Morus (botanika): Differenza bejn il-verżjonijiet

Content deleted Content added
No edit summary
m corr using AWB
Linja 38:
Il-frott jittiekel u jintuża ħafna fit-torti, tortini, inbejjed, tè u xorb ieħor. It-tut, indiġenu fl-Asja tal-Lbiċ, u t-tut aħmar, indiġenu fil-Lvant tal-Amerika ta' Fuq, għandhom l-iżjed togħma qawwija. Iċ-ċawsli, speċi li ġejja mill-Asja tal-lvant, għandu togħma differenti, kważi bla togħma<ref>[http://www.extension.umn.edu/yardandgarden/ygbriefs/h405mulberry.html White Mulberry]</ref>. Ix-xtieli maturi fihom ammonti sinifikanti ta' [[reżveratrolu]], l-iżjed fil-qoxra taz-zkuk <ref>Cui XQ, Wang HQ, Liu C, Chen RY, ''Study of anti-oxidant phenolic compounds from stem barks of Morus yunanensis'', Zhongguo Zhong Yao Za Zhi, vol. 33, ħarġa 13, p. 1569–72, 2008</ref>. Il-frott u l-weraq jinbigħu f'diversi għamliet bħala supplimenti nutrizzjonali. Il-frott nej u l-partijiet ħodor tal-pjanta fihom sugu abjad li hu intossikanti u kemmxejn [[alluċinoġeniku]]<ref>[http://www.erowid.org/herbs/mulberry/mulberry_info2.shtml Erowid Mulberry Vault : Hallucinogenic properties]</ref>.
 
It-tut, it-tut aħmar u ċ-ċawsli huma mifruxa fl-[[Albanija]], l-[[Ażerbajġan]], l-[[Armenja]], L-[[Indja]] ta’ fuq, il-[[Ġordan]], is-[[Sirja]], il-[[Libanu ]], [[Ġorġja]], il-[[Pakistan]], l-[[Iran]], it-[[Turkija]], l-[[Eġittu]], il-[[Libja]] u l-[[Afganistan]], fejn is-siġra u l-frott huma magħrufa bħala ''tut'' jew ''xaħtut'', kliem li ġejjin mill-[[Persjan]]. Sikwit f’dan ir-reġjun, minhomm jagħmlu ġammijiet u sorbetti. It-tut ġie importat fil-[[Renju Unit|Gran Brittanja]] għall-ewwel darba fis-seklu 17 bit-tama li jintuża fit-trobbija tad-dud tal-ħarir. Kien jintuża ħafna fil-mediċina popolari speċjalment bħala duwa għall-ħżież. Fl-[[Stati Uniti|iStati Uniti]] it-tut ġiem importat mill-Pakistan. Fil-[[Greċja]] it-tut hu mifrux sewwa b'mod partikolari fil-[[Peloponneżu]], li fil-[[Medju Evu]] kien magħruf bħala Morea (bil-Grieg Μωριάς,''Morias'') , li ġejja mill-kelma Griega għas-siġra (Μουριά, ''Μouria'').
 
Il-weraq tal-morus, l-iżjed taċ-ċawsli, huma ekoloġikament importanti bħala l-uniku ikel tad-dudu tal-ħarir (''Bombyx mori'', imsemmi għall-ġeneru Morus), li l-fosqda tegħu tintuża biex isir il-ħarir. Il-larvi ta' xi lepidotteri oħra kultant jieklu dawn ix-xtieli, fosthom tal-baħrijiet ''Hemithea aestivaria'', ''Mimas tiliae'' u ''Acronicta aceris''.