Iżlanda: Differenza bejn il-verżjonijiet

L-'''Iżlanda''', uffiċjalment magħrufa bħala r-'''Repubblika tal-Iżlanda''', huwa pajjiż [[Pajjiżi Nordiċi|Nordiku]] iżolat għal kollox minn mal-kumplament tal-[[Unjoni Ewropea]]. Din il-gżira mbiegħda tinsab fil-konfluwenza tat-tramuntana tal-[[Oċean Atlantiku]] u l-[[Oċean Artiku|Oċeani Artiċi]] fuq in-naħa Atlantika mezzana.<ref name="CIA Govt">{{ċita web |awtur=Central Intelligence Agency |titlu=CIA&nbsp;– The World Fact book&nbsp;– Iceland |xogħol=Government |editur=United States Government |data=20 ta' Lulju 2006 |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ic.html |aċċessdata=6 ta' Awwissu 2006|lingwa=Ingliż}}</ref> Il-popolazzjoni ta' dan il-pajjiż hija ta' madwar it-320,000 ruħ u l-erja totali tal-art hija ta' 103,000 kilometru kwadru, li tagħmilha l-inqas art ippopolata fl-Ewropa.<ref name="Statice">{{ċita web |awtur=Statistics Iceland |titlu=Statistics Iceland|xogħol=Government |editur=The National Statistical Institute of Iceland |data=14 ta' Settembru 2008 |url=http://www.statice.is#Govt |aċċessdata=14 ta' Settembru 2008|lingwa=Ingliż}}</ref> [[Rejkjavik]] hi l-belt kapitali u l-ikbar belt tal-pajjiż.<ref name="Young2009">{{ċita ktieb|awtur=Don Young|titlu=Reykjavik Iceland & its Surroundings|url=http://books.google.com/books?id=Q-E04qINoCMC&pg=PT30|sena=2009|editur=Hunter Publishing, Inc|paġna=30}}ISBN 978-1-58843-798-3</ref> Fil-postijiet tal-madwar fir-reġjun tal-ilbiċ tal-pajjiż joqogħdu żewġ terzi tal-popolazzjoni. Il-belt kapitali ta' dan in-nazzjon hija l-iktar belt li tinsab mibnija f'altitudni għolja fid-dinja. L-Iżlanda hija magħrufa għall-attività [[vulkan]]ika u [[gradjent ġeotermali|ġeolika]] tagħha. L-interjur jikkonsisti minn pjanura kkaretterizzata mir-ramel u mill-għelieqi tal-[[lava]], muntanji u glaċieri, waqt li bosta [[xmara|xmajjar glaċjali]] jogħlew sal-baħar mill-artijiet il-baxxi. L-Iżlanda jirnexxilha iżżomm it-temperatura tagħha sħuna permezz tal-[[Golf Influss]] u jingħad li l-Iżlanda għandha klima moderata minkejja l-altitudni għolja 'l barra miċ-[[Ċirku Artiku]].

 

 

