Klassifikazzjoni bijoloġika: Differenza bejn il-verżjonijiet

Content deleted Content added
No edit summary
Linja 2:
Fix-xjenzi bijoloġiċi, il-'''klassifikazzjoni''' hu kunċett li jirreferi għal kif il-bijoloġiċi jiggruppaw, jissistemaw u jikkategorizzaw id-diversi entitajiet tal-organiżmi ħajjin u tal-fossili.
 
Minn mindu [[Carolus Linnaeus]] (Linnew), ippubblika is-''Systema naturae'', li fiha pprova jiggruppa l-ispeċi kollha skont il-karatteristiki morfoloġiċi komuni bejniethom, sa issa, meta ġew irranġati skont it-teorija evoluzzjonista tad-dixxendenza proposta minn [[Charles Darwin]]<ref>Is-Sistematika molekolari li hi ibbażata fuq l-analiżi tal-ADN, issuġġeriet ħafna reviżjonijiet imma minħabba l-inkongruwenzi li spiss joħorġu minnha għadna ma nistgħux norbtu fuq dawn ir-riżultati, fis-sens li l-ADN jagħti biss il-ġenotip u mhux is-sett fenotipiku magħmul mill-ħlejjaq ħajjin</ref>, kiensaru hemmmodifikazzjonijiet kontinwament modifikazzjonijiet tas-sistema ta' gruppament biex din tiġi dejjem iżjed perfezzjonata.
Il-klassifikazzjoni xjentifika hi r-riżultat tax-xjenzi evoluttivi u ġejja fil-parti l-kbira mit-[[tassonomija]] u mis-[[sistematika]], imma hemm kontribuzzjoni wkoll mill-istudji u r-riċerki kollha li jinvestigaw il-ħlejjaq ħajjin, kemm fil-bijoloġija u kemm fix-xjenzi l-oħra.
 
== StorjaL-istorja Tal-Klassifikazzjoni xjentifika ==
=== L-Antikità u l-Medjuevu ===
[[Stampa:Busto di Aristotele conservato a Palazzo Altaemps, Roma. Foto di Giovanni Dall'Orto.jpg|thumb|230px|right|Bust ta' [[Aristotele]], [[Ruma]].]] Is-sistema tal-klassifikazzjoni tal-forom tal-ħajja l-iżjed antika introduċieha [[Aristotele]] (384 QK - 322 QK), li fl-''[[De Anima]]'' kklassifika l-annimali. Din il-klassifika ibbażaha fuq il-mod kif l-annimali jimxu minn post għall-ieħor u l-ambjent li jgħixu fih (arja, art jew ilma).
 
Linja 26:
FL-aħħar tal-Medjuevu allura kien hemm bidu ta' zforz fil-klassifikazzjoni tal-ħlejjaq ħajjin imma dak iż-żmien iż-żooloġija kienet titqis bħala xjenza qrib it-teoloġija u nħolqot sensiela twila ta' riċerka li ppruvat issib korrispondenza bejn l-annimali u s-simboli divini li kienu jaħsbu li għandhom. Kellna nistennew sal-perjodu rinaxximentali biex l-istudji jitbiegħdu minn dawn il-kunċetti u tibda xi tentattiva biex jiġu introdotti kriterji marbutin iżjed mal-osservazzjoni tan-natura.
 
=== Ir-[[Rinaxximent]] ===
Matul ir-Rinaxximent, minħabba l-għatx kbir għat-tagħlim li kien hemm u minħabba l-progress fil-qasam tat-tipografija, l-għarfien seta' jinfirex sewwa. Fost l-aqwa xogħlijiet ta' dak iż-żmien insibu l-"''Historia animalium''" ta' [[Conrad von Gesner]] (1516-1565) li kienet ippubblikata bejn l-1551 u l-1587 u nkuraġġiet id-diversi korrispondenti Ewropej li jqiegħdu fis-sod l-għarfien żooloġiku u jwarrbu l-annimali mitoloġiċi.
 
Linja 44:
It-tnejn taw attenzjoni partikolari għall-iżvillup tal-insetti, il-metamorfożi tagħhom (li Swammerdam iddefinìxxa bħala bidla morfoloġika progressiva u mhux f'daqqa kif kienu jemmnu sa dak iż-żmien) u d-definizzjoni tal-apparati interni komplikati. Ta' min isemmi b'mod partikolari l-i"''Storja ġenerali tal-insetti''" ta' Swammerdam, ippubblikata fl-1669 li fiha l-istudjuż ta klassifikazzjoni tal-insetti ibbażata fuq l-istadju ta' metamorfożi (mhux kompluta, parzjali u kompluta li jfakkruna fid-definizzonijiet iżjed moderni ta' ametabolija, emimetabolija u olometabolija).
 
=== It-Tassonomija Linneana ===
{{Klassifikazzjoni tassonomika}}
 
Linja 84:
Il-klassifikazzjoni adottate s-soltu għad-deskrizzjoni ta' tliet speċi: id-dubbiena tal-frotta (''Drosophila melanogaster'') li tintuża spiss fil-laboratorji tal-ċenetika, Il-bniedem (''Homo sapiens sapiens'') u il-''Magnolia virginiana''.
 
=== Id-Dubbiena tal-frott (''[[Drosophila melanogaster]]'') ===
{| border="0" style="margin-left: 0.5em;"
|-
Linja 172:
|}
 
== SuffissiIs-suffissi tal-gruppi ==
It-[[takson|taksa]] 'l fuq mill-ġeneru spiss jingħataw isem li ġej minn isem ta' xi ġeneru fihom biż-żieda ta' suffissi. Is-suffissi użati fil-formazzjoni ta' dawn l-ismijiet jiddependi mir-renju, u, f'xi ftit każi, anki mill-phylum u mill-klassi, b'dan il-mod: