Content deleted Content added
No edit summary
Linja 115:
 
===Seklu 18 u d-19===
[[Stampa:Lallemand - Arrestation du gouverneur de la Bastille - 1790.jpg|thumb|right|L-attakkIattakki fuq [[Bastilja]] fl-14 ta' Lulju 1789 li rriżultaw il-bidu tar-Rivoluzzjoni Franċiża.]]
Bejn l-1640 u l-1789, Pariġi kibret fil-popolazzjoni minn 400,000 għal 600,000. Boulevard ġdida, [[Champs-Élysées]], estendiet il-belt tal-punent għall-''[[Place Charles de Gaulle|Étoile]]'', filwaqt li l-ħaddiema klassiċi tal-lokal ta' ''Faubourg Saint-Antoine'' fuq is-sit tal-lvant tal-belt, kibret aktar u b'hekk żdiedu aktar [[ħaddiem immigrant|immigranti]] foqra minn reġjuni oħra ta' Franza.
 
Linja 124:
Louis XVI u l-familja rjali kienu miġjuba għall-Pariġi u għamlu priġunieri virtwali fi ħdan il-Palazz Tuileries. Matul ir-[[Renju tat-Terrur]] fl-1793, ir-rivoluzzjoni daret aktar u aktar radikali, ir-re, r-reġina, u s-sindku kienu maqtula bil-giljotina, flimkien ma' 16,000 nies oħra (barra minn Franza). Il-proprjetà tal-aristokrazija u l-knisja kienu [[Biens nationaux|nazzjonalizzati]], u l-knejjes tal-belt kienu ngħalqu, mibjugħa jew mġarrfa. Suċċessjoni ta' fazzjonijiet rivoluzzjonarji ddeċidiet li tmexxi lill-Pariġi sad-9 ta' Novembru 1799 (''coup d'état du 18 brumaire''), meta [[Napuljun|Napuljun Bonaparte]] ikkonfiska bħala l-Ewwel Konslu.
 
[[File:Palais Garnier.jpg|thumb|The L-[[ParisOpra Operata' Pariġi]] was the centrepiece of Napoleon III's new Paris. The architect,L-arkitett [[Charles Garnier (architect)|Charles Garnier]], describediddeskritta thel-istil stylesempliċement simply asbħala "Napoleon theNapuljun Thirdit-Tielet."|left]]
TheIl-popolazzjoni populationta' ofPariġi Paris had dropped byniżlet b'100,000 duringmatul the Revolutionir-Rivoluzzjoni, butimma betweenbejn l-1799 andu l-1815, itreġgħet surged withgħoliet b'160,000 newresidenti residentsġodda, reachingli b'kollox kienet 660,000.{{sfn|Sarmant|2012|p=148}} [[NapoleonNapuljun|Bonaparte]] replacedissostitwixxa thel-gvern electedelett governmentta' ofPariġi Parisbil-prefett withjirrapporta alilu prefect reporting only to himbiss. HeHu beganbeda erectingjoħloq monumentsmonumenti tolil militaryglorja glorymilitari, including theinkulż l-''[[Arc de Triomphe]]'', andu improvedtejjeb thel-infrastruttura neglectedtraskurata infrastructuretal-belt ofb'funtani the city with new fountainsġodda, the il-[[Canal de l'Ourcq]], il-[[Père Lachaise Cemetery]] andu thel-ewwel city'spont firstmagħmul metalbil-metall bridgetal-belt, the il-''[[Pont des Arts]]''.{{sfn|Sarmant|2012|p=148}}
 
During theMatul ir-[[BourbonRestawr RestorationFranċiż|RestorationRestawr]], theil-pontijiet bridgesu andl-pjazez squaresta' ofPariġi Parisġew wereirritornati returned tobl-ismijiet their pretal-RevolutionPre-rivoluzzjoni namestagħhom, but theimma r-[[JulyRivoluzzjoni Revolutionta' Lulju]] of fl-1830 in Parisf'Pariġi, (commemorated by theikkommemorata mill-[[JulyKolonna Columnta' Lulju]] on fil-[[Place de la Bastille]]), brought a constitutional monarch, [[Louis Philippe I]], tokiseb power.il-poter Thebilli firstressaq railwaymonarkija linekostituzzjonali. toL-ewwel Parislinja openedtal-ferrovija inlejn f'Pariġi fetħet fl-1837, beginningdan akien newbidu periodta' ofperjodu massiveġdid migrationta' frommigrazzjoni themassiv mill-[[ProvincesProvinċji ofta' FranceFranza|provincesprovinċji]] to the citygħall-belt.{{sfn|Sarmant|2012| p=148}}
[[File:Construction tour eiffel5.JPG|thumb|right|upright|The It-[[Torri Eiffel Tower]], undertaħt constructionkostruzzjoni in Augustf'Awwissu tal-1888, startled Parisians and the world with its modernity.]]
Louis-Philippe waskien overthrownmagħruf byminn arewwixta popularpopolari uprisingfit-toroq inta' the streets of Paris inPariġi fl-1848. HisIs-suċċessur successortiegħu, [[NapoleonNapuljun III]], andkien thegħadu newlykemm appointedinħatar prefect of theprefett tas-Seine, [[Georges-Eugène Haussmann]], launchedbeda aproġetta giganticġgantesk publicta' worksxogħlijiet projectpubbliċi tobiex buildjinbnew wideboulevards newwiesgħa boulevardsġodda, adar newtal-opra opera houseġdida, a centralsuq marketċentrali, newakwadotti aqueductsġodda, sewers,sistema andtad-dranaġġ u l-parks, including theinkużi l-[[Bois de Boulogne]] andu l-[[Bois de Vincennes]].{{sfn|De Moncan|2012|pp=7Fl-35}} In 1860, NapoleonNapuljun III alsoukoll annexedannessa theil-bliet surroundingtal-madwar townsu andħoloq createdtmien eightarrondissements new arrondissementsġodda, expandingbiex Parisb'hekk toPariġi itsespandiet currentgħal-limiti limitsattwali tagħha.{{sfn|De Moncan|2012|pp=7-35}}
 
During theMatul il-[[Franco-PrussianGwerra WarFranko-Prussjana]] (1870–1871), ParisPariġi was besieged by the Prussian army. After months of blockade, hunger, and then bombardment by the Prussians, the city was forced to surrender on 28 January 1871. On 28 March, a revolutionary government called the [[Paris Commune]] seized power in Paris. The Commune held power for two months, until it was harshly suppressed by the French army during the "Bloody Week" at the end of May 1871.{{sfn|Rougerie|2014|p=118}}
 
Late in the 19th century, Paris hosted two major international expositions: the [[Exposition Universelle (1889)|1889 Universal Exposition]], was held to mark the centennial of the French Revolution and featured the new Eiffel Tower; and the [[Exposition Universelle (1900)|1900 Universal Exposition]], which gave Paris the ''[[Pont Alexandre III]]'', the ''[[Grand Palais]]'', the ''[[Petit Palais]]'' and the first [[Paris Métro]] line.{{sfn|Fraser|Spalding|2011|p=117}} Paris became the laboratory of [[naturalism (literature)|Naturalism]] ([[Émile Zola]]) and [[Symbolism (arts)|Symbolism]] ([[Charles Baudelaire]] and [[Paul Verlaine]]), and of [[Impressionism]] in art ([[Courbet]], [[Manet]], [[Claude Monet|Monet]], [[Renoir]].){{sfn|Fierro|1996|pp=490-491}}