuniera u li għalih hi l-iżjed magħrufa. Jgħidu li għamlet ħafna żmien tfittex xi ħaġa fl-Italja u lfil-[[Greċja]]. Jidher li sabet xi ħaġa inkredibbli għax tagħbija ta' 2żewġ tunelatitunnellati ntbagħtet lejn id-dar tagħha tas-sajf fi [[Spanja]]. Minkejja li ftit sorsi kontemporanji jsemmu ill-pitturi tan-natura mejta ta' Fede, dawn jagħmlu l-parti l-kbira tax-xogħlijiet tagħha li baqa'. Tlieta u sittin pittura ġew assenjati lilha, liu 44 minnhom huma fil-forma ta' natura mejta. Waħda mill-pitturi tan-natura mejta, impittra fl-1602 u ffirmata, hi x'aktarx l-ewwel natura mejta minn artista TaljanTaljana u dan jixhed kemm ikkontribwitikkontribwiet għal dan l-istil ġdid tal-pittura.

Fede qatt ma żżewġet, kellha ħajja kuntenta u rnexxiet ħafna fil-karriera artistika tagħha. Fl-1630 mietet bil-[[Pesta s-sewda|pesta]] f'Milan.

Fede Galizia pinġiet ritratti, minjaturi u titulari għall-knejjes, imma l-parti l-iżjed importanti tax-xogħol tagħha, li tatha fama xierqa fl-istorja tal-arti, hija n-natura mejta. Però l-pitturi tagħha ma kinux apprezzati daqs kemm jixirqilhom sa tard fis-seklu 20, meta fl-1963 u l-1989 saru studji li taw attenzjoni speċjali lix-xogħol tagħha. Dawn salvawha milli tintnesatintesa għal kolloxgħalkollox.

Fede Galizia turikellha stil li ġej mill-[[manjeriżmuManjeriżmu]] Lombard tattal-tardaħħar fistas-seklu 16, li kellu ċ-ċentru tiegħu f'[[Mantova]], imma kien magħruf internazzjonalment, speċjalment fi [[Franza]]. Il-pitturi tan-natura mejta ta' Fede huma fost l-ewwel eżempji ta' dan il-ġeneru ġdid li fih in-nisa, in partiparzjalment għaliex kienu esklużi minn forom oħra ta' pittura, kellhom jispikkawspikkaw.

Il-pitturi tan-natura mejta ta' Fede huma ddettaljati ferm ħafna u differenti sewwa mix-xogħlijiet ta' missierha, tuża iżjed dettalji u kuluri jlelxu. Il-parti l-kbira tax-xogħlijiet tagħha juru koffaqoffa jew skutella mimlija [[frott]] tal-istess tip, bħal ħawħ jew lanġas, bi fitftit frott xi minn daqqiet maqsum imferrexu mferrex ħdejn l-iskutella.

F'ħafna mill-pitturi tan-natura mejta li pinġiet, qegħdet fjuri friski jew frott ieħor fuq il-mejda biex tipprovdi l-kuntrast u l-iskala. Fix-xogħol ta' Fede jidhru influwenzi ta' pitturi bħall-"''Qoffa bil-Frott"'' ta' [[Caravaggio]]. Imma xaqilbet lejn l-istil iżjed kontrollat tal-perjodu tal-[[Kontroriforma]], u ma waslitx għall-kompożizzjonijiet u forom lussużi li kienu jużaw ħafna mill-kontemporanji tagħha li kienu qegħdin jaħdmu f'dan il-ġeneru; minflok ippreferiet li tuża stil sempliċi bħal dak li jidher fil-pitturi tan-natura mejta ta' [[Francisco de Zurbarán]] ftit aktar tard.

Il-pitturi ta' Fede huma mimlija dettalji, perfettament ibbilanċjati u għat-trattament tad-dwal, dellijiet u tessituri ma kien iħabbatha ħadd magħha f'dik l-eopokaepoka. Kellha ħila partikularment kbira fil-ħolqien ta' spazji li jistiednu fil-pitturi tagħha, kompożizzjonijiet ekwilibrati u mhux iffullati. Qisek tista' tmiss il-frott, taqbadhom u toħroġhom mill-pittura mingħajr ma tiddisturba l-bqija tax-xogħol. Kontra ta' qabilhom li kienu artifiċjużi, l-arranġamenti tagħhom huma grazzjużi, naturali u poetiċi.

It-trattament estetiku tan-natura mejta ta' Fede Galizia ma jerġagħxjerġax jidher saqabel nofs is-seklu 16 u d-direzzjoni moderna li ħa daldan il-ġeneru kienet iffurmata prinċipalment mix-xogħlijiet tagħha. Ħafna mill-pitturi tan-natura mejta li naraw illum huma influwenzati mill-ideat oriġinali tagħha. Ma nafux kemm hemm pitturi ta' Fede; ħafna pitturi li jistgħu ikunujkunu tagħha ġew attribwiti lill-ekwivalenti maskili tagħha [[Panfilo Nuvolone]], li ħa ħafna mill-ispirazzjoni tiegħu mingħandha. Setgħet ispirat lill-Bergamiż [[Francesco Codino]] u llill-pittriċi [[Barokk|Barokka]] tan-natura mejta, [[Giovanna Garzoni]].

== BibljografijaBiblijografija ==

*Chadwick, Whitney, ''Women, Art, and Society,'' (In-Nisa, l-Arti u s-Soċjetà), Thames and Hudson, [[Londra]], 1990 ISBN 978-0-500-20354-5