L-ekonomija tas-suq tal-Iżlanda hija waħda ħielsa, b'[[taxxa korporattiva|taxxi korporattivi]] li huma relattivament baxxi meta huma kkumparati ma' nazzjonijiet oħra tal-OECD<ref>{{ċita web|url=http://www.oecd.org/document/60/0,2340,en_2649_34533_1942460_1_1_1_1,00.html |titlu=OECD Tax Database |editur=Oecd.org |aċċessdata=2010-01-26}}</ref>, filwaqt li tinżamm sistema benesseri Nordika li tipprovdi l-kura tas-saħħa b'mod universali flimkien mal-[[edukazzjoni terzjarja]] għaċ-ċittadini tagħha.<ref>{{ċita web|url=http://www.borg.hi.is/ChildWelfare|titlu=The Icelandic Welfare State and the Conditions of Children|kuljom=Ólafsson|isem=Stefán|data=12 ta' Mejju 2004|editur=borg.hi.is|aċċessdata=22 ta' April 2010}}</ref> Fl-2013, l-indiċi tan-nazzjonijiet unuti rigward l-iżvilupp tal-bniedem qiegħed lill-Iżlanda fit-tlettax-il post fejn ingħatat il-mertu preġjattiv tal-[[Lista ta' pajjiżi skont l-Indiċi tal-Iżvilupp Uman|iktar nazzjon żviluppat fid-dinja]].<ref name="HDI">{{ċita web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2011_EN_Table1.pdf}}</ref> Però sabiex wieħed jasal fejn qiegħed illum jinħtieġlu li jgħaddi mill-iktar triq diffiċli minħabba l-[[falliment bankarju]] tal-2008, din il-problema kkawżat ħafna inkwiet politiku. Fid-dawl tal-kriżi, l-Iżlandiżi ħasbu biex jikkontrollaw il-kapital tagħhom, żball ieħor li pprojbixxa lill-poplu milli jiġbed flusu minn diversi fergħat tal-bank.<ref>{{ċita web|url=http://www.fundforpeace.org/global/?q=fsi |titlu=Fundforpeace.org. Failed States Index (2011) |editur=Fundforpeace.org |data=19-5-2012 |aċċessdata=2012-10-12|lingwa=Ingliż}}</ref> Għalkemm huma temporanji, il-kontrolli jibqgħu u huma fost l-ikbar ostakli għall-ksib tal-interessi nazzjonali fl-ekonomija Iżlandiża. Ir-rankatura tal-Iżlanda hija waħda għolja fl-istabilità ekonomika u politika, minkejja l-fatt li dawn l-oqsma għadhom għaddejjin minn proċess ta' rikoverazzjoni mill-[[kriżi finanzjarja 2008]]. L-ugwaljanza bejn is-sessi hija apprezzatta ħafna fl-Iżlanda, infatti fir-rapport globali tal-2012, li jitkellem rigward l-ugwaljanza, l-Iżlanda tokkupa l-ewwel post, segwita mill-[[Finlandja]], mill-[[Żvezja|Iżvezja]] u min-[[Norveġja]].<ref>{{ċita web|url=http://www3.weforum.org/docs/WEF_GenderGap_Report_2012.pdf|titlu=The Global Gender Gap Report 2012|editur=Www3.weforum.org|aċċessdata=2012-11-19}}</ref>

L-Iżlanda tinsab f'pożizzjoni speċifika xi mkien fejn l-oċean Atlantiku u l-oċean Artiku. Il-gżira prinċipali tinsab kompletament lejn in-nofsinhar taċ-ċirku Artiku, li jgħaddi mill-gżejra Iżlandiża ta' Grimsey 'il barra mill-kosta Nordika tal-gżira prinċipali. Il-pajjiż jinsab bejn il-latitudnijiet 63° u 67° T, kif ukoll bejn il-lonġitudnijiet 25° u 13° P. L-Iżlanda hija ferm eqreb tal-Ewropa kontinentali milli tal-Amerika ta' fuq, allura, il-gżira hija ġeneralment deskritta bħala stat Ewropew minħabba raġunijiet Storiċi, Politiċi, Kulturali u prattiċi. Ġeoloġikalment il-gżira tinkludi partijiet ta' żewġ pjanċi kontinentali. L-eqreb medda ta' art li tinsab viċin ta' dan il-pajjiż hija l-Grinlandja, li qiegħda 290 kilometru 'l bogħod u l-eqreb meded ta' art li jifformaw parti intrinsika mill-kontinent Ewropew huma l-gżejjer tal-Faroe (420 kilometru), Il-gżira ta' Jan Mayen (570 kilometru); Shetland u l-ebridi esterni, li t-tnejn huma madwar (740 kilometru); L-art prinċipali tal-Iskozja u Orkney, li jinsabu fid-distanza ta' (750 kilometru) u l-art prinċipali tan-Norveġja li qiegħda madwar 970 kilometru 'l bogħod.

 

 

L-Iżlanda għandha tliet parkijiet nazzjonali, dawn huma: Il-park nazzjonali ta' Vatnajökull, il-park nazzjonali ta' Snæfellsjökull,u l-park nazzjonali ta' Þingvellir. Il-pajjiż huwa kkunsidrat bħala parteċipant b'saħħtu fejn tidħol il-protezzjoni tal-ambjent, infatti l-Iżlanda tinsab ikklassifikata fit-tlettax-il post għall-prestazzjoni eċċellenti tal-ambjent li huwa mogħni bih il-pajjiż għax fl-aħħar mill-aħħar l-għallmu kollu li qiegħed jagħmel dan il-pajjiż huwa ġest umli li jinħtieġlu kull rispett u apprezzament.